Umupashi wa mushilo maka ya kwa Lesa ayo abomfya. (Mika 3:8; Luka 1:​35) Lesa alatuma umupashi wakwe ilyo abomfya amaka yakwe ukuli konse pa kuti afikilishe ukufwaya kwakwe.​—Amalumbo 104:30; 139:7.

 Muli Baibolo, ishiwi lya kuti “umupashi” lyapilibulwa ukufuma kwi shiwi lya ciHebere ilya ruʹach ne lya ciGriki ilya pneuʹma. Ilingi line aya amashiwi yapilibula amaka ya kwa Lesa nelyo umupashi wa mushilo. (Ukutendeka 1:2) Na lyo line, Baibolo ilabomfya aya amashiwi na pa kulanda pa fintu fimbi pamo nga:

•   Umupu.—Habakuki 2:19; Ukusokolola 13:15.

•   Umwela.—Ukutendeka 8:1; Yohane 3:8.

•   Amaka ayashimoneka ayalenga ifibumbwa ukuba ifya mweo.​—Yobo 34:14, 15.

•   Imibele ya muntu nelyo ifyo aba.​—Impendwa 14:24.

•   Ifibumbwa fya ku mupashi, ukubikako Lesa na bamalaika.—1 Ishamfumu 22:21; Yohane 4:24.

 Fyonse ifyo twalandapo, tatufimona fwe bantunse, lelo ifyo ficita filamoneka. Umupashi wa kwa Lesa na o “wa maka sana nangu ca kuti taumoneka” nga filya fine umwela waba.

 Baibolo ilanda pa mupashi wa kwa Lesa ati “minwe” yakwe. (Amalumbo 8:3; 19:1; Luka 11:20; Mateo 12:28) Nga filya fine abapanga ifintu babomfya amaboko ne minwe pa kubomba umulimo, Lesa na o abomfeshe umupashi wakwe pali kuti kube ifi ifyakonkapo:

•   Imyulu.—Amalumbo 33:6; Esaya 66:1, 2.

•   Baibolo.​—2 Petro 1:​20, 21.

•   Pa kuti ababomfi bakwe aba ku kale balecita ifisungusho no kubombesha umulimo wa kushimikila.—Luka 4:18; Imilimo 1:8; 1 Abena Korinti 12:4-11.

•   Pa kuti abomfwila Lesa balekwata imibele isuma.—Abena Galatia 5:22, 23.

Umupashi wa mushilo te muntu

 Ifi Baibolo ilanda pa mupashi wa kwa Lesa ukuti “minwe” yakwe nelyo “mupu,” ninshi umupashi te muntu. (Ukufuma 15:8, 10) Amaboko yeka yeka fye te kuti yapange icintu umuntu umwine nga talefwaya. Umupashi wa mushilo na o ubomba fye nga ca kuti Lesa autungulula. (Luka 11:13) Baibolo na kabili ipashanya umupashi wa kwa Lesa ku menshi kabili balaulinganya ku citetekelo na ku kwishiba. Ifi fyonse ifyo umupashi baupashanyako filanga fye ukuti umupashi te muntu.—Esaya 44:3; Imilimo 6:5; 2 Abena Korinti 6:6.

 Baibolo ilatweba ishina lya kwa Yehova Lesa ne lya Mwana wakwe, Yesu Kristu, lelo tayalandapo pe shina lya mupashi wa mushilo. (Esaya 42:8; Luka 1:31) Ilyo Stefani, uo baipeye pa mulandu wa kuti alicetekele Lesa, amwene icimonwa ca ku muulu, amweneko fye abantu babili, te batatu iyo. Baibolo itila: “Stefani, ilyo aiswilemo umupashi wa mushilo, alolekeshe mu muulu no kumona ubukata bwa kwa Lesa no bwa kwa Yesu ninshi Yesu eminine ku kwa kulyo kwa kwa Lesa.” (Imilimo 7:55) Umupashi wa mushilo maka ya kwa Lesa ayo abomfeshe ukulenga Stefani ukumona icimonwa.

 Ubufi: Nga fintu Baibolo ya King James version ilanda pali 1 Yohane. 5:7, 8, umupashi wa mushilo muntu kabili na o waba muli Balesa Batatu.

 Icishinka: Pali 1 Yohane 5:7-8, muli King James version paba amashiwi ayatila, “mu muulu, Wishi, Cebo, na Mupashi wa Mushilo ifi fitatu fimo fine. Kabili kwaba bakambone batatu.” Lelo abafwailisha pa fintu basanga ukuti aya mashiwi tayalembelwe no mutumwa Yohane, kanshi tayafwile ukuba mu Baibolo. Uwasoma sana Bruce M. Metzger, alembele ukuti: “Aya amashiwi ya bufi kabili tayafwile no kuba mu Cipangano Cipya.”​—A Textual Commentary on the Greek New Testament.

 Ubufi: Baibolo ilalanda pa mupashi wa mushilo kwati muntu, ne ci cilanga fye ukuti muntu.

 Icishinka: Baibolo limo ilanda pa mupashi wa mushilo kwati muntu, lelo ici tacipilibula ukuti umupashi wa mushilo muntu. Baibolo ilanda na pa mano, imfwa no lubembu kwati muntu. (Amapinda 1:20; Abena Roma 5:17, 21) Ku ca kumwenako, amano bayalondolola ukuti ‘yalabilikisha’ kabili ‘yalicenjela’ kabili ulubembu balulondolola ukuti lulabepa, ukwipaya e lyo lwalunkumbwa.​—Amapinda 8:1, 12; Abena Roma 7:8, 11.

 Umutumwa Yohane na o ilyo ayambwile amashiwi ya kwa Yesu, alandile pa mupashi wa mushilo kwati alelanda pa muntu ati “kaafwa” akamushinina, akamutungulula, akalanda, akomfwa, akamweba, akamucindika no kumupokelela. Ilyo alelanda pa mupashi ukuti ni “kaafwa,” abomfeshe ishiwi ilibomfiwa pa kulanda pa muntu umwaume. (Yohane 16:7-15) Ico abomfeshe ili ishiwi ni co ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ati “kaafwa” (pa·raʹkle·tos) balibomfya pa kulanda pa mwaume kabili ifi fine e fyo cifwile ukuba nga kukonka iciGriki. Ilyo Yohane alandile pa mupashi wa mushilo ukubomfya ishiwi lya pneuʹma, abomfeshe fye ishiwi ilyalondolola umupashi kwati cintu.—Yohane 14:16, 17.

 Ubufi: Ukubatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo kulanga ukuti umupashi muntu.

 Icishinka: Baibolo limo ilabomfya ishiwi lya kuti “ishina” pa kulanda pa maka ayo umuntu apeelwa. (Amalango 18:5, 19-22; Estere 8:10) Mu ciNgeleshi balabomfya amashiwi ya kuti “mwi shina lye funde,” lelo ici tacipilibula ukuti ifunde, muntu. Kanshi ukubatishiwa “mwi shina” lya mupashi wa mushilo cilola mu kuti uulebatishiwa naishiba ifyo umupashi wa mushilo ubomba pa kuti ukufwaya kwa kwa Lesa kucitwe.—Mateo 28:19.

 Ubufi: Abatumwa ba kwa Yesu na basambi bakwe bambi aba kubalilapo balisumiine ukuti umupashi wa mushilo muntu.

 Icishinka: Ifi te fyo Baibolo ilanda e lyo ne lyashi lya kale na lyo te fyo lilanda. Icitabo ca Encyclopædia Britannica citila: “Ukulanda ukuti Umupashi wa Mushilo Muntu umutakatifu . . . kwatendeke mu 381 C.E. ilyo kwali Icilye ca Constantinople.” Ilyo kwali ici Icilye ninshi palipita imyaka ukucila 250 ukutula apo abatumwa bonse bafwiliile.