Balisangile Mesia!
Balisangile Mesia!
“Natusanga Mesia.”—YOH. 1:41.
1. Cinshi calengele Andrea ukusosa amashiwi ya kuti “Natusanga Mesia”?
YOHANE KABATISHA aiminine na basambi bakwe babili. Ilyo Yesu afikile mupepi, Yohane atile: “Moneni, Umwana wa mpaanga uwa kwa Lesa!” Bwangu bwangu Andrea no musambi umbi bakonkele Yesu no kuba nankwe ubushiku bonse. Pa numa, Andrea asangile Simone Petro munyina kabili amutwele kuli Yesu pa numa ya kumweba ne nsansa ati: “Natusanga Mesia.”—Yoh. 1:35-41.
2. Busuma nshi bwalafuma mu kusambilila pa kusesema na kumbi ukulanda pali Mesia?
2 Mu kupita kwa nshita, Andrea, Petro na bambi balikwete inshita ya kufwailisha mu Malembo kabili basosele ukufuma pa nshi ya mutima ukuti, Yesu wa ku Nasarete e Mesia walailwe. Icitetekelo cesu mu Cebo ca kwa Lesa na mu Wasubwa wakwe calakoselako ilyo twalatwalilila ukulanda pa kusesema na kumbi ukulanda pali Mesia.
“Mona! Imfumu Yobe Ileisa”
3. Kusesema nshi ukwafikilishiwe ilyo Yesu aingile nge mfumu mu Yerusalemu?
3Mesia akengila mu Yerusalemu pa mpunda. Ukusesema kwa kwa Sekaria kutila: “Angisha, we mwana mwanakashi Sione. Welesha ukuwelesha kwa kucimfya, we mwana mwanakashi Yerusalemu. Mona! Imfumu yobe ileisa kuli iwe. Yalilungama, kabili bali-ipususha; yali-icefya, kabili ileisa pa mpunda, pa mpunda iikalamba, pa mwana wa mpunda iikota.” (Seka. 9:9) Kemba wa malumbo alembele ukuti: “Apaalwe Uuleishila mwi shina lya kwa Yehova.” (Amalu. 118:26) Yesu te waebele ibumba ukucita ifyo lyacitile. Pa kufikilisha uku kusesema, ili ibumba ilyali ne nsansa ishingi lyapundiile capamo. Elenganyeni ifyacitike ne fyo balelanda mu nsansa ilyo mulebelenga pali ili lyashi.—Belengeni Mateo 21:4-9.
4. Londololeni ifyo amashiwi yaba pa Amalumbo 118:22, 23 yafikilishiwe.
4Yesu ali uwatemwikwa sana kuli Lesa nangu ca kuti abantu balimukeene na lintu bamwene ifyalelangilila ukuti e Mesia. Nga fintu casobelwe, Yesu ‘alisuulilwe, kabili alemonwa uushacindama’ ku bashacetekele ubushininkisho bwa kuti e Mesia. (Esa. 53:3; Marko 9:12) Lelo, Lesa alyebele kale kemba wa malumbo ukusobela ukuti: “Ilibwe ilyo bakakuula bakeene E lyaba pa muulu pa koona. Yehova umwine e wacita ici cintu.” (Amalu. 118:22, 23) Yesu alilandile pali aya mashiwi ilyo alelanda na bashimapepo abalemukaanya, kabili Petro atile aya mashiwi yalifikilishiwe muli Kristu. (Marko 12:10, 11; Imil. 4:8-11) Nangu ca kuti abashatetekele Lesa balimukeene, Yesu aishileba “ilibwe lya pa koona ilya kukuulapo” ilya cilonganino ca Bwina Kristu, “ilyo Lesa asalile, ilya mutengo.”—1 Pet. 2:4-6.
Balimufutwike no Kumusha!
5, 6. Finshi fyasobelwe no kufikilishiwa pa kufutukwa kwa kwa Mesia?
5Calisobelwe ukuti Mesia bakamufutuka kuli cibusa wakwe uwa bucenjeshi. Davidi asobele ukuti: “Cibusa wandi, uo natetekeele, uwalelyako umukate wandi, e wanjalukila.” (Amalu. 41:9) Caishibikwe ukuti abantu abalelila capamo umukate, bali fibusa. (Ukute. 31:54) Kanshi ifi Yuda Iskariote afutwike Yesu, bwali bucenjeshi bwa kapela makufi. Pa kulanga ukuti ifyo Davidi asobele fyalifikilishiwe, Yesu alandile pa wamufutwike no kweba abatumwa bakwe ati: “Nshilelanda pali imwe bonse iyo; nalishiba abo nasala. Lelo ni pa kuti Ilembo lifikilishiwe, ilitila, ‘Uwalelyako umukate wandi e wanjalukila.’”—Yoh. 13:18.
6Mesia bakamufutuka pa ndalama sha silfere 30, isho baleshitilapo umusha! Mateo ayambwile amashiwi yaba pali Sekaria 11:12, 13 no kulanga ukuti Yesu balimufutwike pa ndalama ishinono sana. Lelo, nga ca kuti aya mashiwi yaba mwi buuku lya kwa Sekaria, mulandu nshi Mateo asosele ukuti ‘e fyo kasesema Yeremia alandile’? Mu nshiku sha kwa Mateo, ibuuku lya kwa Yeremia nalimo e lyali ilya ntanshi mu mabuuku ya mu Baibolo ayabikilwe pamo apali ne buuku lya kwa Sekaria. (Linganyeniko Luka 24:44.) Yuda tabomfeshe ne ndalama shine isho afutukilepo Yesu. Ashipoosele mwi tempele no kuyaikulika.—Mat. 26:14-16; 27:3-10.
7. Bushe amashiwi yaba pali Sekaria 13:7 yafikilishiwe shani?
7Na basambi ba kwa Mesia bakasalangana. Sekaria alembele ati: “Ipaya kacema, pa kuti impaanga sha mu mukuni shisalangane.” (Seka. 13:7) Pa Nisani 14, mu 33 C.E., Yesu aebele abasambi bakwe ati: “Bonse mulembutuka buno bushiku, pantu calilembwa ati, ‘Nkepaya kacema, ne mpaanga sha mu mukuni shikasalangana.’” Kabili ifi fine e fyacitike, pantu Mateo ashimike ukuti, “abasambi bonse [bashiile Yesu] no kufulumuka.”—Mat. 26:31, 56.
Balimupeele Imilandu no Kumupuma
8. Bushe ilembo lya kwa Esaya 53:8 lyafikilishiwe shani?
8Mesia akatwalwa ku cilye no kupingulwa ukuti epaiwe. (Belengeni Esaya 53:8.) Ku macaca, pa Nisani 14, icilye conse ica Sanhedrini, capingwile ukuti Yesu bamukake no kumutwala kuli Ponti Pilato, Kateka umwina Roma. Uyu kateka alubulwishe Yesu, lelo tamusangile no mulandu nangu umo. Lelo ilyo Pilato afwaile ukukakula Yesu, ibumba lyabilikishe ati: “Mupopeleni!” no kulanda ati cawama bakakule Baraba. Apo Pilato alefwaya ukusekesha ibumba, alikakwile Baraba, no kuuma Yesu ifikoti e lyo amutwala na ku ba kumupoopela.—Marko 15:1-15.
9. Ukulingana ne fyasobelwe pa Amalumbo 35:11, finshi fyacitike ilyo Yesu ali pano calo?
9Inte sha bufi shikalanda ifya bufi pali Mesia. Kemba wa malumbo Davidi atile: “Shaima inte sha bunkalwe; shilenjipusha ico nshishibe.” (Amalu. 35:11) Ukulingana no ku kusesema, “intungulushi sha bashimapepo ne cilye ca Sanhedrini conse balefwaya abantu aba kushinina Yesu ifya bufi pa kuti bamwipaye.” (Mat. 26:59) Na kuba, “abengi, balelanda ifya bufi pa kuti bamushinine, lelo ifyo balelanda fyalepusana.” (Marko 14:56) Abalwani ba kwa Yesu abapampamine pa kumwipaya, tabalesakamana nangu abantu balanda ifya bufi pali ena.
10. Londololeni ifyo amashiwi yaba pali Esaya 53:7 yafikilishiwe?
10Mesia akekala tondolo ilyo bakamupeela umulandu. Esaya asobele ukuti: “Aletitikishiwa, alecushiwa; lelo taleisula akanwa iyo. Aleletwa nge mpaanga ku kwipaiwa; kabili aikele tondolo filya impaanga iikota ikala tondolo ku baibeya amasako, taleasamuna akanwa iyo.” (Esa. 53:7) Ilyo Yesu “balemupeela umulandu ku ntungulushi sha bashimapepo na bakalamba, tayaswike nangu cimo.” Pilato amwipwishe ati: “Bushe tauleumfwa ifintu ubwingi ifyo balekushinina?” Na lyo line, Yesu “tamwaswike nangu cimo, ica kuti uyu umulashi alipapile nga nshi.” (Mat. 27:12-14) Yesu talesaalula abalemupeela umulandu.—Rom. 12:17-21; 1 Pet. 2:23.
11. Finshi fyacitike ifilanga ukuti amashiwi yaba pali Esaya 50:6 na Mika 5:1 yalifikilishiwe?
11Esaya asobele ukuti Mesia bakamuuma. Uyu kasesema alembele ukuti: “Napeele inuma yandi ku bapuma, na masaya yandi ku basusula umwefu. Nshafishile icinso candi ku fya museebanya na ku mate.” (Esa. 50:6) Mika asobele ukuti: “Ku nkonto e ko bakomina pe saya kapingula wa kwa Israele.” (Mika 5:1) Marko kalemba we buuku lya Mbila Nsuma alandile ifyalangile ukuti uku kusesema kwalifikilishiwe. Atile: “Bamo batendeke [ukufwishila Yesu], amate no kumufimba ku menso no kumuuma amakofi, no kumweba abati: ‘Tulange ukuti ni we kasesema! Twebe uwakuuma!’ Kabili ilyo bamutobele amapi ku menso, bakapaso balimusendele.” Marko atile abashilika “balemuma pa mutwe kwi tete no kumufwishila amate, kabili balimufukamine [mitumfyo mitumfyo] no kumutootela.” (Marko 14:65; 15:19) Nangu Yesu bamucushishe ifyo, tacitile umulandu uuli onse.
Ali uwa Cishinka Ukufika na ku Mfwa
12. Bushe amashiwi yaba pa Amalumbo 22:16 na pali Esaya 53:12 yafikilishiwe shani muli Yesu?
12Calisobelwe ukuti Mesia akapoopelwa pa cimuti. Kemba wa malumbo Davidi atile: “Ulukuta lwa ncitatubi lwanshinga. Balesumaula iminwe yandi na makasa yandi nge nkalamo.” (Amalu. 22:16) Marko, uwalembele ibuuku limo ilya Mbila Nsuma alandile pa cintu cimo ico ababelenga Baibolo baishiba sana ilyo atile: “Nomba ilyo inshita yafikile pe awala ilyalenga butatu [muli ba 9 koloko ulucelo], bamupoopele pa cimuti.” (Marko 15:25) Calisobelwe no kuti Mesia akapendelwa pamo na babembu. Esaya alembele ukuti: “Aitulwile umweo wakwe ku mfwa, kabili apendelwe pamo na babembu.” (Esa. 53:12) Nga fintu casobelwe “bakobeke [Yesu] ne fipondo fibili pa fimuti, cimo ku kulyo kwakwe na cimbi ku kuso kwakwe.”—Mat. 27:38.
13. Bushe amashiwi yaba pa Amalumbo 22:7, 8 yafikilishiwe shani muli Yesu?
13Davidi alisobele ukuti Mesia bakamusaalula. (Belengeni Amalumbo 22:7, 8.) Yesu balimusaalwile ilyo alecula pa cimuti ca kucushiwilwapo, pantu Mateo alandile ukuti: “Awe abapita nshila batendeke ukulamusaalula, kabili balepukunya ne mitwe abati: ‘We wingabongolola itempele no kulikuula mu nshiku shitatu, kanshi ipusushe we mwine! Nga uli mwana wa kwa Lesa, ika pa cimuti!’” Bashimapepo na bakalemba kumo na bakalamba nabo balemupumya abati: “Aalepususha bambi; nomba afilwa ukuipususha umwine! Ni Mfumu ya kwa Israele, naekile nomba pa cimuti, e lyo twalamusumina. Alicetekela Lesa; lekeni amupokolole nomba nga alimutemwa, pantu atile, ‘Ndi Mwana wa kwa Lesa.’” (Mat. 27:39-43) Muli uku kucula kwakwe konse, Yesu talandilepo ifyabipa ifili fyonse, kanshi tufwile ukumupashanya sana!
14, 15. Londololeni ifyo ukusesema kulanda pa fya kufwala fya kwa Mesia e lyo na pa kupeelwa umwangashi wakantuka kwafikilishiwe.
14Bakapendwila ifya kufwala fya kwa Mesia. Kemba wa malumbo alembele ukuti: “Ba-akana ifya kufwala fyandi, kabili bapendwila ifya kufwala fyandi.” (Amalu. 22:18) Ifi fine e fyacitike, pantu “ilyo [abashilika abena Roma] bamupoopele [Yesu], bayakene ifya kufwala fyakwe ukupitila mu kupendula.”—Mat. 27:35; belengeni Yohane 19:23, 24.
15Bakapeela Mesia umwangashi wakantunka uo basakanyamo ifyalula. Kemba wa malumbo atile: “Bampeele ifinkolwankolwa ukucila ukumpeela ifya kulya, kabili pa mulandu wa cilaka candi bampatikishe ukunwa umwangashi wakantuka.” (Amalu. 69:21) Mateo atile: “Bapeele Yesu umwangashi uo basakenyemo ifyalula ukuti anwe; lelo ilyo aumfwile ifyo waleumfwika, alikeene ukunwa.” Pa numa, “umo pali bena alibutwike no kuyabuula umwepu, autumpika mu mwangashi wakantuka no ku-ubika kwi tete, alamupeela ukuti anwe.”—Mat. 27:34, 48.
16. Londololeni ifyo amashiwi yaba Amalumbo 22:1 yafikilishiwe.
16Cikamoneka kwati Lesa nalekelesha Mesia. (Belengeni Amalumbo 22:1.) Nga fintu casobelwe, “pe awala lyalenga 9 [mu ma 3 koloko ya kasuba], Yesu abilikishe ishiwi likalamba ati: ‘Eli, Eli, lama sabaktani?’ icalola mu kuti: ‘Lesa wandi, Lesa wandi, cinshi mwandekelesesha?’” (Marko 15:34) Yesu talekele ukucetekela Wishi wa ku muulu. Alishibe ukuti Lesa tamucingilile ku balwani bakwe pa kuti alange bucishinka kuli ena. Kabili ilyo Yesu alandile ayo mashiwi, alifikilishe ukusesema kwaba pa Amalumbo 22:1.
17. Bushe amashiwi yaba pali Sekaria 12:10 na pa Amalumbo 34:20 yafikilishiwe shani?
17Mesia bakamulasa, lelo amafupa yakwe tayakatobeke. Abekashi ba mu Yerusalemu “bakalolesha na ku o balashile.” (Seka. 12:10) Kabili pa Amalumbo 34:20 patila: “[Lesa] alinda amafupa yakwe yonse; talyafunikapo nangu fye limo.” Ifyo umutumwa Yohane alembele filanga ukuti ifi fine e fyacitike. Atile: “Umushilika umo [alashile Yesu] ifumo mu lubafu, kabili ilyo line umulopa na menshi fyalifumine. Kabili uwamwene ici, e washimika, kabili ifyo ashimika fya cine. . . . Ifi fintu fyacitike pa kuti ilembo lifikilishiwe, ilitila: ‘Takafunwepo ifupa nangu limo.’ Kabili ilembo limbi litila: ‘Bakalolesha ku o balashile.’”—Yoh. 19:33-37.
18. Cali shani pa kuti Yesu bamushiikile pamo na bakankaala?
18Mesia bakamushiikila pamo na bakankaala. (Belengeni Esaya 53:5, 8, 9.) Icungulo bushiku pa Nisani 14, “umukankaala wa ku Arimatea, uo baleita ati Yosefe,” alombele umubili wa kwa Yesu kuli Pilato, na o alimusuminishe uku-usenda. Mateo asosele no kuti: “Yosefe abuulile umubili, no ku-upomba mu nsalu isuma iya busaka, no ku-ubika mu nshiishi yakwe iipya, iyo aimbile mu cilibwe. Kabili pa numa ya kukunkulushishapo ilibwe ilikalamba pa mwinshi wa nshiishi, alifumineko.”—Mat. 27:57-60.
Awileni Imfumu Mesia!
19. Bushe ukusesema kwaba pa Amalumbo 16:10 kwafikilishiwe shani?
19Casobelwe ukuti Mesia akabuuka. Davidi alembele ukuti: “[Mwe Yehova] tamwakanshe mu Nshiishi.” (Amalu. 16:10) Elenganyeni ifyo abanakashi bapapile ilyo baile ku nshiishi uko bashiikile Yesu. Kulya, basangile malaika uwafwele umubili wa buntunse, uwabebele ati: “Mwipapa. Mulefwaya Yesu, umwina Nasarete, uo bapoopele pa cimuti. Nabuuka, tali muno. Moneni! Apo bamubikile.” (Marko 16:6) Umutumwa Petro aebele ibumba ilyali mu Yerusalemu pa bushiku bwa Pentekoste mu 33 C.E. ati: “[Davidi] amwenene libela no kulanda pa kubuuka kwa kwa Kristu, ukuti takashale mu Nshiishi no mubili wakwe tawakabole.” (Imil. 2:29-31) Lesa talekele umubili wa Mwana wakwe ukubola, alimubuushishe no kuleka abwelela ku muulu!—1 Pet. 3:18.
20. Bushe ukusesema ukulanda pa kuteka kwa kwa Mesia kwafikilishiwe shani?
20Nga fintu casobelwe, Lesa alilandile ukuti Yesu Mwana wakwe. (Belengeni Amalumbo 2:7; Mateo 3:17.) E lyo na bantu abengi baletatakula Yesu no Bufumu bwakwe ubukesa, kabili na ifwe tulasekelela ilyo tulelanda pali ena na pa bufumu bwakwe ubwapaalwa. (Marko 11:7-10) Nomba line, Kristu akonaula abalwani bakwe ilyo ‘akanina pali kabalwe pa mulandu wa cishinka no kuiceefya no bulungami.’ (Amalu. 2:8, 9; 45:1-6) Ilyo akalateka, akaleta umutende ne fintu ifisuma ifingi. (Amalu. 72:1, 3, 12, 16; Esa. 9:6, 7) Yesu Kristu Umwana wa kwa Lesa alitendeka kale ukuteka mu muulu. Kanshi lishuko ilikalamba kuli ifwe fwe Nte sha kwa Yehova ukulaebako abantu ifyo twasambilila!
Kuti Mwayasuka Shani?
• Bushe Yesu bamufutwike shani no kumusha?
• Finshi fimo ifyasobelwe pa lwa kupopelwa kwa kwa Yesu Kristu?
• Cinshi mwashininkishisha sana ukuti Yesu e Mesia walailwe?
[Ifipusho]
[Icikope pe bula 13]
Bushe filya Yesu aingile mu Yerusalemu pa mpunda afikilishe amasesemo nshi?
[Ifikope pe bula 15]
Yesu afwilile pa membu shesu, lelo pali nomba ni Mesia, Imfumu
