Kɔ i nun ndɛ'n su trele

?Mmla ng’ɔ se kɛ ‘sɛ sran wie bo sran kun i ɲinma’n, be bo i liɛ’n wie sie i osu’n,’ i bo’n yɛle benin?

?Mmla ng’ɔ se kɛ ‘sɛ sran wie bo sran kun i ɲinma’n, be bo i liɛ’n wie sie i osu’n,’ i bo’n yɛle benin?

Ndɛ nga Biblu’n kan’n

 Mmla sɔ’n wo mmla nga Ɲanmiɛn seli kɛ Moizi fa man laa Izraɛlifuɛ mun’n nun. Kɛ Zezi kán Ɲanmiɛn ndɛ Oka’n su lɔ’n, ɔ boli su. (Matie 5:​38; Ezipt Lɔ Tulɛ 21:24, 25; Mmla’n 19:21) Mmla sɔ’n i bo’n yɛle kɛ, sɛ sran kun yo i wiengu sa’n, sa ng’ɔ yoli’n i nuan su like yɛ be fa yo i-ɔ. a

 Kɛ sran kun i ɲinfu yo i wiengu sa’n, yɛ be nian mmla sɔ’n su be di i jɔlɛ-ɔ. Moizi Mmla’n nun’n, be seli kɛ sɛ sran kun i ɲinfu yo i wiengu i sa yaya’n, “sɛ i lika wie yɛ ɔ buli i’n, be bu i liɛ’n wie. Sɛ i ɲinma yɛ ɔ boli i’n, be bo i liɛ’n wie. Sɛ i je yɛ ɔ buli i’n annzɛ ɔ tuli i’n, be bu i liɛ’n wie annzɛ be tu i liɛ’n wie. Sa ya nga ɔ fa wlɛli i i niaan kun’n nun’n, be fa wlɛ i nun wie.”​—Saun Yolɛ 24:20.

 ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn mannin mmla sɔ’n niɔn?

 Ɲanmiɛn w’a manman mmla sɔ’n naan sran’m be jran su be tu be klunngbɔ. Sanngɛ, jɔlɛ difuɛ’m be ukalɛ ti-ɔ. Ɔ yoli sɔ naan be jran su be di jɔlɛ mun kɛ ɔ nin i fata’n sa, naan fɔ nga bé tú sran mun’n, ɔ yo sɛsɛsɛ.

 Asa ekun’n, ɔ mannin mmla sɔ’n naan sran fi i ɲinfu w’a yomɛn i wiengu i sa yaya. Moizi Mmla’n se kɛ: “Kɛ be nga’m bé tí’n, srɛ wá kún be. Kpɛkuun be su yomɛn i sɔ sa tɛ’n amun afiɛn kun.”—Mmla’n 19:20.

 ?Klisifuɛ’m be di mmla sɔ’n su?

 Cɛcɛ. Mmla sɔ’n o Moizi mmla’n nun wie. Kusu’n, kɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili sran’m ti tɛ’n ti’n, Klisifuɛ’m be diman Moizi mmla’n su kun.​—Rɔmunfuɛ Mun 10:4.

 Kannzɛ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ mmla sɔ’n ti’n, e wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn klo ndɛ nanwlɛ bulɛ’n. (Jue Mun 89:15) Asa ekun’n, ɔ kle e kɛ, kɛ sran kun yo sa tɛ’n, Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ sa ng’ɔ yoli’n, i su yɛ ‘be nian be tu i fɔ-ɔ.’​—Zeremi 30:11.

 Mmla sɔ’n i su ndɛ nga sran’m be kan m’ɔ timan su’n

 Ndɛ nga sran’m be kan’n: Mmla sɔ’n ti’n, be tuli sran’m be fɔ trali su.

 Ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n: Kɛ sa kun ju’n, jɔlɛ difuɛ’m be kaman lɛ be diman mmla sɔ’n su. Sanngɛ, be dun mmua bu like nga ti yɛ sa sɔ’n juli’n i akunndan. Sɛ sran kun i ɲinfu yɛ ɔ yoli i wiengu sa-o, annzɛ kusu sɛ sanvuɛsa wie yɛ ɔ juli-o, be bu i akunndan. I sɔ’n su yɛ be nian be tu sran’n i fɔ-ɔ. (Ezipt Lɔ Tulɛ 21:28-30; Kalɛ 35:22-25) Mmla sɔ’n ukali jɔlɛ difuɛ mun naan b’a tuman sran kun i fɔ b’a tratraman su.

 Ndɛ nga sran’m be kan’n: Mmla sɔ’n mannin sran’m be atin kɛ be tu be klunngbɔ.

 Ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n: Moizi Mmla’n bɔbɔ se kɛ: “Nán amun se kɛ sran nga sa w’a yo amun sa ti amún yó i wie. Nán amun fa amun wiengu wun ndɛ be sie amun klun.” (Saun Yolɛ 19:18) Moizi Mmla’n wlali Ɲanmiɛn i nvle nunfuɛ’m be fanngan kɛ be lafi Ɲanmiɛn su, naan wafa nga Ɲanmiɛn seli kɛ be siesie sa mun’n, i su yɛ be nian-ɔn.​—Mmla’n 32:35.

a Latɛn nun’n, be flɛ i sɔ’n kpɛ sunman kɛ lex talionis. Laa nvle wie’m be nun’n, jɔlɛ difuɛ’m be tu sran’m be fɔ kɛ ngalɛ’n sa wie.