1. ¿Iney am dewmay itrokom mongelelu?

TATI pelon wentru Jeremia feypi: “Jewba rüf Ngünechen-ngey. Fey mongelechi Ngünechen-ngey” (Jeremías 10:10). Kafey, Elchen-ngelu am dewmay itrokom mongelelu. Femngechi pu kümeke püllü wenu mapu mu feypikeyngün: “¡Eymi am dewmafilu ta kom tati mülelu! ¡Eymi tami pin mew dewmangeyey ka müleyey engün!” (Apokalipsi 4:11). Kiñe ülkantun mu ñi püramyeafiel ta Jewba, ti longko ülmen David feypi: “Eymi mew tuwi ta mongen” (Salmo 36:9). Feymu tati mongen, kiñe yewün reke tuwi Chaw Ngünechen mu.

2. ¿Chumkey Chaw Ngünechen taiñ mongeleal?

² Kafey Jewba mew ta mongeleiñ (Hecho 17:28). Fey elukeeiñmew iyael, ko ka ti Mapu taiñ müleal fey mu (papeltunge Hecho 14:15-17). Ka kom tüfa mu, Jewba elukeeiñmew taiñ ayüfal mongen nieal. Ka taiñ küme amulerpual taiñ mongen mu, müley taiñ kimal Ngünechen ñi ley dungu ka allkütuafiel ñi feypin (Isaías 48:17, 18).

3. ¿Chem rakiduami Jewba Abel ñi langümngen mu?

³ Chaw Ngünechen ayükey taiñ yamniewal taiñ mongen ka kakelu che ñi mongen. Rakiduamnge tüfachi nütram: Adan  engu Eva ñi yall, Kain, lladkütufi tañi inan peñi, Abel. Jewba ngüfetufuy ta Kain tañi illkun mu, doy fütra kulpan mu konafuy, welu Kain allkütulaeyew. Fey “wülelfi ñi peñi Abel, fey langümfi” (Génesis 4:3-8). Tati nütram pengeli Jewba kastigafi ta Kain ñi langümfiel tañi peñi (Génesis 4:9-11).

4. Taiñ falintunieafiel ta mongen, Ngünechen ¿chumngechi pengeli Moyse ñi ley dungu tüfa?

⁴ Warangkakechi tripantu wüla, Jewba elufi pu israelche tati werkün dungu ñi poyeaetew engün, kidu ñi ayükeel. Ti pelon wentru Moyse mu, elungey tüfachi werkün dungu, feymu kom tüfa, Moyse ñi ley dungu pingekey. Jesus Moyse ñi ley dungu mu, feypi: “Langümchekilnge” (Matew 5:21). Tüfachi werkün dungu pengeli tati pu israelche mu, Chaw Ngünechen falintuniefi pu che ñi mongen, feymu kom che müley ñi falintunieafiel tañi chafche ñi mongen.

5. ¿Chem müley taiñ rakiduamal ti angkanentun püñeñün mu?

⁵ Chaw Ngünechen, ¿chem rakiduamkey tati pu we püñeñ petu choyüngenolu? Moyse ñi ley dungu pengeli ngelay ñi langümngeal pu we püñeñ petu choyüngenolu. Feymu lle, Jewba müna falintuniefi tüfachi mongen (papeltunge Éxodo 21:22, 23; Salmo 127:3). Feymu may ti angkanentun püñeñün weda dungu tati.

6. ¿Chumngelu (chemu) ngelay taiñ üdeafiel kakelu che?

⁶ Taiñ yamnieal ta mongen, müley taiñ küme rakiduamal pu chafche mu. Biblia feypi: “Kom tati üdekelu tañi peñi kam lamngen fey ta kiñe langümchefe reke feley. Eymün ta kimnieymün kiñe langümchefe no rume ta nielay rumel mongen ta kisu mew” (1 Juan 3:15). Epe kom kewan dungu am üdewün mu tuwlu, feymu ayüliyiñ taiñ afnoachi mongen nieal, müley taiñ entual taiñ piwke mu ti üdewün kakelu che mew (1 Juan 3:11, 12). Feymu doy falin-ngey taiñ welukonkechi piwkeyewael.

7. ¿Chem wedake wimtun pengeli ñi yamngenon tati mongen?

⁷ ¿Chem feypiafuiñ ti yamnien kidu taiñ mongen? Iney no rume ayülay ñi layal, welu fentren che kidu ñi ayün mu wedalkakey tañi mongen. Kiñeke che pütremtukeyngün tabaco ka  marihuana, kam kidu lawentuwkeyngün droga mu. Tüfachi droga kutranülkefi ta che, ka kiñeke mu lakonpukeyngün. Tati pu che nielu feychi wedake wimtun yamkelafi ta mongen. Ka tüfachi femün ünufali ta Chaw Ngünechen ñi adkiñ mu (papeltunge Romanu 6:19; 12:1; 2 Korintio 7:1). Feymu taiñ poyeafiel ta Chaw Ngünechen chumngechi tañi ayükeel, müley taiñ elkünual tüfachi wedake wimtun. Tüfa küdawngeafuy ñi elkünungeal, welu Chaw Ngünechen kellukeeiñmew taiñ femal. Fey rume falintukefi taiñ femün ñi küme yenieal taiñ mongen, kiñe yewün reke Ngünechen taiñ eluetew.

8. ¿Chumngelu müley taiñ küme kuñiwtukunieafiel taiñ mongen?

⁸ Yamfiliyiñ ta mongen, küme kuñiwtukunieafiyiñ tüfa. Feymu elulayaiñ chem kuñiwün-ngechi dungu mu, taiñ re küpa adngelluwal müten. Feymu miyawülmi auto mu kuñiwtukuwkeaymi, ka adümlayaymi kuñiwün-ngechi awkantun, ka kewan dungu mu koneltulayaymi (Salmo 11:5). Kiñe werkün dungu Jewba elufilu ti pu israelche feypi: “Eymi dewmalmi kiñe we ruka, müley tami femal kiñe malal wente tami ruka mew, fey kiñe che mülelu wente tami ruka mew trananagle, tami kulpanoal ñi lan mu” (Deuteronomio 22:8). Tüfachi werkün dungu niey kiñe ngülam tami adkünuaetew. Rakiduamnge tüfa, tami ruka niele pürapüratuwe küme elnieafimi ta iney no rume ñi trananagnoal ka allfünoal. Kafey nielmi kiñe auto küme elnieafimi. Feymu lle eluñmalayaymi tami ruka, auto mu ñi allfüal eymi ka kakelu che no rume.

9. Yamniefiliyiñ ta mongen, ¿chumngechi dapiafiyiñ tati pu kulliñ ñi mongen?

⁹ Chaw Ngünechen, ¿chem rakiduamkey pu kulliñ ñi mongen mu? Ka femngechi yamniefi. Jewba eluñmakefi tati pu che ñi langümafiel ti pu kulliñ ñi nieal iyael, takun ka ingkayaetew kidu ñi mongen (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Welu feychi che kutrankakefilu ti pu kulliñ ka awkantukan mu langümfilu, rume wedalkakey tüfa ka pengeli ñi yamnienofiel ta mongen (Proverbios 12:10).

10. Chaw Ngünechen, ¿chumngechi pengeli ti mollfüñ mu adentuley ta mongen?

¹⁰ Kain langümfilu ta Abel, Jewba feypifi: “Tami peñi ñi mollfüñ, tami wütrulel ta mapu mew, wirarküley ngillatunieenew” (Génesis 4:10). Jewba feypilu Abel ñi mollfüñ, tüfa ta Abel ñi mongen ürke. Kain müntuñmafilu tañi peñi ñi mongen, mülefuy ñi kastigangeal. Abel ñi mollfüñ kam tañi mongen wirarküley reke ngillatuniefi ta Jewba ñi nor dungu mu. Noe ñi antü mu rupalu ti Fütra Mangin Ko, Jewba ka kiñe rupa pengeli tati mollfüñ adentuley tati mongen mu. Petu ñi rupanon ti Fütra Mangin Ko, tati pu che re fillke fün, tukukan ka fün ketran müten ikefuyngün. Fey wüla welukünutuy tüfa. Jewba feypifi ta Noe ka tañi pu yall: “Kuyfi eleluwiyiñ kom tati karü tukukan tamün iyafiel, fey fewla ka femngechi eleluwayiñ kulliñ tamün ilotuael”. Welu may Ngünechen feypikünuy tüfachi werkün dungu: “Iñmalayafimün ñi ilo tati entumollfüñnoelchi kulliñ, feyti mollfüñ am ta mongen” (Génesis 1:29; 9:3, 4). Tüfa mu, Jewba pengeli tati mollfüñ adentuley ta mongen.

11. Noe ñi antü mu, Jewba ¿chem werkün dungu elkünuy ñi femngeal tati mollfüñ mu?

¹¹ Taiñ pengelal ñi yamnieafiel ti mollfüñ, ngelay taiñ iyafiel. Tati werkün dungu elufilu Chaw Ngünechen tati pu israelche, tüfa feypi: “Kiñe israelche [...], kintuyawle fey nüle kiñe awka kulliñ kam kiñe üñüm ifalngelu, feymu müley ta wütrual ñi mollfüñ ka takuafiel trufür mu. [...] Feymu llemay feypifiñ tati pu israelche: ‘Ngelay tami iñmayafiel kom tati mongelelu ñi mollfüñ’” (Levítico 17:13, 14). Tati werkün dungu ñi inoafiel ti kulliñ mollfüñ, petu falin-ngefuy, rupafulu rume 800 tripantu Ngünechen ñi elufiel ta Noe tüfa. Ka tüfachi dungu küme pengeli Jewba ñi rakiduam, fey tañi pu che iyafuyngün tati pu kulliñ ñi ilo, welu tañi mollfüñ ngelafuy ñi iyafiel engün. Feymu mülefuy ñi wütrual ti mollfüñ mapu mu, femngechi wiñoleltuafiel reke ta Chaw Ngünechen tati kulliñ ñi mongen.

12. Jewba ñi newen mu, ¿chem werkün ti mollfüñ mu ñi elufiel pu kristiano wünen siglo mu petu falin-ngey fachantü?

 ¹² Tati pu kristiano ka elungekeiñ tüfachi werkün dungu. Wünen siglo mu, tati pu apostol ka kakelu wentru adniekefilu Jesus ñi pu inaniekeetew, fey trawüyngün ñi elkünual chem werkün dungu petu müley ñi inayal kom tati pu kristiano. Ngünechen tañi newen ñi adnieetew mu, kimtukuyngün ñi werkünoafiel doy fentren dungu ñi femal tati pu kristiano, welu may ñi femal duamfalngechi dungu müten, ñi inoal iyael chalintukungelu poyengekeelchi adentun, ka inoael mollfüñ, ka tati ilo entumollfüñnoelchi kulliñ mu ka fill podngechi dungu no rume (Hecho 15:28, 29, TNM; 21:25). Feymew müley ‘taiñ ngünewal ti mollfüñ dungu mu’. Tüfa Jewba ñi adkiñ mu, trürümfalngey fillke adentun ñi poyengekeel ka fill podngechi dungu ñi femngenoal.

13. Ti werkün dungu ngünewal ti mollfüñ dungu mu koneltuley ñi tukulelngeal mollfüñ kuerpu mu, ¿chem trürümfal dungu pengeli tüfa?

¹³ Tati werkün dungu ngünewal ti mollfüñ dungu mu ka tukulelngeal mollfüñ ñi kuerpu mu, ¿nüwküley tüfachi epu dungu? Femi llemay. Feymu trürümafiyiñ tüfa: Ti lawentuchefe feypielmu “pulkutuwelayaymi”, feymu putuwelaymi, welu ¿tukuñmawafuymi pulku tami inamollfüñ mu? Femlay llemay. Ka femngechi ngünewal ti mollfüñ dungu mu, tukuñmawkelayaiñ mollfüñ taiñ kuerpu ka ikelayafiyiñ rume. Feymu taiñ inayal tüfachi werkün dungu, eluñmalayaiñ taiñ tukulelngeal mollfüñ taiñ kuerpu mu.

14, 15. Pu lawentuchefe feypifile kiñe kristiano ñi tukulelngeal mollfüñ ñi kuerpu mu, ¿chumafuy ka chumngelu?

¹⁴ Kiñe kristiano allfülele kam mülefule ñi operangeal, fey ¿chumafuy kay? Rakiduamnge tüfa mu, pu lawentuchefe feypifule tukulelngenole mollfüñ, layay. Welu ti kristiano pilay ñi layal. Fey ayükey ñi doy mongeleal ka falintufilu am ñi mongen Ngünechen ñi eluetew, feymu lle inaduamkey kangelu lawentun ñi tukulelngenoal mollfüñ ñi kuerpu mu. Fey llowafuy fillke lawentun nienolu mollfüñ.

¹⁵ Famülke mew kiñe kristiano, ¿famentuafuy may  Chaw Ngünechen tañi ley ñi doy mongeleal? Jesus feypi: “Iney rume ayüle montulael ñi mongen, fey ta pelayay ta mongen, welu tati lakonlu iñche tañi duam, fey peay ta mongen” (Matew 16:25). Iney no rume ayükelay ñi layal. Welu may famentuliyiñ Jewba tañi ley dungu ta montual taiñ mongen, femngechi ñamümafuiñ ti afnoachi mongen. Feymu kidu taiñ kümelkaleal, müley taiñ maneluwküleal Ngünechen ñi ley dungu mu. Feymu larpuliyiñ rume, rüf maneluwküleaiñ Chaw Ngünechen, ti Wülkelu mongen taiñ tukulpayaetew ti wiñomongetun mu, ka wiñoleltuaeiñmew taiñ mongen ti falin yewün (Juan 5:28, 29; Ebrew 11:6).

16. Chaw Jewba ñi pu che, ¿chem longkontukuniey ñi femal ti mollfüñ dungu mu?

¹⁶ Ngünechen ñi pu manelfalchi che küme piwkentukuniekeyngün ñi inayal ti werkün dungu ti mollfüñ mu. Feymu lle ikelafingün ka llowkelafingün rume lawen reke ñi pünengeal. * Ngünechen ñi pu che longkontukuniey Jewba am dewmalu ta mollfüñ, doy kimniey chem ñi kümelkayaetew engün. Eymi kay, ¿feyentukeymi tüfa?

17. Ngünechen, ¿chumngechi eluñmafi pu israelche ñi püneal ti mollfüñ?

¹⁷ Moyse ñi ley dungu küme pengeli chumngechi pünengekefuy ti mollfüñ. Jewba elufilu tati pu israelche werkün  dungu chumngechi ñi poyekeetew, feypilelfi: “Tati mongelelu ñi mongen müley mollfüñ mu, iñche ta eluntukufiñ ti altar mew, fey eymün liftuñmayaymün, tati mongen mülelu am ta mollfüñ mu, tüfa liftuñmakey” (Levítico 17:11). Fey pu israelche kulpafule mülefuy ñi chalintukual kiñe kulliñ ka ñi mollfüñ yengekefuy altar mülelu ti tolto ruka mew, femngechi wiñoduamtungetuy, ka rupachi tripantu mu femngekefuy Ngünechen ñi ngillatuwe ruka mu. Famngechi müten mülefuy ñi pünengeal ti mollfüñ.

18. Jesus ñi wütruelchi mollfuñ mu, ¿chem kümelkan llowafuiñ?

¹⁸ Pu rüfngechi kristiano ngelay ñi inayal Moyse ñi ley dungu, feymu chalintukukelay kulliñ ka yekelay mollfüñ no rume ti altar mu (Ebrew 10:1). Feymu chumngechi femkefuy pu israelche ti mollfüñ mu, tüfa adentukünufi tati falin chalintukuwün ñi femngeal küpalechi antü mu Jewba ñi Fotüm, Jesukristo llemay. Chumngechi peiñ kechu chillkatun mu, Jesus  wüli ñi mongen kom iñchiñ mu, ñi wütrual ñi mollfüñ kiñe chalintukuwün mu. Fey wüla püratuy wenu mapu mu ka chalintukulelfi ta Ngünechen ñi falin wütruelchi mollfüñ kiñe rupa mu müten ka rumel mew (Ebrew 9:11, 12). Femngechi llemay pepi wiñoduamangetuaiñ taiñ kulpan mew ka afnoachi mongen nietuaiñ (Matew 20:28; Juan 3:16). Fey llemay, chumngechi pünengeel Jesus ñi mollfüñ doy falin-ngey (1 Pedro 1:18, 19). Feymu mupiltuliyiñ Jesus ñi falin wütruelchi mollfüñ mu, femngechi montuaiñ müten.

19. Ti kristiano, ¿chem müley ñi femal ‘tañi kulpalenoal kiñe che mew no rume’?

¹⁹ ¡Fente mañumniefiel ta Chaw Ngünechen taiñ eluetew ta mongen, kiñe yewün reke trüri! Ti mañumtun nengümaeiñmew taiñ feypilelafiel ta che mupiltule engün Jesus ñi chalintukuwün mu, afnoachi mongen nieafuyngün. Ayüwünkechi femaiñ tüfa, Jewba reke falintukeiñ taiñ chafche ñi mongen (papeltunge Ezequiel 3:17-21). Küme femliyiñ ti elfal küdaw, Pablo reke feypiafuiñ: ‘Iñche tañi kulpalenon kiñe che mew no rume. Kom kimeleluwiyiñ Ngünechen ñi ngülam, chem dungu rume ta ellkaleluwlayiñ’ (Hecho 20:26, 27). Fey llemay, taiñ küme pengelal tunte yamniekeiñ ta mongen ka mollfüñ, müley taiñ amuldunguafiel taiñ chafche Ngünechen ka ñi ayükeelchi dungu mu.