1. Mɛni lɛ haa nɛ wa bua jɔɔ wawɛɛ?

 YEHOWA suɔ nɛ wa bua nɛ jɔ. Wa le enɛ ɔ ejakaa bua jɔmi piɛɛ mumi ɔ yiblii ɔ he. (Gal. 5:22) Akɛnɛ bua jɔmi babauu ngɛ nɔ́ hami mi pe nɔ́ ngɔmi mi he je ɔ, ke waa kɛ wa nyɛmi tsuo fiɛɛ sane kpakpa a nɛ wa ye bua wa nyɛmimɛ ngɛ blɔ slɔɔtohi a nɔ ɔ, wa bua jɔɔ wawɛɛ.​—Níts. 20:35.

2-3. (a) Kaa bɔ nɛ a tsɔɔ ngɛ Galatia Bi 6:4 ɔ, mɛni níhi enyɔ maa ye bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ wa ná bua jɔmi ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

² Kaa bɔ nɛ a tsɔɔ ngɛ Galatia Bi 6:4 ɔ, bɔfo Paulo wo níhi enyɔ nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ wa ná bua jɔmi ɔ ta. (Kane.) Kekleekle ɔ, e sa nɛ waa kɛ wa nyɛmi tsuo nɛ sɔmɔ Yehowa. Ke waa kɛ wa nyɛmi tsuo ngɛ lɛ sɔmɔe ɔ, lɛɛ e sa nɛ wa ná bua jɔmi. (Mat. 22:36-38) Enyɔne, e sɛ nɛ waa kɛ wa he nɛ to ni kpahi a he. Nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa nɔmlɔ tso mi he wami ngmɛɔ wɔ blɔ nɛ wa tsuɔ, kɛ nɔ́ nɛ wa nyɛɔ tsuɔ ngɛ tsɔsemi nɛ wa ná loo nyɛmi nɛ wa ngɛ ɔ nya a, e sa nɛ wa bua nɛ jɔ he, nɛ waa na Yehowa si ngɛ he. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ngɛ ɔ, lɛ nɛ e kɛ dloo wɔ. Ke wa na kaa ni kpahi bɔɔ mɔde ngɛ sɔmɔmi ní tsumi ɔ fã komɛ a mi pe wɔ ɔ, e sa nɛ wa bua nɛ jɔ akɛnɛ a ngɔ dloomi nike ní ɔ kɛ ngɛ Yehowa yi jee, se pi nɛ a kɛ tsɔɔ kaa a nɔ kuɔ pe ni kpahi loo a foɔ mɛ pɛ a nɔ́ mi ɔ he je. Lɔ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa kɛ mɛ nɛ si koli, mohu ɔ, e sa nɛ waa kase ní kɛ je a ngɔ.

³ Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa na nɔ́ nɛ maa ye bua wɔ ke wa kɔni mi jɔ̃ akɛnɛ wa nyɛ we ní komɛ peemi ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ɔ he je. Jehanɛ hu ɔ, wa maa na bɔ nɛ waa kɛ dloomi nike ní ko nɛ wa ngɛ ɔ ma tsu ní ha, kɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa kase kɛ je ni kpahi a nɔ hyɛmi níhi a mi.

4. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ wa ti ni komɛ wa kɔni mi nɛ jɔ̃? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

⁴ Wa ti ni komɛ wa jeha ngɛ hɛ mi yae, nɛ wa ti ni komɛ hu be he wami, enɛ ɔ he ɔ, wa nyɛ we nɛ waa pee ní komɛ nɛ wa suɔ kaa waa pee ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi, nɛ lɔ ɔ haa nɛ wa kɔni mi jɔ̃ɔ. Jã nɛ e ba ngɛ Carol blɔ fa mi. Be ko nɛ be ɔ, e ya fiɛɛ ngɛ he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, e kɛ nihi 35 kaseɔ Baiblo ɔ, nɛ e ye bua a kpɛti nihi fuu nɛ a jɔɔ a he nɔ kɛ ha Yehowa nɛ a ha nɛ baptisimi mɛ. Carol fiɛɛmi ní tsumi ɔ wo yiblii wawɛɛ! Pee se ɔ, hiɔ ba nu lɛ wawɛɛ, nɛ lɔ ɔ ha nɛ e tlɔ we mi. Carol de ke: “I le kaa ye hiɔ ɔ he je ɔ, i nyɛ we nɛ i tsuɔ babauu kaa bɔ nɛ ni kpahi peeɔ ɔ, nɛ i nuɔ he kaa i yi anɔkuale kaa bɔ nɛ a yeɔ anɔkuale ɔ. I nyɛ we nɛ i peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ i suɔ kaa ma pee ɔ, nɛ lɔ ɔ haa nɛ ye kɔni mi jɔ̃ɔ.” Carol suɔ kaa e kɛ e nyɛmi tsuo nɛ sɔmɔ Yehowa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, enɛ ɔ sa kadimi wawɛɛ! Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa wa Mawu nɛ e mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he ɔ hɛ sa nɔ́ nɛ e nyɛɔ nɛ e tsuɔ ɔ.

5. (a) Mɛni nɛ e sa nɛ wa kai ke wa kɔni mi jɔ̃ akɛnɛ wa nyɛ we ní komɛ peemi? (b) Kaa bɔ nɛ foni ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni blɔ nɔ nyɛminyumu ɔ ya nɔ nɛ e kɛ nyɛmi tsuo ngɛ Yehowa sɔmɔe?

⁵ Be komɛ ɔ, ke o kɔni mi jɔ̃ akɛnɛ o nyɛ we ní komɛ peemi ɔ, mo bi o he ke, ‘Mɛni Yehowa ngɛ hlae nɛ ma pee?’ Yehowa suɔ kaa o pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ o ma nyɛ ngɛ si fɔfɔɛ nɛ o ngɛ mi amlɔ nɛ ɔ mi. Mo susu nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Nyɛmiyo ko nɛ e ye jeha 80 ɔ kɔni mi jɔ̃ akɛnɛ e nyɛ we nɛ e pee babauu kaa bɔ nɛ e peeɔ benɛ e ye jeha 40 ɔ. E ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e ma nyɛ pee, se e susu kaa e mɔde bɔmi ɔ sɛ Yehowa hɛ mi. Se anɛ e mɔde bɔmi ɔ sɛ Yehowa hɛ mi niinɛ lo? Mo susu he nɛ o hyɛ. Ke nyɛmiyo nɛ ɔ kɛ e nyɛmi tsuo sɔmɔ Yehowa benɛ e ye jeha 40 ɔ nɛ e ngɛ jã pee benɛ e ye jeha 80 ɔ, lɛɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa loloolo ɔ, e kɛ e nyɛmi tsuo ngɛ Yehowa sɔmɔe. Ke wa bɔni he numi kaa nɔ́ nɛ wa ngɛ pee ɔ sɛ Yehowa hɛ mi ɔ, e sa nɛ wa kai kaa Yehowa nɛ tsɔɔ nɔ́ nɛ sa e hɛ mi se pi wɔ. Ke wa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ ɔ, Yehowa ma de wɔ ke: “[Wa] bɔ mɔde!”​—Kɛ to Mateo 25:20-23 ɔ he.

6. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Maria nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

⁶ Wa bua ma nyɛ maa jɔ ke waa kɛ wa juɛmi ma níhi nɛ wa ma nyɛ maa pee ɔ nɔ mohu pe níhi nɛ wa be nyɛe maa pee ɔ nɔ. Mo susu nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Maria nɛ hiɔ ko ha we nɛ e nyɛ nɛ e pee babauu ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ɔ he nɛ o hyɛ. Sisije ɔ, e kɔni mi jɔ̃, nɛ e susu kaa e he be se nami. Se e susu nyɛmiyo ko nɛ e tlɔ we mi nɛ e ngɛ e we asafo ɔ mi ɔ he, nɛ e to kaa e maa ye bua lɛ. Maria de ke: “I to blɔ nya konɛ i kɛ lɛ nɛ fiɛɛ kɛ gu tɛlifoo kɛ sɛ womi ngmami nɔ. Be fɛɛ be nɛ wa ma tsu ní kɛ bla a, ke i ba we mi ɔ, ye bua jɔɔ wawɛɛ kaa i nyɛ nɛ i ye bua ye nyɛmiyo ɔ.” Wɔ hu wa bua maa jɔ wawɛɛ ke waa kɛ wa juɛmi ma nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee ɔ nɔ mohu pe nɔ́ nɛ wa be nyɛe maa pee ɔ nɔ. Se ke wa bɔɔ mɔde ngɛ Yehowa sɔmɔmi ní tsumi ɔ fã ko mi, aloo wa ma nyɛ maa pee babauu hu nɛɛ?

7. Mɛni ga nɛ bɔfo Petro wo Kristofohi?

⁷ Ngɛ kekleekle sɛ womi nɛ bɔfo Petro ngma a mi ɔ, e wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami kaa a ngɔ dloomi nike ní nɛ a ngɛ ɔ kɛ wo a nyɛmimɛ he wami. E ngma ke: “Nike ní abɔ nɛ nɔ fɛɛ nɔ nine su nɔ ɔ, nyɛɛ ngɔ kɛ hi nyɛ sibi sɔmɔe kaa Mawu dloomi ɔ nɛ a je lɛ kpo . . . ɔ he we nɔ hyɛli kpakpahi.” (1 Pet. 4:10) E sa nɛ waa kɛ wa nyɛmi loo dloomi nike ní nɛ wa ngɛ ɔ nɛ tsu ní saminya, nɛ wa ko hao kaa eko ɔ, e ma ha nɛ ni kpahi a hɛ nɛ kɔ wa nɔ loo a kɔni mi ma jɔ̃. Ke wa pee we jã a, wa be nyɛe nɛ waa kɛ wa nyɛmi tsuo nɛ sɔmɔ Yehowa.

8. Ngɛ 1 Korinto Bi 4:6, 7 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sɛ kaa waa kɛ wa dloomi nike ní ɔ nɛ fĩa a?

 ⁸ E sa nɛ waa ngɔ wa dloomi nike ní ɔ kɛ tsu ní, se e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi nɛ wa ko ngɔ kɛ fĩa. (Kane 1 Korinto Bi 4:6, 7.) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, e yi ha wɔ kaa waa kɛ nihi maa je Baiblo mi ní kasemi sisi. E sa nɛ o kɛ nike ní nɛ ɔ nɛ tsu ní! Se e sa nɛ o kai kaa e sɛ nɛ o kɛ fĩa. Ngɔɔ lɛ kaa o ná níhi a si kpami ko ngɛ fiɛɛmi mi lingmi nɛ ɔ, nɛ o kɛ nɔ ko je Baiblo mi ní kasemi sisi. O suɔ nɛ o de o fiɛɛmi yami kuu ɔ mi bi ɔmɛ. Se benɛ o kɛ mɛ kpe ɔ, nyɛmiyo ko ngɛ e níhi a si kpami dee. E nɔ́ ɔ kɔ bɔ nɛ e ha nɔ ko womi tɛtlɛɛ ɔmɛ eko ha a he. O je Baiblo mi ní kasemi sisi, se lɛɛ e ha nɔ ko womi tɛtlɛɛ ɔ eko. Mɛni o maa pee? O le kaa o níhi a si kpami ɔ maa wo kuu ɔ mi bi ɔmɛ he wami, se o ma nyɛ maa mlɛ nɛ o de mɛ be kpa bɔ nɛ pee nɛ o nyɛmiyo ɔ nɛ e ha nɔ ko womi tɛtlɛɛ ɔ nɛ e ko nu he kaa e bɔɛ mɔde kaa mo. Ke o pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa o susuɔ ni kpahi a he. Se yaa nɔ nɛ o kɛ nihi nɛ je Baiblo mi ní kasemi sisi. Yaa nɔ nɛ o kɛ o nike ní ɔ nɛ tsu ní!

9. Kɛ e sa nɛ waa kɛ wa dloomi nike níhi nɛ tsu ní ha kɛɛ?

⁹ Nyɛ ha nɛ wa kai kaa nyɛmi fɛɛ nyɛmi nɛ wa ngɛ ɔ ji nike ní nɛ je Mawu ngɔ. E sa nɛ waa ngɔ kɛ fia asafo ɔ kɛ ma si, se pi nɛ waa kɛ maa tsɔɔ kaa wa he hia pe ni kpahi. (Filip. 2:3) Ke wa ngɔ wa he wami kɛ wa nyɛmi kɛ pee Mawu suɔmi nya ní ɔ, wa ma ná nɔ́ ko nɛ wa maa da nɔ kɛ nya. Wa bua maa jɔ akɛnɛ waa kɛ nyɛmi nɛ wa ngɛ ɔ ngɛ Yehowa yi jee ɔ he je, se pi kaa wa ngɛ mɔde bɔe pe ni kpahi loo waa kɛ maa tsɔɔ kaa wa nɔ kuɔ pe ni kpahi.

10. Mɛni he je nɛ e sɛ nɛ waa ngɔ wa he kɛ to ni kpahi a he ɔ?

¹⁰ Ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, waa kɛ wa nyɛmi loo dloomi nike ní nɛ wa ngɛ ɔ maa to nɔ kpa ko gbɔjɔmi he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, nyɛminyumu ko le magbɛ nɔ munyu tumi saminya. Lɔ ɔ ji e nyɛmi loo nɔ́ nɛ e bɔɔ he mɔde wawɛɛ. Eko ɔ, e ma susu kaa e nɔ kuɔ pe nyɛminyumu kpa nɛ e bɔɛ mɔde ngɛ magbɛ nɔ munyu tumi mi ɔ. Se eko ɔ, nyɛminyumu nɛ ɔ hu le nihi nibwɔ peemi wawɛɛ, e tsɔseɔ e bimɛ saminya, loo e kɛ kã tsuɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ. Wa bua jɔɔ wawɛɛ kaa wa ngɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi fuu nɛ a kɛ a nyɛmi loo a dloomi nike ní ɔ sɔmɔɔ Yehowa nɛ a kɛ yeɔ bua ni kpahi hulɔ!

11. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa kase Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ?

¹¹ E ngɛ mi kaa e sɛ nɛ waa ngɔ wa he kɛ to ni kpahi a he mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ maa  kase ní kɛ je Yehowa sɔmɔli kpahi a nɔ hyɛmi níhi a mi. Nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa kase ní kɛ je mi ji Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ. E ngɛ mi kaa Yesu ye mluku lɛɛ, se wa ma nyɛ maa kase níhi fuu kɛ je e su kpakpa amɛ kɛ níhi nɛ e pee ɔ mi. (1 Pet. 2:21) Ke wa pee nɔ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ nɛ wa kase e nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ saminya a, wa maa pee Yehowa sɔmɔli kpakpahi, nɛ wa he maa be ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi.

12-13. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Matsɛ David he?

¹² Nyumuhi kɛ yihi anɔkualetsɛmɛ fuu a nɔ hyɛmi níhi ngɛ Mawu Munyu ɔ mi. E ngɛ mi kaa a yi mluku mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ maa kase ní kɛ je a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ a mi. (Heb. 6:12) Mo susu Matsɛ David he nɛ o hyɛ. Yehowa tsɛ lɛ ke “nyumu nɛ ye tsui kplɛɛ e nɔ,” aloo kaa bɔ nɛ Baiblo sisi tsɔɔmi kpa ko de ɔ, “nɔ ko nɛ peeɔ ye suɔmi nya ní.” (Níts. 13:22) Se kɛ̃ ɔ, David yi mluku. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e tɔ̃ tɔmihi nɛ hɛdɔ ngɛ he. Ngɛ lɔ ɔ tsuo se ɔ, e pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ wa ma nyɛ maa kase. Mɛni he je? Ejakaa benɛ a gbla e juɛmi kɛ ya e tɔmi ɔmɛ a nɔ ɔ, e de we nɔ́ ko kɛ je e nya. Mohu ɔ, e kplɛɛ ga womi nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ nɔ, nɛ e pia e he wawɛɛ ngɛ nɔ́ nɛ e pee ɔ he. Nɛ lɔ ɔ ha nɛ Yehowa ngɔ e tɔmi ɔ kɛ ke lɛ.​—La 51:3, 4, 10-12.

¹³ Wa ma nyɛ maa kase David ke wa bi wa he sane bimi nɛ ɔmɛ: ‘Ke a wo mi ga a, kɛ i peeɔ ye ní ngɛ he ha kɛɛ? Anɛ i kplɛɛɔ ye tɔmihi a nɔ amlɔ nɔuu aloo i kɛ níhi jeɔ ye nya? Anɛ i piaa ni kpahi ngɛ ye tɔmi ɔ he lo? Anɛ i bɔɔ mɔde wawɛɛ kaa i be nɔ́ nɛ i pee ɔ pee hu lo?’ O ma nyɛ ma bi o he sanehi kaa jã ke o ngɛ nyumuhi kɛ yihi anɔkualetsɛmɛ kpahi a he sane kanee ngɛ Baiblo ɔ mi. Anɛ nyagbahi nɛ a kɛ kpe ɔ ngɛ kaa nɔ́ nɛ o kɛ ngɛ kpee ɔ lo? Mɛni suhi nɛ sa kadimi nɛ a je kpo? Ke o ngɛ a ti nɔ fɛɛ nɔ ko he ní kasee ɔ, mo bi o he ke: ‘Kɛ ma plɛ kɛ kase Yehowa sɔmɔlɔ anɔkualetsɛ nɛ ɔ ha kɛɛ?’

14. Mɛni se wa ma ná ke wa kase wa nyɛmimɛ Kristofohi a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ?

¹⁴ Jehanɛ hu ɔ, ke wa kase wa nyɛmimɛ Kristofohi nɛ jokuɛwi kɛ nikɔtɔmahi tsuo piɛɛ he ɔ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wa ma ná he se. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu nyɛminyumu ko loo nyɛmiyo ko nɛ e kɛ anɔkuale yemi ngɛ ka ko nya dae ngɛ o we asafo ɔ mi ɔ he nɛ o hyɛ. E ma nyɛ maa pee juami bi a nɔ nyɛmi, weku mi nyagbahi, aloo hiɔ ko nɛ ngɛ e nya gbae. Anɛ o naa su ko nɛ sa kadimi nɛ nyɛminyumu ɔ loo nyɛmiyo ɔ ngɛ nɛ o suɔ kaa o maa kase lo? Ke o susu e nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa a he ɔ, o ma nyɛ maa kase ní komɛ nɛ maa ye bua mo nɛ  o da o nyagba a nya. Wa bua jɔ kaa wa ngɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ ɔmɛ nɛ a je hemi kɛ yemi kpo, nɛ wa ma nyɛ maa kase mɛ!​—Heb. 13:7; Yak. 1:2, 3.

15. Mɛni ga womi bɔfo Paulo kɛ ha nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa ya nɔ nɛ wa bua nɛ jɔ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi?

¹⁵ Ke tue mi jɔmi kɛ kake peemi maa hi asafo ɔ mi ɔ, e sa nɛ wa ti nɔ fɛɛ nɔ kɛ e nyɛmi tsuo nɛ sɔmɔ Yehowa. Mo susu Kristohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ he nɛ o hyɛ. A ngɛ dloomi nike ní kɛ blɔ nya ní tsumi slɔɔtohi. (1 Kor. 12:4, 7-11) Se enɛ ɔ ha we nɛ a kɛ a sibi nɛ si koli loo mi gbami nɛ ba a kpɛti. Mohu ɔ, Paulo wo mɛ he wami kaa a pee nɔ́ nɛ e he hia nɛ ma ha nɛ a “fia Kristo ɔ nɔmlɔ tso ɔ kɛ ma si.” Paulo ngma kɛ ya ha Efeso bi ɔmɛ nɛ e de mɛ ke: “Ke e he ní ɔmɛ eko fɛɛ eko tsuɔ ní saminya a, lɔ ɔ haa nɛ nɔmlɔ tso ɔ waa be mi nɛ e fiaa lɛ nitsɛ e he kɛ maa si ngɛ suɔmi mi ɔ.” (Efe. 4:1-3, 11, 12, 16) Nihi nɛ a pee nɔ́ nɛ Paulo de ɔ ha nɛ tue mi kɛ kake peemi hi asafo ɔ mi. Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, wa naa su nɛ ɔmɛ ngɛ wa we asafo ɔmɛ a mi.

16. Mɛni nɛ e sa nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee? (Hebri Bi 6:10)

¹⁶ Moo fia o pɛɛ si kaa o kɛ o he be ni kpahi a he toe. Mohu ɔ, moo kase Yesu, nɛ o bɔ mɔde kaa o maa kase e su ɔmɛ. Moo kase nihi nɛ a tu a he munyu ngɛ Baiblo ɔ mi kɛ nihi nɛ a ngɛ wa be nɛ ɔ mi nɛ a je hemi kɛ yemi kpo ɔ a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ. Ke o yaa nɔ nɛ o peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ o ma nyɛ ɔ, lɛɛ mo ná nɔ mi mami kaa Yehowa a ‘pi nɔ nɛ e dɛ ji lɛ nɛ e hɛ maa je o ní tsumi’ ɔ nɔ. (Kane Hebri Bi 6:10.) Yaa nɔ nɛ o kɛ bua jɔmi nɛ sɔmɔ Yehowa, nɛ o kai kaa e bua jɔɔ ke e na kaa o kɛ o nyɛmi tsuo ngɛ lɛ sɔmɔe.