1. Taano ta grabe an kamunduan kan Silo?

 NAMAMATIAN ni Samuel an grabeng kamunduan sa Silo. Garo baga nagbabaha nin luha sa banwaan. Gurano daw kadakul na babayi asin aki an naghihiribi huli sa baretang dai na makakapuli an saindang ama, agom na lalaki, aking lalaki, asin tugang na lalaki? An aram ta sana mga 30,000 na suldados kan Israel an nagadan kan madaog sinda kan mga Filisteo dai nahaloy pagkatapos magadan an 4,000 sa inot na ralaban.—1 Sam. 4:1, 2, 10.

2, 3. Anong sunod-sunod na trahedya an dahilan nin kasusupgan asin pagkawara nin kamurawayan sa Silo?

² Saro sana iyan sa sunod-sunod na trahedya. An duwang maraot na aki kan Halangkaw na Saserdoteng si Eli na si Hofni asin Finehas nagbaklay paluwas sa Silo dara an sagradong kaban kan tipan. An mahalagang kaban na simbolo kan presensiya nin Diyos dating nasa banal na kuwarto kan tabernakulo, na siring sa toldang templo. An Kaban dinara kaidto kan banwaan sa ralaban, huling paghuna ninda magseserbi iyan na anting-anting kaya manggagana sinda. Pero kinua kan mga Filisteo an Kaban asin ginadan si Hofni saka Finehas.—1 Sam. 4:3-11.

³ Natawan nin onra an tabernakulo sa Silo huling dakul na siglong yaon duman an Kaban. Mayo na iyan ngunyan. Kan mabaretaan ini kan 98 anyos na si Eli, siya natuwal nin patalikod hali sa tukawan asin nagadan. An manugang niyang babayi, na balo na kan mismong aldaw na idto, nagadan sa pangangaki. Bago magadan, siya nagsabi: ‘An kamurawayan buminulag ki Israel.’ Tunay nanggad na an Silo nungka nang magigin arog kan dati.—1 Sam. 4:12-22.

 4. Ano an pag-uulayan ta sa kapitulong ini?

⁴ Paano makakayanan ni Samuel an nakakapangluya sa buot na mga sitwasyon na ini? Magigin makusog daw an pagtubod niya tanganing tabangan an banwaan na mayo nang proteksiyon asin pag-uyon ni Jehova? Kun beses, kita gabos ngunyan puwedeng mapaatubang sa masakit asin nakakapangluya sa buot na mga pangyayari na mabalo sa satong pagtubod, kaya aramon ta kun ano pa an manunudan niyato ki Samuel.

5, 6. Sa ano nakasentro an pagkasaysay kan Bibliya durante kan 20 taon, asin ano an ginibo ni Samuel kan panahon na iyan?

⁵ Sa puntong ini, an pagkasaysay kan Bibliya nakasentro bako na ki Samuel kundi sa sagradong Kaban, na ipinapahiling sa sato kun paano nagsakit an mga Filisteo huli sa pagkua kaiyan asin kun paano sinda napiritan na ibalik iyan. Mga 20 taon an uminagi kan sambiton giraray kan Bibliya si Samuel. (1 Sam. 7:2) Ano daw an ginibo niya kan mga taon na idto? Hilingon ta.

⁶ Aram ta na bago magpuon an panahon na iyan, ‘an tataramon ni Samuel [padagos na] nakaabot sa bilog na Israel.’ (1 Sam. 4:1) Sinasabi kan Bibliya na pagkatapos kan panahon na iyan, nakaugalian ni Samuel na dalawon kada taon an tulong siyudad sa Israel tanganing resolberan an mga pagpasuruhay asin simbagon an mga hapot. Dangan minabalik siya sa ginikanan na banwaan nin Rama. (1 Sam. 7:15-17) Malinaw na pirming sibot si Samuel, asin durante kan 20 taon na iyan, dakul siyang nagibo.

7, 8. (a) Pakalihis nin duwang dekada nin maigot na paglilingkod ni Samuel, anong mensahe an ipinahayag niya sa banwaan? (b) Ano an ginibo kan banwaan kan aseguraron sinda ni Samuel?

⁷ An imoralidad asin karatan kan mga aki ni Eli luway-luway na nakaraot sa pagtubod kan banwaan. Bilang resulta, malinaw na dakul an buminaling sa idolatriya. Pero, pakalihis nin duwang dekada nin maigot na paglilingkod ni Samuel, ipinahayag niya an mensaheng ini sa banwaan: ‘Kun sa bilog nindong puso bumalik kamo ki Jehova, halia nindo an ibang mga diyos asin si Astoret diyan sa saindo, asin andama nindo an saindong puso ki Jehova, asin siya sana an saindong paglingkudan, asin ililigtas niya kamo sa kamot kan mga Filisteo.’—1 Sam. 7:3.

⁸ An ‘kamot kan mga Filisteo’ nagin magabat tumang sa banwaan. Huling biyong nadaog kan mga Filisteo an hukbo kan Israel, paghuna ninda puwede na nindang apihon an banwaan nin Diyos na dai sinda mapapadusahan. Pero inasegurar ni Samuel an banwaan na mababago sana an sitwasyon kun mabalik sinda ki Jehova. Gigibuhon daw ninda iyan? Ugmahon si Samuel huling hinali ninda an mga idolo asin ‘si Jehova sana an pinaglingkudan’ ninda. Nagpaapod si Samuel nin pagtiripon sa Mizpa, sarong banwaan sa mabukid na rehiyon sa amihanan nin Jerusalem. Dangan nag-ayuno an banwaan asin nagsulsol sa saindang kasalan na idolatriya.—Basahon an 1 Samuel 7:4-6.

 9. Anong oportunidad an nahiling kan mga Filisteo, asin ano an reaksiyon kan banwaan huli sa peligro?

 ⁹ Kaso naaraman kan mga Filisteo an dakulang pagtiripon na ini kaya nakahiling sinda nin oportunidad. Ipinadara ninda sa Mizpa an saindang hukbo tanganing gadanon an mga nagsasambang idto ki Jehova. Nabaretaan kan mga Israelita an nagdadangadang na peligro. Huli sa grabeng takot, pinakiulayan ninda si Samuel na ipamibi sinda. Ginibo niya iyan saka nagdulot siya nin atang. Durante kan sagradong seremonya, nag-abot an hukbo kan mga Filisteo sa Mizpa. Sa oras na iyan, sinimbag ni Jehova an pamibi ni Samuel. Huli sa grabeng kaanggutan ni Jehova, garo man sana siya nag-ungal. ‘Nagpadaguldol siya kan aldaw na iyan nin makusugon na daguldol sa mga Filisteo.’—1 Sam. 7:7-10.

10, 11. (a) Taano ta siyertong pambihira an daguldol na ipinaabot ni Jehova sa hukbo kan mga Filisteo? (b) Ano an resulta kan ralaban na nagpuon sa Mizpa?

¹⁰ Maiisip ta daw na an mga Filisteo garo saradit na aki na natatakot pag nakakadangog nin daguldol asin nagdadaralagan para magtago sa likod kan saindang ina? Dai, sinda mga suldados na matibay asin tuod sa ralaban. Kun siring, siyertong pambihira an daguldol na ini. Taano? Huli daw ta ‘makusugon’ ini? Huli daw ta nangyari iyan mantang maaliwalas an langit, o huli daw ta an aniningal kaiyan hali sa mga bakilid nin bulod? Ano man an dahilan, grabe an pagkatakot kan mga Filisteo. Huli sa biyong pagkaribaraw, an mga maisog na ini biglang natalaw. Suminalakay hali sa Mizpa an kalalakihan nin Israel, dinaog an mga Filisteo, asin linapag an mga ini nin dakul na kilometro sagkod sa may timog-sulnupan nin Jerusalem.—1 Sam. 7:11.

¹¹ An ralaban na iyan nagresulta sa dakulang pagbabago. Padagos na nag-atras an mga Filisteo sa natatada pang panahon ni Samuel bilang hukom. Sunod-sunod na siyudad an ikinabalik sa banwaan nin Diyos.—1 Sam. 7:13, 14.

12. Ano an buot sabihon na si Samuel ‘nakagibo nin katanusan,’ asin anong kuwalidad an nakatabang sa saiya na magdanay na epektibo?

¹² Pakalihis nin dakul na siglo, iiniba ni apostol Pablo si Samuel sa lista kan maimbod na mga hukom asin propeta na ‘nakagibo nin katanusan.’ (Heb. 11:32, 33) Talagang nakatabang si Samuel para magibo an marahay asin tama sa paghiling nin Diyos. Nagdanay siya na epektibo huling siya mapasensiyang naghalat ki Jehova asin maimbod na ginibo an trabaho niya sa ibong nin nakakapangluya sa buot na mga sitwasyon. Nagin mapag-apresyar man siya. Pagkatapos na manggana sa Mizpa, nagpatindog si Samuel nin monumento na magpapagirumdom kun paano tinabangan ni Jehova an banwaan niya.—1 Sam. 7:12.

13. (a) Anong mga kuwalidad an kaipuhan niyato tanganing maarog ta si Samuel? (b) Sa hiling nindo, nuarin an tamang panahon na patalubuon an arog kan mga kuwalidad ni Samuel?

 ¹³ Gusto mo man daw ‘makagibo nin katanusan’? Kun iyo, marahay na arugon mo an pagigin mapasensiya, mapakumbaba, asin mapag-apresyar ni Samuel. (Basahon an 1 Pedro 5:6.) Siisay sa sato an dai nangangaipo kan mga kuwalidad na iyan? Marahay sana ta nagkaigwa asin nagpahiling si Samuel kan siring na mga kuwalidad kan siya medyo aki pa, huling napaatubang siya sa mas nakakapangluya sa buot na mga sitwasyon sa huring mga taon kan buhay niya.

14, 15. (a) Anong nakakapangluya sa buot na sitwasyon an napaatubang ki Samuel kan ‘gurang na’ siya? (b) Iresponsableng ama daw si Samuel arog ni Eli? Ipaliwanag.

¹⁴ Kan sunod na nasambit si Samuel, ‘gurang na’ siya. Sa panahon na ini, si Samuel may duwa nang adultong aki, si Joel asin Abias, saka pinagkatiwalaan niya sinda kan paninimbagan na tabangan siya sa pagigin hukom. Pero makamumundo, napasala siya sa pagtitiwala sa sainda. Minsan ngani onesto asin matanos si Samuel, ginamit kan mga aki niya an katungdan ninda para sa sadiring pakinabang, na binibiribid an hustisya saka nag-aako nin mga suhol.—1 Sam. 8:1-3.

¹⁵ Sarong aldaw, nagdulok an kamagurangan na lalaki sa Israel sa  gurang nang propeta tanganing magreklamo. ‘An saimong mga aking lalaki dai naglalakaw sa mga dalan mo,’ an sabi ninda. (1 Sam. 8:4, 5) Aram daw ni Samuel an problemang iyan? Mayong sinasabi an Bibliya. Minsan siring, bakong arog ni Eli, bako nanggad iresponsableng ama si Samuel. Sinaway asin pinadusahan ni Jehova si Eli huling dai niya itinanos an karatan kan saiyang mga aki, imbes mas tinawan niya sinda nin onra kisa sa Diyos. (1 Sam. 2:27-29) Nungkang nahiling ni Jehova ki Samuel an siring na sala.

16. Anong kulog an namamatian nin mga magurang na may rebelyosong mga aki, asin paano sinda makakakua nin karangahan saka giya sa halimbawa ni Samuel?

¹⁶ Dai sinasabi sa Bibliya an grabeng kasusupgan, kahaditan, o pangluluya nin buot ni Samuel kan maaraman niya an maraot na paggawi kan saiyang mga aki. Minsan siring, maiimahinar nin dakul na magurang an siyertong namatian niya. Sa makamumundong panahon na ini, dakul an nagrerebelde sa awtoridad asin disiplina nin mga magurang. (Basahon an 2 Timoteo 3:1-5.) An mga magurang na nakakaeksperyensiya nin arog kaiyan na kulog makakakua nin karangahan asin giya sa halimbawa ni Samuel. Dai niya tinugutan an pagigin bakong maimbod kan saiyang mga aki na maapektaran dawa kadikit an kaimbudan niya. Girumdumon, dawa dai makaabot sa tuminagas nang puso nin aki an tataramon asin disiplina nin mga magurang, dakula an magigibo kan halimbawa ninda. Asin arog ki Samuel, pirming may oportunidad an mga magurang na paugmahon an saindang Ama, an Diyos na Jehova.

17. Ano an sinabi ki Samuel kan kamagurangan na lalaki nin Israel, asin ano an reaksiyon niya?

¹⁷ Dai naisip kan mga aki ni Samuel kun gurano kagrabe an magigin epekto kan pagigin makasadiri ninda. An kamagurangan na lalaki nin Israel nagsabi pa ki Samuel: ‘Magbugtak ka ngunyan nin sarong hadi na maghuhukom samuya, siring kan gabos na nasyon.’ An pagmati daw ni Samuel habo na sa saiya an banwaan? Kun sa bagay, dakul nang dekada siyang nagseserbi bilang hukom ni Jehova sa banwaan. Ngunyan an gusto nindang magin hukom, bako sanang propeta arog ni Samuel, kundi sarong hadi. An mga nasyon sa palibot ninda may mga hadi, kaya gusto kan mga Israelita na magkaigwa man nin hadi! Ano an reaksiyon ni Samuel? Mababasa ta na ‘ikinamundo idto ni Samuel.’—1 Sam. 8:5, 6.

18. Paano rinanga ni Jehova si Samuel dawa ngani ihinayag Niya an gabat kan kasalan kan Israel?

¹⁸ Mangnuha an simbag ni Jehova kan ipamibi iyan ni Samuel: ‘Dangugon mo an tingog kan banwaan sa gabos na sabihon ninda saimo: huli ta bakong ika an isinikwal ninda, kundi ako, tanganing dai ako maghadi sa sainda.’ Nakaranga iyan ki Samuel, alagad grabeng insulto sa Diyos na Makakamhan sa Gabos an ginibo kan banwaan! Sinabihan ni Jehova an propeta niya na patanidan an mga Israelita sa magigin konsekwensiya nin pagkaigwa nin tawong hadi. Kan patanidan sinda ni Samuel,  nag-insistir sinda: ‘Dai, kundi buot ming magkaigwa nin hadi sa samuya.’ Huling pirming makinuyog sa saiyang Diyos, linahidan ni Samuel an hadi na pinili ni Jehova.—1 Sam. 8:7-19.

19, 20. (a) Paano nagkuyog si Samuel sa pagbuot ni Jehova na lahidan si Saul bilang hadi nin Israel? (b) Paano padagos na tinabangan ni Samuel an banwaan ni Jehova?

¹⁹ Pero, paano nagkuyog si Samuel? May paghinanakit asin napipiritan? Tinugutan daw niya na makaraot sa saiyang puso an pangluluya nin buot, na pinapabayaan na tubuan iyan nin hinanakit? Tibaad iyan an magin reaksiyon nin dakul sa siring na sitwasyon, pero bakong arog kaiyan si Samuel. Linahidan niya si Saul asin minidbid niya ini bilang pinili ni Jehova. Hinadukan niya si Saul, na tanda nin pag-ako asin pagpasakop sa bagong hadi. Asin nagsabi siya sa banwaan: ‘Nahiling nindo an pinili ni Jehova, na mayo siyang kabaing sa bilog na banwaan?’—1 Sam. 10:1, 24.

²⁰ Nagpokus si Samuel, bako sa mga depekto, kundi sa karahayan kan pinili ni Jehova. Kun dapit sa saiya, nagpokus siya sa saiya mismong rekord nin integridad sa Diyos imbes na sa pag-uyon kan mga tawo na paburubago an isip. (1 Sam. 12:1-4) Maimbod man niyang ginibo an saiyang asignasyon, na nagtataong hatol sa banwaan nin Diyos dapit sa espirituwal na peligro na napapaatubang sa sainda asin dinadagka sinda na magdanay na maimbod ki Jehova. Nakaabot sa puso ninda an hatol niya kaya nakimahirak an banwaan ki Samuel na ipamibi sinda. Ini an magayon niyang simbag sa sainda: ‘Kun dapit sa sako, iparayo lugod nin Diyos na magkasala ako tumang ki Jehova sa pagtunong ko sa pagpamibi manungod saindo; kundi itutukdo ko saindo an marahay asin tanos na dalan.’—1 Sam. 12:21-24.

21. Kun nangluya an buot mo huling iba an natawan nin katungdan o pribilehiyo, paano makakatabang an halimbawa ni Samuel?

²¹ Nangluya na daw an buot mo kan iba an napili para sa sarong katungdan o pribilehiyo? An halimbawa ni Samuel mapuwersang pagirumdom na dai ta nuarin man dapat tugutan na tumubo sa satong puso an pag-imon o hinanakit. (Basahon an Talinhaga 14:30.) Dakul na kapakipakinabang asin nakakakontentong gibuhon an Diyos para sa kada saro sa maimbod na mga lingkod niya.

22. Taano ta tama man na kan primero may nahiling na marahay si Samuel ki Saul?

²² Tama man na may mahiling na marahay si Samuel ki Saul. Siya pambihirang tawo, halangkaw asin maitsura, makusog an buot saka mapamaagi; na kan primero hababa an buot patin bakong arogante. (1 Sam.  10:22, 23, 27) Apuwera sa mga kuwalidad na iyan, igwa pa siyang mahalagang balaog—an kakayahan na pilion an magigin buhay niya asin gumibo nin sadiring desisyon. (Deut. 30:19) Ginamit niya daw iyan nin tama?

23. Anong mahalagang kuwalidad an inot na nawara ni Saul, asin paano siya urog pang nagin arogante?

²³ Makamumundo, kun an sarong tawo nakakanamit na nin halangkaw na posisyon, an kababaan nin buot an parating inot na kuwalidad na nawawara. Dai nahaloy, nagin arogante na si Saul. Sinuway niya an mga pagbuot na itinao ni Jehova paagi ki Samuel. Sarong beses, dai na nakapaghalat si Saul kaya siya na an nag-atang, na trabaho kutana ni Samuel. Kaipuhan siyang tawan ni Samuel nin mapuwersang pagtatanos asin ihinula kaini na an pagkahadi dai magdadanay sa pamilya ni Saul. Imbes na makanuod sa disiplina, urog pang nagin masinuway si Saul.—1 Sam. 13:8, 9, 13, 14.

24. (a) Paano sinuway ni Saul si Jehova kan makilaban sinda sa mga Amalekita? (b) Ano an reaksiyon ni Saul kan itanos siya, asin ano an desisyon ni Jehova?

²⁴ Paagi ki Samuel, pinagbutan ni Jehova si Saul na makilaban sa mga Amalekita asin gadanon an maraot na hadi ninda na si Agag. Minsan siring, dai ginadan ni Saul si Agag saka kinua niya an pinakamarahay sa mga nasamsam, na dapat kutanang puhuon. Pag-abot ni Samuel tanganing itanos siya, ibahon na si Saul. Imbes na may kababaan nin buot na akuon an pagtatanos, nagrason siya, nanarahutan, ipinangatanusan an mga ginibo niya, naglikay sa isyu, asin binasol an banwaan. Kan purbaran ni Saul na makalikay sa disiplina paagi sa pagsabing iaatang daa ki Jehova an nagkapira sa nasamsam, sinabi ni Samuel an bantog na mga tataramon na ini: ‘Uya, an pagkuyog urog karahay [kisa] sa atang.’ May kusog nin buot na sinagwi siya ni Samuel asin sinabi an desisyon ni Jehova: An pagkahadi hahalion ki Saul asin itatao sa iba—sarong mas marahay. a—1 Sam. 15:1-33.

25, 26. (a) Taano ta ipinagmundo ni Samuel si Saul, asin paano mabuot na sinagwi ni Jehova an propeta Niya? (b) Anong leksiyon an nanudan ni Samuel kan magduman siya sa harong ni Jese?

²⁵ Makulugon an buot ni Samuel huli sa mga pagkakasala ni Saul. Magdamlag siyang naghibi ki Jehova huli kaiyan. Ipinagmundo pa ngani niya si Saul. Nahiling ni Samuel an dakulaon na potensiyal ni  Saul, kaya grabe an panghinayang niya. Iba na an Saul na midbid niya kaidto—nawara na an marahayon na mga kuwalidad kaini asin tuminalikod na ki Jehova. Habo na ni Samuel na mahiling pa giraray si Saul. Pero, nag-abot an panahon na mabuot na sinagwi ni Jehova si Samuel: ‘Sagkod nuarin mo paghihibian si Saul, na isinikwal ko na siya na maghadi sa Israel? Panua nin lana an saimong sungay, asin madya, ta isusubol taka ki Jese sa Betlehem: huli ta duman sa saiyang mga aking lalaki nag-andam ako nin hadi.’—1 Sam. 15:34, 35; 16:1.

²⁶ An katuyuhan ni Jehova dai nakadepende sa paburubagong kaimbudan nin mga tawong bakong perpekto. Kun an saro dai nagin maimbod, mahanap si Jehova nin iba na mautob kan kabutan Niya. Kaya an gurang nang si Samuel dai na ipinagmundo si Saul. Sa instruksiyon ni Jehova, nagduman si Samuel sa harong ni Jese sa Betlehem, na duman niya namidbid an nagkapirang aking lalaki kaini na maitsura. Alagad, puon sa matua, ipinagirumdom ni Jehova ki Samuel na dai maghiling sa pisikal na mga kuwalidad. (Basahon an 1 Samuel 16:7.) Dangan, namidbid ni Samuel an pinakanguhod na aki, asin ini an pinili ni Jehova—si David!

27. (a) Ano an nakatabang na lalong kumusog an pagtubod ni Samuel? (b) Ano an masasabi mo sa halimbawa na ipinahiling ni Samuel?

²⁷ Sa huring mga taon kan buhay ni Samuel, mas nasabutan pa niya nin malinaw na tama an desisyon ni Jehova na si David an isalida ki Saul. Lalong nagin maraot si Saul kaya gusto niyang gadanon si David huli sa pag-imon asin nagin apostata man siya. Minsan siring, nagpahiling si David nin magagayon na kuwalidad—kusog nin buot, integridad, pagtubod, asin kaimbudan. Kan si Samuel madali nang magadan, lalo pang kuminusog an pagtubod niya. Nasabutan niya na kayang-kaya ni Jehova na resolberan an nakakapangluya sa buot na sitwasyon, o gibuhon pa ngani iyan na bendisyon. Pag-abot nin panahon nagadan si Samuel, na nagkaigwa nin marahayon na rekord nin buhay na haros sarong siglo. Bakong makangangalas na ipinagmundo kan bilog na Israel an pagkagadan kan maimbod na tawong iyan! Sa panahon na ini, marahay na ihapot kan mga lingkod ni Jehova, ‘Aarugon ko daw an pagtubod ni Samuel?’