Icipandwa 17

Mulandu Nshi Ntiinina Ukushimikila pa Sukulu?

“Limo ndakwata inshita ya kwebako aba pa sukulu ifya kwa Lesa. Lelo njikala fye tondolo.”—E fyalandile Kaleb.

“Bakafundisha balitwebele ukulanda ifyo twaishibepo pa cisambilisho ca kuti ifintu fyasangwike fye. Nalishibe ukuti e nshita ya kubebako pa Cebo ca kwa Lesa. Lelo nalyumfwile umwenso ica kuti nalifililwe ukulandapo icili conse. Lelo pa numa, nalyumfwile ububi sana.”—E fyasosele Jasmine.

 NGA uli Mwina Kristu, nalimo ifi ifyalanda Kaleb na Jasmine na iwe fyalikucitikilapo. Ufwile na iwe walitemwa ifyo wasambilila mu Baibolo ica kuti ulafwaya no kulaebako bambi, lelo ulomfwa umwenso. Kanshi ifi twalalandapo kuti fyakwafwa ukukanaba no mwenso wa kushimikila:

1. Ishiba ifilenga uletiina. Ilyo uletontonkanya pa kwebako bambi Icebo ca kwa Lesa, calyanguka ukutendeka ukutontonkanya pa fibi ifingacitika! Inshita shimo icingakwafwa ukushipa kulanda nelyo ukulemba ifilenga ukuti uleumfwa umwenso.

Pwishishisha aya mashiwi:

● Ifi e fyo ntiina ukuti e fingacitika nga natendeka ukulanda pa fya kwa Lesa pa sukulu: ․․․․․

Ico ufwile ukwishiba ca kuti, ifyo utiina e fyo na abaice banobe Abena Kristu batiina. Ku ca kumwenako, Christopher uuli ne myaka 14 atile, “Ndatiina ukuti abacaice banandi bakulantumfya no kuti bakalaeba bambi ukuti nshitontonkanya bwino.” Kaleb, uo tulandilepo pa kutampa na o atile, “Nalesakamana ukuti umo nga anjipusha icipusho limbi kuti nafilwa ukwasuka.”

2. Ulingile ukushipa. Kwena ca cifyalilwa fye ukumfwa umwenso. Ashley uuli ne myaka 20 atile, “Abaice bamo bacitile kwati balefwaya ukumfwako Icebo ca kwa Lesa. Lelo pa numa batendeke ukulengulula ifyo nalelanda no kumpumya ninshi pali na bantu bambi.” Nicole, uuli ne myaka 17, na o ashimika ifyamucitikile ati: “Umulumendo umo atendeke ukulinganya icikomo cimo kuli Baibolo yakwe ne yandi. Ilyo asangile ukuti amashiwi yabomfiwa  yalipusana atile, Baibolo yandi baliyalula. Ala calimpapwishe! Nshaishibe ifya kuti nande.” *

Kwena, ifya musango uyu kuti fyakutiinya sana! Lelo taulingile ukutiina, shipa fye kabili ishiba ukuti e ficitikila Umwina Kristu onse. (2 Timote 3:12) Matthew uuli ne myaka 13 atile, “Yesu asosele ukuti abasambi bakwe bakalabacusha, kanshi te kuti twenekele abantu bonse ukututemwa.”—Yohane 15:20.

3. Tontonkanya pa fisuma ifingafumamo. Bushe kuti mwafuma ifisuma nga balekulengulula? Ifyo Amber uuli ne myaka 21 alandile filelanga ukuti kuti cacitika. Asosele ati, “Calyafya ukulondolola Icebo ca kwa Lesa ku bantu abashifwaya ukukonka ifyabamo, lelo kuti cakwafwa ukumfwikisha bwino ifyo wasuminamo.”—Abena Roma 12:2.

Lolesha na kabili pali filya wacitila e fingacitika nga watendeka ukulanda pa Cebo ca kwa Lesa pa sukulu. Tontonkanya pa fintu fibili ifisuma ifingafumamo, kabili filembe pano.

1 ․․․․․

2 ․․․․․

Tontonkanya pali aya mepusho: Bushe aba pa sukulu nga baishiba ifyo wasuminamo cikakwafwa shani ukuti bekalakupatikisha ukucitako fimo? Bushe ukushimikila pa sukulu  kukakwafwa shani ukuti ukaleicetekela sana? Nga uleshimikila pa sukulu ukalaumfwa shani pali Yehova Lesa? Nga Yehova akalakumona shani?—Amapinda 23:15.

4. Pekanya ifya kwasuka. Amapinda 15:28 yatila, “Umutima wa mulungami ulatontonkanya pa kwasuka.” Taufwile ukutontonkanya fye pa fya kwasuka, lelo ufwile ukutontonkanya na pa mepusho wingenekela ukukwipusha. Fwailisha ifyebo filanda pali aya malyashi, e lyo pekanya ifyo wingasuka bwino.—Mona charti ileti “Pekanya Ifyo Wingasuka,” iili pe bula 127.

5. Ifyo wingatendeka ukulanshanya. Kuti watendeka shani ukulanda no muntu nga wapwisha ukuipekanya? Kuti twalinganya ukutendeka ukulanshanya ku koowa: Bamo bafwaya ukwingila mu menshi panono panono; e lyo bambi bafwaya ukuipoosamo fye. Na iwe nga ulefwaya kuti watendekela fye ku lyashi limbi e lyo pa numa waletamo ilyashi lya mu Baibolo. Nelyo nga ulesakamana ukuti fimo kuti fyacitika, icingawama kutendeka fye kulanda no muntu ukwabula  ukupoosa inshita. (Luka 12:11, 12) Andrew uuli ne myaka 17 atile, “Naletontonkanya ukuti calyafya sana ukutendeka ukulanda no muntu pa fya kwa Lesa. Lelo nasangile ukuti nga watendeka fye, calyanguka sana ukucila ifyo naletontonkanya!” *

6. Ba uwacenjela. Solomone atile, “Onse uwacenjela akacitila ifintu mu kwishiba.” (Amapinda 13:16) Filya fine ushingaipoosa pa menshi ayashashika, e fyo ushilingile ukutendeka ukukansana na bantu abashingomfwa. Ishiba ukuti kwaliba inshita ya kwikala tondolo ne nshita ya kusosa. (Lukala Milandu 3:1, 7) Inshita shimo, nangu fye ni Yesu taleasuka ifipusho fimo.—Mateo 26:62, 63.

 Nga wasalapo ukwasuka, ulekabila ukucenjela ne fyo walalanda kabili landa fye ifinono. Ku ca kumwenako, nga ca kuti uo usambilila nankwe akwipusha ati, ‘Cinshi ushipeepela fwaka?’ kuti watila fye, ‘Nshifwaya ukukowesha umubili wandi!’ Ukulingana ne fyo akwasuka, kuti wasalapo nga kuti wamulondolwelako na fimbi nelyo iyo.

Ifi twalandapo muli cino cipandwa ifili 6 kuti fyakwafwa ukuba ‘uwaiteyanya ukwasuka’ uwingakwipusha pa fyo wasambilila. (1 Petro 3:15) Nangu uiteyanye shani umwenso wena ukalaumfwa. Alana, umukashana uuli ne myaka 18 atile: “Nga watendeka ukulanda pa fyo wasambilila mu Baibolo te mulandu no kumfwa umwenso, cilalenga waumfwa bwino ukutila naupwishishishapo fimo—nauleka ukumfwa umwenso. Na kuba nga ca kuti abo wacilashimikila bakutika, ala cilawama nga nshi! Na iwe ukamona ubusuma bwaba mu kushipa no kutendeka ukushimikila.”

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Bushe ifya ku sukulu filakutitikisha sana? Ibelengele ifyo wingacita.

[Amafutunoti]

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA ICIKALAMBA

“Lyonse muleba abaiteyanya ukwasuka umuntu onse uwingamwipusha pe subilo lyenu, lelo muleasuka no mutima uwafuuka na katiina.”—1 Petro 3:15.

IFYO WINGACITA

Taulingile ukweba abo usambilila nabo ukuti bafwile ukusumina mu fyo wasuminamo, lelo ufwile ukubebako fye ifyo usambilila ne calenga ukuti usumine muli ifyo fintu.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Bamo abo usambilila nabo balakumbwa imibele yobe iisuma pantu ulakonka ifyo Baibolo isambilisha, lelo balomfwa insoni ukukwipusha pa fya kwa Lesa.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Uo nsambilila nankwe uo ningashimikilako ni (lemba ishina lyakwe) ․․․․․

Ifyo engatemwa twalandapo nankwe ni ifi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Bushe uletontonkanya ukuti cinshi cilenga abo usambilila nabo balekupumya pa fyo wasuminamo?

● Nga ulefwaya ukulanda pa fyo wasambilila mu Baibolo, mulandu nshi cacindamina ukulanda ukwabula umwenso?

[Amashiwi pe bula 126]

“Ilyo nali umwaice, nshalefwaya ukulamoneka uwapusanako ku baice banandi. Natendeke ukwiluka ifyo imipepele yandi ilenga bantu ukuba ne imibele isuma. Ici calengele naicetekela sana kabili natendeke ukutemwa sana ifyo na nomba nasuminamo.”—E fyalandile Jason

[Akabokoshi pe bula 124]

 Ifya Kutendeka Ukulanshanya

● “Finshi ulepanga ukucita nga twaisala isukulu?” [Nga ayasuka, mwebeko ifyo ulepanga ukucita, pamo nga ukusangwa ku kulongana kwa citungu nelyo ukubombako sana mu mulimo wa kushimikila.]

● Landapo ilyashi limo ilyacitike, kabili ipusha ukuti: “Bushe waliumfwako ili lyashi? Uletipo shani?”

● “Bushe uletontonkanya ukuti ubu bwafya ubwa ndalama icalo conse cikwete [nelyo landa ubwafya bumbi] bukapwa? [Leka asuke.] Mulandu nshi walandila ifyo?”

● “Bushe walikwata icalici upepako?”

● “Uletontonkanya ukuti ukalacita finshi nga papita imyaka 5?” [Leka asuke, kabili mwebeko ifyo ulepanga ukubombela Lesa.]

 [Charti pe bula 127]

(Nga ulefwaya ukumona charti, mona muli magazini)

Pekanya Ifyo Wingasuka Kopolola iyi charti!

Cita ifi: Landa na bafyashi nelyo abaice banobe Abena Kristu pali iyi charti. Lyena, tontonkanya pa mepusho na yambi ayo abo usambilila nabo bengepusha kabili pekanya ifyo wingabasuka bwino.

Icipusho Icasuko Icipusho cimbi Icasuko

Mulandu nshi Nalitemwa icalo Ninshi uleti mu Ee, nangu fye

ushipikilako njikalamo, lelo calo nga mwaba ni ba Nte ababa

Ifikansa salyuti kuli nshacitemwa sana. inkondo te kuti mu fyalo fimbi

fya Calo flagi? Bushe ulweko? te kuti balwe na

ninshi tawatemwa ifwe nga ca kuti

icalo cobe? inkondo yabuka.

Mulandu nshi Ico nkanina Nomba tutile pa → ․․․․․

ukanina mfwaya ukuicingilila kuti upusuke

Umulopa ukukubikamo ku malwele kano bakubikemo

umulopa? yabipa pamo nga umulopa, bushe

AIDS na hepatitis Lesa te kuti

[ubulwele bwa kulibu]. akwelele?

Kabili Baibolo itweba

ukutaluka ku mulopa,

kanshi e mulandu

nkanina ukubikwamo

umulopa.

Nga ca kuti Kwena tusambilila Bushe ifi → ․․․․․

abo upepa nabo amafunde ya kwa mucita te

balacita ifi, Lesa yamo yene, lelo bumbimunda?

cinshi iwe tabatupatikisha

ushicitilako? ukuyakonka! Bonse

Ukusalapo twalikwata

ubuntungwa bwa

kusalapo ifyo

tulefwaya ukucita.

Mulandu nshi Mulandu nshi → ․․․․․ → ․․․․․

ukaanina ukuti ningasuminina

Ububumbo ifintu pantu nalishiba

fyasangwike fye? ukuti tafyasangwike?

Nangu ni balya

abasambilila sana

sayansi, tabalanda

fimo fine pali ici

cisambilisho!

[Icikope pe bula 125]

Ukutendeka ukwebako bambi pa Cebo ca kwa Lesa kwaba kwati koowa. Kuti wasalapo ukutendeka panono panono nelyo kuti waipoosamo fye!