1, 2. Amu jé minzôzoé mi vo’o man, nta’ane mame wu?

MEZENE ya bi moné me nto angôndô ya njuk a ékotekot. Bisoé bia jeñe bisaé teke yen. Abui da fam awu asu ya na, e ke nyiñe mesi me bili abui moné. Azoé e ne vôm ase, to’o mesi me bili moné. Nsela’ane a ne zañe minkukum a minzôzoé a ne ve nen. Beyeme mam be ndôme yene na, nge ba kabe bôte ya si nyi bifase ntet, minkukume mise mi ne ve éfase jia ya été. Abim akum minkukume mite mia belane de, e ne abim akum bôte ya bifase bise bivo’o fufulu ba belane de. Akusa bo njôan ôte ô ne ayaé ya yemete, teke môt éziñ a ne sôô na, bizu’u bi bôte bia nyiñ azoé été, nté ba bevo’o ki, be bili abime moné ba be menda me bôte map, be ne nyiñe de tañ abui mimbu. Yésus a nga liti na, a yem éngôngol ényiñ éte éyoñ a nga jô na: “Mia be minzôzoé mi to melu mese.” (Mc. 14:7) Amu jé beta nsela’ane a ne zañe minzôzoé a minkukum?

² Yésus a mbe a yeme’e na, mezene ya fulu akum, ma ye bo ve ékotekot akekui Éjôé Zambe ja ye so. Bijôé bi pôlitik, miñyebe, a “bekuane mebome” Nlitan 18:3 a kobô be, bese be ne ngabe ya émo Satan. Bebo bisaé be Zambe be nji  nyoñe ngap a mam me pôlitik, ba kandane fe a évuse ñyebe. Ve jam da dañ ayaé ya kandane de e ne, mezene ya fulu akum, mme mete me ne fe ngabe jia ya émo Satan.

3. Minsili mivé bia zu fas ayé’é di?

³ Bia Bekristen, bia yiane fase biabebien, asu ya na bi yem avale bia yene mezene ya fulu akume ya émo Satan. Bia yiane sili biabebiene na: ‘Aval avé me ne belane biôm bi mo biam, mfa’a ya liti na, ma wulu ba’aba’a a Yéhôva? Jé me ne bo asu ya na, me bo teke dañe kabetane mezene ya fulu akume ya émo ji? Mam mevé ma liti na, bebo bisaé be Yéhôva be to nye ndi akusa bo ayet ényiñ?’

4, 5. (a) Mba’ale akume ya éve’ane Yésus a nga tebe été évé? (b) Abendé avé Yésus a nga ve beyé’é bé?

⁴ Lañe’e Luc 16:1-9. Bia yiane kôme bindi éve’ane Yésus a nga nyoñ, a kobô’ô ajô mbia mba’ale akum. Éyoñe bôte be kateya masa wé na, a ndamane nye akum, ane mba’ale akum a nga bo ‘fek’ a “late bôte meñbwa,” ndemben ba ye volô nye éyoñ masa wé a ye vaa nye bisaé. * E ne été na, Yésus a nji lebe beyé’é bé na, be bo mvôl. Émien a nga liti na avale mboan ete e ne di “[bon] ya si nyô.” Ve a nga nyoñ éve’an éte na, a ye’ele beyé’é bé mam méziñ.

⁵ Yésus a mbe a yeme’e na, avale mba’ale akum a nga tebe mbia été, nde fe abui Bekristen da ye yen ayaé ya nyiñe mbia émo Satan nyi. Jôm éte nje a nga ve be abendé di: “Latane bôte meñbwa a mame [akume] ya si nyô, mme me ne abé; wôna éyoñ mam mete me aye man, be aye [Yéhôva ba Yésus] toé mia bito ya melu mese.” Jé melebe mete ma ye’ele bia?

6. Aval avé bia yeme na, mezene ya fulu akum me nji bo ngabe jia ya nsôñane Zambe?

⁶ Akusa bo Yésus a nji timin amu jé a nga jô na, akume ya si nyô e ne “abé,” Kalate Zambe a liti ne ngeññe na, mezene ya fulu akum me nji bo ngabe jia ya nsôñane Zambe. Éyoñ a nga té Adam ba Ève, Yéhôva a nga jalé miñyiane miap mise. (Met. 2:15, 16) Mvuse ya valé, éyoñe Bekristen ya ntete mimbu ôsu be nga bi mbamba nsisim, Kalate Zambe a jô na, “teke môt ya be be a nga nyoñe biôm bié ane miene. Ve be nga belane biôme bise fufulu.” (Mam. 4:32, Mfefé Nkôñelan) Nkulu mejô Ésaïe a nga kobô ajô ya éyoñe bôte bese ba ye bu’ubane mbamba be mam ya si. (És. 25:6-9; 65:21, 22) Ve nté bia yange, bia yiane bo ‘fek’ a “late bôte meñbwa,” ndemben bi ne nyiñ a zene ya akume ya si nyô, a ve Yéhôva nlem avak.

7. Melebe mevé bia koone me kalate Luc 16:10-13?

⁷ Lañe’e Luc 16:10-13. Mba’ale akume ya éve’ane Yésus, a nga ke late meñbwa ma ye volô nye. Ve Yésus a nga jô na, bia yiane late meñbwa yôp été, teke sôñe jôm éziñe yat. Bifuse bia tôñe valé bia liti na, ñwulane ba’aba’a wongan ô tii a avale bia belan “[akume] ya si nyô.” Yésus a nga kômbô ye’ele bia na, bi ne yeme belan akum bi bili. Aval avé?

8, 9. Va’a bive’ane bi bôte ba liti ñwulane ba’aba’a wop, a avale ba belan akume ya si nyô.

 ⁸ Mbamba zene ya yeme belane biôm bi mo biangan a ne na, bi ve moné asu ésaé nkañete Yésus a nga jô na ja ye boban. (Mt. 24:14) Mone mona minga éziñ ya Inde a mbe a naane moné e kes na, a ye kuse bejouet. Ve éyoñe kes é nga jaé, nde a nga viane ve moné ate asu ésaé nkañete. Mojañ éziñe ya Inde a kuane mimbanga. A wô’ô mie ke ve bobejañe ba saé wofise ba kôñelane bekalate nkobô Malayalam. A jô na, mbôle bobejañe be wô’ô kômbô kuse mimbanga, nye a ve be mie zezé, a ne fe ve ane a te bo mvean Aba Éjôé. A liti na a ne fek. Bobejañe ya Grèce fe ba bo nalé. Ba ve wofise ya Béthel mbon olive, fromage a bidi bife.

⁹ Mojañ éziñe ya Sri Lanka a keya nyiñe si fe, a nga li’i nda jé na bobejañ be bo bisulan a bitôkan, a na bekpwa’a mefan be nyiñ été. A nga nyum émiene moné asu ya na, a volô bobejañ nya mvolane. Bobejañe be ne mesi ba tyili ésaé jangan, be wô’ô ve menda map ane Meba M’Éjôé, nalé a volô na bekpwa’a mefan, a bobejañe bevo’o be bi vôme ya bo bisulan teke ya’an.

10. Bibotane bivé bia bi éyoñe bia ve?

¹⁰ Bive’an bite bia liti na, bebo bisaé be Yéhôva ba “[kabetane] biôm bi ne tyôtyoé,” amu ba yeme belane biôm bi mo biap, mbie bi ne tyôtyoé, éyoñe bia ve’e bie a akume ya nsisim. (Lc. 16:10) Bemvôé be Yéhôva ba wô’ôtan aya éyoñe ba bo de? Ba yeme na, e bo akap a ne zene ya bi ‘nya’ akumu. (Lc. 16:11) Sita éziñ a kobô ajô ya bibotan a nga bi amu a suk Éjôé, a jô na: “Fulu ya ve, ja te ye’ele ma abui mam mimbu mise mi. Ma yene na, éyoñe ma dañe ve, nje fe ma dañedañe kômbô ve. Jam ete da bo na, me dañe jamé, me jibi bôte bevok, me kañese mbia be mam ba kui ma ényiñ, me yebe fe melep.” Abui bôt e yeneya na, e ve mfa’a ya nsisim, a so be abui bibotan.​—Bs. 112:5; Min. 22:9.

11. (a) Aval avé mveane bia ve a mbamba nlem wo liti na bi ne ‘fek’? (b) Amu jé mimvean mia bo na bi bo “avale da”? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

¹¹ E belane biôm bi mo biangan na, bi su’u mame ya Éjôé a liti na, bi ne “fek” a zene fe. Bia belan été jangan na bi volô bôte bevok. Bôte be bili akume ya si nyô, ve teke ngule ya nyoñ ésaé nkpwa’a mefan, nge ke nyiñe si fe, be ne meva’a ya yeme na, moné wop a suk ésaé nkañete. (Min. 19:17) Mimveane mia volô na be kuli bekalate, mia su’u fe ésaé nkañete ja boban mesi me ne azoé, ve me bili abui bôt da kômbô wô’ô Mejô me Zambe. Mesi méziñ aval ane Congo, Madagascar, a Rwanda me ne azoé. Tañe ba kuse Kalate Zambe é ne bo abime moné ba ya’ane môt e nda bisaé jé amane sondô, nge ke amane ngon. E mbe e kui na, bobejañe be tobe jame ba yiane bo a moné wop: Ye kuse  Kalate Zambe, ye kuse jôme ya di asu menda me bôte map? Be nga bo de abui mimbu. Ve den, bôt abui ba bo mimvean, a moné ba ve a bo na, bia bese bi bo “avale da.” Nalé a bo na, ékôane Yéhôva é wulu ésaé nkôñelan, a nkabane Bekalate be Zambe, to’o be bôte ba yé’é a bia. (Lañe’e 2 Becorinthien 8:13-15, Mfefé Nkôñelan.) Ajô te, nyô a ve a nyô a nyoñ, bese bebaane be ne bemvôé be Yéhôva.

12. Aval avé Abraham a nga liti na a to Yéhôva ndi?

¹² Bi ne fe bo bemvôé be Yéhôva éyoñe bi nji dañe kabetane mezene ya fulu akume ya émo ji, a belan été jangan na, bi jeñ ‘nya’ akumu. Abraham a mbe a bili beta mbunan, a nga li’i akum dé ese Ur na, a ke a nyiñe menda bindelé, a na a ba’ale amvôé dé a Yéhôva. (Beh. 11:8-10) A mbe a to ndi a Yéhôva, Anjeñe ya nya akumu, a nji jeñ akume ya si nyô. (Met. 14:22, 23) Yésus a nga jô na, bia yiane bi avale mbunan ete éyoñ a nga kobô ajô nkukume ndôman. A nga jô nye na: “Nge wo akômbô fo’o bo mvo’é, kele’ kuane biôm ô bili, ô ve minzôzoé, nalé wo aye bo akum nlame ya yôp: wôna ô zu tôñe ma.” (Mt. 19:21) Môt ate a nji be a bili mbunan Abraham, ve bôte béziñ be nga liti na be to Zambe ndi.

13. (a) Abendé avé Paul a nga ve Timothée? (b) Aval avé bi ne tôñe melebe me Paul melu ma?

¹³ Timothée a mbe a bili beta mbunan. Paul a nga loone nye na, “mbamba mone bezimbi ya Krist Yésus,” mvuse ya valé, a nga jô nye na: “Te ke mone bezimbi, éyoñ a bo ésaé, a timbi mame ya ényiñe ji été; ane a ye bo ane nyô a nga tili nye mone bezimbi a yen mvaé.” (2 Tim. 2:3, 4) Den, beyé’é be Yésus be bili beta nkane bita, bekpwa’a mefan million wua a mvuk. Ba tôñe melebe me Paul abime be ne ngule ya tôñ. Be nji jeñe na be bi biôm bise émo ja wumulu, ba ba’ale ñye’elane wu: “Minkukum mi ajôô minzôzoé.” (Min. 22:7) Satan a yi ve na, bi belan éyoñe jangan ése, a ngule jangan ése na, bia saéne émo jé. Mintyi’ane miziñ bia nyoñ mi ne toé bia éto belo tañ abui mimbu. Bi ne nyoñe beta bikôla amu bia kômbô lôñ, nge kuse nda, amu bia kômbô bo beta besikôlô, amu bia kômbô kuse beta metua, nge ke amu bia kômbô bo beta abok aluk. Mam mete me ne bo na, bi jeñe moné a mezene mese. Bia liti na bi ne fek éyoñe bia sili nkôñ ényiñe wongane si, éyoñe bia sé’é bikôla, a éyoñe bi nji dañe ndamane moné wongan. Nalé a bo na, bi bo teke bo bebo bisaé ya émo ji, ve bebo bisaé be Yéhôva.​—1 Tim. 6:10.

14. Ntyi’an ôvé bia yiane nyoñ? Va’a bive’an.

¹⁴ Bia yiane bi minsôñan, nge bia kômbô sili nkôñ ényiñe wongane si. Belu’u béziñ be mbe be bili beta nda bisaé. Ve nkômbane wop ya bo bekpwa’a mefan ô nga tindi be na, be kuane nda bisaé jap, sitima wop, a biôm bi mo bife. Mvuse ya valé, nde be nga sili nge be ne ke suk ésaé melôñe ya Warwick, Amelka. Be nga bi beta meva’a ya saé wofise ya Béthel a ngone jap ba nnôme wé abime besondô éziñ. Ésa mbom wop fe a nga nyoñe ngap ésaé éte. Sita éziñ a ne nkpwa’a mefan Amelka, a nga yene mbamba ésaé e bañ. Ésaé éte é nji be é nyoñe nye abui éyoñ. Bôte bese be mbe be nye’e ésaé  jé. Mvuse ya valé, nde be nga ve nye ésaé é mbe na, ja ye nyoñe nye abui éyoñ, be ya’ane ke nye mebime melal a lôte abime be mbe be ya’ane nye ôsusua. Ve mbôl a nga yene na, a ye ke beta kañete avale da yian, nde a nga bene je. Abui bive’ane da liti na, bebo bisaé be Yéhôva ba nyume bebiene mam. Mboan ôte wo liti na, ba nyane amvôé dap a Yéhôva, a akume ya nsisim a lôte akume ya émo ji.

15. Aval akum avé da so beta mevak?

¹⁵ E bi akum a nji dañe bo ndem ébotane Yéhôva. Yéhôva a botane ba be ne “minkukum mfa’a ya mbamba mimboane mi mam.” (Lañe’e 1 Timothée 6:17-19.) Tame yen éve’ane Lucia. * Éyoñ a nga wô’ô na, bekañete ba jemban Albanie, ane a nga kôlô Italie mbu 1993, a ke Albanie, teke yem aval a ye ke nyiñe wôé; a mbe a to ndi fo’o ve a Yéhôva. A nga yé’é nkobô ya wôé, a nga ye’ele fe bôte 60 a mvuk, Mejô me Zambe akekui mbaptizô. Akusa bo bia bese bi nji kañete bevôm ba wume bibuma, bia jeñ a mezene mese na, bi volô bôte bevo’o na, be yene zene ya ényiñ, a ke ôsu a wulu été. A ne jam bia be bôte bete bia ye ke ôsu a nyane de.​—Mt. 6:20.

16. (a) Mezene ya jeñe moné ya émo ji ma ye su’ulan aya? (b) Aval avé ñyeman bi bili a lat a melu ma zu, wo bo na bi yen akum?

¹⁶ Yésus a nga jô na: ‘Éyoñ [akume ya si nyô] de aye man,’ a nji jô na, ‘nge e mane.’ (Lc. 16:9) Azoé e bili bôte melu ma, e nji bo jôm, éyoñe bia ve’e de a beta be mam ba yange émo ji melu ma zu. Mam mese me ne ngabe ya émo Satan ma ye man: bijôé bi pôlitik, miñyebe, a mezene ya fulu akum. Bekulu mejô Ézéchiel ba Sophonie be nga jô na, moné a gôlôt bia ye ke beta bo mfi éziñ. (Éz. 7:19; Soph. 1:18) Bia ye wô’ôtan aya nge bia te man ényiñe jangan ése na, bia tôkan akume ya émo ji, teke tôkan akum éziñ ya nsisim? Bi ne wô’ôtan ane môt a te saé ényiñe jé ése na, a tôkan moné, éyoñ éte a su’ulane yeme na, a te bo de zesé. (Min. 18:11) Ôwé, ana’ana, aval akum ete da ye man. Ajô te, yeme’e belan akume ya si nyô na, ô “late bôte meñbwa” e yôp été. Mam mese bia bo asu mam ya Éjôé Yéhôva ma bo na, bi bo minkukum mfa’a ya nsisim.

17, 18. Jé ja yange bemvôé be Zambe?

¹⁷ Éyoñ Éjôé Zambe ja ye so, bia ye ke beta ya’ane menda amane ngon, nge nyoñe beta bikôla amu na, bia lôñe menda. Bidi bia ye bo zesé a abui, bia ye ke beta kuse mebiañ. Môta binam a ye bu’ubane mam si ja ye ve. Bia ye belane gôlôt, moné, a mekok na, bi ve biôme nyanga. Bia ye belan abeñe bilé, mekok, bityé, asu nlôñane menda. Bemvôé bangan ba ye su’u bia amu ba nye’e bia, sa ke amu ba tôñe moné wongan. Bia bese bia ye bu’ubane biôme si ja ye ve bia ngumba ényiñe wongan ôse.

¹⁸ Bi vo’o mane lañe mam mese ma yange bôte ba late meñbwa yôp été. Bebo bisaé be Yéhôva ba ye nyiñe si, ba ye dañe bo mevak éyoñe ba ye wô’ô mejô me Yésus ma: “Za’an, mia bôt Ésaa wom a nga botan, nyoñane ngab Éjôé é nga kômban asu denan ataté ane émo é nga téban.”​—Mt. 25:34, Mfefé Nkôñelan.