“An Tolda kan mga Matanos Maoswag”

KUN an bagyo nin Har-Magedon biglang magpoon asin taposon an maraot na sistema nin mga bagay ni Satanas, “an harong kan mga tawong maraot popohoon.” Kumusta “an tolda kan mga matanos”? Tara, sa bagong kinaban na gigibohon nin Dios, iyan “maoswag.”​—Talinhaga 14:11.

Minsan siring, sagkod sa panahon na an ‘maraot pohoon sa mismong daga asin an mga madaya haleon dian,’ an mga daing katuyawan kaipuhan na mabuhay kairiba ninda. (Talinhaga 2:​21, 22) Puede daw na umoswag an mga matanos sa mga kamugtakan na arog kaini? An bersikulo 1 sagkod 11 kan kapitulo 14 kan libro sa Biblia na Talinhaga nagpapaheling na paagi sa pagtogot na giyahan nin kadonongan an satong pagtaram asin gawe-gawe, dawa ngonyan makakamtan na niato an sarong sokol nin prosperidad asin karigonan.

Kun an Pamilya Pinaparigon kan Kadonongan

Nagkokomento manongod sa impluwensia kan agom na babae sa ikakarahay kan pamilya, si Hadeng Salomon kan suanoy na Israel nagsabi: “An tunay na madonong na babae itinogdok an saiyang harong, alagad an mangmang ginagaba iyan kan saiyang sadiring mga kamot.” (Talinhaga 14:1) Paano daw itinotogdok kan madonong na babae an saiyang pamilya? Iginagalang kan sarong madonong na babae an areglo nin Dios dapit sa pagkapayo. (1 Corinto 11:3) Dai sia naiimpluwensiahan kan espiritu nin independensia na lakop sa kinaban ni Satanas. (Efeso 2:2) Sia nagpapasakop sa saiyang agom na lalaki asin nagtataram nin marahay dapit sa saiya, na dinudugangan an paggalang kan iba sa agom na lalaki. An madonong na babae aktibong imbuelto sa espirituwal asin praktikal na edukasyon kan saiyang mga aki. Mahigos siang nagtatrabaho para sa ikakarahay kan kasararo nia sa harong, na ginigibong nakakaogma asin komportable an harong para sa pamilya. An saiyang estilo nin pagpalakaw nagpapaheling nin marahay na paghusgar asin pag-ekonomiya. An sarong tunay na madonong na babae nagkokontribwir sa prosperidad asin karigonan kan saiyang pamilya.

An mangmang na babae mayo nin paggalang sa areglo nin Dios kun dapit sa pagkapayo. Dai sia nag-aalangan na magtaram nin bakong marahay dapit sa saiyang agom na lalaki. Huling bakong maekonomiya, minamalgastar nia an pinagpagalan na kuarta kan pamilya. Nagsasayang man sia nin panahon. Bilang resulta, an harong bakong malinig saka bakong areglado, asin an mga aki nagdudusa sa pisikal asin espirituwal. Iyo, ginagaba kan mangmang an saiyang pamilya.

Pero, ano an nagdedeterminar kun baga an sarong tawo madonong o mangmang? An Talinhaga 14:2 nagsasabi: “An tawo na naglalakaw sa saiyang katanosan natatakot ki Jehova, tara an biko sa saiyang mga dalan nagbabasangbasang sa Saiya.” An matanos natatakot sa tunay na Dios, asin an “pagkatakot ki Jehova iyo an kapinonan nin kadonongan.” (Salmo 111:10) An totoong madonong na tawo nakakaaram na katongdan niang ‘matakot sa tunay na Dios asin otobon an saiyang mga togon.’ (Eclesiastes 12:13) Sa ibong na lado, sinusunod kan  mangmang an dalan na bakong kaoyon kan mga pamantayan nin Dios manongod sa pagigin tanos. Biko an saiyang mga dalan. Dinuduhagi kan siring na tawo an Dios, na sinasabi sa saiyang puso: “Mayong Jehova.”​—Salmo 14:1.

Kun Ginigiyahan nin Kadonongan an mga Ngabil

Ano an masasabi manongod sa pagtaram nin saro na natatakot ki Jehova asin sa saro na nagduduhagi sa Saiya? “Nasa ngoso kan mangmang an sogkod nin kaabhawan,” an sabi kan hade, “alagad an mga ngabil mismo kan mga madonong iyo an magbabantay sa sainda.” (Talinhaga 14:3) Huling mayo nin kadonongan na hale sa itaas, an sarong mangmang na tawo bakong mapagpatoninong ni rasonable. An kadonongan na minagiya sa saiyang mga lakdang daganon, makahayop, sa demonyo. Nagtataram sia nin mga tataramon na may pagigin parapakisuhay asin arogante. An kaabhawan sa saiyang ngoso nagpoprobokar nin grabeng problema sa sadiri nia asin sa iba.​—Santiago 3:13-18.

An mga ngabil kan tawong madonong, nagbabantay, o nagpoprotehir, sa saiya, na nagtatao sa saiya nin pagkakontento asin kaogmahan. Paano? An Kasuratan nagsasabi: “Igwa nin nagtataram na dai iniisip arog kan mga bono nin espada, alagad an dila kan mga madonong bolong.” (Talinhaga 12:18) An mga tataramon nin madonong na tawo bakong ragap o nakakalugad sa boot. An saiyang puso naghohorophorop tanganing makasimbag. (Talinhaga 15:28) An pinag-isipan niang marhay na mga tataramon bolong​—pinaparigon kaiyan an mga kalag na nagmomondo nin makuri asin rinerepresko an mga inaapi. Imbes na iritaron an iba, an saiyang mga ngabil nagpapaoswag sa katoninongan asin pagkakalmado.

Kun Ginigiyahan nin Kadonongan an mga Paghihingoa nin Tawo

Sunod na iprinesentar ni Salomon an nakakapukaw nin interes na talinhaga na garo baga tinatawan nin atension an pangangaipong turotimbangon an mga bentaha asin disbentaha nin sarong gibohon. Sia nagsasabi: “Kun mayo nin mga baka an bahogan malinig, alagad abunda an ani huli sa kakosogan nin sarong toro.”​—Talinhaga 14:4.

Nagkokomento sa kahulogan kan talinhagang ini, an sarong reperensia nagsasabi: “An daing laog na bahogan nag-iindikar na mayong binabahog na mga baka, asin huli kaini an saro daing problema sa paglinig asin pag-ataman nin mga hayop, asin magigin dikit an gastos. Alagad an ‘bentahang’ ini nababawi sa b[ersikulo] 4b: kun dai naggagamit nin mga baka, ipinaparisa kaiyan na an ani dai magigin abunda.” An paraoma kaipuhan na pumili na may kadonongan.

Bako daw na an prinsipyo kan talinhagang ini puede man na umaplikar kun nag-iisip kitang magbago nin trabaho, magpili nin sarong klase nin istaran, magbakal nin kotse, magkaigwa nin ataman na hayop sa harong, asin mga arog kaiyan na bagay? Tuturotimbangon kan sarong madonong na tawo an mga bentaha asin disbentaha patin eebalwaron kun baga an mga iyan talagang bawi man sa paghihingoa asin gastos.

Kun an Sarong Saksi Madonong

“An maimbod na saksi saro na dai magpuputik,” an idinugang pa ni Salomon, “alagad an putikon na saksi nagtataram nin mga kaputikan.” (Talinhaga 14:5) An kaputikan nin sarong falsong saksi tunay nanggad na puedeng magbunga nin grabeng danyos. Si Nabot na Jezreelita ginapo sagkod na magadan huli ta duwang daing datang lalaki an putik na nagtestigo tumang sa saiya. (1 Hade 21:7-13) Asin bako daw na luminataw an putikon na mga saksi tumang ki Jesus, na suminagkod sa saiyang kagadanan? (Mateo 26:59-61) Putikon  na mga saksi man an nagtestigo tumang ki Esteban​—an enot na disipulo ni Jesus na ginadan huli sa saiyang pagtubod.​—Gibo 6:​10, 11.

Puedeng dai marisa an tawong putikon sa ngonyan, alagad isip-isipon an saiyang ngapit. Ikinakaongis ni Jehova “an putikon na saksi na nagtataram nin mga kaputikan,” an sabi kan Biblia. (Talinhaga 6:16-19) An kabtang kan arog kaiyan na tawo masasa danaw na naglalaad nin kalayo asin asupre​—an ikaduwang kagadanan​—​kaiba kan mga paragibo nin sala na arog nin mga paragadan, parapakisaro, asin parasamba sa idolo.​—Kapahayagan 21:8.

An maimbod na saksi dai nanunumpa nin putik kun minatestigo. An saiyang patotoo dai nasalakan nin kaputikan. Minsan siring, dai ini nangangahulogan na sia obligadong magtao nin bilog na impormasyon sa mga tibaad gustong danyaran an banwaan ni Jehova sa ano man na paagi. An mga patriarkang si Abraham asin Isaac dai nagtao nin impormasyon sa nagkapira na dai nagsasamba ki Jehova. (Genesis 12:10-19; 20:1-18; 26:1-10) Ilinagalag ni Rahab na taga Jerico an mga tawohan kan hade. (Josue 2:1-7) Si Jesu-Cristo mismo naglikay na ihayag an bilog na impormasyon kun an paggibo kaiyan puedeng magbunga nin dai kaipuhan na danyos. (Juan 7:1-10) Sia nagsabi: “Dai nindo ipagtao an banal sa mga ayam.” Taano ta dai? Tanganing “dai [sinda] noarin man . . . bumirik patin rotangon kamo.”​—Mateo 7:6.

Kun an “Kaaraman Madali Sana”

An kadonongan daw sadiri nin gabos na tawo? An Talinhaga 14:6 nagsasabi: “An paraolog-olog naghingoang hanapon an kadonongan, asin mayo siang nakua; tara sa tawong may pakasabot an kaaraman madali sana.” An sarong paraolog-olog, o paratuyatuya, puedeng maghanap nin kadonongan, alagad an tunay na kadonongan dai nia makamtan. Mantang an paraolog-olog aroganteng tinutuyatuya an mga bagay nin Dios, dai nia nakakamtan an pundamental na kinakaipuhan nguna tanganing makua an kadonongan​—an tamang kaaraman manongod sa tunay na Dios. An saiyang kapalangkawan asin kapaabaw-abawan minaolang sa saiya na makanood manongod sa Dios asin magkamit nin kadonongan. (Talinhaga 11:2) Taano daw ngani ta poproblemahon niang hanapon an kadonongan? Dai sinasabi kan talinhaga, alagad tibaad ginigibo nia iyan tanganing isipon kan iba na sia madonong.

An “kaaraman madali sana” sa mapagsabot na tawo. An pakasabot tinatawan nin kahulogan na “an kakayahan na maaraman an koneksion kan espesipikong mga detalye sa kabilogan kaiyan.” Iyan an abilidad na ikonektar an manlaenlaen na aspekto nin sarong tema asin maheling an kabilogan, bako sanang an suruwaysuway na kabtang kaiyan. Sinasabi kan talinhagang ini na an kaaraman madaling makua kan tawong may arog kaining abilidad.

Mapadapit digdi, isipon an eksperyensia mismo nindo kan magkaigwa kamo nin kaaraman manongod sa katotoohan na sono sa Kasuratan. Kan magpoon kamong mag-adal sa Biblia, posibleng marhay na an enot na mga katotoohan na nanodan nindo iyo an pundamental na mga katokdoan manongod sa Dios, sa saiyang mga panuga, asin sa saiyang Aki. Sa laog nin kadikit na panahon nagdanay iyan na suruway na detalye. Alagad mantang ipinapadagos nindo an pag-adal, an mga detalyeng ini nagpopoon nang magkaigwa nin koneksion sa lambang saro asin malinaw na nindong naheheling kun paanong konektado an manlaenlaen na detalye sa kabilogan na katuyohan ni Jehova para sa mga tawo asin sa daga. An katotoohan hale sa  Biblia nagin may lohiko asin magkakakonektar. An pakanood asin paggirumdom sa bagong mga detalye kaidto nagigin mas pasil huli ta naheheling na nindo kun ano an koneksion kaiyan sa bilog na ladawan.

Nagpapatanid an madonong na hade kun saen dai puedeng makua an kaaraman. “Humale ka sa atubangan kan lolong,” an sabi nia, “huli ta tunay nanggad na dai mo matatawan nin atension an mga ngabil nin kaaraman.” (Talinhaga 14:7) An tawong lolong mayo nin tunay na kaaraman. Mayong nagluluwas na kaaraman sa saiyang mga ngabil. An sadol iyo na rumayo sa arog kaiyan na tawo, asin madonong na magdanay na harayo sa saiya. An siisay man na “nakikiiba sa mga lolong maraot an aabotan.”​—Talinhaga 13:20.

“An kadonongan kan alisto an isip iyo an pakasabot sa saiyang dalan,” an sabi pa ni Salomon, “alagad panloloko an kamangmangan kan mga lolong.” (Talinhaga 14:8) An madonong na tawo iniisip an saiyang mga ginigibo. Iniisip-isip nia an manlaenlaen na opsion na bukas sa saiya asin tinuturotimbang an posibleng magin resulta kan lambang saro kaiyan. May kadonongan na pinipili nia an saiyang mga dalan. Kumusta man an lolong na tawo? Pinipili nia an sa mangmang na dalan, na naniniwala na aram nia an ginigibo nia asin na an pinipili nia an pinakamarahay. Dinadaya sia kan saiyang kamangmangan.

Kun Ginigiyahan nin Kadonongan an Relasyon sa Iba

An saro na ginigiyahan nin kadonongan igwa nin matoninong na relasyon sa iba. “Mangmang an mga inoolog-olog an pakamate nin kasalan,” an komento kan hade nin Israel, “alagad sa tahaw kan mga matanos igwa nin pagkaoroyon.” (Talinhaga 14:9) An pakamate nin kasalan, o pagbasol, sarong makangingising bagay sa sarong mangmang. Dinanyaran nia an saiyang relasyon sa harong asin saen man huli ta sia “labi-labi kamapaabhaw tanganing humagad nin tawad” asin makipagkatoninongan. (The New English Bible) An matanos na tawo andam na pagpasensiahan an mga pagkukulang nin iba. Andam siang maghagad nin dispensasyon asin husayon an mga bagay kun sia mismo an sala. Huli ta nagmamawot siang makipagkatoninongan, nakakamtan nia an maogma asin masarig na relasyon sa iba.​—Hebreo 12:14.

Sunod na sinambit ni Salomon an mapamogol na bagay sa mga relasyon nin tawo. Sia nagsabi: “Naaaraman nin puso an kapaitan kan kalag nin saro, asin sa paggayagaya kaiyan mayo nin estrangherong makikiaram.” (Talinhaga 14:10) Puede daw niatong ipahayag pirme sa iba an satong kalaoglaoging mga emosyon​—baga man kamondoan o kagayagayahan​—​asin isabi sainda nin eksakto an naeeksperyensiahan niato? Asin puede daw na masabotan nin saro an namamatean nin ibang tawo sa gabos na panahon? An simbag sa duwang hapot na iyan dai.

Halimbawa, isipon an mga saboot na maghugot. An saro na may arog kaiyan na tendensia sa parate dai malinaw na ikinakakomunikar an saindang namamatean sa sarong kapamilya o sa sarong katood. Asin dai pirmeng naririsa nin iba an mga tanda kan arog kaiyan na mga saboot sa mga kaibaiba ninda. Dai kaipuhan na makamate kitang may sala kun dai niato naheling an mga tanda na ini asin dai kita nakatabang. Itinotokdo man sato kan talinhagang ini na minsan ngani nakakaranga an dumolok sa sarong may pakikidamay na katood para sa emosyonal na suporta, limitado sana an puedeng itaong karangahan nin mga tawo. Ki Jehova sana kita puedeng magsarig kun manongod sa pagtagal sa mga kadepisilan.

“Mamahalon na Bagay Asin Kayamanan an Yaon sa Saiyang Harong”

“An harong kan mga tawong maraot popohoon,” an sabi kan hade nin Israel, “alagad an tolda kan mga matanos maoswag.” (Talinhaga 14:11) An maraot na tawo tibaad umoswag sa sistemang ini nin mga bagay asin tibaad nag-iistar sa magayon na harong, alagad ano an pakinabang kaiyan sa saiya kun sia mismo mayo na? (Salmo 37:10) Sa ibong na lado, an erokan kan matanos puedeng simple sana. Alagad “mamahalon na bagay asin kayamanan an yaon sa saiyang harong,” an sabi kan Salmo 112:3. Ano an mga ini?

Kun ginigiyahan nin kadonongan an satong mga tataramon asin gibo, igwa kita nin “kayamanan asin kamurawayan” na kaiba nin kadonongan. (Talinhaga 8:18) Kaiba dian an matoninong na relasyon sa Dios asin sa satong kapwa tawo, pakamate nin pagkakontento asin kaogmahan, asin sarong sokol nin karigonan. Iyo, “an tolda kan mga matanos” puedeng umoswag dawa ngonyan.

[Ritrato sa pahina 27]

An madonong na babae itinotogdok an saiyang harong

[Ritrato sa pahina 28]

“An dila kan mga madonong bolong”