NTÉ mintyôa mi mañ ya Atlantique mia jimbi sitima a ke Europe, George Young a wô’ô mvaé éyoñ a simesan ésaé ése a ndeme mane bo Brésil. * Nté sitima a wulu, Mojañ Young a simesan fe ésaé ja yange nye Portugal a Espagne, vôm benya mejôô be ngenane teke tame kui. A fas aval avé a ye bañete bôte minkañete mi mojañ J. F. Rutherford, a aval a ye bo asu na a kab betract 300 000.

Éyoñ a nga kui Lisbonne mbu 1925, Mojañ Young a nga koone nlam ô bôô abé. Bita berépublicain ya mbu 1910, bi nga bo na ñyebe katôlôs ô jañele ngul ô mbe ô bili. Bôte be nga bi abui fili, ve bita bi nga ke ôsu.

Nté Mojañ Young a mbe a jeñe’e mezene ya bañete bôte nkañete Joseph Rutherford, éjôé é mbe é teleya atiñe na, bezimba mbe be wulu mam mese ya nlam, amu bôte be nga jeñe na be wôé njôô bôt. Ntili mame ya Société biblique britannique et étrangère a nga bemene Mojañ Young na a ye tôbane mewosan. Ve to’o nalé, mojañ a nga kee ésaé jé ôsu teke ko woñ. A nga sili éjôé nge be ne yôône nye gymnase ya sikôlô Luís Camões asu nkañete, éjôé ve yebe.

Bi ne Ngone tane é too melu 13, môs nkañete Mojañ Rutherford ô mbe ô yiane’ boban. Bôte be nga ba’é mefebe mimfin, bekalate mefoé be nga yôtane nlô ajô ya nkañete ôte: “Aval bi ne nyiñe si va nnôm éto.” Betebe ôsu ya miñyebe ve zu wô’ô ajô ôlun, ane be nga tili bekalate mefoé map na, bôt be tabe ntyel a “bekulu mejô ya minsos.” Be nga zu fe tebe mimbé ya gymnase na, ba kabe bôte minsoé mi kalate mi jô’ô na mojañ Rutherford a ne nlaa minsos.

Ve to’o nalé, bôte bebé 2000 be nga nyiine gymnase na be vô’ôlô nkañete; bôte betebe ôsu be nga won be’e fe be mbe be yi’ane be tañ éte. Bôte béziñ be nga tyebe minkol ya gymnase na ba vô’ôlô nkañete, ba bevo’o be nga ke ba tyebe mefôla mefe.

Mam méziñ me nga wulu abé môs ôte. Besiñ bangan be mbe be bôé bito be bo’o zô’é. Ve Mojañ Rutherford a nji jañele fek, a nga bete tebele asu na bôt be tu’a wô’ô nye. Éyoñ a maneya nkañete wé zañ alu, bôte 1200 be nga zu ve môé map asu na be bo be lôme’e be bekalate. Tyé kpwa, kalate mefoé éziñ a nga kobô ajô nkañete Mojañ Rutherford ôte.

Ngon ébulu ya mbu 1925, Nkume mmombô a nga taté na a kui nkobô Portugais. (Valé a tatéya na a kui Brésil nkobô Portugais.) Zia biyoñ  éte fe nje Mojañ Virgílio Ferguson a nga taté na a fas aval ane ke su’u ésaé Portugal. Valé a tatéya saé a mojañ Young mone wofis a mbe a tebele’ ésaé Brésil. Ane mojañ Virgílio ba ngal be nga beta ke koone mojañ Young Portugal. Be nga kui mbamba éyoñ amu valé mojañ Young a mbeme kôlô Portugal na a ke su’u ésaé URSS bevôm befe.

Bekañete mbamba foé be nga tu’a tôban étibela’a éyoñ bezimbi be nga soo dictature Portugal. Jam ete e nji te’e Mojañ Ferguson, a nga jeñe na a ba’ale mone nsamba Beyé’é Kalate Zambe ya éyoñ ete, a va’a be ngule nyule na be kee ésaé ôsu. A nga sili ôva’a ngule ya bo bisulan nda jé. Be nga ve nye ôva’a ngul ôte Ngon awômô ya mbu 1927.

Mbu ôsu dictature a nga taté Portugal, bôte bebé 450 be nga tiliban na ba yi Nkume mmombô a bete. Mbamba foé a nga ke kui minlam mi mbe éjôé Portugal si ane: Açores, Angola, Cap-Vert, Goa, Madère, Mozambique a Timor oriental.

Memane ya mimbu 1920, mbé mefub éziñe ya Portugal a nga so Lisbonne; jôé dé é mbe na Manuel da Silva Jordão. A nga wô’ô nkañete Mojañ Young éyoñ a mbe Brésil. A nga ji’a yemelane na a ne benya mejôô, ane nye’e fe a nga kômbô taté na a kañete a Mojañ Ferguson. Nde a nga bo colporteur (avale be mbe taté loone bekpwa’a mefan.) Mbôl ésaé nkulan a nkabane bekalate é mbe é nto mbamba nta’an, mfefé akônda ya Lisbonne ô nga taté na wo yaé avôl avôl.

Mbu 1934, Mojañ Ferguson ba ngal be nga bo ntindane ya bulane Brésil. Ve fese ya benya mejôô é mbe é bébaneya Portugal. Nté Guerre civile Espagnole a Beta bita bibaa bi mbe bi boba’an, mone nsamba bobejañe ya Portugal a nga ve mengule ya ba’ale mbamba été nsisim. Bi ne jô na, éyoñe John Cooke a kui’i Guiléad na a zu Portugal ane missionnaire ôsu mbu 1947, a nga zu vuñulu nduane bobejañ be mbe be tatéya na ba kôban. Ataté éyoñ éte, tañe bekañete mbamba foé é nga taté na ja bet avôl avôl. To’o éyoñ éjôé é nga tyili ésaé jangane Portugal mbu 1962, tañe bekañete é mbe ve ke ôsu a bet. Éyoñ Bengaa be Yéhôva be nga bi éto fili jap mbu 1974, Portugal a mbe a mbili bekañete a lôte 13 000.

Den, bobejañ a lôte 50 000 ba kañete mbamba foé ya Éjôé Portugal a bikôte bi mañ vôme ba kobô Portugais, ane Açores a Madère. Abui ya be be e ne bindil bi bobejañe be nga vô’ôlô nkañete Mojañ Rutherford mbu 1925.

Bia ve Yéhôva angôndô ya abui akiba; bobejañ a besita be nga saé a ayo’o ése aval ane ‘bebo bisaé ya Krist mfa’a ya Begentil,’ na fese ya benya mejôô é miasebane Portugal ba yiane fe akiba.’​—Bero. 15:15, 16.​—Minnôm Bekalate miangane ya Portugal.