Ifyo Twingasambilila Kwi Pepo Ilyapekanishiwe Bwino
Ifyo Twingasambilila Kwi Pepo Ilyapekanishiwe Bwino
“Shi nabacindike ishina lyenu ilya bukata.”—NEHE. 9:5.
KUTI MWAYASUKA SHANI?
Finshi ifyo abena Israele bacitile ilyo abena Lebi babebele ukuti balongane?
Finshi Lesa acitiile abantu bakwe ifilanga ukuti alacita ifintu ukulingana no mwalola ishina lyakwe?
Finshi twingasambilila kwi pepo abena Lebi bapepele?
1. Kulongana nshi ukwa bantu ba kwa Lesa uko twalalandapo, kabili fipusho nshi twingaipusha?
“IMENI, cindikeni Yehova Lesa wenu ukufuma umuyayaya no kuya umuyayaya.” Aya e mashiwi ayo ababomfi ba kwa Lesa aba ku kale babebele ilyo balongene mu kupepa, kabili ipepo bapepele lyaba pa mapepo ayalepa sana mu Baibolo. (Nehe. 9:4, 5) Balongene mu Yerusalemu pa bushiku bwalenga 24 mu mweshi wa baYuda uwalenga 7 uwa Tishri, mu mwaka wa 455 B.C.E. Ilyo tulesambilila ifyacitike pali uku kulongana, yipusheni amuti: ‘Finshi fyalengele ukuti uku kulongana kuwame? Finshi fimbi ifyo twingasambilila kuli ili pepo ilyapekanishiwe bwino?’—Amalu. 141:2.
UMWESHI UWAIBELA
2. Kuti twapashanya shani abena Israele ku fyo bacitile ilyo balongene pa numa ya kupwisha ukukuula cipya cipya ifibumba fya Yerusalemu?
2 AbaYuda bapwile ukukuula ifibumba fye linga lya Yerusalemu ninshi kwashala umweshi umo ukuti uku kulongana kutendeke. (Nehe. 6:15) Abantu ba kwa Lesa bapwishishe ukukuula ilinga mu nshiku fye 52, lyena batendeke ukubika sana amano kuli bucibusa bwabo na Lesa. E ico pa bushiku bwa kubalilapo mu mweshi wa Tishri, balongene pamo mu lubansa ku kukutika ku Mafunde ya kwa Lesa ayo Esra na bena Lebi balebelenga no kulondolola. (Moneni icikope 1) Indupwa shonse, ukubikako fye na “bonse abali na mano ya kuumfwa” baliminine kabili balekutika “ukufuma ku macaca ukufika akasuba pa kati.” Abena Israele baba ca kumwenako kuli ifwe fwe balonganina mu Mayanda ya Bufumu ayasuma! Lelo, bushe limo ilyo muli pa kulongana mulatendeka ukutontonkanya pa fintu fimbi ifishacindama? Nga e fyo ciba, tontonkanyeni na kabili pa bena Israele, tabalekutika fye ku fyo balebeba lelo fyalibafikile pa mutima ica kuti batendeke ukuloosha pa fyo bafililwe ukumfwila Amafunde ya kwa Lesa.—Nehe. 8:1-9.
3. Finshi abena Israele babebele ukucita?
3 Iyi tayali ni nshita ya kuyebelela imembu. Lelo apo bwali bushiku bwa mutebeto, bwali bushiku bwa kusekelela no kupepa Yehova. (Moneni icikope 2) (Impe. 29:1) E ico Nehemia aebele abantu ukuti: “Kabiyeni, kalyeni ifya mafuta no kunwa ifyalowa, no kupeelako ifya kulya ku ushikwete nangu kamo; pantu buno bushiku bwa mushilo kuli Shikulu wesu, kabili mwiba no bulanda, pantu ukusekelela muli Yehova e bucingo bwenu.” Abantu balyumfwile ifyo babebele kabili pali bulya bushiku kwali “ukusekelela ukukalamba.”—Nehe. 8:10-12.
4. Finshi ifyo abakalamba ba mu ndupwa bacitile, kabili cinshi bamwene ukuti e cacindama ico balingile ukulacita pa Mutebeto wa Nsakwe?
4 Ubushiku bwakonkelepo, abakalamba ba mu ndupwa balilongene pa kutila beshibe ifyo uluko lonse lwingalakonka bwino Amafunde ya kwa Lesa. (Moneni icikope 3) Ilyo balebelenga Amalembo, basangile ukuti muli uyu mweshi walenga 7 uwa Tishri, balingile no kulasefyamo Umutebeto wa Nsakwe no kulekeleshako no kulongana kwacindamisha ukwali no kulatendeka pa bushiku bwalenga 15 ukufika ku bwalenga 22, e ico batendeke ukupekanya umutebeto. (Moneni icikope 4) Ukutula mu nshiku sha kwa Yoshua, abena Israele tabatalile abasefyapo Umutebeto wa Nsakwe kanshi ilyo basefeshe kwali “ukusekelela ukukalamba.” Icacindama sana icacitike pali uyu mutebeto ca kuti, kwali ukubelengela abantu Amafunde ya kwa Lesa “ubushiku no bushiku, ukutula pa bushiku bwa ntanshi ukufika pa bushiku bwa kulekelesha.”—Nehe. 8:13-18.
UBUSHIKU BWA KUYEBELELA IMEMBU
5. Finshi abantu ba kwa Lesa bacitile ilyo abena Lebi bashilabapepelako kuli Yehova?
5 Pa numa ya nshiku shibili, yali ni nshita ya kuti abena Israele bayebelele imembu bacitile pa kukanakonka Amafunde ya kwa Lesa. Ubu tabwali bushiku bwa kusekelela. Abantu ba kwa Lesa balilekele ukulya kabili bafwele insamu ukulangilila ukuti baleloosha. Ulucelo, abena Lebi babelengeele abantu Amafunde ya kwa Lesa na kabili pa ma-awala nalimo yatatu. Akasuba, abantu “bayebelele imembu no kukontamina Yehova Lesa wabo.” (Moneni icikope 5) Lyena abena Lebi bapepeeleko abantu ipepo ilyo bapekenye bwino. (Moneni icikope 6)—Nehe. 9:1-4.
6. Cinshi calengele ukuti abena Lebi bapepe ipepo ilisuma, kabili finshi tulesambililako?
6 Ukwabula no kutwishika, ukubelenga lyonse Amafunde ya kwa Lesa e kwa-afwile abena Lebi ukupekanya bwino ili pepo. Ifikomo 10 ifya kubalilapo fyalanda fye pa fyo Yehova acitile na pa mibele yakwe. E lyo ifikomo ifyashala fyalanda sana pa ‘nkumbu ishingi’ isha kwa Lesa no mulandu abena Israele bashalingile ukubalanga inkumbu. (Nehe. 9:19, 27, 28, 31) Amapepo yesu yakaba ayasuma nga lilya ipepo lya bena Lebi nga ca kuti cila bushiku tuletontonkanya pa Cebo ca kwa Lesa. Nga tulecita ifi ninshi tulekutika kuli Yehova kabili tukakwata ifingi ifya kumweba.—Amalu. 1:1, 2.
7. Finshi abena Lebi balombele kuli Lesa, kabili finshi twingasambililako?
7 Mwi pepo abena Lebi bapepele, balombele fye icintu cimo. Caba pa cikomo 32 apatila: “Nomba, mwe Lesa wesu, Lesa mukulu, uwa maka kabili uwa kutiinya, uufikilisha icipangano kabili uulanga icikuuku, mwileka bumoneke ubunono kuli imwe, ubucushi bonse ubwatuponena, ne shamfumu shesu, na bacilolo besu na bashimapepo besu na bakasesema besu na bashifwe na bantu benu bonse ukufuma mu nshiku sha shamfumu sha Asiria ukufika na kuli buno bushiku.” Ifyo abena Lebi bacitile filetusambilisha ukuti, intanshi tufwile ukulumbanya Yehova no kumutasha ilyo tushilalomba ifili fyonse ifyo tulekabila.
BALILUMBENYE ISHINA LYA KWA LESA ILYA BUKATA
8, 9. (a) Bushe abena Lebi batendeke shani ipepo lyabo? (b) Fintu nshi fibili ifyaba mu muulu ifyo abena Lebi balandilepo?
8 Nangu ca kuti balipekenye bwino ipepo lyabo, abena Lebi bali abaicefya kabili bamwene ukuti amashiwi balefwaya ukulanda mwi pepo tayafikilepo ukulondolola ilumbo ilyo Yehova alingile ukupokelela. E ico, batendekelepo ukupepelako abena Israele bonse kuli Lesa abati: “Shi nabacindike ishina lyenu ilya bukata, ilyacila pa kucindika no kulumbanya konse.”—Nehe. 9:5.
9 Batwalilile ukupepa abati: “Imwe ni mwe Yehova mweka; ni mwe mwapangile imyulu, no muulu wa myulu, na fyonse ifyabamo, icalo na fyonse ifyabapo, babemba na fyonse ifyabamo; kabili mubaka fyonse ukuba ifya mweo; na fyonse ifya mu myulu fikontamina imwe.” (Nehe. 9:6) Yehova Lesa e wabumbile imyulu, umwaba iminshipendwa ya fipinda bushiku. Na kabili pano isonde na po alibumba ifintu ifisuma nga nshi kabili filafwilisha ifya mweo ukutwalilila ukubako no kulasandana mu misango ya fiko. Kabili balandile na pali bamalaika abamweneko uko Lesa alebumba ifi fyonse, kabili nabo balondololwa ukuti ‘libumba lya mu muulu.’ (1 Isha. 22:19; Yobo 38:4, 7) Na kuba bamalaika balacita ukufwaya kwa kwa Lesa ilyo balebombela abantu “abakapusuka.” (Heb. 1:14) Ala bamalaika baliba abaikatana nga nshi mu kubombela Yehova nga filya ficita abashilika abakanshiwa bwino, kanshi tufwile ukubapashanya!—1 Kor. 14:33, 40.
10. Finshi twingasambilila ku fyo Lesa acitile kuli Abrahamu?
10 Lyena abena Lebi balandile na pa fyo Lesa acitile kuli Abramu. Ilyo Abramu ali ne myaka 99, ninshi talakwatapo umwana mu mukashi wakwe Sarai, e lyo Yehova amwalwile ishina no kulamwita ati Abrahamu, icalola mu kuti “wishi wa nko ishingi.” (Ukute. 17:1-6, 15, 16) Lesa na kabili alaile Abrahamu ukuti abana bakwe bakapyana icalo ca Kanaani. Abantu ilingi line balalaba ifyo balaya; Yehova ena te fyo aba. Ilyo abena Lebi balandile pa fyo Yehova afikilisha amalayo yakwe, batile: “Ni mwe Yehova Lesa wa cine, uwasalile Abramu no kumufumya mu Uri umusumba wa bena Kaldi kabili mwayalwile ishina lyakwe ukuba Abrahamu. Kabili mwasangile umutima wakwe ukuti wa cishinka kuli imwe; e ico mwapangene nankwe icipangano ca kumupeela icalo ca bena Kanaani, . . . ukucipeela ku bana bakwe; kabili mwacitile ukulingana ne fyo mwasosele, pantu mwalilungama.” (Nehe. 9:7, 8) Lekeni na ifwe tulepashanya Lesa wesu uwalungama pa kulacita fyonse ifyo twalaya.—Mat. 5:37.
BALANDILE PA FYO YEHOVA ACITIILE ABANTU BAKWE
11, 12. Londololeni umwalola ishina lya kuti Yehova, kabili bushe ifyo acitile ku bana ba kwa Abrahamu fyalangile shani ukuti alacita ukulingana no mwalola ishina lyakwe?
11 Ishina Yehova lyalola mu kuti “Ailenga Ukuba,” e kutila Lesa alafikilisha amalayo yakwe panono panono. E fyo acitile ku bana ba kwa Abrahamu ilyo bali abasha mu Egupti. Pali ilya nshita, calemoneka kwati uluko lonse talwakafume mu busha no kuyaikala mu Calo ca Bulayo. Lelo, Lesa atwalilile ukucita ifyalekabilwa pa kuti afikilishe ubulayo bwakwe. Ifi acitile fyalangile fye ukuti alilinga ukwitwa ili shina ilikalamba ilya kuti Yehova.
12 Mwi pepo ilyo abena Lebi bapepele ilyo Nehemia alembele, balandile pali Yehova ukuti: “Mwamwene ukucula kwa fikolwe fyesu mu Egupti, no kulila kwabo pali Bemba Wakashika mwalyumfwile. Kabili mwacitile ifishibilo ne fipesha amano kuli Farao na ku babomfi bakwe bonse na ku bantu bonse aba mu calo cakwe, pantu mwalishibe ukuti baleituntumba pali bena; na imwe mwaipangile ishina nge fyo mucitile lelo. Kabili mwa-akenye bemba ku cinso cabo, ica kuti bayabwike pa kati ka bemba pa mushili uwauma; na balebakonka mwabapoosele umwashika nge libwe mu menshi aya maka.” Kabili batwalilile ukupepa na pali fimbi ifyo Yehova acitiile abantu bakwe, batile: “Mwalengele abekashi ba mu calo ico, abena Kanaani ukucimfiwa pa ntanshi yabo . . . Bapokele ne misumba ya malinga ne mpanga ya mufundo no kupoka amayanda ayaisulamo ifisuma fyonse, ifishima ifyafukulwa, amabala ya myangashi na ya miolife ne miti ya fya kulya ifingi, awe balelya no kwikuta no kwina no kuilemena ku busuma bwenu ubukalamba.”—Nehe. 9:9-11, 24, 25.
13. Finshi Yehova acitiile abantu bakwe ilyo bafumine mu Egupti, lelo cinshi abantu bacitile?
13 Kwali ifingi ifyo Lesa acitile pa kufikilisha ubufwayo bwakwe. Ku ca kumwenako, ilyo fye abena Israele bafumine mu Egupti, Yehova alibapeele amafunde kabili alibasambilishe ifya kumupepa. Abena Lebi bapepele kuli Lesa abati: “Pa lupili lwa Sinai e po mwatentemukile no kulanda na bo ukufuma mu muulu no kubapeela ubupingushi bwatambalala na malango ya cine, ifipope ifisuma na mafunde.” (Nehe. 9:13) Nangu ca kuti Yehova alisambilishe abantu bakwe pa kuti balinge ukwitilwa pe shina lyakwe ilya mushilo no kupyana Icalo ca Bulayo, balisuulile ifyo abasambilishe.—Belengeni Nehemia 9:16-18.
ABENA ISRAELE BALEKABILA UKUSALAPULWA
14, 15. (a) Bushe Yehova alesakamana shani abantu bakwe ababembu? (b) Finshi twingasambilila ku fyo Lesa alecita ku bantu bakwe abo asalile?
14 Mwi pepo ilyo abena Lebi bapepele, balandile pa membu shibili isho abena Israele bacitile pa numa fye ya kulaya Lesa pa Lupili lwa Sinai ukuti bakulasunga Amafunde yakwe. Pali ishi membu bacitile balingile ukufwila mu matololo. Lelo mwi pepo, abena Lebi balumbenye Yehova abati: “Pa mulandu wa nkumbu shenu ishingi tamwabalekeleshe mu matololo. . . . Pa myaka 40 mwalebapeela ifya kulya . . . Tababulilwe akantu. Ne fya kufwala fyabo tafyaonaike, na makasa yabo tayafimbile.” (Nehe. 9:19, 21) Na muno nshiku mwine, Yehova alatupeela fyonse ifyo tukabila pa kuti tulemubombela ne cishinka. Shi twikaba nga balya abena Israele abafwilile mu matololo pa mulandu wa bucintomfwa no kubulwa icitetekelo. Na kuba, ifi fyonse “fyalembeelwe ku kutusoka fwe baleikala mu nshiku sha kulekelesha.”—1 Kor. 10:1-11.
15 Ku ca bulanda, ilyo abena Israele baingile mu Calo ca Bulayo, batendeke ukupepa balesa ba bena Kanaani kabili balepeela abana babo amalambo. E ico Yehova asuminishe inko ishali mupepi ukubacusha. Ilyo balapiile, Yehova alibabelele uluse kabili alibapuswishe ku balwani babo. Kabili ifi fine e fyalecitika “imiku iingi.” (Belengeni Nehemia 9:26-28, 31.) Abena Lebi basosele kuli Yehova ukuti: “Mwalibatekanishiishe pa myaka iingi kabili ukubomfya umupashi wenu mwalebasokela muli bakasesema benu, lelo tabaumfwile. Mwasukile mwabapeela mu minwe ya bantu na bantu aba mu fyalo.”—Nehe. 9:30.
16, 17. (a) Finshi fyacitike ilyo abena Israele balekele ukumfwila Yehova? (b) Bushe abena Israele batile cinshi calengele ukuti balecula, kabili finshi balaile ukulacita?
16 Na lintu abena Israele babwelele ukufuma ku Babiloni, balipondokele Lesa na kabili. Finshi fyafuminemo? Abena Lebi batwalilile ukupepa ukuti: “Moneni! Ifwe lelo tuli basha; ne calo ico mwapeele ifikolwe fyesu ukuti filelyamo ifisabo ne fisuma ifyabamo, moneni! e mo twaba abasha, kabili mulefuma ifingi ifiya ku shamfumu isho mwabika pali ifwe pa mulandu wa membu shesu, . . . na ifwe tuli mu kucula ukukalamba.”—Nehe. 9:36, 37.
17 Bushe abena Lebi balelanda ukuti Lesa alilufyenye pa kusuminisha ukuti abantu bakwe balecula? Awe te mo baloseshe! Bapepele ukuti: “Imwe muli balungami muli fyonse ifyatuponena, pantu ni mu cishinka mucitila ifi, lelo ifwe ni fwe twabifya.” (Nehe. 9:33) Lyena, amashiwi ya kulekelesha ayo balandile mwi pepo bapepele ilya kufuma pa nshi ya mutima balaile Yehova ukuti bakalaumfwila Amafunde yakwe. (Belengeni Nehemia 9:38; 10:29) E ico, balembele ifyo balaile kabili intungulushi sha baYuda 84 shalisaine pali ici cipepala.—Nehe. 10:1-27.
18, 19. (a) Finshi tufwile ukucita pa kuti tukapusuke no kwingila mu calo cipya ica kwa Lesa? (b) Finshi tufwile ukutwalilila ukulapepela, kabili mulandu nshi?
18 Nga tulefwaya ukuti tukapusuke no kwingila mu calo cipya icalungama, Yehova afwile ukulatusalapula. Umutumwa Paulo aipwishe ukuti: “Mwana mwaume nshi uo wishi ashifunda?” (Heb. 12:7) Nga tulekonka ifyo Lesa atufunda no kutwalilila ukubomba umulimo wakwe ne cishinka, ninshi tulelanga ukuti tulefwaya aletusambilisha. Kabili nga twacita ulubembu ulukalamba, kuti twacetekela ukuti Yehova akatwelela nga twalapila icine cine no kucita ifyo atufunda.
19 Nomba line, Yehova ali no kulenga ishina lyakwe ukwishibikwa ukucila ne fyo acitile ilyo alubwile abena Israele mu Egupti. (Esek. 38:23) Nga filya fine abantu bakwe aba ku kale baingile mu Calo ca Bulayo, e fyo na Bena Kristu bonse abatwalilila aba cishinka kuli Yehova bakengila mu calo cipya icalungama ica kwa Lesa. (2 Pet. 3:13) E ico, natutwalilile ukulapepa ukuti ishina lya kwa Lesa ilya bukata libe ilya mushilo. Mu cipande cikonkelepo tukasambilila pe pepo na limbi ilikatwafwa ukwishiba ifyo twingacita pa kuti Lesa aletupaala pali ino nshita e lyo na ku ntanshi.
[Ifipusho]
[Icikope pe bula 21]
[Icikope pe bula 22]
1
[Icikope pe bula 22]
2
[Icikope pe bula 22]
3
[Icikope pe bula 23]
4
[Icikope pe bula 23]
5
[Icikope pe bula 23]
6
