Mbaara ĩyo nĩ yarehire mwanangĩko mũnene bũrũri-inĩ wa Spain kwa ihinda ta rĩa mĩaka ĩtatũ, na ĩgĩtiga andũ aingĩ na irema cia mwĩrĩ na cia ngoro. O na baba nĩ aahutirio nĩ mbaara ĩyo. Aatũũrĩte etĩkĩtie Ngai, no nĩ aatuurirũo mũno rĩrĩa oonire atĩ mabatĩrĩ a Gatoreki nĩ meeingĩrĩtie biũ mbaara-inĩ ĩyo. Kwoguo agĩtua itua atĩ tũrĩ na mũrũ wa maitũ tũtingĩabatithĩirio kanitha-inĩ wa Gatoreki.

 Mwaka-inĩ wa 1950, Aira erĩ a Jehova nĩ mookire kũhunjia gwitũ mũciĩ. Baba nĩ aamathikĩrĩirie na agĩtĩkĩra kwĩrutaga nao Bibilia o kiumia. Ihinda-inĩ rĩu ndarĩ na mĩaka 14, na nĩ ndendete mũbira wa magũrũ mũno. Baba nĩ aageragia kũningĩrĩria thome mabuku mamwe marĩa Aira a Jehova acio maamũtigagĩra, no niĩ ndieendaga. Hwaĩ-inĩ ũmwe ndainũka thutha wa gũthaaka mũbira, ndoririe mami, “Mami, arimũ acio a Bibilia nĩ mookire rĩngĩ?” Nake akĩnjĩra, “Ĩĩ, marĩ rumu-inĩ ya kũrĩĩra marĩ na Baba wanyu.” Ndaigua ũguo, ngĩtengʼera ngĩcoka na kũu barabara-inĩ.

 Nĩ ngenaga tondũ baba ndeetĩkĩrire gũkua ngoro nĩ ũndũ wakwa kwaga kwĩruta. Nĩ aakenirio mũno nĩ ma icio eerutaga ũũ atĩ mwaka-inĩ wa 1953 nĩ aabatithirio na agĩtuĩka Mũira wa Jehova. Nĩ ndendaga kũmenya ũhoro ũcio wĩgiĩ kũbatithio, kwoguo ngĩambĩrĩria kũũria baba ciũria nyingĩ. O na nĩ ndahoire heo Bibilia yakwa. Nĩ aabangire Mũira wa Jehova ũmwe warĩ mwĩthĩ wetagwo Máximo Murcia andute Bibilia. Mĩaka ĩĩrĩ thutha ũcio, ndĩ na ũkũrũ wa mĩaka 19, nĩ ndabatithirio ngĩtuĩka Mũira wa Jehova, Rũũĩ-inĩ rwa Jarama rũrĩa rũrĩ mwena wa irathĩro wa Madrid.

 Mĩaka-inĩ ya 1950, ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kũhunjia na gũcemania hamwe. Francisco Franco ũrĩa waathanaga na gĩthũri, nĩwe warĩ mũtongoria wa Spain hĩndĩ ĩyo, na eendaga mũndũ wothe akorũo arĩ wa Gatoreki. Na kwoguo kaingĩ thigari nĩ ciathumbũraga Aira a Jehova mũno. Twacemanagia mĩciĩ-inĩ ya aarĩ na ariũ a Ithe witũ, na nĩ twemenyagĩrĩra mũno andũ arĩa angĩ matigatuone matũcuke kũrĩ thigari. Ningĩ nĩ twahũthagĩra ũũgĩ ũrĩa wothe tũngĩahotire kũhunjia nyũmba kwa nyũmba, tũkahunjia nyũmba igĩrĩ kana ithatũ itũũra-inĩ rĩmwe tũgacoka tũgathama o na ihenya tũgathiĩ itũũra-inĩ rĩngĩ. Andũ aingĩ nĩ maatũthikagĩrĩria, no ti andũ othe maakenagio nĩ ũhoro ũrĩa twamaheaga.

 Nĩ ndirikanaga hĩndĩ ĩmwe ndakorire batĩrĩ Mũgatoreki nyũmba-inĩ ĩmwe ngĩhunjia. Rĩrĩa ndamũtaarĩirie muoroto wa kũmũceerera, akĩnjũria: “Nũũ ũkũheete rũtha rwa gwĩka ũũ? Nĩ ũĩ no ngwĩtanĩre kũrĩ thigari?” Ngĩmũtaarĩria atĩ nĩ twerĩgagĩrĩra ũndũ ta ũcio wĩkĩke. Na ngĩmwĩra, “Thũ cia Kristo nĩ ciageririe kũmũnyitithia harĩ thigari. Na githĩ to twĩrĩgĩrĩre ũndũ ta ũcio wĩkĩke harĩ arũmĩrĩri ake?” Ndaakenire o na hanini ndamwĩra ũguo, na kwoguo akĩingĩra nyũmba nĩguo ahũũrĩre thigari thimũ. Na niĩ ngĩoya magũrũ ngiuma nyũmba-inĩ ĩyo na ihenya o ũrĩa kũngĩahotekire.

 O na kũrĩ na moritũ ta macio, ahunjia anini arĩa maarĩ Spain hĩndĩ ĩyo nĩ moonaga atĩ kwarĩ na andũ aingĩ maakenagio nĩ ndũmĩrĩri ya Ũthamaki. Mweri-inĩ wa Februarĩ 1956, ndĩ na mĩaka 19, nĩ ndamũrirũo gũtuĩka painia wa mwanya. a Mapainia aingĩ hĩndĩ ĩyo maarĩ andũ ethĩ na matiarĩ na ũmenyeru, no nĩ kwarĩ na amishonarĩ anini arĩa maatũmenyeririe na magĩtwĩkĩra ngoro. Tũrĩ hamwe na painia ũngĩ mwĩthĩ, nĩ twatũmirũo tũgatungate taũni-inĩ ya Alicante, kũrĩa gũtaahunjĩtio mbere ĩyo. Thutha wa mĩeri mĩnini, nĩ twahotete kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia na andũ aingĩ na tũkaheana mabuku maingĩ.

 Hatarĩ nganja, wĩra witũ ndwathiire ihinda inene ũtamenyekanĩte. Thutha wa gũikara kũu Alicante mĩeri mĩnini, thigari nĩ ciatũnyitire na ikĩoya Bibilia citũ. Nĩ ciatũikirie njera thikũ 33, tũgĩcoka tũgĩtwarũo taũni-inĩ ya Madrid kũrĩa twarekereirio. Kuohwo kũu kwarĩ o ũndũ mũnini kũringithanĩtio na maũndũ marĩa maarĩ mbere itũ.

 Ndĩ na mĩaka 21, nĩ nderirũo atĩ no mũhaka nyingĩre njeshi-inĩ. Ndagĩrĩirũo gwĩtwara niĩ mwene kambĩ-inĩ ya njeshi taũni-inĩ ya Nador, ĩrĩa ĩrĩ mwena wa rũgongo wa bũrũri wa Morocco, ũrĩa hĩndĩ ĩyo warĩ rungu rwa wathani wa Spain. Ndĩ kũu, nĩ ndataarĩirie mũnene wa njeshi na gĩtĩo igũrũ rĩgiĩ itua rĩakwa rĩa kwaga gũtungata njeshi-inĩ kana gwĩkĩra nguo cia njeshi. Thigari cia njeshi nĩ ciandwarire njera-inĩ ya Rostrogordo, taũni-inĩ ya Melilla, kũrĩa ingĩetereire gũciirithio nĩ igooti rĩa njeshi.

 Itanaciirithio, mũnene wa mbũtũ ya Spain kũu Morocco nĩ aatuire itua rĩa atĩ ndagĩrĩirũo kũhũũrũo nĩ thigari nginya njenjie itua rĩakwa. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ndarumirũo, ngĩhũũrũo na iboko ndagĩka 20, na ngĩhũũrũo mateke nginya ngĩgwa thĩ ngĩhaana ta nderigwo. Mũnene wao ndaiganĩire na maũndũ macio, tondũ aanangĩrĩirie mũtwe na iratũ ciake na aatiganire na niĩ rĩrĩa ndambĩrĩirie kuura thakame. Ngĩcoka ngĩtwarũo wabici-inĩ yake na akĩngũthũkĩra akĩnjĩra: “Ndũgecirie atĩ nĩ ndarĩkania nawe. Wĩhaarĩrie nĩ ũndũ wa haaro ta ĩyo na nene kũrĩ ĩyo o mũthenya!” Agĩcoka agĩatha arangĩri manjikie thero yarĩ kũndũ rungu. Thero ĩyo nĩ yagumĩte na yarĩ na nduma, na ndiarĩ na mwĩhoko.

 No ndirikanaga hĩndĩ ĩyo ndakomete thĩ thero-inĩ yakwa, mũtwe wakwa ũrĩ o na thakame. Ndiarĩ na kĩndũ kĩngĩ tiga kamũrengeti kahũthũ ga kwĩhumbĩra, na nĩ kwarĩ na mbĩa ciaikaraga igĩũkaga. Ũndũ ũrĩa tu ingĩahotire gwĩka nĩ kũhoya Jehova ahe hinya na ũkirĩrĩria. Ndĩ thero-inĩ ĩyo yarĩ na heho na nduma, nĩ ndahoire Jehova maita maingĩ. b

 Mũthenya ũrĩa warũmĩrĩire, nĩ ndahũũrirũo riita rĩa kerĩ nĩ mũthigari ũngĩ. Mũnene ũrĩa warũgamĩrĩire riita rĩa mbere ngĩhũũrũo, aarĩ hau nĩguo atigĩrĩre atĩ nĩ ndahũũrũo mbaara njega. Kwaria ma hĩndĩ ĩyo nĩ ndambĩrĩirie kuona ta itangĩahotire gwĩtiiria makĩria ma hau. Ũtukũ ũcio wa kerĩ ndĩ thero-inĩ yakwa, nĩ ndathaithire Jehova andeithie.

 Mũthenya wa gatatũ, ngĩtwo o rĩngĩ wabici-inĩ ya mũnene ũcio. Nĩ ndetigagĩra mũno ndikae kũhũũrũo rĩngĩ. Ngĩtonya wabici ĩyo nĩ ndahoire Jehova. Don Esteban, c ũrĩa warĩ karani wa igooti rĩu rĩa njeshi nĩ aanjetereire. Ookĩte nĩguo ambĩrĩrie ciira wakwa igooti-inĩ.

 Rĩrĩa Don Esteban oonire ũrĩa mũtwe wakwa woohetwo nĩ ũndũ wa ironda, nĩ aanjũririe kĩrĩa gĩathiĩte na mbere. Nĩ ndatithirie kũmwĩra tondũ nĩ ndetigagĩra ndikahũũrũo rĩngĩ, no ngĩcoka ngĩmwĩra ũhoro wa ma. Rĩrĩa aaiguire ũrĩa gwathiĩte, Don Esteban aanjĩrire ũũ: “Ndingĩgirĩrĩria ndũkae gũciirithio igooti-inĩ. O na kũrĩ ũguo, korũo na ma atĩ gũtirĩ mũndũ ũgaakũhũũra rĩngĩ.”

O ta ũrĩa aanjĩrĩire, gũtirĩ mũndũ wacokire gũkahũũra rĩngĩ ihinda rĩrĩa rĩothe ndaikarire njera. Ndiamenyire kĩrĩa gĩatũmire Don Esteban athuure kwaria na niĩ mũthenya ũcio, no ũrĩa njũĩ nĩ atĩ mahoya makwa nĩ maacokirio na njĩra ya mwanya. Nĩ ndonire atĩ Jehova nĩ aahonokirie ihinda-inĩ rĩu iritũ na ndaarekire nyarirũo gũkĩra ũrĩa ingĩahotire gwĩtiiria. (1 Kor. 10:13) Nĩ ndehokire Jehova biũ hĩndĩ ĩyo ndaciirithagio.

 Igooti nĩ rĩatuire njohwo mĩaka 19, na thutha ũcio ngĩongererũo mĩaka ĩngĩ ĩtatũ nĩ ũndũ wa kĩrĩa meetire “kwaga gwathĩka.” Thutha wa gũikara ta mĩeri 15 kũu Morocco, nĩ ndathamĩirio njera-inĩ ya Ocaña, hakuhĩ na taũni ya Madrid, kũrĩa ingĩarĩkĩirie kĩoho gĩakwa. Gũthamĩrio kũu Ocaña kwarĩ kĩrathimo kuuma kũrĩ Jehova. Ndonaga kũhaana paradiso kũringithanĩtio na njera ya Rostrogordo. Thero ĩrĩa ndaikirio yarĩ na gĩtanda, mũkondoro, na macuka. Na thutha wa ihinda, nĩ ndaheirũo wĩra wa kũiga rekondi cia mathabu ma njera. No kuohwo njera ihinda iraihu nĩ gũtũmaga mũndũ aigue ihooru. Ũndũ ũmwe wanditũhagĩra mũno nĩ atĩ ndingĩahotire kũnyitanĩra na aarĩ na ariũ a Ithe witũ.

 Aciari akwa nĩ maanjeeragĩra rĩmwe na rĩmwe, no nĩ ndabataraga gwĩkĩrũo ngoro makĩria. Maanjĩrire atĩ nĩ kwarĩ na ariũ a Ithe witũ angĩ maaregete kũingĩra njeshi-inĩ. Kwoguo ngĩhoya Jehova, ngĩmũũria etĩkĩrie naarĩ mũrũ wa Ithe witũ ũmwe arehwo njera-inĩ ĩyo. Na o rĩngĩ Jehova nĩ aacokirie mahoya makwa, na agĩka makĩria ma ũrĩa nderĩgagĩrĩra. Thutha wa ihinda inini, ariũ a Ithe witũ atatũ ehokeku, nĩo Alberto Contijoch, Francisco Díaz, na Antonio Sánchez, makĩrehwo njera-inĩ ĩyo ndarĩ ya Ocaña. Thutha wa gũkorũo ndĩ wiki kwa ihinda rĩa mĩaka ĩna, rĩu tũrĩ hamwe na ariũ a Ithe witũ acio atatũ nĩ tũngĩahotire gwĩkĩrana ngoro, kwĩruta hamwe, na kũhunjĩria ohwo arĩa angĩ.

 Mũthia-inĩ, mwaka wa 1964, nĩ ndarekereirio kĩoho gĩakwa gĩtathirĩte. Kĩoho gĩakwa kĩanyihirio kuuma mĩaka 22 nginya mĩaka 6 1⁄2. Mũthenya ũrĩa ndarekereirio kuuma njera nĩ ndathiire mũcemanio wa kĩũngano. O na gũtuĩka ingĩabatarire kũhũthĩra tũbeca tũnini tũrĩa ndeigĩire kũrĩha ngaari ya gũthiĩ Madrid, nĩ ndahotire gũkinya mũcemanio-inĩ itegũcererũo. Kĩarĩ kĩrathimo kĩnene gũkorũo hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ rĩngĩ. No ndiendaga o kũnyitanĩra mĩcemanio-inĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ndendaga gũcokerera ũtungata wa ũpainia o rĩo. O na gũtuĩka thigari nĩ ciatũthumbũraga, andũ nĩ maathikagĩrĩria ũhoro ũrĩa mwega, na kwarĩ na wĩra mũingĩ wa kũruta.

 Ihinda-inĩ o rĩu, nĩ ndacemanirie na mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe mwĩthĩ warĩ kĩyo wĩtagwo Mercedes, ũrĩa watungataga arĩ painia wa mwanya. Mwarĩ wa Ithe witũ Mercedes aarĩ mwĩnyihia, na nĩ aakenagĩra mũno kũhunjĩria mũndũ o wothe. Ningĩ aarĩ mũndũ mũtugi mũno na mũtaana, ngumo iria ciatũmire ngucĩrĩrio nĩwe. Nĩ tweendanire, na mwaka ũmwe thutha ũcio tũkĩhikania. Mercedes akoretwo arĩ kĩrathimo kĩnene mũno harĩ niĩ.

 Mĩeri ĩigana ũna thutha wa kũhikania, nĩ twaheirũo wĩra wa gũceeragĩra ciũngano. O kiumia nĩ twanyitanagĩra na kĩũngano ngũrani mĩcemanio-inĩ na wĩra-inĩ wa kũhunjia. Nĩ kwaambagĩrĩrio ciũngano njerũ kũndũ guothe bũrũri-inĩ wa Spain, na aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maabataraga gũteithio na gwĩkĩrũo ngoro. Kwa ihinda inini, nĩ ndarĩ na mweke wa gũthiaga thikũ imwe na imwe gũteithĩrĩria wĩra wabici-inĩ ya Aira a Jehova taũni-inĩ ya Barcelona, ĩrĩa yarutaga wĩra na hitho.

 Mwaka-inĩ wa 1967, nĩ twatigire kũruta wĩra witũ na hitho, tondũ thirikari nĩ yahĩtũkirie watho wa kũhe raia othe a bũrũri wa Spain wĩyathi wa gũthathaiya. Mũthia-inĩ, mwaka wa 1970, Aira a Jehova nĩ maandĩkithirio kĩĩwatho. Kwoguo nĩ tũngĩacemanirie hamwe tũrĩ na wĩyathi, twake Nyũmba citũ cia Ũthamaki, na tũhingũre wabici ya rũhonge.

 Mwaka-inĩ wa 1971, tũrĩ na Mercedes nĩ twaheirũo mweke wa gũtungataga wabici-inĩ njerũ ya rũhonge ya Barcelona. No mwaka ũmwe thutha ũcio, Mercedes nĩ aagĩire nda na akĩheo kairĩtu gathaka getagwo Abigail. Nĩ twabatarire gũtiga ũtungata wa Betheli na tũkĩgĩa na wĩra ũngĩ mwerũ wa kũrera kairĩtu gaitũ.

 Rĩrĩa Abigail aarĩ mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja, wabici ya rũhonge nĩ yatũririe kana no tũcokerere wĩra wa gũceerera ciũngano. Nĩ twahoire Jehova igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio na tũkĩhoya ũtaaro kuuma kũrĩ ariũ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano aanjĩrire ũũ: “Jesús, angĩkorũo nĩ marakũbatara rĩngĩ wĩra-inĩ wa gũceerera ciũngano, ũbatiĩ gwĩtĩkĩra.” Kwoguo tũkĩgĩa na mweke ũngĩ watũreheire irathimo nyingĩ ũtũũro-inĩ witũ. Kĩambĩrĩria-inĩ, twaceeragĩra ciũngano iria ciarĩ hakuhĩ na gwitũ nĩguo tũthiĩ na mbere kũrũmbũiya Abigail. Thutha wa ihinda Abigail nĩ aanenehire na akĩambĩrĩria kwĩikaria, na kwoguo tũkĩgĩa na mweke wa kwandandũra wĩra witũ ũtungata-inĩ wa mwanya wa mahinda mothe.

 Tũrĩ na Mercedes nĩ twatungatire mĩaka 23 wĩra-inĩ wa gũceerera ciũngano. Nĩ ndakenagĩra mũno ũtungata ũcio, ũrĩa waheaga mweke wa gwĩkĩra andũ ethĩ ngoro kũgerera maũndũ marĩa ndagereire ũtũũro-inĩ. Ihinda rĩrĩa ndatungataga ndĩ mũrutani wa cukuru cia athuri a kĩũngano na ndungata cia mahinda mothe, twaikaraga Betheli ya Madrid. Rũũĩ rwa Jarama, rũrĩa ndabatithĩirio mwaka-inĩ wa 1955, rũkoragwo kilomita ta ithatũ kuuma Betheli-inĩ ĩyo. Ndiecirĩtie atĩ nĩ ingĩgaacoka gĩcigo-inĩ kĩu thutha wa mĩaka mĩingĩ nĩguo ndeithĩrĩrie aarĩ na ariũ a Ithe witũ ethĩ kwĩhaarĩria nĩguo mehokerũo maũndũ makĩria ũtungata-inĩ wa Jehova.

 Kuuma mwaka wa 2013, nĩ twaambĩrĩirie gũtungata rĩngĩ tũrĩ mapainia a mwanya. No njuge atĩ ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gũtiga ũtungata wa gũceerera ciũngano na kwambĩrĩria ũpainia, no itua rĩu rĩarĩ rĩa ũũgĩ. Ica ikuhĩ nĩ ngoretwo na mathĩna ma mwĩrĩ, ũmwe wamo arĩ gũthĩnjwo ngoro. Mahinda-inĩ macio o namo nĩ ngoretwo ngĩhoka Jehova andeithie, na nĩ andeithagia o ta ũrĩa akoretwo agĩka hingo ciothe. Na kwa ihinda rĩa mĩaka 56, mũtumia wakwa Mercedes nĩ akoretwo akĩndeithĩrĩria arĩ na wĩhokeku, na akoretwo hamwe na niĩ mawĩra-inĩ marĩa mothe ndanehokerũo ũtungata-inĩ wa Jehova.

 Kaingĩ nĩ ndirikanaga mahinda macio ndatungataga ndĩ mũrutani. No ndirikanaga ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio ethĩ moonekaga marĩ na wendi wa kwĩruta. Wendi ũcio wao wandirikanagia ũtũũro wakwa ndĩ mwĩthĩ na kĩyo kĩrĩa ndarĩ nakĩo ngĩingĩra ũtungata-inĩ wa mahinda mothe. O na gũtuĩka kwĩ hĩndĩ ndakirĩrĩirie maũndũ maritũ mũno, nĩ ngeneire maũndũ maingĩ mega. Maũndũ macio maritũ nĩ maandũtire maũndũ ma bata, na ũrĩa wa bata makĩria nĩ atĩ ndibatiĩ kwĩhoka hinya wakwa mwene. Magerio makwa nĩ maaheire mweke wa kwĩyonera guoko kũrĩ hinya kwa Jehova, guoko kũrĩa gũkoretwo gũkĩnjĩkĩra hinya hingo ciothe, o na ihinda-inĩ rĩrĩa rĩarĩ iritũ mũno.—Afil. 4:13.