UKUTULA fye na kale, abantu ba kwa Lesa balatemwa nga nshi ukulongana pamo no kusambilishiwa na Yehova. Nga balongana pamo, balakwatako ne nshita ya kuliila pamo ifya kulya, ici na co cilalenga baba sana ne nsansa.

Mu September mu 1919, Abasambi ba Baibolo balikwete ukulongana kwa citungu ukwa nshiku 8 mu Cedar Point, Ohio, ku U.S.A. Abaile mu kulongana baleikala mu ma Hotela kabili e mo balelya ne fya kulya, lelo impendwa ya baile mu kulongana yalifulile sana ukucila ifyo aba ku Hotela baleenekela. Ici calengele ukuti umulimo ukoseele abalebapekanishisha ifya kulya ica kuti balilekele ukubapeela ifya kulya. E ico umukalamba wabo uwa ncito aipwishe nga ca kuti bamunyinefwe bacaice kuti bayafwilishako ukupeela bamunyinabo ifya kulya. Bamunyinefwe abengi baliipeleshe ukubomba uyu mulimo. Sadie Green uwali pa babombeleko uyu mulimo atile: “Uyu wali e muku wakubalilapo ukubomba umulimo wa kupeela abantu ifya kulya, lelo twalitemenwe sana ukubombako.”

Mu myaka yakonkelepo, pa kulongana kwa citungu patendeke ukuba kafeteria (ukwa kushita ifya kulya), ukwalebombela bamunyinefwe abengi abaleitemenwa ukubombela aba bwananyina. Ukubombela pamo kwalyafwile abacaice abengi ukulatontonkanya sana pa kubombela Yehova. Ba Gladys Bolton ababombeeleko ku kafeteria pa kulongana kwa citungu ukwa mu 1937 batile: “Nalishibene na ba bwananyina abengi abafumine mu ncende shalekanalekana, kabili balinjebeleko amafya balekwata ne fyo baleyacimfya. Ukutula lilya line, natendeke ukutontonkanya pa kubombako bupainiya.”

Ba Beulah Covey abasangilwe ku kulongana kwa citungu batile: “Ukulongana kwaleenda bwino sana pantu bamunyinefwe baleipelesha ukubomba.” Lelo limo imilimo yalekosa sana. Ku ca kumwenako, mu 1969, ilyo kwali ukulongana kwa citungu mu Dodger Stadium mu Los Angeles, ku California, e lyo ba Angelo Manera baishileishiba ukuti ebo basalile ukwangalila abalebombela ku kafeteria. Ba Angelo Manera balandile ukuti, “Ala nalipapile icine cine!” Pa kupekanya uku kulongana bamunyinefwe balingile no kwimba umufolo uwalepele amamita 400 umwakupisha umupaipi wa mwela uwa kubomfya ku fitofu!

Ilyo kwali ukulongana kwa citungu mu Sierra Leone mu 1982, bamunyinefwe balingile ukubalilapo ukuwamya incende ya ku kuulilapo kafeteria. Mu 1951, bamunyinefwe mu Frankfurt ku Germany, balyashime cimashini icikalamba ica kubomfya pa kwipika. Mwi awala  fye limo, balepeela ifya kulya ku bantu 30,000. Pa kwangushako incito ya bamunyinefwe 576 abalesamfya ifipe, abaleisa mu kulongana baleisa na ma foloko ne myele ya kuliilako. Mu Yangon, ku Myanmar, bamunyinefwe abaleipika ifya kulya tabalebika impilipili ishingi mu fya kulya baleipikila abalefuma ku fyalo fimbi.

Pa kulongana kwa citungu ukwali mu United States, mu 1950, abantu baleiminina pa kasuba inshita iitali pa kuti bapoke ifya kulya ku kafeteria. Lelo kwali ifisuma ifyafuminemo ilyo ba Annie Poggensee baiminine mu kasuba pa kupoka ifya kulya. Batile: “Nalikwete ishuko lya kulanshanya sana na bankashi babili abaishile no bwato ukufuma ku Bulaya.” Aba bankashi balilondolwele ifyo Yehova abafwile pa kuti basangwe kuli kulya kulongana. Ba Annie batile, “Aba bankashi babili balemoneka fye aba nsansa. Nangu ca kuti baleiminina mu kasuba pa nshita iitali pa kupoka ifya kulya, tabasakamene nangu panono.”

Pa kulongana kwa citungu, ilingi line mu kafeteria balebikamo amatebulo ayatali aya kuti pa kulya kano umuntu naiminina, ici calelenga abantu balepwisha bwangu ukulya pa kuti na bambi baliilepo. Bushe abantu abalefula nga nshi balelya shani mu nshita fye iinono iya kuutusha? Umuntu umo uushali Nte atile: “Aba muli iyi mipepele balimpapusha, balya fye ubwiminine.”

Abashilika na bambi aba mu buteko balipapile ukumona ifyo bamunyinefwe balebomba bwino. Pa numa ya kuceeceeta kafeteria iyo bamunyinefwe bapangile mu Yankee Stadium mu New York City, abashilika ba ku United States baebele Faulkner, umukalamba wa bashilika mu British War Department ukuti na o akayeceeceeta kafeteria ilyo ba Nte bakalalongana mu Britain. E ico ilyo kwali ukulongana kwa citungu mu 1955 mu Twickenham ku England ukwaleti, “Triumphant Kingdom” (Ubufumu Bwalicimfya), uyu umukalamba wa bashilika no mukashi wa kwe balilemona ifyo bamunyinefwe balebomba ku kafeteria. Ilyo umukalamba wa bashilika amwene ifi, alandile ukuti ukutemwa e kwalengele balebomba bwino ku kafeteria.

Pa myaka iingi, bamunyinefwe baleipelesha ukupekanya ifya kulya ifisuma no kupeela abalesangwa ku kulongana kwa citungu. Lelo uyu mulimo walekabila aba kubomba abengi sana kabili calesenda inshita iikalamba pa kuti bapwishe ukwipika, e lyo limo balepuswa na ku malyashi yamo nelyo yonse fye. Mu kupwa kwaba 1970, balyangwisheko imipekanishishe ya fya kulya pa kulongana kwa citungu mu ncende ishingi. E lyo ukutendeka mu mwaka wa 1995, balandile ukuti bonse balingile ukulaisendela ifya kulya pa kuya ku kulongana kwa citungu. Ici calenga ukuti aba kubomba imilimo belafula sana nga tulelongana, e lyo ne fipe fya kubomfya filafula sana, kabili ici cilenga bamunyinefwe abengi balekutika ku malyashi bwino no kukwata inshita ya kulabishanya na ba bwananyina. *

Yehova alatemwa icine cine nga amona aba bamunyinefwe balebombela Abena Kristu banabo! Bamo balafuluka ifyo cali kale ilyo kwaleba kafeteria pa kulongana. Lelo icikalamba ca kuti, na ino ine nshita ukutemwa e mibele iikalamba iyo aba bwananyina bakwata nga tuli pa kulongana.—Yoh. 13:34, 35.