PASAL SAMPULU LIMA
Diurupi do Naposo ni Debata Asa Malua
1-3. (a) Boasa busisaon roha ni si Ester laho manjumpangi tungganedolina? (b) Aha do sungkunsungkun na laho taulas taringot tu si Ester?
BUSISAON do si Ester tingki masuk tu istana di Susan. Mansai bagak jala uli do istana i. Adong do uhiran ni lombu na marhabong, parsior (pemanah) dohot uhiran ni singa di tembok na marhillong. Adong muse angka patung raksasa. Istana on dipajongjong jonok tu Dolok Zagros na marsalju, jala jonok tu sunge Khoaspes. Sude on patuduhon tu halak na ro, balga do huaso ni baoa na laho didapothon si Ester, na mandok dirina ”raja na sangap”. Jala tungganedolina do baoa sijumpanganna i.
2 Tungganedoli! Imbar situtu do si Serses tu tungganedoli na sininta ni roha ni sahalak borua Jahudi na marsihohot! * Ndang diihuthon si Serses sitiruon ni halak na marsihohot, songon si Abraham na rade manangihon si Sarah tungganeboruna. (1 Mus. 21:12) Jahowa do Debata ni si Ester, alai ndang ditanda baoa on ise Jahowa dohot patikNa. Na diantusi si Serses, i ma uhum ni halak Persia, dohot ma i uhum na mangorai ulaon songon na binahen ni si Ester. Aha ma i? Hombar tu uhum i, patut do diuhum mate manang ise na ro mandapothon raja, molo so ala na jinou ni raja i. Tingki i, ndang dijou raja asa ro si Ester, alai marsitutu do ibana manjumpangi raja i. Lam jonok tu alaman ni istana i, lam busisaon ma si Ester. Songon laho manopot hamateanna do dihilala ibana.—Jaha Ester 4:11; 5:1.
3 Boasa olo si Ester mangulahon i? Jala, aha do na boi taparsiajari sian haporseaon ni ibana? Parjolo, taparrohahon ma songon dia si Ester boi gabe ratu manang tungganeboru ni raja Persia.
Hatorangan taringot tu Si Ester
4. Ise do si Ester, jala boasa ibana tading dohot itona si Mordahai?
4 Na so marama so marina do si Ester. Ndang adong dipaboa taringot tu natuatuana na mambahen goarna si Hadasa, lapatanna di hata Heber ”mirtel”, duhut na marbunga na bontar jala uli. Dung mate natuatuana, dipagodanggodang si Mordahai ma si Ester, dibahen do ibana songon boruna sandiri. Si Mordahai, i ma ito ni si Ester sian tubu ni bapakna na marhahamaranggi. Alai, dao do gumodang umur ni si Mordahai.—Est. 2:5-7, 15.
5, 6. (a) Songon dia do si Mordahai pagodanggodangkon si Ester? (b) Songon dia do parngoluan ni si Mordahai dohot si Ester di Susan?
5 Si Mordahai dohot si Ester, i ma halak Jahudi na tartaban jala tading di ibukota ni Persia. Godang do elaela tu nasida ala mangoloi Patik ni Debata. Alai, solhot do paralealeon ni si Ester tu si Mordahai, na mangajari ibana taringot tu Jahowa, Debata na paluahon naposoNa sian tingki tu tingki. (3 Mus. 26:44, 45) Alani i, boi ma lam togu holong dohot paralealeon ni nasida na dua.
6 Ra, si Mordahai karejo di istana di Susan, ala somal do ibana hundul di harbangan ni istana rap dohot angka naposo ni raja. (Est. 2:19, 21; 3:3) Ndang dipaboa aha na diulahon si Ester di tingki haposoonna. Alai boi taboto, diurupi ibana do ulaon di jabu ni si Mordahai, na di bariba ni sunge dohot istana. Ra, las do rohana laho tu pasar di Susan mangida angka perhiasan na binahen ni tukang mas, tukang perak dohot na asing. Ndang hea ro tu pingkiran ni si Ester, na gok angka perhiasan diparade tu ibana di ari na naeng ro.
”Uli dohot Rupana”
7. Boasa ndang gabe ratu be si Wasti, jala aha do diulahon raja dungkon i?
7 Sada tingki, tarsar ma barita na so denggan taringot tu rumatangga ni raja. Est. 1:1–2:4.
Tingki ditamue si Serses angka pejabat, diparade ibana do sipanganon dohot anggur. Dijou raja ma muse ratu Wasti, na di tingki i mambahen pesta tu dirina sandiri. Ala ndang olo ratu Wasti ro, gabe muruk ma raja i, jala disungkun ibana ma tu angka pamodai, aha uhum na patut dibahen tu si Wasti. Ujungna, ndang boi be ibana gabe ratu. Dilului angka pamodai ni raja i ma di humaliang ni negeri i angka anak boru na poso jala uli rupana. Sian i, pilliton ni raja ma sada gabe ratu manggantihon si Wasti.—8. (a) Boasa mabiar si Mordahai ala naung anak boru si Ester? (b) Songon dia do hita boi mangihuthon hata ni Bibel taringot tu uli ni rupa? (Ida ma Poda 31:30.)
8 Boi do dapot rohanta, songon holong ni sahalak ama tu boruna do roha ni si Mordahai tu si Ester. Las do rohana mangida si Ester, alai biar do rohana ala naung anak boru jala uli rupana. Didok di Bibel, ”Na uli utus do pardagingonna, uli dohot rupana.” (Est. 2:7) Disurat di Bibel, lomo do roha mangida halak na uli rupana. Alai, molo ndang mardongan bisuk dohot serep ni roha, boi do parohon ginjang ni roha, late, dohot angka parange na roa na asing. (Jaha Poda 11:22.) Songon i do pangkilalaanmu? Gabe ginjang do roha ni si Ester manang serep do rohana dibahen uli ni rupana? Taparrohahon ma.
9. (a) Aha do na masa tingki diida naposo ni raja si Ester, jala boasa on parohon lungun ni roha tu si Mordahai? (b) Boasa diloas si Mordahai si Ester marhasohotan tu halak na so manomba Jahowa? (Ida ma kotak.)
9 Diida naposo ni raja do uli ni rupa ni si Ester. Dibahen ma ibana rap tu angka anak boru na asing, jala diboan tu istana. (Est. 2:8) Tontu, lungun do roha ni si Ester dohot si Mordahai. Ndang lomo roha ni si Mordahai gabe marhasohotan boruna tu halak na so manomba Jahowa, nang pe ibana sahalak raja. Alai, ndang adong na boi diulahon si Mordahai. * Tontu, ditangihon si Ester do poda ni si Mordahai andorang so diboan ibana! Ra, saleleng di pardalanan tu Susan, sungkunsungkun do roha ni si Ester taringot tu parngoluonna.
”Jumpangan Asi ni Roha ma Si Ester sian Saluhut Halak na Marnida Ibana”
10, 11. (a) Aha do parange na boi mangkorhon tu si Ester? (b) Songon dia do si Mordahai patuduhon na disarihon ibana si Ester?
10 Asing do parngoluon ni si Ester saonari sian na somal. Est. 2:8, 12) Tontu, on boi mambahen angka anak boru gabe lam marginjang ni roha, jala bais tu halak na asing. Songon dia do si Ester?
Ibana tading rap dohot torop anak boru na dipillit sian sude luat di Imperium Persia. Marimbar do hasomalan, bahasa, dohot parange ni nasida. Si Hegai ma na dipillit laho mangaradoti nasida. Angka anak boru ingkon paulihon dirinasida asa lam uli saleleng sataon, dohot ma i didampol mamangke miak na angur. (11 Busisaon do roha ni si Mordahai taringot tu si Ester. Alani i, diparrohahon si Mordahai do ganup ari si Ester sian na dao laho mamboto aha na masa tu ibana. (Est. 2:11) Ra, las do roha ni si Mordahai mambege barita taringot tu si Ester sian angka naposo ni raja. Boasa?
12, 13. (a) Songon dia do pangkilalaan ni halak tu si Ester? (b) Boasa las roha ni si Mordahai ala ndang dipaboa si Ester taringot tu bangsona?
Est. 2:9, 15) Holan uli ni rupa do mambahen lomo roha ni sasahalak? Ndang songon i. Ndang holan rupa ni si Ester na uli.
12 Las do roha ni si Hegai mangida pangalaho dohot burju ni roha ni si Ester. Alani i, dilehon ma tu si Ester pitu halak pandongani, dohot inganan na dumenggan sian na asing. Dipaboa do muse, ”Jumpangan asi ni roha ma si Ester sian saluhut halak na marnida ibana.” (13 Umpamana, dipaboa do taringot tu si Ester, ”Ndang dipaboaboa si Ester bangsona manang hulahulana, ai nunga ditonahon si Mordahai hian tu nasida, na so jadi paboaboaonna”. (Est. 2:10) Dipasingot si Mordahai do si Ester asa unang dipaboa molo ibana bangso Jahudi, ala ndang lomo roha ni halak Persia mangida halak Jahudi. Las do roha ni si Mordahai ala tongtong marbisuk jala unduk si Ester, nang pe ndang rap be nasida tading!
14. Songon dia do angka na poso saonari maniru si Ester?
14 Saonari, angka na poso boi mambahen las roha ni natuatuana manang induk somangna, nang pe nasida tading di humaliang ni halak na so marpangantusion, na mangulahon ulaon na rorang, dohot parjahat. Boi do nasida ndang tarelaela ala marsihohot tu pangantusion na sian Debata. Jala songon si Ester, nasida boi mambahen las roha ni Jahowa.—Jaha Poda 27:11.
15, 16. (a) Boasa dipillit raja si Ester? (b) Boasa maol si Ester mangadopi na muba di parngoluonna?
15 Tingki laho tu adopan ni raja, diloas do si Ester mamillit angka na porlu di ibana. Alai serep do rohana, ndang dipangido ibana lobi sian na nidok ni si Hegai. (Est. 2:15) Diboto ibana do, ndang sae holan uli ni rupa mambahen las roha ni raja; alai ringkot do marserep ni roha, ala ndang somal halak patuduhon i di tingki i. Tutu do i?
16 Disurat di Bibel, ”Jadi humolong ma roha ni rajai mida si Ester, asa mida sude parompuan na asing, jumpangan asi dohot talup ni roha ibana di adopan ni rajai, gumodang sian saluhut namarbaju i; jadi dibahen rajai ma sada tumpal harajaon tu uluna, jala dipabangkit gabe raja, singkat ni si Wasti.” (Est. 2:17) Tontu, maol do di si Ester mangadopi angka na muba di parngoluonna. Saonari ibana gabe ratu, tungganeboru ni raja na tarbarita! Gabe ginjang do roha ni si Ester dung gabe ratu ibana? Ndang ginjang rohana!
17. (a) Songon dia do si Ester patuduhon molo ibana tongtong mangoloi si Mordahai? (b) Boasa si Ester gabe sitiruon na denggan di hita saonari?
17 Songon tona ni si Mordahai, tongtong do ndang dipaboa si Ester molo ibana halak Jahudi. Asing ni i, tingki diboto si Mordahai adong na martahi laho mambunu raja Serses, si Ester do na paboahon tahi na roa i tu raja Serses. On mambahen ndang saut raja hona mara. (Est. 2:20-23) Sitiruon na denggan do si Ester di tingkinta on. Somalna, dirimpu halak do sada hagaleon molo sasahalak marroha na unduk, jala didok nasida ndang sala molo sasahalak mangalo. Alai, halak na marhaporseaon marsitutu do asa marroha pangoloion songon si Ester.
Diuji ma Haporseaon ni Si Ester
18. (a) Boasa ndang olo si Mordahai marsomba tu si Haman? (Ida surat na di toru.) (b) Songon dia do angka donganta saonari on maniru si Mordahai?
18 Timbo do pangkat ni si Haman di istana ni raja. Dibahen raja do ibana gabe perdana menteri, penasehat jala halak na paduahon dungkon raja. Ditontuhon raja do ingkon marsomba sude jolma na jumpang dohot si Haman. (Est. 3:1-4) Aturan on manguji haporseaon ni si Mordahai, ala ingkon oloan do ibana tu Debata sian tu raja. Si Haman, i ma sahalak sian pinompar ni si Agag, raja Amalek na pinamate ni panurirang Samuel. (1 Sam. 15:33) Alani jahat ni halak Amalek, gabe alo ni Jahowa dohot Israel do nasida, jala hona bura do bangso Amalek. * (5 Mus. 25:19) Alani i, songon dia do sahalak Jahudi na marsihohot ingkon marsomba tu sahalak Amalek? Ndang olo si Mordahai mangulahon i, jala marsihohot do ibana. Sahat tu tingkinta on, marsitutu do angka donganta mangihuthon prinsip na mandok, ”Ingkon oloan do iba di Debata asa di jolma!”—Ul. 5:29.
19. Aha do na laho diulahon si Haman, jala songon dia do ibana paposhon roha ni raja?
19 Tarrimas situtu do si Haman. Ndang sae holan si Mordahai na laho bunuonna, alai dohot do sude bangso Jahudi! Diparoaroa si Haman do halak Jahudi di adopan ni raja. Ndang dipaboa ibana goar ni bangso i, alai didok ibana do molo bangso i, ndang bangso na tarbarita, ”marserak, jala mampar tu tongatonga ni angka bangso”. Didok ibana do muse, bangso on ndang mangoloi patik ni raja, jala boi parohon mara. Rade do ibana mangalehon godang hepengna tu raja asa dipangke mambunu sude halak Jahudi di negeri i. * Dung i, dilehon si Serses ma tintinna laho patuduhon na dioloi ibana do hata ni si Haman.—Est. 3:5-10.
20, 21. (a) Aha do pangkorhon ni boaboa ni si Haman tu sude halak Jahudi dohot ma i si Mordahai? (b) Aha do na pinangido ni si Mordahai ulahonon ni si Ester?
20 Pintor disuru do naposo ni raja laho tu sude luat di imperium i paboahon uhum mate tu halak Jahudi. Rimangi ma Ester 3:12–4:1.
pangkorhon ni boaboa i dung sahat di Jerusalem, inganan ni deba sian halak Jahudi na mulak sian tano habuangan di Babel, na marsitutu laho pajongjongkon tembok Jerusalem. Dung ditangihon si Mordahai barita i, ra pintor diingot ibana do nasida, songon i nang angka sisolhot dohot alealena di Susan. Alani lungun ni rohana, diribak ma pangkeanna, dipangke ma goni, dibahen ma sirabun tu uluna, jala mangandungi di kota i. Alai, hundul do si Haman, minum rap dohot raja, ndang adong nanggo otik arsak ni rohana mamingkiri na masa tu sude halak Jahudi.—Jaha21 Diboto si Mordahai do ingkon adong ulahononna laho paluahon bangsona. Alai, aha do na laho ulahononna? Dung dibege si Ester na masa tu si Mordahai, ditongoshon ma pangkean, alai ndang dijangkon si Mordahai. Ra, nunga taralusi be sungkunsungkun ni si Mordahai, boasa diloas Jahowa si Ester dibuat sian ibana jala gabe ratu ni raja na so sisomba Jahowa. Alani i, disuru si Mordahai ma si Ester mangido asi ni roha ni raja laho paluahon ”bangsona i”.—Est. 4:4-8.
22. Boasa si Ester mabiar manjumpangi tungganedolina, i ma raja? (Ida surat na di toru.)
22 Marsak do si Ester manangihon i. Diuji do haporseaonna laho mangulahon i. Mabiar do ibana. Alani i, disungkun ibana ma si Mordahai taringot tu uhum ni raja. Diuhum mate do sasahalak na ro tu adopan ni raja molo ndang dijou. Alai, boi do malua ibana molo disurdukkon raja tungkot harajaonna. Patut do ro si Ester tu adopan ni raja mangido asi ni rohana dung diida na masa tu si Wasti, na so mangoloi parenta ni raja? Dipaboa si Ester do muse naung 30 ari ndang dijou raja ibana! Alani i, ganggu do rohana atik naung muba roha ni raja tu ibana.23. (a) Aha do didok si Mordahai laho patoguhon haporseaon ni si Ester? (b) Boasa porlu tatiru si Mordahai?
23 Dilehon si Mordahai do alus na tangkas laho patoguhon roha ni si Ester. Didok do tu si Ester molo ndang olo ibana mangulahon i, ro do haluaon sian na asing tu halak Jahudi. Alai, songon dia do si Ester boi marpos ni roha malua sian uhum ni raja i? Pos do roha ni si Mordahai molo Jahowa ndang paloashon naposoNa diripashon, jala mambahen ndang saut angka sangkapNa. (Jos. 23:14) Dung i, disungkun si Mordahai ma si Ester, ”Angkup ni, ise umbotosa, atik ala ni tingki on do umbahen sahat harajaon tu ho?” (Est. 4:12-14) Tutu ma, patut do tatiru si Mordahai, na marhaposan tu Jahowa.—Poda 3:5, 6.
Haporseaon na Umtogu sian Biar ni Roha tu Hamatean
24. Songon dia do si Ester patuduhon haporseaon dohot habaranionna?
24 Ingkon hatop do si Ester manontuhon na laho ulahononna. Dipangido ibana do asa ditogihon si Mordahai halak sabangsona marpuasa saleleng tolu ari. Dung i, dipatuduhon si Ester do haporseaon dohot habaranionna marhite mandok, ”Molo tung mago ahu, ba mago ahu tusi!” (Est. 4:15-17) Saleleng tolu ari, martangiang do ibana. Ujungna, dipangke si Ester ma pangkean harajaonna dohot perhiasanna, asa denggan idaon ni raja. Dung i, borhat ma ibana.
25. Paboa ma songon dia na masa tingki ro si Ester mandapothon tungganedolina.
25 Songon na dipaboa di mula ni pasal on, borhat ma si Ester manjumpangi raja Serses. Dapot rohanta do na mansai busisaon rohana, jala sai martangiang do ibana tu Jahowa. Masuk ma ibana tu alaman ni istana, jala diida ibana ma raja Serses hundul di habangsana. Ra, diparrohahon ibana do bohi ni raja i asa diboto songon dia rohana. Mabiar situtu do si Ester. Songgot do roha ni raja i mangida si Ester, alai lambok do rohana, pintor disurdukkon do tungkot harajaonna tu si Ester!—Est. 5:1, 2.
26. Boasa porlu halak Kristen barani songon si Ester, jala boasa tadok godang dope na laho ulahonon ni si Ester?
26 Dijangkon jala rade do raja manangihon si Ester. Nunga marsitutu si Ester laho mangurupi bangsona asa malua, jala on gabe sitiruon tu sude naposo ni Debata sahat tu saonari. Songon na nidok ni Jesus, rade do angka siseanna patuduhon holong. (Jaha Johannes 13:34, 35.) Laho patuduhon i, dihaporluhon do songon habaranion ni si Ester. Nang pe naung marsitutu si Ester mangurupi naposo ni Debata asa malua, alai godang dope na laho ulahononna. Songon dia do ibana patuduhon asa porsea raja molo si Haman marsangkap na roa? Songon dia do ibana paluahon bangsona? Taparsiajari ma alus ni sungkunsungkun on di pasal na mangihut.
^ par. 2 Si Serses somalna didok Serses I, na marhuaso di Imperium Persia di mula ni abad palimahon SM.
^ par. 9 Ida ma kotak ”Sungkunsungkun taringot tu Si Ester”, di Pasal 16.
^ par. 18 Ra, si Haman sahalak sian halak Amalek na malua sian parporangan di zaman ni Raja Hiskia.—1 Kron. 4:43.
^ par. 19 Rade do si Haman mangalehon 10.000 talenta perak, dos ma i tu marratus juta dolar AS. Molo Serses I do si Serses, ra holong do rohana tu hepeng i. Godang do hepeng ni si Serses suda tingki marporang mangalo Junani, nang pe ujungna talu.
^ par. 22 Halak na mura tarrimas do si Serses I. Disurat sejarawan Junani si Herodotus do angka porang ni si Serses mangalo Junani. Diparentahon raja do asa dipajongjong jambatan apung marhite pajojorhon angka kapal na mamolus sian Selat Helespontus. Alani udan habahaba, sega ma jambatan i. Alai, diparentahon raja do asa digantung parkarejo na pajongjongkon jambatan i. Jala, disuru do asa ”diuhum” Selat Helespontus marhite manuru halak mangalibasi aek i huhut mamburai. Dung i, hea do sahalak baoa na mora mangido asa diloas anakna ndang parsidohot tu dinas militer, alai disuru si Serses do asa dibola dua anakna i di jolo ni na torop.