KAN Abril 2006, ibinareta sa mga diyaryo sa bilog na kinaban an nakakabiglang istorya na iluluwas kan sarong grupo nin mga iskolar an laog nin bagong nadiskubreng suanoy na manuskrito na may titulong “Ebanghelyo ni Judas.” An mga artikulong ini nagsasabi na uyon sa mga iskolar, biyong liliwaton kan manuskrito an pagkamidbid niyato ki Judas, an disipulo na nagtraydor ki Jesus. Uyon sa mga paghihingakong iyan, si Judas sarong bayani, an apostol na totoong nakakasabot ki Jesus, na nagdara ki Jesus sa kagadanan ta iyan an kahagadan ni Jesus sa saiya.

Tunay daw an manuskritong iyan? Kun iyo, naghahayag daw iyan nin natatagong impormasyon manungod sa makasaysayan na mga personang si Judas Iscariote, Jesu-Cristo, o sa inot na mga Kristiyano? Dapat daw iyan makaapektar sa pakasabot niyato sa Kristiyanismo?

Dai pa siyerto kun paano nadiskubre an “Ebanghelyo ni Judas.” Dai iyan nadiskubre o idinokumento nin mga arkeologo, imbes iyan bigla na sanang nahiling sa bakalan nin mga antigo kan huring mga taon kan dekada nin 1970, o kan inot na mga taon kan dekada nin 1980. Tibaad nadiskubre iyan sa Ehipto kan 1978 sa sarong abandonadong lulubngan, posibleng sa sarong kuweba. Saro iyan sa apat na magkasuruway na manuskrito na yaon sa sarong codex (sarong klase nin suanoy na libro) na nasusurat sa Coptic (lengguwaheng hali sa suanoy na Ehipsiyo).

Napreserbar sa laog nin dakul na siglo sa marang klima nin Ehipto, an codex na may patos na anit matapo na asin marikas nang nararaot. Kan 1983, an codex ipinahiling nin halipot sana sa pirang iskolar; pero mahalon an presyo kaya dai iyan nabakal. Huli sa padagos na kapabayaan asin salang pagsaray, nagin marikas an pagkaraot kan codex. Kan taon 2000, binakal iyan nin sarong Swisong negosyante nin mga antigo. Sa kahurihurihi, itinao niya iyan sa sarong internasyonal na grupo nin mga eksperto, na sinusuportaran kan Maecenas Foundation for Ancient Art asin kan National Geographic Society. Itinao sa grupong iyan an komplikadong trabaho na pagpakarhay asin pagbilog giraray kan codex, na an ibang kabtang nagkasuruhay-suhay na sa saradit na pidaso. Sinda man an madeterminar kun gurano na kahaloy an codex, saka matradusir asin mainterpretar kan laog kaiyan.

 Napatunayan sa carbon-14 dating na an codex posibleng kaidto pang ikatulo o ikaapat na siglo C.E. Minsan siring, ipinapamugtak kan mga iskolar na an nasusurat sa Coptic na “Ebanghelyo ni Judas” trinadusir hali sa orihinal na Griegong manuskrito na mas suanoy pa. Ano an orihinal na peryodo asin kamugtakan kan isinurat an “Ebanghelyo ni Judas”?

Mahihiling an inot na pagkasambit sa libro na “Ebanghelyo ni Judas” sa mga isinurat ni Irenaeus, sarong naghihingakong Kristiyanong awtor kaidtong huring kabtang kan ikaduwang siglo C.E. Sa librong Against Heresies, nagsurat si Irenaeus manungod sa saro sa dakul na grupong kinokontra niya an katukduan: “Ipinapahayag ninda na an traydor na si Judas lubos na nakakaaram kan mga bagay na ini, asin huling mayo nang ibang nakakaaram kan katotoohan, siya sana an nagsagibo kan misteryo nin pagtraydor. Paagi sa saiya an gabos na bagay, sa daga sagkod sa langit, nagkariribaraw. Sinda naggibo nin arog kaining klase nin uruistorya sanang kasaysayan, na inapod nindang Ebanghelyo ni Judas.”

Desididong marhay si Irenaeus na pahimutikan an lain-lain na katukduan kan mga Kristiyanong Gnostiko, na naghihingakong yaon sa sainda an ihinayag na espesyal na kaaraman. An Gnostisismo sarong termino na sakop an dakul na grupo, an gabos igwa nin sadiring pakasabot asin interpretasyon sa Kristiyanong “katotoohan.” Pinalakop kan mga Gnostiko an saindang mga interpretasyon basado sa sadiri nindang mga isinurat, na marikas na luminakop kan ikaduwang siglo C.E.

Sa parati, an siring na Gnostikong mga ebanghelyo naghihingako na sala an pagsabot kan mga apostol sa mensahe ni Jesus asin na may sekretong katukduan na sinabi si Jesus na pirang piling tawo sana an nakasabot. * An nagkapira sa mga Gnostiko naniniwala na an pisikal na kinaban sarong bilangguan. Kun siring, an “kaglalang na diyos” sa Hebreong Kasuratan sarong mas hababang diyos na kontra sa lain-lain na perpektong mga diyos. An saro na may totoong “kaaraman” nasasabutan an ‘sekretong’ ini asin gustong makabutas sa pisikal niyang hawak.

An “Ebanghelyo ni Judas” nakabasar sa arog kaiyan na paniniwala. Minapuon iyan sa mga tataramon na: “An sekretong tataramon nin deklarasyon na ipinakipag-ulay ni Jesus ki Judas Iscariote, durante kan walong aldaw, tulong aldaw bago niya iselebrar an Paskuwa.”

An codex daw na ini iyo mismo an pinanunungdan ni Irenaeus sa isinurat niya, na sa dakul na siglo ipinamugtak na nawara na? Si Marvin Meyer, kaiba sa inot na grupong nag-analisar asin nagtradusir kan codex na ini, nagsabing an “halipot na deskripsiyon [ni Irenaeus] kauyon nanggad kan presenteng nasusurat sa manuskritong Coptic na may titulong an Ebanghelyo ni Judas.”

Sa “Ebanghelyo ni Judas,” mapagtuyang nagngisi si Jesus kan an mga disipulo niya magpahiling nin kawaran nin pakasabot. Pero sa 12 apostol, si Judas sana an totoong nakasabot ki Jesus. Kaya, saiya sana sinabi ni Jesus “an mga misteryo kan kahadian.”

An inot na grupo nin mga iskolar na nagtradusir kan “Ebanghelyo ni Judas” biyong naimpluwensiyahan kan deskripsiyon ni Irenaeus kan ebanghelyo. Sa traduksiyon ninda, si Judas pinapaboran ni Jesus bilang an disipulo na makakasabot kan mga misteryo asin “makakaabot” sa “kahadian.” An nadayang mga disipulo mapili nin karibay ni Judas, pero siya an magigin “ikatreseng espiritu,” na “makakalabi sa gabos [na iba pang mga disipulo]” huling sinabi ni Jesus na tatabangan siya ni Judas na makadulag sa pisikal niyang hawak.

An mga awtor nin pinakamabentang mga libro arog ni Bart Ehrman asin Elaine Pagels, na bantog man na mga iskolar na nagsisiyasat sa inot na Kristiyanismo  asin Gnostisismo, dali-daling nagpublikar kan sadiri nindang pag-analisar asin komentaryo sa “Ebanghelyo ni Judas” na kaagid na marhay kan ginibong traduksiyon kan orihinal na grupo. Pero, dai nahaloy pagkatapos kaiyan, nagpahayag nin paghadit an ibang mga iskolar, arog ni April DeConick asin Birger Pearson. Sinabi ninda na huli sa kagustuhan na mainot sa pagluwas kaiyan sa media, hinidali kan National Geographic Society an pagpublikar kan suanoy na manuskrito. Dugang pa, dai sinunod an normal na akademikong proseso na detalyadong pag-analisar asin pagsiyasat kaiyan kan ibang mga eksperto, huling an grupong nagtradusir pinapirma nin kontrata na dai sinda dapat magpaluwas nin impormasyon.

Pagkatapos nin independiyenteng pagsiyasat, si DeConick asin Pearson parehong nagkongklusyon na sala an pagkatradusir kan nainot na mga iskolar sa nagkapirang panginot na mga kabtang kan nagkapiridasong codex. Uyon sa pagkatradusir ni DeConick sa manuskrito, inapod ni Jesus si Judas na “Ikatreseng Demonyo,” bakong “ikatreseng espiritu.” * Klaro man an pagkasabi ni Jesus ki Judas na dai ini masakat sa “kahadian.” Imbes na magin ‘nakakalabi’ sa ibang mga disipulo, sinabi ni Jesus ki Judas: “Mas magigin maraot ka kisa sa sainda gabos,” dangan ihinula na gagadanon ni Judas an pisikal na hawak ni Jesus. Sa punto de vista ni DeConick, an “Ebanghelyo ni Judas” sarong suanoy na Gnostikong kangingisihan na nagtutuya sa gabos na apostol. An pangultimong kongklusyon ni DeConick asin Pearson iyo na sa “Ebanghelyo ni Judas,” bakong bayani si Judas.

Baga man minamansay ninda na bayani o demonyo an Judas sa ebanghelyong ini, mayo sa mga iskolar na nagsiyasat sa manuskritong ini an nagsabing igwa iyan nin tamang impormasyon sa kasaysayan. Si Bart Ehrman nagpaliwanag: “Bako iyan Ebanghelyo na isinurat ni Judas, ni kan saro na naghihingako kaiyan. . . . Bako iyan Ebanghelyo na isinurat sa mismong panahon ni Judas kan saro na talagang nakakamidbid sa saiya . . . Kun siring, bako iyan sarong libro na matao sa sato nin dagdag na impormasyon manungod sa talagang nangyari sa buhay ni Jesus.”

An “Ebanghelyo ni Judas” sarong Gnostikong manuskrito kaidtong ikaduwang siglo C.E., na orihinal na isinurat sa Griego. Pinagdedebatehan pa ngunyan kan mga iskolar kun baga an bago pa sanang nadiskubreng “Ebanghelyo ni Judas” kapareho kan manuskritong pinanunungdan ni Irenaeus. Pero malinaw na an mahalagang ebidensiya na itinatao kan “Ebanghelyo ni Judas” iyo sana an manungod sa panahon na an “Kristiyanismo” nagkabaranga sa dakul na sekta asin doktrina. Imbes na paluyahon an pagtubod sa Bibliya, kinumpirmar pa ngani kan “Ebanghelyo ni Judas” an mga patanid kan apostol, arog kan isinurat ni Pablo sa Guibo 20:29, 30: ‘Ako nakakaaram na pakahali ko, may maruluwas sa pag-iriba nindo na magtatararam nin mga bagay na maraot, tanganing maguyod ninda sa sainda an mga disipulo.’