1. Finshi Yehova atukoselesha ukucita?

YEHOVA amona ukutemwa ukushipwa ukuti kwalicindama sana. (Hos. 6:6) Kabili afwaya na babomfi bakwe balecita cimo cine. Lesa atweba mu Cebo cakwe ukuti tulingile “ukutemwa icikuuku.” (Mika 6:8) Na lyo line, ilyo tushilacita ifi, tulingile ukwishiba umo ukutemwa ukushipwa kwalola.

2. Bushe ukutemwa ukushipwa e cinshi?

² Mu maBaibolo yamo, bapilibula ishiwi lya ukutemwa ukushipwa ukuti uluse e lyo ne cikuuku. E ico, muli cino cipande ne cikonkelepo, nga twasanga apo balembele ishiwi lya kuti icikuuku atemwa uluse, ninshi balelanda pa kutemwa ukushipwa. Bushe ukutemwa ukushipwa e cinshi? Umuntu nga aliba no kutemwa ukushipwa alatwalilila ukutemwa umunankwe kabili alaba uwa cishinka kuli ena. Ilingi line nga balelanda pa kutemwa ukushipwa, ninshi balelanda pa kutemwa uko Lesa akwatila abantu. Lelo na bantu bene kuti balanga ukutemwa ukushipwa ku bantu banabo. Kuti twasambililako kuli Yehova ifya kulanga ukutemwa ukushipwa. Muli cino cipande, twalasambilila ifyo Yehova alanga ukutemwa ukushipwa ku bantu e lyo mu cipande cikonkelepo tuli no kusambilila ifyo twingapashanya Yehova ilyo tulelanga ukutemwa ukushipwa ku bantu banensu.

3. Bushe Yehova aebele Mose ukuti mibele nshi akwata?

³ Ilyo abena Israele bafumine fye mu Egupti, Yehova alyebele Mose ishina lyakwe e lyo ne mibele yakwe. Atile: “Yehova, Yehova, Lesa wa luse kabili uwa mutembo, uukokola ukukalipa kabili uwafulisha icikuuku ne cine, uutwalilila ukulanga icikuuku ku ba makana, uwelela ifilubo na bumpulamafunde no lubembu.”  (Ukufu. 34:6, 7) Ilyo Yehova alandile aya mashiwi kuli Mose, alimwebele fimo ifyacindama pa kutemwa kwakwe ukushipwa. Finshi amwebele?

4-5. (a) Bushe Yehova ailondolwele shani kuli Mose? (b) Mepusho nshi twala-asuka?

⁴ Yehova taebele fye Mose ukuti ali ne cikuuku lelo atile ‘alifulisha icikuuku.’ Amashiwi ya kuti uwafulisha icikuuku yalasangwa imiku na imbi 6 mu Baibolo. (Impe. 14:18; Nehe. 9:17; Amalu. 86:15; 103:8; Yoele 2:13; Yona 4:2) Mu malembo yonse amashiwi ya kuti uwafulisha icikuuku yalosha kuli Yehova, te ku bantunse iyo. Kanshi Yehova amona ukuti ukutemwa ukushipwa kwalicindama sana. E mulandu wine alandila pali iyi mibele nga aleilondolola ifyo aba mu Baibolo. * E calengele Imfumu Davidi ukulanda ukuti: “Mwe Yehova, icikuuku cenu cili mu muulu . . . Icikuuku cenu, mwe Lesa, calicindama nga nshi! Kabili mu cintelelwe ca mapindo yenu e mo abana ba bantu bafisama.” (Amalu. 36:5, 7) Bushe na ifwe tumona ukuti ukutemwa ukushipwa ukwa kwa Lesa kwalicindama nga filya Davidi alekumona?

⁵ Pa kuti tumfwikishe umo ukuba no kutemwa ukushipwa kwalola, natwasuke amepusho yabili: Ni bani abo Yehova alanga ukutemwa ukushipwa? Kabili tunonkelamo shani nga ca kuti Yehova aletulanga ukutemwa ukushipwa?

6. Ni bani abo Yehova alanga ukutemwa ukushipwa?

⁶ Ni bani abo Yehova alanga ukutemwa ukushipwa? Baibolo itila kuti twatemwa ifintu ifingi pamo nga “ubulimi,” “umwangashi na mafuta,” “ukusalapulwa,” “ukwishiba,” e lyo na “mano.” (2 Imila. 26:10; Amapi. 12:1; 21:17; 29:3) Na lyo line, te kuti tulange ukutemwa ukushipwa ku fintu, kano ku bantu. Yehova na o talanga ukutemwa ukushipwa ku bantu fye abali bonse, lelo akulanga fye ku fibusa fyakwe. Lesa wesu wa cishinka ku fibusa fyakwe. Akabacitila ifintu ifisuma kabili takaleke ukubatemwa.

7. Finshi Yehova acita ifilanga ukuti alitemwa abantunse bonse?

⁷ Yehova alitemwa abantu fye bonse. Yesu aebele Nikodemo ukuti: “Lesa atemenwe nga nshi aba pano calo ica kuti apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela ekonaika lelo akabe no mweo wa muyayaya.”—Yoh. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (a) Cinshi ico Yehova alangila ukutemwa ukushipwa ku babomfi bakwe? (b) Finshi twalalandapo nomba?

 ⁸ Nga fintu tulandilepo kale, Yehova alanga fye ukutemwa ukushipwa ku babomfi bakwe, e kutila, ifibusa fyakwe. Kuti twashininkisha ici cishinka nga twabelenga ifyo Imfumu Davidi e lyo na kasesema Daniele balandile. Ku ca kumwenako, Davidi atile: “Icikuuku cenu cibe pe ku bamwishiba.” “Icikuuku ca kwa Yehova cafuma umuyayaya no kuya umuyayaya ku bamutiina.” Daniele na o atile: “Mwe Yehova Lesa wa cine, mwe bakulu kabili aba kutiinya, mwe basunga icipangano no kuba ne cikuuku ku bamutemwa kabili abasunga amafunde yenu.” (Amalu. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Ukulingana na aya malembo, Yehova alanga ukutemwa ukushipwa ku babomfi bakwe pa mulandu wa kuti balimwishiba, balamutiina, balimutemwa kabili balakonka amafunde yakwe. Kanshi Yehova alanga fye ukutemwa ukushipwa ku bantu abamupepa ukulingana ne fyo afwaya.

⁹ Ilyo tushalebombela Yehova, alitutemenwe nga filya fine fye atemwa abantu bonse. (Amalu. 104:14) Nomba apo pali ino nshita tuli babomfi bakwe, alatulanga ukutemwa ukushipwa. Na kuba, Yehova eba fwe babomfi bakwe ukuti: “Icikuuku candi tacakafume pali iwe.” (Esa. 54:10) Na kuba, ifi fine e fyacitike na kuli Davidi. E calengele alande ukuti: “Yehova akasoobolapo uwa cishinka wakwe.” (Amalu. 4:3) Bushe ifi Yehova atulanga ukutemwa ukushipwa fifwile ukutulenga ukucita cinshi? Uwaimbile amalumbo atile: “Nani uwa mano? Akatontonkanya pali ifi fintu e lyo akabika na mano ku milimo ya kwa Yehova iya cikuuku.” (Amalu. 107:43) Apo Yehova e utusambilisha ifya kulanga ukutemwa ukushipwa, lekeni kanshi tulande pa nshila shitatu isho Yehova alangilamo ukutemwa ukushipwa kuli ifwe e lyo ne fyo tunonkelamo.

10. Bushe tunonkelamo shani ukwishiba ukuti icikuuku ca kwa Lesa ca muyayaya? (Amalumbo 31:7)

¹⁰ Ukutemwa kwa kwa Lesa ukushipwa kwa muyayaya. Mu Amalumbo 136, icikuuku bacilondolola ukuti ca muyayaya imiku 26. Mu cikomo ca kubalilapo, tubelenga ukuti: “Tooteleni Yehova, pantu musuma; pantu icikuuku  cakwe ca muyayaya.” (Amalu. 136:1) Mu cikomo 2 ukufika ku 26, balibwekeshapo amashiwi ya kuti “pantu icikuuku cakwe ca muyayaya.” Ilyo tulebelenga ifi fikomo, tulamona ifyo Yehova alanga icikuuku cakwe ica muyayaya mu nshila ishalekanalekana. Amashiwi ya kuti “icikuuku cakwe ca muyayaya” yalenga twaishiba ukuti Lesa taleka ukutemwa ababomfi bakwe. Ukwishiba ukuti Yehova taleka ukutemwa ababomfi bakwe kulatukoselesha nga nshi. Yehova alapalama sana kuli bonse abamubombela kabili taleka ukubatemwa, maka maka ilyo bali na mafya. Ifyo tunonkelamo: Ukwishiba ukuti Yehova alapalama sana kuli ifwe kulalenga tulesekelela kabili kulatupeela amaka ya kushipikisha amacushi no kutwalilila ukwenda mu nshila ya ku bumi.—Belengeni Amalumbo 31:7.

11. Ukulingana na mashiwi ayaba pa Amalumbo 86:5, cinshi cilenga Yehova ukweleela?

¹¹ Ukutemwa kwa kwa Lesa ukushipwa kulenga aletweleela. Ukutemwa kwa kwa Yehova ukushipwa kulenga aeleela umuntu uwacita ulubembu nga alapila kabili aleka ne misango yakwe iyabipa. Kemba wa malumbo Davidi alandile pali Yehova ukuti: “Taacita kuli ifwe ukulingana ne membu shesu; kabili tatukanda ifyo tufwile ukukandwa ukulingana ne membu shesu.” (Amalu. 103:8-11) Davidi alishibe ifyo cumfwika nga ca kuti kampingu ilekucusha. Lelo alisambilile no kuti Yehova ‘ali-iteyanya ukweleela.’ Cinshi cilenga Yehova aletweleela? Icasuko caba pa Amalumbo 86:5. (Belengeni.) Ca cine, nga filya fine fye Davidi apepele, Yehova aleleela pantu alikwata ukutemwa ukushipwa kuli bonse abalilila kuli ena.

12-13. Nga ca kuti tulomfwa ububi pa membu isho twacitile kale, cinshi cingalenga twaleka ukumfwa ububi?

¹² Nga twabembuka, caliba fye bwino ukumfwa ububi pa fyo tulufyenye. Ukumfwa ububi kuti kwalenga twalapila na kabili kuti kwalenga twa-aluka. Na lyo line, ababomfi ba kwa Lesa bamo tabaleka ukumfwa ububi pa mulandu ne fyo bacitile kale. Batontonkanya ukuti Yehova te kuti abeleele nangu ca kuti balilomba ubwelelo kabili balileka no kucita ifyabipa ifyo balecita. Nga ca kuti mumona ukuti Lesa te kuti amweleele, ukwishiba ukuti Yehova alalanga ukutemwa ukushipwa ku babomfi bakwe, kukalenga mwilaumfwa sana ububi pa fyo mwacitile.

 ¹³ Ifyo tunonkelamo: Nangu ca kuti tatwapwililika, kuti twabombela Yehova ne nsansa na kampingu iisuma. Icilenga tulebombela Yehova na kampingu iisuma mulandu wa kuti “umulopa wa kwa Yesu Umwana wakwe ulatusangulula ku lubembu lonse.” (1 Yoh. 1:7) Nga ca kuti mulomfwa sana ububi pa fyo mwacitile, muleibukisha ukuti Yehova alafwaisha ukumweleela nga ca kuti mwalilapila icine cine. Moneni ifyo Davidi alembele ifilanga ukuti ukutemwa ukushipwa no kweleela fyalyampana. Atile: “Filya fine ku muulu kwalepa ukufuma pano isonde, e fyo ne cikuuku cakwe cakula ku bamutiina. Filya akabanga kaatalukisha ku masamba, e fyo na o atalusha kuli ifwe imembu shesu.” (Amalu. 103:11, 12) Ca cine, Yehova alafwaisha ‘ukumweleela nga nshi.’—Esa. 55:7.

14. Bushe Davidi alondolwele ukuti ukutemwa kwa kwa Lesa ukushipwa kutucingilila shani?

¹⁴ Ukutemwa kwa kwa Lesa ukushipwa kulatucingilila ku fingalenga bucibusa bwesu nankwe bwapwa. Davidi apepele kuli Yehova ukuti: “Muli ca kubelamamo candi; mukancingilila ku bucushi. Mukalenga utupundu ukunshinguluka ilyo mukampususha. . . . Uutetekela Yehova, icikuuku cakwe cilamushinguluka.” (Amalu. 32:7, 10) Mu nshita balelemba Baibolo, ilinga lya musumba lyalecingilila abantu ku balwani babo. Nga filya fine ilinga lya musumba lyalecingilila abaali mu musumba, e fyo no kutemwa kwa kwa Yehova ukushipwa kutucingilila ku fingapwisha bucibusa bwesu nankwe. Na kabili, ukutemwa kwa kwa Yehova ukushipwa kulalenga aletupalamika kuli ena.—Yer. 31:3.

15. Bushe ukutemwa kwa kwa Yehova ukushipwa kwa-ampana shani ne cubo e lyo no mwa kucingilila?

¹⁵ Davidi alipashenye ukutemwa kwa kwa Lesa ukushipwa ku fintu na fimbi pa kulangilila ifyo Lesa acingilila abantu bakwe. Atile: “Lesa e cubo candi, ni Lesa uwaba ne cikuuku kuli ine.” Na kabili Davidi alandile pali Yehova ukuti: “E cikuuku candi kabili e uncingilila, e cubo candi kabili e wa kumpokolola e nkwela yandi kabili e o ngubamo.” (Amalu. 59:17; 144:2) Mulandu nshi Davidi apashanishishe ukutemwa kwa kwa Yehova ukushipwa ku kucingilila e lyo na ku cubo? Te mulandu no ko twikala, nga ca kuti tuli babomfi ba kwa Yehova akatucingilila ku fingapwisha bucibusa bwesu na ena. Ifi fine e fyo tubelenga na mu Amalumbo 91. Uwaimbile ili lumbo atile: “Nkasosa kuli Yehova nati: ‘Ni mwe cubo candi kabili uwa kuncingilila.’” (Amalu. 91:1-3, 9, 14) Mose alibomfeshe amashiwi ayapalako pa kutulanga ifyo Yehova atucingilila. (Amalu. 90:1) Ilyo Mose ali mupepi no kufwa, alilandile amashiwi ayasuma ilyo alelanda pa cubo. Atile: “Umwa kufisama mobe ni muli Lesa wa kale, na mwi samba lyobe muli amaboko ya muyayaya.” (Amala. 33:27) Finshi tusambilila pali Yehova ku mashiwi ya kuti “na mwi samba lyobe muli amaboko ya muyayaya”?

16. Bushe Yehova atwafwa shani nga tuli no bulanda? (Amalumbo 136:23)

¹⁶ Nga twacetekela Yehova ukuti e cubo cesu, tulomfwa ukuti natucingililwa. Na lyo line, inshita shimo kuti tuleumfwa ububi. Bushe Yehova kuti atwafwa shani nga tuleumfwa ububi? (Belengeni Amalumbo 136:23.) Yehova akabika amaboko yakwe mwi samba lyesu no kutwimya pa kuti tuleke ukumfwa ububi. (Amalu. 28:9; 94:18) Ifyo tunonkelamo: Ukwishiba ukutila kuti twashintilila pali Lesa kulatwafwa mu nshila shibili. Inshila ya kubalilapo, tuleshiba ukuti Yehova kuti aba icubo cesu te mulandu no ko twikala. Inshila yalenga bubili, tuleshiba ukuti Shifwe wa ku muulu uwatutemwa alitubikako sana amano.

17. Pa mulandu wa kutemwa kwa kwa Lesa ukushipwa, finshi twingacetekela? (Amalumbo 33:18-22)

¹⁷ Nga fintu twasambilila, nga tuli na mafya kuti twacetekela ukuti Yehova ali no kutwafwa pa kuti tutwalilile ukuba ifibusa fyakwe e lyo no kutwalilila ukuba aba cishinka kuli ena. (2 Kor. 4:7-9) Kasesema Yeremia atile: “Mulandu wa cikuuku ca kwa Yehova e co tushilobele, pantu inkumbu shakwe tashakapwe.” (Inyimbo 3:22) Kuti twacetekela ukuti Yehova akatulanga ukutemwa ukushipwa pantu Baibolo itweba ukuti, “amenso ya kwa Yehova yali pa bantu abamutiina, pa baloleela icikuuku cakwe.”—Belengeni Amalumbo 33:18-22.

18-19. (a) Finshi tulingile ukulaibukisha? (b) Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Finshi tulingile ukulaibukisha? Ilyo tushilaba ababomfi ba kwa Yehova, Lesa alitutemenwe nga filya fine fye atemwa abantu bonse. Lelo ilyo twaishileba ababomfi bakwe, alitendeke ukutulanga ukutemwa ukushipwa. Pa mulandu wa uku kutemwa, Yehova alatufukatila mu maboko yakwe ayacingilila. Lyonse akulatupalamika kuli ena kabili akafikilisha na fyonse ifyo atulaya. Afwaya ukuti twatwalilila ukuba ifibusa fyakwe umuyayaya! (Amalu. 46:1, 2, 7) E ico, te mulandu na mafya twingakwata, Yehova akatwalilila ukutupeela amaka ayakalenga tukatwalilile ukuba aba cishinka kuli ena.

¹⁹ Natusambilila ifyo Yehova alanga ukutemwa ukushipwa ku babomfi bakwe. Ifi fine e fyo enekela na ifwe ukulacita, e kutila ukulalanga ukutemwa ukushipwa ku ba bwananyina. Bushe kuti twalanga shani ukutemwa ukushipwa ku ba bwananyina? Tukaasuka ici cipusho mu cipande cikonkelepo.