Ifingalenga Ulupwa Ukuba Ne Nsansa

Ifya Kukusha Bwino Abana

Ba George batile: * “Umwana wandi Michael, uwali ne myaka ine, alesha fye ifya kwangasha ntangali ntangali mu ng’anda. Lyonse fye ilyo tatulaya mu kusendama e fyo alecita. Nga namweba ukuti afibike bwino, Michael taleumfwa, aletendeka ukulila sana no kupulukuta. Limo nalefulwa ica kuti nalemupatila, nomba ici calelenga fye ifintu ukubipilako. Nshalefwaya ukuya mu kulaala ninshi nimfulwa, kanshi nalilekele ukumweba ukulabika bwino ifya kwangasha, nine nomba nalemubikila bwino.”

Ba Emily batile: “Ubwafya bwatendeke ilyo umwana wandi Jenny, uwali ne myaka 13, aishile ukufuma ku sukulu kabili atendeke ukulila, alililile pe awala ilituntulu. Jenny alikwete ubwafya na bakafundisha wakwe abamupeele ifya kulemba ifyo taishibe bwino ifyo balefwaya ukuti alembe. Namwebele ukuti aeipusha bakafundisha pa kuti bamwafweko, lelo Jenny alikeene, atile bakafundisha bakwe bali no mutima uubi, kanshi alikeene ukuyalanda nabo. Lilya line fye nalefwaya ukuya ku sukulu ku kuyakalipila kafundisha. Nalemona ukuti takwali nangu umo uwakwete insambu sha kukalifya umwana wandi!”

BUSHE na imwe limo mumfwa kwati ni ba George nangu ba Emily? Ukupala ba George na ba Emily, abafyashi abengi tabatemwa ukumona umwana wabo ali no bwafya nelyo ubulanda. Ca cifyalilwa ku bafyashi ukufwaya ukucingilila abana babo. Lelo aya mafya yali no kulenga aba bafyashi ukusambilisha abana babo isambililo lyacindama ilya kwishiba ifya kucita ifintu abene. Kwena ifyo bengasambilisha uwa myaka 4 no wa myaka 13 kuti fyapusana.

Mwe bafyashi mufwile ukwishiba ukuti te lyonse mukalaba na bana benu pa kuti mukalebacingilila ku mafya. Mu kuya kwa nshita, umwana akasha wishi na nyina no “kuisendela icipe cakwe umwine.” (Abena Galatia 6:5; Ukutendeka 2:24) Pa kuti abana bakaleisakamana abene nga bakula, abafyashi bafwile ukubika amano ku kubasambilisha ukukanaba bakaitemwe  no kulasakamana bambi. Nomba uyu te mulimo wa-anguka!

Icawama ca kuti abafyashi balikwata ica kumwenako ca kwa Yesu icisuma ica kukonka pa fyo alecita pa kusambilisha abasambi bakwe. Kwena Yesu takwetepo abana, lelo ico asalile abasambi no kubasambilisha ni co alefwaya ukuti nangu abwekelamo ku muulu, bakatwalilile ukubomba umulimo. (Mateo 28:19, 20) Ifyo abasambi ba kwa Yesu baishileba ilyo abasambilishe, e fyo na bafyashi bafwaya abana babo ukuba nga bakula. Natulande fye pa fintu fitatu ifyo abafyashi bengapashanyamo Yesu.

Langeni Abana Benu “Ifya Kucita” llyo Yesu ali mupepi no kufwa, aebele abasambi bakwe ukuti: “Namulanga ifya kucita, ukuti ifyo nacita kuli imwe, e fyo na imwe mulecita.” (Yohane 13:15) E fyo na bafyashi bafwile ukucita, bafwile ukulondolwela abana babo no kubalanga ifyo balingile ukucita pa kuti bakakule bwino.

Mwe bafyashi, ipusheni mwe bene ukuti: ‘Bushe ilingi ndalanda ifisuma pa milimo momba? Bushe ndalanda pa busuma bwaba mu kubombela bambi? Nelyo bushe ndailishanya no kuilinganya ku bamoneka kwati ifintu fyalibangukila?’

Kwena fwe bantu bonse tatwapwililika. Bonse fye inshita shimo tulatitikishiwa sana ne fya kucita. Nomba nga mulebombesha nalimo kuti mwalenga na bana benu ukwishiba umulandu ukubombesha kwacindamina.

ESHENIKO IFI: Nga kuti mwakumanisha, limo mulesendako umwana wenu ku ncito no kumulanga imilimo mubomba. Mulebombela pamo no mwana wenu umulimo wa kwafwilisha bambi. Lyena kuti mwalanshanya nankwe insansa mumfwile pa kubombela bambi.—Imilimo 20:35.

Mwilaenekela Ifyacilamo Yesu alishibe ukuti pali no kupita inshita pa kuti abasambi bakwe batendeke ukubomba bwino imilimo alefwaya ukuti balebomba. Inshita imo abebele ukuti: “Ncili ne fingi ifya kumweba, lelo te kuti mufyumfwe pali nomba.” (Yohane 16:12) Yesu talekele abasambi ukutendeka ukubomba umulimo uuli onse beka lilya line fye. Lelo, alipoosele nabo inshita iikalamba ukubasambilisha ifintu ifingi. Ilyo amwene ukuti nomba nabeshiba ukubomba bwino imilimo, e lyo abatumine ukuya beka.

E fyo na bafyashi bafwile ukucita, tabalingile ukwenekela abana ukulabomba imilimo ya bakalamba iyo bashilaishiba bwino. Na lyo line, ilyo abana balekula, abafyashi bafwile ukwishiba imilimo abana balingile ukusambilila. Ku ca kumwenako, abafyashi balingile ukusambilisha abana babo ukuba no busaka, ukulawamya uko balaala, ukusunga inshita, e lyo ne fya kubomfya bwino indalama. Ilyo umwana aingila isukulu, abafyashi bafwile ukumusambilisha ukuti isukulu lyalicindama kabili afwile ukubikako amano.

Abafyashi tabalingile ukupelela fye pa kupeela abana imilimo. Lelo bafwile no kubafwa pa kuti babombe bwino iyo yine milimo. Ba George, abo tulandilepo, bailwike ukuti icalelenga Michael ukulafulwa sana nga bamweba ukubika bwino ifya kwangasha, mulandu wa kuti alemona kwati ukucite fi mulimo uukalamba sana. Ba George batile: “Mu nshita ya kulamupatila fye ukuti abike bwino ifya kwangasha, nasangileko inshila ya kumusambilishishamo ukufibika bwino.”

Finshi ba George bacitile? Batile, “Ica kubalilapo, nalisalile inshita ya kubika bwino ifya kwangasha lyonse ilyo tushilaya mu kusendama. Lyena, nalebombela pamo na Michael ukubika ifya kwangasha. Natontonkenye ukuti tulecita kwati kabwangalo, kabili twalecimfyanya no kucimfyanya ukumona uwalapwisha bwangu. Ifi fine e fyo twatendeke ukucita ilyo tushilaya mu kusendama. Nalemulaya ukuti nga apwisha bwangu, ninshi nalamubelengela amalyashi yabili ilyo ashilasendama. Nomba nga tapwishishe bwangu ninshi nalamubelengelako fye limo.”

ESHENIKO IFI: Tontonkanyeni pa fyo cila mwana engalacita ifingalenga ukuti  imilimo ile-enda bwino pa ng’anda. Muipushe ukuti, ‘Bushe kwaliba imilimo imo iyo abana abene bengaibombela iyo mbabombelako?’ Nga e fyo caba, mulebombela pamo na bana benu mpaka mukashininkishe ukuti nomba baishiba kabili kuti baibombela abene. Mufwile ukubebela limo ukuti nga balebomba bwino, mukalabalambula lelo nga tabalebomba bwino mukalabasalapula. Nga babomba bwino mufwile ukubalambula, e lyo nga tababombele bwino mufwile ukubasalapula.

Balondolweleni Ifyo Balingile Ukucita Nge fyo kasambilisha musuma acita, Yesu na o alishibe ukuti pa kuti umuntu asambilile bwino umulimo kano aleubomba. Ku ca kumwenako, ilyo Yesu amwene ukuti abasambi bakwe kuti babomba beka alibatumine “babili babili ukuti bamutangilile mu misumba yonse na mu ncende shonse umo ali no kuya umwine.” (Luka 10:1) Na lyo line, tabalekele fye ukwabula ukubeba ifya kucita. Ilyo talabatuma, alibebele ifyo balingile ukucita. (Luka 10:2-12) Ilyo abasambi babwelele no kumweba ifyo babombele bwino, Yesu alibatashishe no kubakoselesha. (Luka 10:17-24) Kanshi Yesu alishibe ukutila bali no kubomba bwino umulimo.

Bushe mucita shani nga ca kutila abana benu bakwata ubwafya ubo bafilwa ukupwisha abene? Bushe mufwaya ukuti ni mwe mwapwisha ubwafya pa kuti tabaseebene? Mu cifyalilwa fye, nalimo kuti mwafwaya ukupwisha ubo bwafya mwe bene.

Nomba taleni tontonkanyeni pali ifi: Nga ca kuti lyonse fye ni mwe mulefwaya ukupwisha ubwafya abana benu bakwete, bushe ninshi mulelanga ukuti mwalibacetekela? Nelyo ninshi mulebalanga ukuti mubamona nga baice, abalingile fye ukushintilila pali imwe?

Ku ca kumwenako, bushe ba Emily, abo tulandilepo kale bacitile shani pa kupwisha ubwafya umwana wabo akwete? Mu nshita ya kutila bayelanda na bakafundisha, balekele umwana wabo e walanda nabo. Balembele pamo na Jenny ifipusho ifyo balefwaya ukuti akayeipusha bakafundisha bakwe. Lyena balilanshanye ilyo ali no kuyalanda na bakafundisha bakwe kabili balipitulwike na mu fyo bengayalanshanya. Ba Emily batile: “Ici calengele ukuti Jenny ashipe no kuyalanda na bakafundisha bakwe kabili balimutashishe. Jenny alitemenwe sana pa fyo acitile kabili na ine wine nalitemenwe.”

ESHENIKO IFI: Lembeni ubwafya ubo umwana wenu akwete pali ino nshita. Lyena lembeni ifyo engacita ifingamwafwa ukupwisha ubwafya. Pitulukeni no mwana mu fyo akacita pa kupwisha ubwafya. Mwebeni ukuti namucetekela ukutila akapwisha ubwafya.

Nga ca kutila lyonse mulepwisha amafya ya bana benu, ninshi tamulebafwa ukuti baleishiba ifya kulaipwishisha amafya ayo bakalakwata. Lelo mulebasambilisha pa kuti ilyo bakakula bakeshibe ifya kulapwisha amafya. Nga mulecite fi, ninshi mulebapeela ubupe ubwacindama nga nshi.

[Futunoti]

MUIPUSHE AMUTI . . .

▪ Bushe ndenekela ifyacilamo ku bana bandi?

▪ Bushe ndalondolwela abana no kubalanga ifyo balingile ukubomba imilimo?

▪ Ni lilali nalekelesheko ukukoselesha nelyo ukutasha umwana wandi?