Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

ILYASHI LYA KALE

“Ni Lilali Tukakwata Ukulongana Kukalamba na Kumbi?”

“Ni Lilali Tukakwata Ukulongana Kukalamba na Kumbi?”

CALI ni mu kupwa kwa mweshi wa November mu 1932, kabili papitile fye umulungu umo ukutula apo babikiile amaroboti mu misebo ya mu musumba wa Mexico City umwali abantu ukucila pali milioni imo. Lelo abantu balilekele ukulanda pa lyashi lya maroboti. Bakalemba ba lyashi aba muli uyu musumba batendeke ukulanda pa fyali no kucitika muli ulya mulungu. Balisendele amakamera no kuya ku citesheni ce shitima, ku kulolela umweni uwaibela Joseph F. Rutherford, uwali presidenti wa Watch Tower Society. Ba Nte muli uyu musumba nabo balile mu kusengela munyinefwe Rutherford uwaile mu kusangwa ku kulongana kukalamba ukwa nshiku shitatu uko ba Nte bonse mu calo ca Mexico balongene pamo.

Magazini ya The Golden Age (Loleni!) yatile, “Ukwabula no kutwishika abantu tabakalabe ifyo uku kulongana ukukalamba kwalengele abantu baishiba Icine mu calo ca Mexico.” Lelo finshi fyalengele ukuti uku kulongana kube ukwacindama nangu ca kuti kwasangilwe fye abantu nalimo 150?

Ilyo kushilaba uku kulongana, umulimo wa kubila imbila ya Bufumu tawalelunduka sana mu calo ca Mexico. Ukutula mu 1919, kwaleba ukulongana ukukalamba ukunono, lelo mu myaka yakonkelepo ifilonganino fyalicepeeleko. Mu 1929 aba bwananyina baleenekela ukuti umulimo wa kubila wali no kulunduluka apo nomba baliswile umusambo mu musumba wa Mexico City. Na lyo line kwali ifyalepufyanya. Ku ca kumwenako, ilyo bakolopota babebele ukuti belacita amakwebo ilyo balebila imbila nsuma, kolopota umo uwali ne cipyu alifumine mu cilonganino no kupanga ibumba lyakwe ilya kusambilila Baibolo. Na kabili uwali umubomfi wa musambo alicitile ifyo amalembo yalesha kabili balimufumishepo no kubikapo umbi. Kanshi ba Nte abali aba cishinka mu calo ca Mexico balingile ukubakoselesha.

Ilyo munyinefwe Rutherford ali mu Mexico alikoseleshe sana aba bwananyina ilyo alandile amalyashi yabili pa kulongana kukalamba e lyo na lintu alandile amalyashi 5 pa mulabasa. Uyu wali e muku wa kubalilapo uo imilabasa ya mu calo ca Mexico yasabankenye imbila nsuma mu calo conse. Ilyo ukulongana kukalamba kwapwile, umubomfi wa musambo umupya alipekenye bwino umulimo wa kubila imbila nsuma, kabili ba Nte abali abacincila balitendeke ukubombesha na kabili na Yehova alibapaalile.

Ukulongana kukalamba mu musumba wa Mexico City ukwa mu 1941

Mu mwaka wakonkelepo kwali ukulongana kukalamba mu calo ca Mexico, kumo kwabelele mu musumba wa Veracruz umwaba icabu e lyo kumbi kwabelele mu musumba wa Mexico City. Umulimo walitendeke ukulunduluka pantu aba bwananyina balebombesha. Mu 1931 mu calo ca Mexico mwali fye bakasabankanya 82. Ilyo papitile imyaka 10, bakasabankanya bafikile 820! Mu 1941 aba bwananyina nalimo 1,000 balile ku Mexico City ku kusangwa ku Kulongana Kukalamba.

“CINKUPITI MU MISEBO”

Mu 1943 ba Nte baleikobeka ifipampa apalembelwe ati, Ukulongana kwa Teokratiki ukwa ‘Uluko Lwalubulwa’ pa kusabankanya ukulongana kukalamba mu misumba 12 iya mu calo ca Mexico. * Ifi fipampa balefikobeka pa mabeya, cimo caleba ku ntanshi cimbi ku numa, kabili ifi e fyo ba Nte balecita pa kusabankanya imbila nsuma ukutendekela mu 1936.

Mu 1944 icikope cali muli magazini icalelanga aba bwananyina balesabankanya ukulongana mu musumba wa Mexico City

Magazini ya La Nación yalandile ifyo iyi nshila ya kufwala ifipampa yabombele bwino mu musumba wa Mexico City, yatile: “Pa bushiku bwa kubalilapo ubwa kulongana ba Nte balibebele ukwita abantu abengi. Ubushiku bwakonkelepo, abantu balifulile ica kuti umo balelonganina mwalicepele.” Aba mwi Calici lya Katolika tabatemenwe ifi ba Nte balesabankanya mu misebo, e ico batendeke ukweba abantu ukuti belakutika kuli ba Nte. Nangu cali ifi, aba bwananyina abali abashipa balitwalilile ukushimikila mu misebo. Na kabili magazini yatile: “Aba mu musumba bonse balebamona . . . abaume na banakashi nabaikobeka ifipampa.” Mu cipande mwali icikope ca bamunyinefwe abali mu misebo mu musumba wa Mexico City. Pe samba lya cikope balembelepo abati: “Cinkupiti mu misebo.”

IFIBOKOSHI “FYALINAKILEKO KABILI FYALIKABILEKO UKUCILA UKULAALA PA NSHI”

Muli ilya myaka, ba Nte abengi baleipeelesha sana pa kuti basangwe ku kulongana kukalamba ukwalebako fye ukunono mu calo ca Mexico. Aba bwananyina abengi balefuma mu mishi ishabelele ukutali ukushali inyanji ne misebo. Kanshi abaleya ku kulongana balebomfya imfalashi nelyo baleenda inshiku ishingi pa kuti bayenina ishitima ilyaleya ku musumba ukwalebela ukulongana kukalamba.

Ba Nte abengi bali bapiina, balekwata fye indalama shakulipila pa kuya ku kulongana. Nga bafika mu musumba, abengi baleikala ku ba bwananyina abaitemenwe ukupokelela aba bwananyina banabo. Bambi balelaala mu Mayanda ya Bufumu. Inshita imo ilyo kwali ukulongana kukalamba, aba bwananyina nalimo 90 baleikala pa musambo apo balelaala pa fibokoshi fya fitabo ifyaleba 20 mu mulongo umo.” Icitabo ca Ilyashi lya Nte sha kwa Yehova ica mu ciNgeleshi catile abaishile ku kulongana batile “ifibokoshi balelaalapo fyalinakileko kabili fyalikabileko ukucila ukulaala pa nshi.”

Apo aba ba Nte baletasha, bamwene ukuti ukulongana pamo na ba bwananyina kwalicindeme ukucila na mafya balepitamo. Pali ino nshita bakasabankanya mu calo ca Mexico balefulilako fye ica kuti bali mupepi na milioni imo, aba aba bwananyina bacili balatasha pa cine ico basambilila. * Mu 1949 lipoti iyafumine ku musambo wa ku Mexico yalandile pa ba bwananyina aiti: “Amafya bakwata tayalenga baleka ukubombela Yehova pantu lyonse nga kwaba ukulongana kukalamba balakulandapo sana pa nshita iitali kabili aba bwananyina balepusha abati, Ni lilali tukakwata ukulongana kukalamba na kumbi?” Ifi fine iyi lipoti yalandile e fyo aba bwananyina bacita na muno nshiku.—Ilyashi lya kale ilya mu Central America.

^ para. 9 Icitabo ca Ilyashi lya Nte sha kwa Yehova ica mu ciNgeleshi ica mu 1944 catile, uku kulongana “kwalengele Inte sha kwa Yehova shaishibikwa mu Mexico.”

^ para. 14 Abantu abasangilwe ku Cibukisho mu 2016 mu Mexico bali 2,262,646.