Бизә бир аз өзүнүз һагда данышын.

Мән 1959-ҹу илдә Чинин Ҹиангши әјаләтинин Фучжоу шәһәриндә анадан олмушам. Мәним һарадаса сәккиз јашым оланда «мәдәни ингилаб»ын тәсири бүтүн өлкәни бүрүмүшдү. Атам мүһәндис иди. Ону уҹгар әразијә дәмир јолу салмаға ҝөндәрмишдиләр. О, јалныз илдә бир дәфә бизи ҝөрмәјә ҝәлә билирди. Бу, илләрлә белә давам еләди. Анам ибтидаи синиф мүәллимәси иди. Биз елә онун ишләдији мәктәбдә галырдыг. 1970-ҹи илдә биз Јүфанга (Линчван рајону) көчмәли олдуг. Һәмин илләрдә бура әрзағын тапылмадығы ән касыб кәнд иди.

Валидејнләриниз һансы динә гуллуг едирди?

Атам нә дин, нә дә сијасәтлә марагланмырды. Анам исә буддист иди. Мәктәбдә өјрәнмишдим ки, һәјат тәбии просесләр нәтиҹәсиндә мејдана ҝәлиб вә мән мүәллимләримин дедијинә инанырдым.

Ријазијјата олан марағыныз һарадандыр?

Ријазијјат фәннинин вурғуну идим. Чүнки бу фәнн доғруну ахтарыб тапмаг үчүн мәнтиг ишләтмәји тәләб едир. Мән 1976-ҹы илдә, ингилабын башчысы Мао Тсзедун өләндән бир мүддәт сонра института дахил олдум. Әсас фәнн кими ријазијјаты сечмишдим. Маҝистр дәрәҹәси аландан сонра илк ишим нүвә реакторларынын гурулушу үзрә ријази арашдырма апармагдан ибарәт иди.

Мүгәддәс Китабла илк танышлығыныз неҹә олуб?

1987-ҹи илдә Техас А&М Университетиндә докторантура тәһсили алмаг үчүн Бирләшмиш Штатлара ҝәлдим. Билирдим ки, Америкада инсанларын чоху Аллаһын варлығына вә Мүгәддәс Китаба инаныр. Һәм дә ешитмишдим ки, Мүгәддәс Китабда чох ҝөзәл мәсләһәтләр вар. Одур ки, ону охумағы гәрара алдым.

Мүгәддәс китабын тәлимләри практики сәсләнирди. Анҹаг китабын бәзи һиссәләри мәнә гәлиз ҝәлди вә  тезликлә ону охумағы дајандырдым.

Неҹә олду ки, Мүгәддәс Китаба јенидән мараг ҝөстәрдиниз?

1990-ҹы илдә Јеһованын Шаһиди олан бир нәфәр гапымы дөјдү вә мәнә бәшәријјәти ҝөзләјән ҝөзәл ҝәләҹәк һагда данышды. О, мәнә Мүгәддәс Китаб дәрси кечмәји бир әр-арвада тапшырды. Даһа сонра, һәјат јолдашым Липинг Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә башлады. О, Чиндә орта мәктәбдә физика фәнни үзрә дәрс дејирди вә мәним кими, о да атеист иди. Биз Мүгәддәс Китабын һәјатын јаранмасы илә бағлы нә дедијини өјрәндик. Јараданын олмасы фикри мәним үчүн јени бир шеј иди, одур ки, мән бу мөвзуда шәхсән арашдырма апармаг гәрарына ҝәлдим.

Арашдырманы неҹә апардыныз?

Бир ријазијјатчы кими, һадисәләрин ола билмә еһтималыны һесабламаг мәним пешәмдир. Мән һәмчинин билирдим ки, һәјатын кортәбии шәкилдә јаранмасы үчүн зүлаллар артыг әввәлҹәдән мөвҹуд олмалы иди. Беләҹә, бир зүлалын өз-өзүнә јаранма еһтималыны һесабламаға чалышдым. Зүлаллар ән мүрәккәб гурулуша малик олан молекулларын сырасындадыр вә ҹанлы һүҹејрәләр бир-бири илә чох низамлы шәкилдә гаршылыглы тәсирдә олан минләрлә мүхтәлиф зүлаллардан ибарәтдир. Мән дәрк етдим ки, зүлалларын кортәбии шәкилдә әмәлә ҝәлмәси мүмкүн олан шеј дејил. Тәкамүл нәзәријјәсиндә һәлә бир дәнә дә олсун, китаба раст ҝәлмәмишәм ки, бу гәдәр мүрәккәб гурулуша малик молекулларын өз-өзүнә јаранмасыны мәнтигли вә ганеедиҹи шәкилдә изаһ едә билсин. Галды ки, әсасән зүлаллардан ибарәт олан ҹанлы организмләрин әмәлә ҝәлмәсини изаһ етсин! Бу фактлар ачыг-ашкар Јараданын олмасына ишарә едирди.

Мүгәддәс Китабын Аллаһдан назил олдуғуна сизи нә әмин етди?

Јеһованын Шаһидләри илә Мүгәддәс Китабы арашдырдыгҹа өјрәндим ки, орада хырдалығына гәдәр јеринә јетмиш чохлу пејғәмбәрликләр гәләмә алыныб. Мүгәддәс Китабдакы принсипләрә ујғун даврандыгҹа онларын хејрини ҝөрдүм. Мән мәәттәл галырдым: Мүгәддәс Китабын мин илләр өнҹә јазылмасына бахмајараг, неҹә олур ки, орадакы мәсләһәтләр бу ҝүн дә ишә јарајыр. Тәдриҹән Мүгәддәс Китабын, доғрудан да, Аллаһын Кәламы олдуғуна әмин олдум.

Аллаһын варлығына инди сизи нә әмин едир?

Тәбиәтдәки бир чох елементләрә нәзәр саланда Јараданын варлығыны гәбул етмәкдән башга чыхыш јолум галмыр. Һал-һазырда мән компүтерләр үчүн бир програм јарадырам. Һәр дәфә инсан бејнинин компүтердән нә гәдәр үстүн олдуғунун шаһиди олдугҹа мәни һејрәт бүрүјүр. Мисал үчүн, бизим бејнимизин нитги анламаг баҹарығы сон дәрәҹә валеһедиҹидир. Әксәријјәтимиз кимсә данышаркән һәтта јарымчыг ҹүмләләр гурурса, өскүрүрсә, кәкәләјирсә, ләһҹә илә данышырса, сәси әкс-сәда верирсә, данышаркән әтрафда әлавә сәс-күј олурса вә ја телефонда хышылты јаранырса белә, данышыланы асанлыгла баша дүшә билирик. Јәгин дејәҹәксиниз бунда гејри-ади нә вар ки?! Анҹаг програм тәртибатчылары буна башга ҹүр јанашыр. Чүнки, ән мүкәммәл нитг анлама програмы белә, инсан бејнинә чата билмәз.

Ән мүрәккәб гурулуша малик олан компүтерләрдән фәргли олараг, бејнимиз инсанын емосијаларыны ајырд едир, ләһҹәни сечир вә сәсинә әсасән инсанын ким олдуғуну мүәјјән едә билир. Програм тәртибатчылары компүтерләр үчүн инсан бејнинин нитг анлама габилијјәтини тәглид едән програмлар јаратмаг мәгсәдилә арашдырмалар апарырлар. Әминликлә дејә биләрәм ки, бунунла онлар әслиндә Аллаһын әл ишләрини арашдырырлар.