Éyoñe bia yeme mbamba mefulu me môt, bia bi nkômbane ya bo amvôé a nye. Aval éte fe éyoñe bia yeme mbamba mefulu me Zambe, bia yem avale môt a né, a bi nkômbane ya late ngbwa a nye. Mbamba mefulu mese Zambe a bili, mefulu menyine ma, mme ma dañe anen: Ngul, fek, zôsôô, a nye’an.

“A Tate Yéhôva! Ô lô, ô nga té yôp a si a beta ngule wôé.”​—JÉRÉMIE 32:17.

Mam ma liti abime ngule Zambe a bili, ma kôme yené biôm a nga té. Ényane wo wô’ôtan éyoñ ô tele e viane si, e ne ndeme ya ngule ébomam Yéhôva. Nlô jôbô a ne kui abim ayôñ avé? Mendime ma kundi éyoñ ma kui 100 degré centigrade. Ve ayôñe ya nlô jôbô, da nyoñ di ya mendime ma kundi biyoñe 150 000. Éyoñe nkolo a bo ne tic tac, be ne ve’e ngule nlô jôbô a kuli mone éyoñ ate, ane éyoñe bebombe nucleaire bemilion mintet ba bam.

Nlô jôbô a ne tyôtyoé éyoñe wo ve’e nye a bizu’u bemilion be atété bese ya émo minlañ. Beyeme mam ba ve’ele simesane na, ôtété wua ya wu wo dañe anen émo minlañ ése, ô ne jôé na UY Scuti. Ndame ya UY Scuti, ja nyoñe nyi ya nlô jôbô biyoñe 1 700. Nge da kui na UY Scuti a fole  nlô jôbô, aye bo ngule ya mine beplanete benyine ba: Mercure, Venus, Terre, Mars akekui zene jupiter a wulu. Éko éziñ mam mete ma volô bia na, bi kôme wôk mejô nkulu mejô Jérémie, a nga jô na, Yéhôva Zambe a nga té yôp a si, nge na émo minlañ ese, a ngule jé.

Aval avé bia yene mfi ya ngule Zambe? Ényiñe jangan ese e tii a biôme Zambe a nga té, aval ane nlô jôbô, a si a biôme bise bi ne été. Bi ne fe beta kô’ôlane na, Zambe a belane ngule jé asu mfi ya môt ase ya be bia. Aval avé? Ntete mimbu ôsu, Zambe a nga ve Yésus ngule ya bo bitua bi mam. Bia lañe na: “Mindindim mi ayen, miñyeyem mi awulu, minzezam mi abo mvo’é, mindôndo’o mi awôk, mimbim mi awômô, a minzôzoé mi awô’ô mbamba foé.” (Matthieu 11:5) Ve dene ki? Kalate Zambe a jô na: “A ve nyô a ne ate’e ngu,” a beta kô’ôlane na: “Ba b’ayange Yéhôva b’aye bo mfefé ngu.” (Ésaïe 40:29, 31) Zambe a ne ve bia “ngul é ne tee ave’an” asu ya na bi bo ngule ya wosan nge jibi minju’u ya ényiñ. (2 Becorinthien 4:7, Mfefé Nkôñelan) Ye wo kômbô late ngbwa a Zambe ya nye’an, a belane ngule jé na, a volô bia?

“A Yéhôva ngo’o aka’a abui bisaé biôé bi né! Ô téya bie bise a fek.”​—BESAM 104:24.

Éyoñe bia nyoñ éyoñ ya yem mam mese Zambe a nga bo, bia yene fo’o na fe’e jé ja lôte énjangan. Éyoñe beyeme mam be nga té afase ñyemane mam ba loene fulasi na biomimétisme nge ke biomimétique, be mbe be bili minsôñane mibaé: ba kômbô yem avale biôme Yéhôva a nga té, bia wulu; a na be vu atyeñe nkômane biôm éte. Beyeme mam be nga yene na, nlo ô wô’ô kate va ndeten ja te ba’abe wô nyôl. Nde be nga fas éyoñe ji, avale be ne kôm biañe ja late meveñ a bivese bia te bu’i.

Fe’e Zambe e nji yené vôm mfe ane ja yené nyôle môta binam. Bi tame ve’ele fas avale mon a nañ abume be nyia. Mon a taté a too atyi, nde ete e bili mam mese ma sili asu ya na a yaé mvo’é. Atyi ete da kabane bone mengap me funa’an. Ve mbamba éyoñ, mengabe ma taté na ma selan, a su’ulane bo mintete mengap, aval ane ngabe asu metyi, bives, a asu benerf. Mvuse ya valé bibu’a ya nyôl bi taté na bia kômban a wulu mvo’é. Fo’o ve mvuse ngon ébul, atyi da te taté abum be minga, da yaé a su’ulane bo ngumba mon, nnye ate a bili mengap bemilliard. Fe’e ja yené éyoñe mone a kômban abume be nyia, ja tindi abui bôt e jô ane ntili Besame na: “M’aye ve wo akéva, amu me nga téban étua ntéban.”​—Besam 139:14.

Aval avé bia yene mfi ya fe’e Zambe? Nté biôm a yeme jôm e ne bo na bi wô’ô mevak. Zambe a ve bia melep me ne nya mfii kalate wé été, amu a yeme bia nya ñyemane. Bible a jô bia na: ‘Wua a kele ôsu . . . a jamé nyô mbok.’ (Becolossien 3:13) Ye melebe mete me ne mfi? Ôwé. Beyeme mam be nga yene na, môt a jamé bôte bevok a ke ôyo  abeñ, tension wé a sise si, a a vo’o ji’a kone dépression a akon afe. Zambe a ne ane mvôé jangan ja wô’ô bia mintaé, jôm ete nje a ke ôsu a lebe bia. (2 Timothée 3:16, 17) Ye sa ke avale mvôé éte nde bia jeñ?

“Amu [Yéhôva] a nye’e zôsôô.”​—BESAM 37:28, Mfefé Nkôñelan

Zambe a bo fo’o ve mam me ne zôsô. “E bo’o Zambe ôyape na a bo abé, a bo nyô a ne ngul ése ôyape na a bo mbia jam!” (Job 34:10) Mintyi’ane mejô mi Yéhôva mi ne zôsôô. Ntili besam a nga jô Yéhôva Zambe na: “W’aye tyi’i meyoñe me bôt mejô zôsô.” (Besam 67:4) Mbôle “Yéhôva a fombô nlem,” môt a vo’o du’u nye, nde a kui na a tyi’i bôte mejô zôsô. (1 Samuel 16:7) Jame da dañe mfi e ne na, ékotekot ése ja bobane si va, Zambe a yeme je, a a nga jô na ana’ana “bôte be ne abé b’aye tyi’ibane si nyô.”​—Minkana 2:22.

Ve jame da, Zambe a nji yange ve na, bi bo mon ékop asu ya na a ve bia fonos. A mvamane bia éyoñe nalé a yiane. Kalate Zambe a jô na: “Yéhôva a ne nkoane bôt éngôngo a mvam,” to’o éyoñe mbia môt a jôban. Ye sa nne Zambe a bili fulu zôsôô a yiane bo nalé?​—Besam 103:8; 2 Pierre 3:9.

Aval avé bia yene mfi ya zôsô Zambe? Nlômane Pierre a nga jô na : “Zambe a nji [bo ôbangam]: ve meyoñe mese môt a ko nye woñ, a bo mame ya zôsôô, nnye Zambe a yene mvaé.” (Mam Minlôman 10:34, 35) Bia bu’ubane zôsô Zambe amu, a ne étyi te sale abe. Ayoñ, nyôl ékôp, sikôlô bi nga bo a biôme bi mo biangan bi vo’o kamane Zambe na, a nyoñe môt a ne mbo ésaé wé.

Zambe a nga ve bia mone môte ya nlem, asu ya na bi tu’a wôk a bu’ubane zôsôô wé. Mone môte ya nlem a ne atiñ e ne ‘ntilan minleme miangan  été’ nde da bo’olô na mboane wongan ô ne mvaé nge abé. (Beromain 2:15) Nne bia bu’ubane nye aya? Éyoñ a ne mbamba ñye’elan, mone môte ya nleme wongan a ne tindi bia na bi jôban a kôlô mbia zen, nge jô’é mbia jam. Ôwé, éyoñe bia kôme wô’ô jôme zôsô a tinan, nalé a bo na bi subu nye bebé.

“Zambe a ne nye’an.”​—1 JEAN 4:8.

Zambe a bili ngul, jôm ete nje a bo mam, ve mam mese a bo, a liti na a bili fek a na a bo me, zôsô. Kalate Zambe a jô na Zambe a ne nye’an, nde mone jam ase a bo, a bo nye amu nye’an.

Akusa bo na, jôm éziñ é nji jembane nye, nye’ane wé ô nga tindi nye na a té môta binam, a beéngele, asu ya be bu’ubane nye’ane wé a mvame jé. Émien a nga kôme si asu ya na, e bo vôme môta binam a ne nyiñ mvo’é. Nde fe a ke ôsu a liti bôte nye’an: “A teléya jobe dé d’atôô bôt be ne abé, a ba be ne mvaé, nalé fe a lôme bôt be ne zôsô a ba be ne bikotekot mveñ.”​—Matthieu 5:45.

Kalate Zambe a kô’ôlane fe na, Yéhôva “a ne éngôngo ne lut a mvam.” (Jacques 5:11) Zambe a yem, a nye’e fe môte ase a jeñe na a bo amvôé a nye, amu ‘a ba’ale môt ate.’​—1 Pierre 5:7.

Aval avé bia yene mfi ya nye’an Zambe? Bia nye’e bia yen ane jôpe da dim. Bia nye’e bia wô’ô ane nkeñelé mon wo woé, a éyoñ ébu’a ya nda bôte jangan ja nye’e bia. Ényiñe jangan é nji timbi a mam mete mese, ve mame mete ma jalé bia meva’a nlem.

Zambe a liti na a nye’e bia a zene ya meye’elan. Bible a jô bia na: “Te tyelane minleme yôp a jam éziñ, ve mfa’a ya jam ese, mam mi asili me kateba’ane be Zambe a meye’elan a nja’an a mvam a akéva.” Aval a ne ésa a nye’e bone bé, a kômbô yen a ne bia jeñe mvolane be nye a nleme wongan ôse. Jôm éte nje Yéhôva a nga ka’a na, a ye ve bia “mvo’é jé, nje éte je adañe fe’ése.”​—Bephilippien 4:6, 7.

Nlô ajô wu, bia te fase mbamba mefulu me Zambe aval ane ngul, fek, zôsô a nye’an. Nlô ajô wu, wo te volô bia na bi yeme avale môt Zambe a né? Asu ya na ô bulu ve Zambe akéva, bia jô na, ô fas mam a nga bo a ma aye bo asu dôé.