Kwena aba bwananyina balishibe icalengele balemona kwati te kuti nkumanishe ukubomba bupainiya. Nshabikile amano ku fya kwa Lesa. Nshatemenwe ukubila imbila nsuma kabili nalepepa no kuti imfula ise pa Mulungu pa kuti twiya mu kubila imbila nsuma. Nomba nga naya mu kubila imbila nsuma nalepeela fye abantu magazini; nshabalile mbelengelapo umuntu Baibolo nga ndelanshanya nankwe. Bamayo nga balefwaya ukuti nkabelengeko Baibolo mu kulongana balendipila. Nshaleisambilisha kabili nshakwete ne milimo nalefwaisha ukubomba mu cilonganino.

 Mu lusuba ulya wine mwaka kwali ukulongana kwa citungu mu musumba wa Cardiff, ku Wales. Uku e ko ubumi bwandi bwa-alukile. Munyinefwe umo uwalelanda ilyashi aipwishe ibumba amepusho ayalengele natontonkapo atile: “Bushe mwali-ipeela no kubatishiwa?” Nayaswike nati ‘ee.’” Bushe mwalilaile Yehova ukuti mwakulamubombela no mutima wenu, umweo, ukutontonkanya na maka yenu yonse?” Natile ‘ee.’ “Bushe mulalwalilila nelyo mwalikwata ulupwa ulo musakamana ulwingalenga mwafilwa ukubombako bupainiya?” Nayaswike nati ‘awe.’ “Bushe kuli icilelenga mwitendeka bupainiya?” Nayaswike nati ‘awe.’ “Nga ca kuti icasuko ku cipusho ca kulekeleshako ni awe, cinshi mu shatendekela bupainiya?”

 Cali kwati ni filya ciba umuntu nga ayasha ilaiti, pantu apo pene fye natendeke ukutontonkanya ifyo nshabalile ntontonkanyapo. Natontonkenye nati: ‘Ndeipoosela fye nshita. Nshilecita ifyo nalaile Yehova ilyo naipeele. Nshilebombela Yehova no mweo onse.’ Natontonkenye no kuti nga ndefwaya Yehova akacite ifyo andaya, na ine mfwile ukucita ifyo namulaya. E ico mu October 1956 nalitendeke bupainiya bwa kutuusha, ino nshita babwita ukuti bupainiya bwakwafwilisha.

 Umwaka wakonkelepo, nalitendeke bupainiya bwa nshita yonse kabili nakuukile ku cilonganino icakwete fye bakasabankanya 19. Ukutula apo nailile kuli ici cilonganino, cila mulungu nalekwata ilyashi. Aba bwananyina balentekanishisha, ici calengele nsambilile ifya kupekanya ne fya kulanda bwino amalyashi. Mu 1959 pa numa ya myeshi ibili, balinsontele ukuba painiya waibela kabili bantumine ku Aberdeen, ku kapinda ka kuso aka Scotland. Pa numa ya myeshi iinono, balinjitile ukuya mu kubombela pa bethel ya ku London. Natendeke ukubomba umulimo wa kupulinta impapulo kabili e ko nabombeele pa myaka 7.

 Nalitemenwe ukubombela pa Bethel nomba nalefwaisha ukubomba umulimo wa kubila imbila nsuma. Nali umwaice kabili nali no bumi ubusuma. Nalefwaisha no kubombela Yehova konse uko engantuma. E co mu April 1965, nalipwishe ukuyasangwa kwi Sukulu lya Gileadi pa kuti nkabe mishonari.

 Ulya wine umwaka ine na uo naleikala nankwe twaile ku Berlin, ku Germany, ku kulongana kwa citungu na ku kumona ifibumba fya Berlin ifyo bakuulile imyaka ya ku numa.

 Bushiku bumo pa kulongana kwa citungu, twalile mu kubila imbila nsuma, kabili banjankenye ukubomba na ba Susanne Bandrock. Twalyupene mu 1966, kabili ilyo papitile imyaka ibili balitwitile kwi sukulu lyalenga 47 ilya Gileadi. Ala twalitemenwe! Imyeshi 5 iyo twali ku sukulu yalipitile ulubilo sana. Ilyo twapwile isukulu batutumine ku Zaire, iyo beta pali ino nshita ukuti Democratic Republic of the Congo. Twalipapile sana! Tatwaishibe nangu cimo pali ici calo. Nangu ca kuti twalikweteko umwenso, twalisumine ukuya uko batutumine kabili twalicetekele muli Yehova.

 Pa numa yakuba mu fitesheni fya ndeke elyo na mundeke pa ma-awala ayengi nga nshi twalifikile mwi tauni ilinono umo baleimba amabwe ayaumo mutengo ilyo baleita ukuti Kolwezi. Twalipapile ilyo twamwene ukuti takwali uwa bwananyina nangu umo uwaishile ku kutupokelela. Pa numa twaishileishiba ukuti telekalamu batumine iya kwishibisha aba bwananyina ukuti tuleisa yafikile ninshi napapita ne nshiku shibili ukutula apo twafikile, kanshi tabaishibe ukuti natufika. Uwalebomba apa fikila indeke alishile apo twali no kutusosha mu ciFrench, nomba tatwaishibe ulu lulimi. Umwanakashi uwali pa ntanshi yesu alipilibwike no kutweba ati, baleti “bamwikata.”

 Kapokola uwatwikete, apatikishe umwaume uwakwete motoka ya kale umwali fye ifipuna fibili ukuti atusende. Kapokola no mwine wa motoka, ine na ba Susanne bonse twaipatike muli iyi ine motoka. Calemoneka kwati mipulwe fye ilyo twaleya tuletenauka mu musebo twalepita, pantu mwali sana ifilindi kabili ne cipampa ca ku ntanshi ya motoka calekupukuka.

 Atutwele ku ng’anda ukwaleikala bamishonari. Nangu ca kuti tatwaishibe uko iyi ng’anda yabelele, kapokola ena alikwishibe. Ilyo twafikile tatwasangilepo abali bonse pa ng’anda. Bamishonari bonse ninshi baliya ku kulongana kwa citungu ukwa bafuma ku fyalo ifingi. Twaiminine pa nse ninshi akasuba na kabalika, kabili tatwaishibe ifya kucita. Kwasukile kwaisa munyinefwe uwa kuli ilya ncende. Ilyo atumwene, alimwentwile, e lyo na ifwe twalitemenwe. Alishibene na kapokola. Tatwaishibe ukuti ulya kapokola alefwaya ukuti tumupeeleko indalama. Ilyo munyinefwe alandile na kapokola, alibwelelemo kabili munyinefwe alitwingishe mu ng’anda.

 Tapakokwele twaishileishiba ukuti abantu bakuli iyi ncende abalemoneka aba nsansa kabili ababa no kutemwa, baleshipikisha amafya ayengi nga nshi. Ku ca bulanda, mu calo mwali ifimfulunganya kabili ifipondo fyalilengele mu calo mwaba ubunkalwe pa myaka 10 iyafumineko. Lyena mu 1971, Inte sha kwa Yehova balibapokele amaka ku buteko aya kulongana no kubila imbila nsuma. Tatwaishibe ifyo twali no kucita.

 Tatwalekele umwenso walenga twabwelela inuma, kabili bamunyinefwe na bankashi abengi tababwelele inuma, nangu ca kuti kwali ifingi ifyali no kulenga baitumpa mu fikansa fya calo. Ku ca kumwenako balebapatikisha ukulasenda amakardi ya tubungwe twafikansa fya calo no kufwala amapini ayatubungwe twa mapolitiki. Umuntu nga tafwele pini ninshi te kuti aye ku maofeshi ya buteko pa kuti bamwafwe kabili balebacusha ku bashilika na kuli bakapokola. Bamunyinefwe balibatamfishe incito, abana babo balibatamfishe amasukulu kabili abengi nga nshi balibakakile. Iyi yali ni nshita iya-afya nga nshi. Na lyo line, ba Nte balitwalilile ukulabila imbila nsuma.

 Muli ilya myaka ine na ba Susanne twalebomba sana mu mulimo wa kutandalila ifilonganino mu mishi e lyo na muli bukangalila bwa citungu. Ilyo twaletandalila ifilonganino fya mu mishi twalekwata amafya ayaibela. Twaleikala mu tumayanda twa fyani utunono ica kuti mwaleba fye incende apa kulaala. Te kuti mpende no kupenda imiku naipuminepo umutwe pa kwingila pa minshi pantu yali iinono. Twalesamba amenshi twaletapa pa mimana ne milonga. Nga bwaila pa kubelenga twaleasha amakandulo kabili twaleipikila pa malasha. Twalemona fye ukuti ifi fine e fyo tulingile ukulaikala pantu twali bamishonari. Ifi fine e fyo twaishile mu kucita, twalemona fye ukuti umulimo twalebomba walicindeme icine cine kabili twalingile ukuba pa ntanshi muli uyu mulimo.

 Ukwikala pamo ne ndupwa sha ba Nte kwalilengele twalamona ifintu ifyo tushalebikako amano ukuti fyalicindama sana, pamo nga: ifya kulya, amenshi, ifya kufwala, no mwakwikala. (1 Timote 6:8) Ifyashala fimbi bupe fye. Tatwalaba ici cishinka na pali ino ine nshita.

 Nangu ca kuti tatwatalile atukwatapo amafya ayo umutumwa Paulo akwete, inshita shimo twaleumfwa kwati icitetekelo cesu cale-eshiwa kabili calelenga twalatontonkanya pa co tubombela umulimo batupeele. Twaleenda mu misebo iibi sana e lyo kumo takwaleba fye ne misebo. Nga tuleenda mu misebo umwali sana amabwe, motoka yaletutenaula sana. Inshita shimo, motoka yesu yalejomba mu mucanga. Mu mainsa, motoka yalejomba mu matipa ayaleba ayatikama kabili yaleikata nga gulu. Bushiku bumo pa numa ya kwenda akasuba konse, twaendele fye amakilomita 70 na motoka kabili twajombolwele motoka imiku 12.

 Ilyo twalebombela mu mishi twalipaleme sana kuli Yehova ukucila kale lyonse nangu ca kuti twalekwata amafya. Twalisambilile ukuti Yehova aletwafwa ukushipikisha no kulasekelela, na lintu twalekwata amafya ayo tushingacitapo icili conse. Mu cifyalilwa fye ba Susanne tabatemwa ukuba sana panse nelyo ukulaya ku ncende ishalekanalekana ku kwangala, nomba ili lyonse twalekwata aya mafya tababalile abailishanyapo. Nga twatontonkanya pali iyi nshita, ilalenga tuleba ne nsansa, kabili twalisambilileko ifintu ifingi nga nshi.

 Mu myaka yonse twali mu Zaire, balitwiketepo imiku iingi. Inshita imo balimbepeshe ukuti naleshitisha amabwe ya damondi ukwabula ukusuminishiwa no buteko. Kwena twaleba no mwenso lelo twalelanda ukuti nga Yehova alefwaya tubombe umulimo atupeela, no kutwafwa alatwafwa. Kabili alitwafwile!

 Mu 1981, balitwitile ukuya ku musambo mu Kinshasa. Umwaka wafumineko ubuteko bwalisuminishe na kabili ukuti tulebomba umulimo wesu. Bamunyinefwe balipokele impanga apa kukuula amaofeshi yesu. Lyena mu kupumikisha fye mu March 1986, kateka wa calo alisaine icipope ca kubinda umulimo wa Nte sha kwa Yehova. Umulimo wa makuule waliminine, kabili tapakokwele bamishonari abengi balifuminemo mu calo.

 Ifwe tatwafuminemo bwangu. Twalyeseshe ukutwalilila ukubila imbila nsuma, nangu ca kuti baletulondalonda. Nangu ca kuti twalebomba mu bumfisolo, balinjikete ninshi ndetungulula isambililo lya Baibolo. Balimbikile mu cifungo umwali abantu abengi abo baikete. Mwalikabile, mwalenuka, mwalifitile kabili tamwali mwela. Akalubuuto fye akalimo kalefumina pa muulu wa cibumba kabili apo pene epaleingilila no mwela. Abafungwa bamo balimfwembele no kuntwala ku ntungulushi yabo mu cifungo mwine. Anjebele ati: “Imba ulwimbo lwa cishipa!” nayaswike nati: “Nshalwishiba.” Atile “Imba ulwimbo lwa cishipa ulwa ku calo wafuma!” natile: “Nalo lwine nshalwishiba.” Lyena anjebele ukwiminina ku cibumba pa mamineti nalimo 45. Pa numa bamunyinefwe balilanshenye na bakapokola ukuti bamfumye, kabili balimfumishe.

 Twalimwene ukuti ifintu tafyaleyaluka mu calo, kabili tapakokwele balitutumine ku Zambia. Ilyo twayabwike umupaka, twalyumfwile ubulanda kabili pa nshita imo ine twalyumfwile bwino. Twatontonkenye pa myaka 18 iyo twabombele bumishonari muli ici calo, ne fyo twalebombela pamo na ba munyinefwe na bankashi aba muli ici calo. Nangu ca kuti inshita shimo twalekwata amafya, twalimwene ukuti Yehova aletupaala. Twalishibe ukuti Yehova ali na ifwe. Twalisambilile iciSwahili ne ciFrench, kabili ba Susanne, balishibeko ne ciLingala. Twalibombele bwino umulimo wa kubila mbila nsuma ica kuti, twalyafwile abantu ukucila pali 130 ukulunduluka no kubatishiwa. Twalitemenwe no kwishiba ukuti twali pa babalilepo ukubombako uyu mulimo uwali no kulenga abengi ukusambilila icine. Kabili abantu abengi balisambilila icine! Mu 1993, icilye icikalamba ica Supreme Court califumishepo icibindo ico ubuteko bwabikileko mu 1986. Pali ino nshita mu Congo mwaba bakasabankanya ba Bufumu ukucila pali 240,000.

 Ukutula apo twaishila mu Zambia twalimweneko ilyo balekuula umusambo na lintu baukushisheko. Pali ino nshita bakasabankanya balifulilako ukucila pa miku itatu nga kulinganya ku fyo bali ilyo twafikile fye mu 1987.

 Finshi fyacitike kuli munyinefwe wacaice uo balemona kwati te kuti abombe bupainiya bwa nshita yonse nangu fye mweshi umo? Pa mulandu wa kuti Yehova alimpaalile kabili no mwina mwandi Susanne alentungilila, nimomba imyaka 65 mu mulimo wa nshita yonse, nalisonda no kumona ukuti Yehova musuma!—Amalumbo 34:8.

 Twalishiba ukuti tatwaibela; lelo tulesha fye na maka ukuba aba cishinka ku fyo twalaile ilyo twaipeele kuli Yehova. Twalicetekela ukuti Yehova akatwalilila ukutwafwa pa kuti ‘twikabwelela inuma’ lelo ukulaba ne “citetekelo icikatupususha.”—AbaHebere 10:39.

 Tambeni vidio itila ba Dayrell na ba Susanne Sharp: Twalilaile Ukulabombela Yehova no Mweo Onse