“Pagsuway na Maninigo Niatong Igalang”

DURANTE kan maringis na pamamahala ni Adolf Hitler bilang chancellor kan Alemania, nakaresibi sia nin manampulong ribong surat. Kan 1945, pagkatapos okuparon kan mga Ruso an teritoryo na nakapalibot sa Berlin, an dakol sa mga surat na ini dinara asin isinaray sa Moscow. Siniyasat kan historyador na si Henrik Eberle an rinibo sa siring na mga surat sa mga artsibo (archive) kan Moscow tanganing maaraman kun sairisay an nagsurat ki Hitler asin kun taano ta nagsurat sinda. Ipinublikar ni Eberle an saiyang mga kongklusyon sa libro na may titulong Briefe an Hitler (Mga Surat Para ki Hitler).

“An mga maestra asin estudyante, mga madre asin padi, mga mayong trabaho asin asensadong marhay na mga negosyante, mga admiral asin ordinaryong mga soldados—sinda gabos nagsurat ki Hitler,” an sabi ni Dr. Eberle. “An iba minansay sia bilang an namundag liwat na Mesiyas; para man sa iba sia an pinakarepresentasyon nin karatan.” Nakaresibi daw si Hitler nin mga surat nin pagprotesta hale sa mga opisyal nin simbahan dapit sa karatan na ginibo kan Sosyalista Nasyonal, o mga Nazi? Igwa man nin nagkapira, alagad kakadikit sana iyan.

Minsan siring, may nakuang file si Eberle sa mga artsibo kan Moscow na igwa nin dakol na surat na ipinadara ki Hitler kan mga Saksi ni Jehova hale sa laen-laen na parte kan Alemania, na nagpoprotesta sa ginigibo kan mga Nazi. Sa katunayan, an mga Saksi hale sa mga 50 nasyon nagpadara ki Hitler nin mga 20,000 na surat asin telegrama na nagpoprotesta dapit sa pagmaltrato sa Mga Saksi ni Jehova. Rinibong Saksi an inarestar, asin ginatos an ginadan o nagadan pagkatapos maltratohon kan mga Nazi. Si Dr. Eberle nagkongklusyon: “Kun ikokomparar sa minilyon na biktima kan pamamahala nin Nazi, an bilang na ini [nin mga biktimang Saksi] garo baga kadikit sana. Alagad, patotoo iyan sa sarong akto nin nagkakasararo asin mayong pakipagkompromisong pagsuway na maninigo niatong igalang.”