Tulondolweleniko pa nkulilo yenu.

Nafyelwe mu 1959 mu Musumba wa Fuzhou, uwaba mu Jiangxi ku China. Ilyo nali ne myaka 8, mu calo mu mwesu mwali amafya ayo pali ino nshita beta ukuti Cultural Revolution. Batata balebomba incito ya kupanga ifintu kabili balibapeele incito ya kupanga inyanji mu mpanga iyali ukutali. Pa myaka iingi baletutandalila fye umuku umo mu mwaka. Pali ilya inshita naleikala na bamayo abalefunda pe sukulu lya baice, kabili twaleikala palya pene pa sukulu. Mu 1970, twalikukiile ku mushi uo beta ukuti Liufang, uwabela mu citungu ca Linchuan, kabili pali ilya nshita muli uyu mushi ifya kulya tafyafulile.

Finshi mwasumiinemo mu lupwa lwenu?

Batata tababikile amano ku kupepa na ku fya mapolitiki e lyo bamayo bena bali baBuddha. Nasambilile ku sukulu ukuti ifya mweo fyonse fyaishilebako fye ifine kabili nalicetekeele ifyo bakafundisha bansambilishe.

Cinshi calengele mutemwe insamushi?

Nalitemenwe insamushi pantu pa kuti usange ulusamushi ufwile ukupelulula bwino. Mu 1976 nalile ku yuniversiti, ilyo Mao Tse-tung, uwaletungulula akalibumba akaleleta amafya mu calo cesu afwile. Naile mu kusambilila insamushi. Pa numa ya kupoka master’s degree, natampile ukubomba incito ya kufwailisha pa fya nsamushi pa kuti tuleishiba ifya kupanga fimashini beta ati nuclear reactors.

Bushe mwaumfwile shani ilyo mwabelengelepo Baibolo pa muku wa kubalilapo?

Mu 1987 naishile ku America mu kulundishapo amasambililo pe sukulu lya Texas A&M University. Nalishibe ukuti abantu abengi mu America balisumina ukuti Lesa e ko aba kabili balabelenga na Baibolo. Na kabili apo nalyumfwile ukuti mu Baibolo mwaliba ifyebo ifingatwafwa, nalitendeke ukuibelenga.

Ifyo nabelengele muli Baibolo fyaleumfwika ukutila kuti fyayafwa  umuntu. Na lyo line apo kwali ifyo nalefilwa ukumfwikisha, tapakokwele nalilekele ukuibelenga.

Cali shani pa kuti mutendeke ukubelenga Baibolo na kabili?

Mu 1990, kwali Nte uwaishile pa ng’anda kabili uwanangile ifyo Baibolo ilanda pa fyo ifintu fikawama ku ntanshi. Uyu Nte alyebele ba Nte abaupana ukuti baleisa mu kunsambilisha Baibolo. Mu kuya kwa nshita, umwina mwandi Liping, uwalefunda sayansi ku China, na o alitendeke ukusambilila Baibolo. Liping na o tasuumine muli Lesa. Twalisambilile ifyo Baibolo ilanda pa fyo ifya mweo fyaishilebako. Apo uyu wali e muku wa kubalilapo ukumfwa ukuti kwaliba Kabumba, nalitendeke ukufwailisha pa filanga ukuti ca cine e ko aba.

Mwalecita shani pa kufwailisha ifishinka?

Apo nalishibe insamushi, nalisambilile ukusanga nga ca cine ifintu fimo kuti fyalenga icintu cimo ukubako. Na kabili nalisambilile ukutila pa kuti ifya mweo fibeko, kufwile kwaba amaproteni. E ico nalitendeke ukusanga ifishinka pa kuti imone nga ca kuti amaproteni kuti yabako ayene. Ifyo amaproteni yapangwa fyalipikana sana, kabili mu nsandesande mulaba amaproteni ayengi ayabombela pamo bwino bwino. E ico nga fintu na bantu bambi baishiba, na ine naishileishiba ukuti ifi amaproteni yapikana, te kuti yabeko fye ayene ukwabula uwayapangile. Pa mabuuku yonse ayalanda ukuti ifintu fyasangwike fye, nshatala belengapo ifyalenga nshininkishe ukuti aya amaproteni yaishilebako fye ayene yeka ukwabula uwa kuyapanga, nelyo ayalondolola ifyo ifya mweo umo yekala fyaishilebako. Ifishinka fyonse ifyo nalesanga fyalenanga fye ukuti kwaliba Kabumba.

Finshi fyalenga mushininkishe ukuti ifyebo fyaba mu Baibolo fya kwa Lesa?

Ilyo nalesambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova, naishileishiba ukuti mu Baibolo mwaliba amasesemo ayengi ayafikilishiwa. Na kabili apo nalitampile ukucita ifyo nalesambilila mu Baibolo, nali ne nsansa. Naleyipusha nati, ‘Cinshi calenga ifyebo ifyo balembele kale sana filetwafwa na pali ino nshita?’ Ilyo natwalilile ukusambilila, naishileishiba ukuti Baibolo Cebo ca kwa Lesa.

Cinshi calenga mutwalilile ukushininkisha ukuti kwaliba Kabumba?

Nga natontonkanya pa fintu ifingi ifyo Lesa abumba, ndashininkisha ukuti kwaliba Kabumba. Pali ino nshita incito momba ya kupanga amaprogramu ya pa kompyuta, kabili ndapapa pa fyo bongobongo ya muntu ibomba bwino ukucila aya amaprogramu. Ku ca kumwenako, cilapapusha ukwishiba ifyo bongobongo yesu yakwata amaka ya kwishiba amashiwi umuntu alelanda. Fwe bengi tuleshiba ifyo umuntu alelanda nangu ca kuti talandile amashiwi yonse, aleseka pa kulanda, alekoola, alebulubusa, taleshimbula bwino amashiwi, uko alelandila kuli icongo, ishiwi lyakwe lileumfwika imiku iingi nelyo alebomfya foni ishileumfwika bwino. Nalimo ifi imwe te kuti fimupapushe, lelo abapanga amaprogramu ya pa kompyuta balapapa sana, pantu nangu fye ni programu ya pa kompyuta iishiba sana amashiwi yalelandwa te kuti ilingane na bongobongo ya muntu.

Bongobongo yesu yalipusana sana na makompyuta pantu yena ilalenga twailuka ifyo umuntu aleumfwa nangu tatwebele, ilalenga tuleishiba ululimi umuntu aishiba ukulanda nga twaumfwa fye ishiwi, kabili ilalenga twaishiba uulelanda nangu tatumumwene. Abapanga amaprogramu ya pa kompyuta balafwailisha ifyo bengapanga amaprogramu ya pa kompyuta ayengalaishiba amashiwi ya muntu nga filya bongobongo icita. Nalishiba ukuti ilyo abapanga amaprogramu ya pa kompyuta balefwailisha pali bongobongo, ninshi balesambilila pa fyo Lesa abumba.