Елми тәдгигатларла нә вахтдан мәшғул олурсунуз?

Университетдә охујаркән кимја саһәсини сечдим. Планетимиздә ән мүрәккәб молекуллар сајылан зүлаллар вә нуклеин туршулары мәндә хүсусилә һејрәт ојадырды. Вахт кечдикҹә мүәјјән молекулларын ҝүнәш шүаларына реаксијасы илә марагланмаға башладым.

Аллаһа инанырдыныз?

Ушаг оланда инанырдым. Анҹаг Лөвен Католик Университетиндә тәһсил аларкән мәнә өјрәтмишдиләр ки, һәр шеј тәбии просесләр нәтиҹәсиндә әмәлә ҝәлиб. Профессорлар һәмин просесләри мүрәккәб диллә елә изаһ едирдиләр ки, мәнә инандырыҹы ҝәлирди. Тәҹрүбәли алим олдугларындан дедикләринә шүбһә етмирдим. Буна ҝөрә дә Аллаһын варлығыны гәбул етмәк мәним үчүн чәтин олду.

Һәјатын әмәлә ҝәлмәси барәдә фикринизи нә дәјишди?

1999-ҹу илдә мәктәб вахтларымдакы бир достума раст ҝәлдим. О, Јеһованын Шаһиди иди вә мән онларын јығынҹагларынын бириндә иштирак етдим. Тәхминән о әрәфәдә бир Јеһованын Шаһиди евимизә ҝәлиб «Гајғыкеш Јарадан мөвҹуддурму?» * китабыны вермишди.

Бу китаб сиздә неҹә тәәссүрат ојатды?

Китабдакы санбаллы арашдырмалар мәни валеһ етди. Ҹанлыларын гурулушу һагда тәкамүл нәзәријјәсиндә дејиләнләрә гаршы мәндә шүбһә јаранды.

Һансы ҹанлыларын гурулушу сизи даһа чох валеһ едирди?

Бир биокимјачы кими, елми фәалијјәтимә сианобактеријаларын (ҝөј-јашыл јосунлар) тәркибиндәки мүәјјән молекулларын гурулушуну тәдгиг етмәк дахил иди. Океанларда јашајан бу микроорганизмләр  гида сарыдан башга ҹанлылардан асылы дејилләр. Бәзи тәдгигатчыларын фикринҹә, бу организмләр планетимиздә јашајан илк ҹанлылар олуб. Бу бактеријалар ҝүнәш ишығынын енержисиндән истифадә едәрәк су илә карбон диоксиди гидаја чевирир. Алимләр олдугҹа мүрәккәб олан бу кимјәви просесин неҹә баш вердијини һәлә дә ахыра кими анлаја билмирләр. Сианобактеријаларын ҝүнәш енержисини јүксәк мәһарәтлә топламаг габилијјәти дә мәни һејран етмишди.

Јарпаглар да гида истеһсалында ҝүнәш ишығындан јарарланыр. Бәс бу бактеријаларда хүсуси олан нәдир?

Океанын дибинә доғру ҝүнәш ишығы зәифләјир. Буна ҝөрә дә орада јашајан сианобактеријалар гаршыларына чыхан ҝүнәш енержисинин һәр зәррәҹијини јығмалыдырлар. Онлар буну олдугҹа мүрәккәб вә антена ролуну ојнајан ишыгјығыҹы систем сајәсиндә едирләр. Јығылан енержи, демәк олар ки, 100 фаиз еффективликлә гида истеһсал едилән мәркәзләрә өтүрүлүр. Бу ишыгјығыҹы систем һәтта ҝүнәш батарејалары истеһсалчыларынын диггәтини ҹәлб едиб. Әлбәттә, инсанларын ихтира етдији ҝүнәш батарејалары бу бактеријада ашкар едилән ишыгјығыҹы системин еффективлији илә мүгајисәјә ҝәлә билмәз.

Сиз бундан һансы нәтиҹәјә ҝәлдиниз?

Мүһәндисләрин ҹанлылардакы мөҹүзәви механизмләри тәкрарламаға чалышдыглары һагда дүшүндүм вә белә гәнаәтә ҝәлдим ки, һәр шеји Аллаһ јарадыб. Лакин бу нәтиҹәјә ҝәлмәјимдә тәкҹә елми тәдгигатларымын јох, Мүгәддәс Китабы диггәтлә арашдырмағым сајәсиндә өјрәндикләримин дә ролу бөјүк олуб.

Мүгәддәс Китабын Аллаһдан олдуғуна сизи нә әмин етди?

Чох шеј. Ҝөтүрәк Мүгәддәс Китаб пејғәмбәрликләринин хырдалығынадәк јеринә јетмәсини. Мисал үчүн, Јешаја пејғәмбәр јүзилликләр өнҹә Иса Мәсиһин өлүмү вә дәфни илә бағлы бир чох тәфсилатлары гәләмә алмышды. Бу пејғәмбәрлијин Мәсиһин өлүмүндән өнҹә јазылмасы мәлумдур, чүнки Јешаја тумарынын Кумран мағарасында ашкар едилән сурәти Исанын дүнјаја ҝәлмәсиндән тәхминән јүз ил өнҹә чыхарылмышды.

Һәмин пејғәмбәрликдә дејилир: «Гәбри пис адамларын јанында гурулду, дөвләтли адамын јанында дәфн олунду» (Јешаја 53:9, 12). Мараглыдыр ки, Иса Мәсиһ ҹинајәткарларла бирҝә едам едилди, анҹаг варлы бир аиләјә мәнсуб олан мағарада дәфн едилди. Бу, мәни Мүгәддәс Китабын Аллаһдан илһам алдығына әмин едән чохсајлы пејғәмбәрликләрдән јалныз биридир (2 Тимотејә 3:16). Бир мүддәт сонра мән Јеһованын Шаһиди олдум.

Нәјә ҝөрә Јеһованын Шаһиди олмагдан севинҹ дујурсунуз?

Бизим иманымыз елми фактлары инкар едән кортәбии иман дејил. Бунунла белә, әлдә рәһбәр тутдуғумуз принсипләр Мүгәддәс Китаба әсасланыр. Һәр бир Јеһованын Шаһиди кими, мән дә Мүгәддәс Китабдакы тәсәлливериҹи хәбәри башгалары илә бөлүшмәји вә инсанлара суалларына ҹаваб тапмагда көмәк етмәји севирәм.