Haití markat qillqanita

“Nätakix mä suma experienciapunïnwa”

KUNTÏ 2010, enero 12 urunak saraqatarux Haití markan uraq khathatix utjkäna uka yatiyäwinak televisionan uñjañax wali llakkañapunïnwa nätakixa, janiw uñtirjamäkayätti. Ukhamaruw enero 20 urunak saraqatarux Carmen sat amigajax Haití markar yanaptʼir sarañatak jawsanitu. Panpachanirakiw enfermeräpxta, ukat mä qhawqha maranak nayrax Jehová Diosan Qhanañchirinakapan Tantachasiñ Utanak lurañanakanwa yanaptʼapxayäta. Ukanwa jupampix uñtʼasipxta ukhat aksaruw wali suma amigapxta.

Kuna lurañanakatï ukan utjkani ukatakix janjamakiw chʼamanïkti ukat janirakiw wakichtʼatäkti sasaw amigajarux sista. Ukampisa panpachanix wali sum irnaqtʼtanxa sasaw amtayitu ukat ukankkasax panpachaniw chʼamañchtʼasiñäni sasaw sarakitu. Ukatwa Brooklyn (Nueva York) Jehová Diosan Qhanañchirinakapan oficinapar jawsta, ukat khititï Haití markar yanaptʼañatak uñjkäna uka jilataruw yanaptʼirjam sarañatak qillqanttʼita sasin sista. Carmen amigajatsa parlaraktwa ukat pampachaniw sarañ munapxta sasaw sarakta. Jawsanipxchïtam janisa uk janiw kamskirismati sasaw jupax situ, ukat amigajamp chika irnaqañxatxa janirakiw kamskitusa.

Ukat janiw jawsanipkitaniti sasin pusi uruw kuntï lurañajäkayät uk luraskakiyäta. Ukat lunes 25 uruw Brooklynat jawsanipxitu, qharürpacha Haití markar sarasmati sasa. Uk istʼasax janiw kuns kamachtʼirjamakayätti, ukampisa kunjamas sarapuniw sasaw sista. Ukat nayraqatxa irnaqäwijatwa permiso mayista, ukatxa Carmenaruw jawsta, jupax francés jan parlañ yatitajatwa jan jawsapkituti sasaw situ, ukax nätakix llakkañänwa. Chiq sasinxa, mä juk’ axsarayasiyätwa ukat kusisitarakiw jikxatasiyäta. Pasaje jikxatasinxa, enero 28 uruw Nueva York markat Santo Domingo (República Dominicana) sat markar avionat sarawayta.

Kawkhantï avionanakax saytʼapki ukhanwa República Dominicana markan utjki uka sucursalar irpañatak mä waynax suyaskitütu. Uküruxa pä enfermerampiw Estados Unidos markat purinipxi ukat kimspachaniw mä cuarton qurpachasipxta. Qhipärmantisti Haití markan sucursalax utjki ukaruw autot apapxitu, Puerto Príncipe markakama. Ukat paqallqu chikatan horanakwa viajapxarakta.

Ukat Haití markankxayäta ukhaxa, wali sustjaskayapunïnwa. Kunjamsa 35 segundonakanaki uraqi khathatix uka suma markax tukjatayna uk uñjasaxa, janiw ukhamäkaspati sañjamänwa. Televisión uñtkasakixay nätakix wali llakkañächïnxa, ukankkasax jukʼampïnwa. Janipuniw ukxa arunakamp sañjamäkiti. Utanakaxa, yaqhipax jukʼa tukjatakïnwa ukat yaqhipasti qʼala tukjatapunïnwa, ukat marka apnaqirin palaciopas janiw qhispiyaskänti. Khitinakatï walja maranak utanïñatak irnaqawayapkäna ukanakax mä chʼipxtanakwa qʼal aptʼasiwayapxäna. Ukhaw nayax jakäwisan yänakax jan kunatakïtap amuytxa.

 Sucursalar purisaxa, recepcionan irnaqtʼki uka kullakax jankʼakiw escritoriopat sartanisin punkukam tʼijuni, wali kusisitapuniw qhumanttʼas katuqtʼapxitu ukat walikpun ukham jumanak pachpat armtʼasisin akar yanaptʼir jutawayapxtaxa sasaw sapxitu. Chikürux manqʼtʼasiwayapxta uka qhipatwa Jachʼa Tantachasiñ Utar irpapxitu, uka utsti mä hospitalaruw tukuyapxatäyna. Ukanxa, ukham yanaptʼir jutir jilat kullakanakaruw uñtʼta. Ukanakatxa, Alemania markat mä chacha warmi, panpachaw doctorapxäna ukat yanapirip kunwa irpanipxatayna, ukatxa Suiza markat mä partera kullakarus uñtʼaraktwa.

Uka arumpachaw jan ikisa irnaqta. Ukanxa 18 usutanakaw pampan colchonanakxan liwisisipkäna, ukanakat yaqhipax Jehová Diosan Qhanañchiripäpxänwa ukat yaqhipasti janiraki. Ukhamäkchïnsa taqiniw suma uñjatäpxäna, janirakiw khitirus qullqi mayiskänti.

Uka arumaxa, 80 marani chuymankipstat mä jaqiw jiwi. Ukat warmipampi compañerajampiw compañtʼapxta. Uka qhipatxa mä tawaquruw wararir istʼta. Ketly sat sutinitaynawa, juparux niya amparpachwa kupi amparap khariqapxatayna. Jupax mä kullakampiskataynawa, uka tawaqurux juparakiw Bibliat yatichäna, ukat kunüruti ukar apanipxatayna ukürutpachaw jupampix niya taqi arumanak ikitayna.

Jankʼakiw jupan ukar sarta, ukhamat kunatï jupar uski uka samartʼayañataki. Ukampis janiw jañchi tuqitxa kunas uskataynati, jan ukasti chuyma ustʼataw ukham jachaskatayna. Ukat akham sasaw sarakitu: kunapachatï uraq khathatinakax qalltkäna ukhax mä amigan utapanwa jikxatasiyäta, ukat kunas pasaskäna uk jan sum amuyasisaw amparat kattʼasisin balconar mistupxta. Ukat akatjamatwa mä pirqax allxattanipxitu ukat panpachaniw pirqampi allxatatäpxayäta sasa. Amigapar jawsäna ukhax jupax janiw arsunxataynati, ukhaw amigapan jiwatapat amuyasitayna. Ukatxa pusi horarakiw jiwat amigapamp chik ukham pirqamp allxatat tʼaqhisiskatayna, uka qhipatwa tʼuna manqhat apsupxatayna. Ukhaman jikxatasisaw amparap jan qullañjam qʼal usuchjasitayna, ukatwa khariqapxatayna.

Uka arumaxa Ketlyx janipuniw iktʼirjamäkänti, kunattix iktʼañ munkäna ukhax wasitatwa kuntï paskäna uka amtasïna. Ukat jikʼun jikʼun jachtʼasisaw akham sasin situ: “Kuntï Bibliax uraq khathatinakata ukat qhipa urunakat siski uk yattwa, kuna suma suytʼäwinïktantix uks yatiraktwa ukat jakaskatajatsa kusisitäñajarakïtwa. Ukampisa mä jukʼaksay kunjamtï nayax jikxataskta uk amuytʼam: mä urux sumäskta ukat akatjamat ak pastamstï” sasa. Janiw kuns kamsirjamäkayätti ukat qhumantasaw jupamp chik iktʼañapkam jachta.

Sapüruwa mä doctorampi pä enfermeramp yaqha chiqar khitatäpxäna. Nayaruxa Francia markat jutiri mä doctorampi ukat Florida (Estados Unidos) markat jutir mä enfermeramp chikaw Petit-Goâve sat markar sarañ waktʼitu. Uka markakamaxa pä horaw autot Puerto Príncipe sat chiqat sarapxta. Ukaruxa 9.30 alwa horasaruw puripxta, kunanaktï apapxta uk apxarusisaw Tantachasiñ Utar mantapxta. Uka manqhanxa taqiniw quntʼat suyasipkitütu.

Ukspachaw irnaqañ qalltapxta. Uka chiqax wali juntʼupunïnwa ukat khitinakatï qullayasiñatak suyasipkäna ukanakax janis tukuñjamäkaspa ukhamänwa. Kimsa jaypʼu horaskamax jan samartʼasapuniw irnaqapxta. Uküruxa, kimspachanix 105 jaqinakaruw yanaptʼapxta ukat 114 vacunanakwa uchapxarakta. Wali qaritapuniw ukürux jikxatasiyäta ukampis ukham walja jaqinakar yanaptʼatajatxa kusisitarakïyätwa.

Haití markan pä semana iqnaqtʼasaxa, niya sapa arumjamaw 12 horanak Jachʼa Tantachasiñ Utan irnaqtʼayäta. Janipuniw wiras ukham irnaqkayätti. Ukhamäkchïnsa, ukankañax mä  bendicionäkaspas ukhamwa amuyasiyäta, kunattix walja jaqinakaruw yanaptʼawayta ukat chuymachtʼawayarakta.

Chiqas jupanakat wal yatiqsna. Ukatakix Eliser 15 marani mä waynitut amuytʼañäni, jupax chara khariqataw jikxatasïna. Jupax Jimmy sat amigopatakiw manqʼapat mä juk’ imarapïna, ukwa mä urux amuyta, jupaw arumanakax Eliseramp chik ikir jutäna. Jimmyx jan manqʼataw awisax juti sasaw jupax qhañanchtʼitu. Pobrekasasa jan ukax usutäkasas mayninakat khuyaptʼayassnawa, ukwa Eliserat yatiqta.

Khitinakatï ukar yanaptʼir sarapkäna ukanakax ukham khuyaptʼayasirïpxarakïnwa. Ukat pani enfermera masinakajatxa, maynix mä jukʼa usutaw jikxatasïna, maynirusti jikhaniparakiw wal usüna; ukhamsa jikxatasipxchïnxa, khitinakatï jukʼamp jan wal jikxatasipxäna ukanakaruw khuyaptʼayapxäna. Jupanakar uñjañaw wal chʼamañchtʼitu. Niyas awisaxa taqiniw jañchi tuqitsa amuy tuqits wali qarita jikxatasipxayäta, ukampis maynit maynikam yanaptʼasiñaw nayrar sartañatak chʼamañchtʼapxitu. Kunja munasiri ukat khuyaptʼayasiri cristianunakampis Haití markan irnaqtʼawayta uk janipuniw armaskäti. ¡Diosan markapankañax wali kusiskañapuniwa!

Janïr utajar kuttʼkasaxa, khitinakarutï yanaptʼkayäta ukanakatxa paninix kupi ampar khariqatäpxänwa, ukhamsa jikxatasïpxchïnxa jupanakax yuspärañatakix cartanakwa qillqapxatayna. Ukat avionankkäta ukhaw liytʼäta sasaw achiktʼapxitu, ukat avionankkasapuniw liytʼta. Kunatï ukan qillqatäkäna uka arunakax chuymajarupuniw purtʼitu ukat jachasax janiw amuktʼirjamäkayätti.

Haití markan uñtʼawaykta uka amigonakampix jichhakamaw parltʼasisipkta. Kunattixa jan waltʼañanakan jikxatastan ukhaw suma amigonak jikxattanxa. Kunatï jupanakar jakʼachkitu uk janipuniw kunas yaqhaqtaykitaspati. Nätakix mä suma experienciapunïnwa.