1, 2. a) Elungelmi kiñe yewün, ¿chumngelu (chemu) falintufimi? b) Tati montulchen taiñ llowkeel, ¿chumngelu doy falin yewün ngey?

¿CHUCHI am tati doy küme yewün eymi tami llowkeel? Kiñe küme yewün duamlay fentren plata ñi falintungeal, feyta tunte falingefule rume trürümfal-lay. Welu tüfachi yewün rüf duamyefilmi ka ayüwülkeeymu tami mongen mu, doy falintuafimi.

² Itrofill yewün ayüniekefuy, welu müley kiñe doy falilu kakelu yewün mu. Tüfachi yewün Ngünechen ñi elufiel ti pu che. Fentren dungu Jewba elueiñmu, welu tati doy falin-ngelu Jesus ñi chalintukuwün, tati montulchen llemay (papeltunge Matew 20:28). Tüfachi chillkatun mu, peaiñ tati montulchen doy falin yewün taiñ llowün, ka tüfa müna kellukeeiñmu taiñ ayüwküleal ka elukeeiñmu kom taiñ duamniekeel. Rüfkünu may, pengelkey Jewba taiñ müna piwkeyeetew kom iñchiñ.

3. a) ¿Chem am tati montulchen? b) Taiñ doy falintuafiel tati montulchen, ¿chem müley taiñ kimal?

³ Jewba wüli tati montulchen ñi montulafiel itrokom che ti kulpan ka lan mu (Efesio 1:7). Feymu taiñ doy  küme longkontukual tüfachi kimeltun Biblia mu tuwlu, müley taiñ kimal chem ñi rupan Eden lof mew. Fey llemay kimlu iñchiñ chem dungu ñamümi Adan tañi kulpan mu, femngechi ngüneduamaiñ chumte ñi falin tati montulchen kom iñchiñ mu. 

4. ¿Chem tutengechi mongen niekefuy Adan?

⁴ Jewba dewmafilu Adan, elufi kiñe falin yewün: kiñe kulpangenochi mongen. Rakiduamnge chem tutengechi mongen niekefuy Adan. Tüfachi wentru ñi rakiduam ka tañi kuerpu kulpan nielafuy, turpu kutranlayafuy, füchalayafuy ka lalayafuy. Kafey doy fülkonkülefuy Jewba mu. Biblia feypi, Adan ‘Ngünechen ñi fotüm ürke’ (Luka 3:38). Feymu llemay Ngünechen engu Adan fülkonkülechi weniwen niekefuyngu, kiñe poyengechi fotümwen engu reke. Femngechi Chaw Ngünechen nütramkakefuy tañi fotüm Adan engu ka elfalfi ayüfalchi küdaw ka feypifi chem tañi femal (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).

5. Biblia feypi “Ngünechen tañi adentun mu” dewmangey ta Adan, ¿chem pifel tüfa?

⁵ “Ngünechen tañi adentun mu” dewmangey ta Adan (Génesis 1:27, TNM; Santiaw 3:9). Welu kiñe chillkatun tüfachi lifru mu, peiñ Jewba kiñe pekenoelchi püllüngelu am, feymu Adan Ngünechen ñi ad nierkelafuy (Juan 1:18). Jewba nielay kiñe kuerpu iñchiñ reke. Feymu llemay Ngünechen ñi adentun mu dewmangey ta Adan, fey pengelafuy Jewba tañi fill chumngen nielu: tüfa ta piwkeyen, kimün, norngen ka pepiluwün. Adan tañi Chaw Jewba reke kechiley, kidu ngen-ngefuy chem ñi chumal. Feymu kiñe makina reke dewmangelay ñi femal kiñe küdaw müten, femngechi Adan femkünungelay. Doy may Adan dulliafuy (ngümintuabuy) küme femal kam weda femal. Feymew küme dullifule ñi allkütuafiel ta Ngünechen ñi feypin, afkenochi mongen nieafuy tati Küme Mülewe mew.

6. Adan allkütunofilu ta Ngünechen ñi feypin, ¿chem ñamümi ka chem dungu rupayafuy tañi pu küpanche?

 ⁶ Adan allkütulafi ta Ngünechen ñi feypin, feymu kulli tañi mongen mu. Ka ñi weda femün mew, ñamümi tañi küme mongen ka tañi küme felen (Génesis 3:17-19). Müna weda dungu tüfa, Adan kidu müten ñamümlay tañi mongen, ka femngechi femi itrokom tañi pu yall (püñeñ). Ngünechen ñi Dungu feypi: ‘Kiñe wentru mew müten, Adan, müley ta kulpan Mapu mew ka femngechi müley ta lan dungu. Fey tati lan dungu müley itrokom che mew, itrokom che kulpanchengelu am’ (Romanu 5:12). Kom iñchiñ Adan mu tuwün-ngeiñ, feymu am ta kulpangeiñ. Feymu lle tati Biblia feypi Adan fendewi ka iñchiñ fendekünueiñmu, feymu “püresukona reke” feletuiñ tati kulpan ka lan mew (Romanu 7:14). Adan ka Eva kidu ñi ayün mu, allkütunofilu am ta Ngünechen ñi feypin, feymu niewelayngu chem maneluwün no rume. Welu tañi küpanche ka iñchiñ mu, ¿chem rupayafuy?

7, 8. Tati montuluwün, ¿chem epu dungu pengeli?

⁷ Tati montulchen mu, Jewba elduami ñi montulafiel itrokom che. ¿Chem am tati montuluwün? Müley epu dungu: wünelu mu, kullingekey chumte ñi falin kiñe dungu, ka rakiduamnge tüfa nüniengele kiñe che, müley ñi kullingeal ta neykümngetual. Epungelu mu Biblia feypi, tati montuluwün kullikey tunte ñi falin-ngen kiñe dungu, ka femngechi üñfitungele kiñe che. Rakiduamnge tüfachi nütram mu: kiñe che niele kiñe kulliñ, fey tüfa konle tañi chafche ñi ngan ketran mew, fey tati ngen kulliñ müley ñi kulliafiel tañi chafche tunte ñi üñfitungen.

⁸ Welu taiñ montulngeal tati kulpan ka lan mu Adan taiñ elkünuel, ¿chumngechi kullingeafuy tunte falinngen tüfa? Peaiñ Chaw Ngünechen chumngechi wüli ti montulchen ka chumngechi kümelkayafeymu tüfa.

9. ¿Chem montulchen duamniengefuy?

⁹ Ñamümngelu am tati kulpangenochi mongen. Feymu wiño nietual kiñe tutengechi mongen, duamfal-lay kiñe kulpanche ñi mongen (Salmo 49:7, 8). Duamniengefuy kiñe montulchen trürümfalngelu feyti kulpangenochi mongen ñamümngelu mu. Femngechi feypiley tati norngechi werkün dungu mülelu Biblia mu. Tüfachi werkün dungu pengeli tüfa ‘ñamle kiñe mongen, müley ñi kullingeal ka mongen mu’ (Levítico 24:18). Feymu llemay, feychi kulpangenochi mongen ñamümlu Adan, ¿chumngechi kullingeafuy tunte falin-ngey? Duamniefuy “trürngechi montulchen” ka kulpangenochi mongen (1 Timotew 2:6, TNM).

10. Jewba, ¿chumngechi wüli ti montulchen?

¹⁰ Jewba, ¿chumngechi wüli ti montulchen? Werküy Mapu mu kiñe tañi küme püllü, fey nielu kulpangenochi mongen. Welu werküy tañi doy piwkeyenieel: tañi Kiñen Fotüm (papeltunge 1 Juan 4:9, 10). Tüfachi Fotüm ayüwün mu, elkünuy tañi mülen wenu mapu (Filipense 2:7). Meli chillkatun mu, peiñ Jewba chumngechi femi kiñe afmatufalchi dungu rulpayafiel ñi Fotüm tañi mongen Maria ñi pütra mew. Ngünechen ñi newen mu, Jesus choyüngey kiñe wentru reke, welu tutengechi mongen niekefuy, ka turpu kulpakelafuy (Luka 1:35).

11. ¿Chumngechi am kiñe wentru müten, kulliafuy ti montulchen fentren warangka che mu?

¹¹ ¿Chumngechi am kiñe wentru müten, kulliafuy ti montulchen fentren warangka che mu? Kafey, ¿chumngechi kom kulpanchengetuyngün? Tukulpange Adan kulpay, feymew ñamümi kiñe falin dungu: ti kulpangenochi mongen ka pepi elulafi feychi küme mongen tañi pu yall. Femngechi kulpan ka lan elelfi tañi pu yall. Welu Biblia feypi, Jesus “ti inan Adan” pingey, fey tutengechi  mongen niekefuy, ka turpu kulpakelafuy (1 Korintio 15:45). Feymu Jesus welukontuy ta Adan mu taiñ montulaetew. Jesus allkütufi tañi Chaw itrokom dungu mu, ka wüli tañi kulpangenochi mongen. Jesus kullituy Adan tañi kulpan mu ka elueiñmew ta maneluwün kom iñchiñ mu (Romanu 5:19; 1 Korintio 15:21, 22).

12. Jesus ñi kutrankawün mu, ¿chem pengeli?

¹² Biblia mu, feypiley petu ñi lanon Jesus rume kutrankawi. Kafey awükangey, wimakangey ka külafantukungey kiñe orkon mamüll mew ñi langümngeal (Juan 19:1, 16-18, 30, TNM; tami doy kimal peaymi ti Doy Kimngeam pingechi dungu feypilelu “Pu kristiano, ¿mülepey may ñi püneafiel tati kürus?”). ¿Chumngelu am fente kutrankawi Jesus? Ka chillkatun mu, peaiñ Satana chumngechi dalluntukuy: tati pu che kutrankangele ñi mongen mu, püntütripayay Jewba mew. Jesus fütra kutrankangefulu rume püntütripalay Jewba mu, fey wiñoldungufi Satana ñi dalluntukun. Feymu Jesus pengeli tüfa, kiñe kulpangenochi che ngen, kidu ngen-ngelu am chem ñi chumal, püntütripalayay Jewba mu, chem weda dungu mu rume rupale, Weküfü ñi duam mu. Feymu Chaw Ngünechen pefilu tañi piwkeyen Fotüm ñi püntütripanon, ¡fey müna ayüwüleyew! (Proverbios 27:11.)

13. ¿Chumngechi kullingey tüfachi montulchen?

¹³ ¿Chumngechi kullingey tüfachi montulchen? 33 tripantu taiñ mülen antü mu, 14 nisan judio küyen, Chaw Ngünechen eluñmay ñi langümngeal tañi Fotüm tutengechi mongen niefulu ka turpu kulpakenolu. Femngechi Jesus chalintukuy tañi kulpangenochi mongen ñi langümngeael “kiñe rupa müten, fey rumel ñi femwenoael” (Ebrew 10:10). Küla antü rupalu ñi lan mu, Jewba wiñomongeltufi ta Jesus, fey kiñe küme püllüngetuy. Wenu mapu mu, Jesus chalintukuy tañi kulpangenochi mongen Ngünechen mew, wül-lu ñi montulngeal Adan ñi pu yall (Ebrew 9:24). Jewba llowi Jesus ñi chalintukuwün  kiñe montulchengeal, fey tañi montulafiel itrokom che püresukonalelu tati kulpan ka lan mu (papeltunge Romanu 3:23, 24).

14, 15. ¿Chem müley taiñ femal ‘wiñoduamtuaetew taiñ kulpan mew’?

¹⁴ Tati montulchen mew, kulpanchengeliyiñ rume nieafuiñ afmatufalchi kümelkan. Fewla peaiñ Chaw Ngünechen taiñ eluetewchi doy falin yewün, kafey chumngechi kümelkayafeiñmu fachantü ka küpalechi antü mu.

¹⁵ Wiñoduamtukeeiñmew taiñ kulpan mew. Kulpanchengeiñ, feymu müna küdawngey taiñ femal kümeke dungu. Feymu kom welulkakeiñ taiñ feypin ka taiñ femün mu. Feymew Jesus ñi chalintukuwün mu, ‘wiñoduamtuaeiñmew taiñ kulpan mew’ (Kolosense 1:13, 14). Welu may, müley taiñ wiñorakiduamtual kom taiñ piwke mu. Kafey taiñ mupiltuafiel Jesus tañi montulchen mew, femngechi ñom piwke mu llellipuafiyiñ ta Jewba taiñ wiñoduamtuaetew (papeltunge 1 Juan 1:8, 9).  

16. a) ¿Chumngelu müley taiñ nieal lif rakiduam taiñ poyeafiel Jewba? b) ¿Chumngechi kellukeeiñmew taiñ nieal lif rakiduam?

¹⁶ Lif rakiduam nieel taiñ fülkonal ta Jewba. Feymu weda rakiduam mu, ngelay chem maneluwün no rume ka faliwenolu trokiwkeiñ. Welu tati montulchen mu, Jewba wiñoduamtukeeiñmu ka kulpanchengeliyiñ rume, iñchiñ lif rakiduam mu poyeniefiyiñ ta Jewba (Ebrew 9:13, 14). Femngechi maneluwkülen mu, ngillatukefiyiñ ta Jewba chem dungu mu rume (Ebrew 4:14-16). Kafey nieliyiñ lif rakiduam, kellukeeiñmu taiñ tüngkülechi rakiduam nieal, küme duamkülekeiñ ka doy ayüwküleafuiñ.

17. Jesus lalu am iñchiñ mew, ¿chem kümelkan nieaiñ?

¹⁷ Ti maneluwün ñi afnoachi mongen nieal kiñe küme  mülewe mew. Fey ‘tati kulpan ñi wülkeel re lan dungu müten’, pi Romanu 6:23. Ka feypi: “Welu Ngünechen wülkey tati rumel mongen, Cristo Jesus mew, iñchiñ taiñ Ñidol”. Küla chillkatun tüfachi lifru mu, peiñ chem kümelkan müleay ti küpalechi küme mülewe mu (Apokalipsi 21:3, 4). Kom feychi kümelkan, kafey taiñ rumel mongeleal küme felen mu, femürpuay Jesus ñi lan kom iñchiñ mu. Taiñ llowafiel tüfa, müley ta pengelal taiñ mañumniefiel tati montulchen.

18. Jewba elueiñmew kiñe yewün reke tati montulchen, ¿chumngelu mañumniefiyiñ?

¹⁸ ¿Chumngelu am müley taiñ müna mañumniefiel ta Jewba taiñ eluetew tati montulchen? Rakiduamnge tüfachi dungu mu, kiñe che elueliyiñmew kiñe yewün ka küdawngele taiñ eluetew, fey müna falintukefiyiñ feychi yewün. Ka ayüwülkeeiñmu, tüfa pengeli taiñ rüf piwkeyeetew. Ka femngechi tati montulchen doy falin yewün ngey, fente kutrankawlu am Chaw Ngünechen taiñ eluetew. Feymew Juan 3:16 feypi: “Fey tüfa ta feyngey Ngünechen am rume piwkeyefilu ta kom mapu mew mülechi  pu che, feymew wüli ñi kiñen Fotüm”. Feymu tati montulchen, küme pengeli tunte taiñ piwkeyekeetew ta Jewba. Kafey pengeli tunte piwkeyeeiñmew Jesus, fey kidu ñi ayün mu, wüli tañi mongen iñchiñ mu (papeltunge Juan 15:13). Feymu llemay tati montulchen, yewün reke felelu, Jewba ka Jesus pengelkeeiñmew taiñ müna piwkeyekeetew, tüfa rüf piwkentukuaiñ may (Galata 2:20).

19, 20. ¿Chumngechi pengelaymi tami mañumküleal ta Ngünechen ñi montulchen mu?

¹⁹ Feymu, ¿chumngechi pengelafuymi tami mañumküleal ta Ngünechen ñi montulchen mu? Wüne küme kimafimi ta Jewba, taiñ eluetewchi montulchen (Juan 17:3). Feymu chillkatulmi ta Biblia tüfachi lifru mu, feyta kelluaeymu. Ka doy kimniefilmi ta Jewba, doy piwkeyeafimi. Fey doy piwkeyefilmi ka doy küpa ayüwülafimi ta Ngünechen (1 Juan 5:3).

²⁰ Mupiltuaymi tati montulchen mew. Biblia feypi: “Fey ti feyentulu ta Fotüm mew niey rumel mongen” (Juan 3:36). ¿Chumngechi mupiltukefiyiñ Jesus? Taiñ feypin mu müten felelay. Chumngechi feypiley Santiaw 2:26, “ta mupiltun fey ta lalekey reke trürkülenole ta fürenechen engu”. Feymu tati rüf mupiltun pengelngekey taiñ femün mu. Ka inayentufiliyiñ ta Jesus kom taiñ feypin mu ka femün mew, pengelaiñ taiñ mupiltukeel ta Jesus mu (Juan 13:15).

21, 22. a) ¿Chumngelu müley taiñ trawüal ti tukulpangekeelchi trawün Jesus tañi Ilelkawün mew? b) ¿Chem dungu peaiñ kayu ka regle chillkatun mu?

²¹ Amuaymi ti tukulpangekeelchi trawün Jesus tañi Ilelkawün. Feychi pun 14 nisan küyen, 33 tripantu mu, Jesus elkünuy kiñe doy tukulpangekeelchi trawün, tati Biblia feypingekey ‘Jesus tañi Ilelkawün’ pingelu (1 Korintio 11:20; Matew 26:26-28). Trawün Jesus tañi lan ñi akordangeal ka pingekey. Jesu elkünuy tüfachi dungu ñi  kelluafiel tañi pu apostol ka kom tañi rüf inaniekeetew ñi tukulpayal kiñe falin dungu: Jesus ñi lan mu, wüli tañi kulpangenochi mongen kiñe montulchen ngealu, feymu kidu eluy tüfachi werkün dungu: “Femkeaymün ta tüfa iñche tamün tukulpamuafiel” (Luka 22:19). Tüfachi trawün kellukeeiñmew taiñ ngoymanoafiel ta Jewba ka Jesus taiñ eluetew ti montulchen, tüfa pengeli taiñ piwkeyekeetew. Feymu taiñ amual tüfachi trawün mu pengelkeiñ taiñ mañumniefiel tati montulchen. *

²² Ti montulchen kiñe doy falin yewün taiñ eluetew Jewba (2 Korintio 9:14, 15). Kafey tati pu layechi che llowafuy kümelkan, peaiñ tüfachi dungu kayu ka regle chillkatun mu.