Gia ba kha wẹẹ, u mu okhian lẹga aza nọ vuọn ne emwi arre, ne ebo tie ẹre museum. Emwi arre ni rre aza na kpẹẹ agbọn nẹ, nibun vbọ i ghi mose vbe aro, eso halọ uvun nẹ, abọ ughughan vbe bunnọ kua nẹ vbe eso. Sokpan ọ mwẹ ọkpa nọ wa ye mose, te emwi hia wa gba vbọ. Ẹre u na ghi nọ ọmwa nọ rhie ruẹ lẹga wẹẹ, “Ọghe ọgbọn ẹre ọna khin vbọ ra?” Ọ na tama ruẹ wẹẹ, “Ẹn o, ọna ẹre ọ kue khian ọmaẹn sẹ nikẹre. Vbene ọ wa ye, ke na ya ru ẹre gha dee, erriọ ẹre ọ wa ye ye, a ma he fi emwi rhọkpa werriẹ vbọ.” Ẹre u na ghi nọ rẹn wẹẹ, “Te uwa muẹn lẹre ke ẹghẹ gha dee, ne emwi rhọkpa ghẹ ru ẹre ra?” Ọ na ghi tama ruẹ wẹẹ, “Ẹn o! Ẹgbo ne ọna he la i re nekherhe, amẹ gha gbe ẹre, ovẹn ghi kaa re. Uhiẹn, emwa eso te vbe gha hoo ne iran muẹn rhia, sokpan iran ma sẹtin.” U sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, ‘Vbe a mobọ ya ru ọna, ne emwi rhọkpa ma na ru ẹre?’

Ọ gha gia na kha wẹẹ, te Baibol yevbe emwi arre nii, ne emwi rhọkpa ma ru. Ebe nọ kpẹẹ agbọn nẹ, ẹre Baibol khin, ai kẹ miẹn ebe nọ khian ọmaẹn sẹ e Baibol. Ẹmwata nọ wẹẹ, ebe ọvbehe ye rrọọ ni kpẹẹ agbọn nẹ, sokpan te nibun vbọ yevbe emwi arre nikẹre na ka guan kaẹn sin. Nibun vbe avbe ebe na i ghi mobọ mwẹ esa ne iran ye vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe igiemwi, ẹmwẹ nibun ne iran tae, ma ghi gua ọghe avbe umẹwaẹn ro, rhunmwuda, emwi nibun ne avbe umẹwaẹn do gualọ otọ re miẹn na do rhie ẹre ma wẹẹ, ẹmwẹ ni rre uwu avbe ebe na ma gba. Adia ni rrọọ ni dekaẹn odẹ na ya gbaroghe egbe ọmwa i ghi mobọ mwẹ iyobọ ne iran ye, uhiẹn te ọ kue zẹ ẹbe deghẹ ọmwa na lelẹe. Ukhiọnmwẹ ukhiọnmwẹ, ẹre ọ ghi kẹ vbe avbe ebe na kha na, abọ eso vbọ wii nẹ, eso vbe rhia nẹ.

Sokpan te Baibol wa lughaẹn. Odẹ ukpo 3,500 nọ gberra, ẹre a ya suẹn gha gbẹn e Baibol. Ọrheyerriọ, te ẹmwẹ hia ni rre uwu ẹre wa ye gba. Emwa nibun te gha hoo ne iran wabọ re rua; ẹi re avbiẹ e Baibol ẹre iran giẹn rẹn, iran vbe mu awua yọ, erriọ ẹre emwa vbe ya gha tilae rua. Ọrheyerriọ, emwi rhọkpa ma ru e Baibol, te ọ ye do sẹ ẹdẹnẹrẹ. Agharhemiẹn wẹẹ, irẹnmwi ọgbọn ẹre emwa ghi mwẹ vbe ẹdẹnẹrẹ, te irẹnmwi na wa ye gua emwi ni rre Baibol ro, nọ so igiẹ yọ wẹẹ, ẹghẹ ọkpa i rrọọ ne ẹmwẹ ni rre Baibol khian ya fafa. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ ẹghẹ nọ kpẹẹ fua, ẹre a ghi ya gbẹn ọnrẹn, te ọ wa ye mwẹ esa nọ ye vbe ẹdẹnẹrẹ.​—Ya ghee ẹkpẹti nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “Ọ Fafa Nẹ Ra, Ra Ọ Ye Mwẹ Esa Nọ Ye?”

U sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ‘Adia ni rre Baibol gele mwẹ esa ne iran ye ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ ra?’ Ne u ya miẹn ewanniẹn ọghe inọta na, nọ egbuẹ wẹẹ: ‘De ọlọghọmwa nọ wegbe ne emwa nagbọn werriẹ aro daa vbe ẹdẹnẹrẹ? De nọ ghi khọọ sẹ vbe uwu avbe ọlọghọmwa na?’ U sẹtin kha wẹẹ, okuo, uyinmwẹ ọkhọ, ibeleku vbe ogberhu kevbe odẹ ne emwa nagbọn ya mu uhunmwu otagbọn na rhia. Nia, ghee ilele eso ni rre Baibol. Zẹvbe ne u ya tie ẹre khian, u ghi nọ egbuẹ wẹẹ, ‘Deghẹ emwa na gha lele avbe ilele na, agbọn na gha maan sẹ vbene ọ ye na ra?’

ỌFUNMWEGBE

“Ọ maan ne iran ni gualọ ọfunmwegbe emwa, Osanobua gha tie iran ivbi irẹn!” (Matiu 5:9) “Zẹ vbene ọ kaan ruẹn, hia vbe odẹ ke odẹ ne uwa vbe emwa hia gba gha maan ẹko egbe.”​—Rom 12:18.

ITOHAN, AYABỌ

“Ọ maan ne iran ni tohan emwa ọvbehe, Osanobua gha tohan iran!” (Matiu 5:7) “Wa ye gha mu emwi ne emwa ọvbehe ru wuegbe, ne uwa gha ya ekhọe hia yabọ egbe, ọ gha khọnrẹn ne ọmwa ru emwi nọ sọnnọ uwa. Wa gha ya ekhọe hia yabọ egbe zẹvbe ne Jehova * vbe ya ekhọe hia yabọ uwa.”​—Kọlose 3:​13, NW.

OBỌ ỌKPA NA YA MU EMWA HIA

‘Ke uwu ọmwa ọkpa rre, ẹre Osanobua na yi emwa otọ ughughan, ne iran gha rre otagbọn hia.’ (Iwinna 17:26) “Aro ọkpa ẹre Osanobua ya ghee emwa hia. Ọmwaikọmwa nọ mu ohan rẹn, ọ na vbe gha yin ẹse, te irẹn gha rhan obọ miẹn rẹn, ovbi ẹvbo nọ rhirhi gha khin.”​—Iwinna 10:​34, 35.

NA GHA YA ARO NỌ GHAAN GHEE UHUNMWU OTAGBỌN NA

“Ẹre Nọyaẹnmwa Osanobua na rhie okpia nii, ye uwu ogba Idẹni nọ gha gbe ẹre ugbo kevbe nọ gha gbaroghe ẹre.” (Gẹnẹsis 2:15) Osanobua gha “fuẹn iran an ighẹ iran ni fuẹn agbọn ruan.”​—Arhie Maan 11:18.

NA GHA LẸẸ NE UYINMWẸ AROVBẸMWẸ KEVBE ALAMA OGHẸ

“Uwa gha begbe vbe egbe arovbẹmwẹ nọ rhirhi gha khin, rhunmwuda, ẹi mwẹ vbene ọmwa gha mwẹ emwi sẹ hẹ, arrọọ ọghẹe ma hẹnhẹn egbe yan emwi nọ mwẹ.” (Luk 12:​15, NW ) “Vbene a na miẹn wẹẹ emwa Osanobua wa khin, ẹi re emwi nọ gbae na zẹdẹ gha họn ẹmwẹ alama oghẹ, ra ohọhọ ra uzuanmwẹ, vbe ehe ne uwa ye.”​—Ẹfisọs 5:3.

ẸMWATA NA TA KEVBE NA WEGBE OBỌ

“Ma hoo ne ima gha re emwa ẹmwata vbe emwi hia.” (Hibru 13:​18, NW) “Ọmwa nọ te ka rhaa yi, wẹẹ nọ dobọ oyi na rhaa yi, nọ suẹn gha winna.”​—Ẹfisọs 4:​28.

VBENE Ọ RU EKPATAKI SẸ HẸ NA GHA RU IYOBỌ NE EMWA NI GUALỌ IYOBỌ

“Wa gha rhie udinmwẹ ne iran ni ma din, wa gha ye iran ni ma wo vbe egbe obọ, wa gha mu ẹmwẹ emwa hia wo egbe.” (1 Tẹsalonaika 5:14) “Gha koko avbe emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe ikhuo ni de ẹgbẹ vbe uwu usẹ ne iran ye.”​—Jems 1:​27.

Ẹi re te Baibol wa ya unu kaẹn avbe ilele na kẹkan. Sokpan ọ vbe maa ima vbene ima khian ya gha rhie ẹre ye uyinmwẹ hẹ vbe ẹdagbọn ima. Deghẹ emwa nibun na gha ya avbe ilele na ru emwi vbe ẹdẹnẹrẹ, wẹ ma yayi wẹẹ, agbọn na gha maan sẹ vbene ọ ye na ra? Ọghe ne ẹmwata, ẹghẹ ne ima ye na, ẹre avbe ilele ni rre Baibol na mwẹ esa nọ ye sẹ! Sokpan, de iyobọ ne Baibol gha sẹtin ru nuẹn nia?

Okpia nọ ghi mwẹ ẹwaẹn sẹ vbe uwu emwa hia ni he yin agbọn na, khare wẹẹ: “Ẹwaẹn keghi zẹ enunu ẹnrẹn lekpa iwinna rẹn” ra emwi na lae miẹn. (Matiu 11:​19, NW) Uwẹ ma ghee ẹre vberriọ? Ere na miẹn vbe emwi, ẹre a gele ya rẹn deghẹ ẹwaẹn rrọọ. Rhunmwuda ọni, u sẹtin nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Deghẹ ẹwaẹn gele rre ilele ni rre Baibol, ẹi re te ọ khẹke ne I miẹn ere vbọ vbe I gha yae ru emwi ra? De vbene avbe ilele ni rre Baibol gha ya ru iyobọ mẹ hẹ, vbe ọlọghọmwa ne I werriẹ aro daa nia?’ Ghee vbene ilele ni rre Baibol ya ru iyobọ ne okhuo ọkpa hẹ.

Te emwi hia ka wa gha maan vbe arrọọ ọghe Delphine, * sokpan vbe udomwurri, emwi hia keghi fi werriẹ. Emwi nọ wegbe ughughan keghi sunu daa re. Ovbi ẹre nokhuo na wu. Irẹn vbe arowa re ma ghi gha rrọọ. Ọ ma ghi vbe gha miẹn igho loo somwa. Ọ khare wẹẹ: “Emwi hia na wa kulo vbe arrọọ mwẹ. Ọmọ i ghi rrọọ, ọdọ i ghi rrọọ, I ma ghi gha mwẹ owa mwẹ odẹ. Iro na wa han mwẹ, ọ na ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te ọghomwẹ wa fo.”

Vbe uwu ẹghẹ nọ wegbe na, ẹre Delphine ya gele do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹmwata ne uhunmwu ẹmwẹ, ẹre Baibol tae nọ na wẹẹ: “Ukpo ekigbesiyenẹ ọre ima mwẹ, deghẹ ima wegbe, ọ ghi sẹ iyenẹ, sevba, akhiẹ kevbe ibaro ẹre iran rhie gie ọmwa; vbe ọ ma he kpẹẹ, ẹdagbọn mwa gberra, ma ghi gha rrie.”​—Psalm 90:10.

E Baibol ẹre ọ ghi ru iyobọ ne Delphine vbe ọ rre uwu ibavbaro. Iyobọ nọ ru nẹẹn i gia gie. Vbe uhunmwuta eha ni ghi lele ọna, u gha miẹn okha ọghe emwa ne Baibol ru iyobọ nọkhua na vbe ẹghẹ ọlọghọmwa, rhunmwuda ne iran na lele adia ni rre uwu ẹre. Nọ ne emwa vbenian, te Baibol yevbe na ghee emwi arre nii, na ka guan kaẹn sin, ne emwi rhọkpa ma ru. Ọ lughaẹn ne avbe ebe nikẹre ni kpẹẹ agbọn nẹ, nẹi ghi mwẹ evbọ gia ya ru vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbọ gele ya e Baibol lughaẹn? Rhunmwuda emwi na ya ru ẹre nọ ra? Uwẹ ma ghee ẹre wẹẹ, ẹmwẹ ọghe Osanobua ẹre Baibol gele khin ra, ighẹ ẹi re ọghe emwa nagbọn?​—1 Tẹsalonaika 2:​13.

Ọ gha kẹ, uwẹ vbe tobọ ruẹ bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, agbọn nai na tọ kevbe nọ vuọn ne ọlọghọmwa, ẹre ima sẹ fi. U ghaa rre uwu ọlọghọmwa nọ wegbe, de obọ ọmwa ne u na gualọ ifuẹko, iyobọ kevbe adia?

Gia guan kaẹn odẹ eha kpataki ne Baibol gha ya sẹtin ru iyobọ nuẹn vbe arrọọ ruẹ. Ọ gha sẹtin ru iyobọ nuẹn

1. ya gban egbe ne emwi nọ gha sẹtin si ọlọghọmwa.

2. ya sọfurre ye ọlọghọmwa ne u ye.

3. ya sẹtin zin egbe vbe u ghaa werriẹ aro daa emwi eso ne u i khian sẹtin fi werriẹ.

Uhunmwuta ni ghi lele ọna, gha guan kaẹn emwi eha na.