Unsay Kahulogan sa “Mata Alang sa Mata”?
Tubag sa Bibliya
Ang balaod nga “mata alang sa mata” maoy apil sa Balaod sa Diyos nga gihatag ngadto sa karaang Israel pinaagi kang Moises ug gihisgotan ni Jesus sa iyang Wali sa Bukid. (Mateo 5:38; Exodo 21:24, 25; Deuteronomio 19:21) Kini nagpasabot nga kon magpahamtang ug silot sa mga nakasala, ang silot kinahanglang haom sa nahimong krimen. a
Kini nga balaod mapadapat sa tinuyo nga pagpahinabog kadaot sa laing tawo. Bahin niadtong tinuyong nakasala, ang Moisesnong Balaod nag-ingon: “Bali alang sa bali, mata alang sa mata, ngipon alang sa ngipon; ang samang matang sa depekto nga iyang ipahinabo sa tawo, mao kana ang ipahinabo kaniya.”—Levitico 24:20.
Unsay katuyoan sa balaod nga “mata alang sa mata”?
Ang balaod nga “mata alang sa mata” wala magtugot sa personal nga pagpanimalos. Hinuon, gitabangan niini ang gipili nga mga maghuhukom sa pagpahamtang ug haom nga silot—dili sobra ka bug-at ug dili sobra ka gaan.
Pinaagi sab niini nga balaod, mapugngan kadtong gusto o nagplanong mohimog kadaot sa uban. “Kadtong nahibilin [o, kadtong nakakita sa pagpahamtang sa hustisya sa Diyos] makadungog ug mahadlok,” nagpatin-aw ang Balaod, “ug dili na gayod nila buhaton ang bisan unsang daotang butang nga sama niini diha sa imong taliwala.”—Deuteronomio 19:20.
Angay bang sundon sa mga Kristohanon ang balaod nga “mata alang sa mata”?
Dili, kay ang mga Kristohanon dili ilalom niini nga balaod. Apil kini sa Moisesnong Balaod nga giwala pinaagi sa kamatayon ni Jesus.—Roma 10:4.
Bisan pa niana, gipakita niini nga balaod kon unsay hunahuna sa Diyos. Pananglitan, kini nagpakita nga importante sa Diyos ang hustisya. (Salmo 89:14) Gipakita sab niini ang iyang sukdanan sa hustisya—nga ang mga nakasala disiplinahon sa “hustong paagi.”—Jeremias 30:11.
Sayop nga mga ideya bahin sa balaod nga “mata alang sa mata”
Sayop nga ideya: Ang balaod nga “mata alang sa mata” bug-at ra kaayo.
Ang tinuod: Kini nga balaod wala magtugot sa bug-at, pintas nga pagpahamtang sa hustisya. Kon ang balaod hustong ipadapat, ang kuwalipikadong mga maghuhukom ayha lang mohatag ug silot sa nahimong sala kon nasusi na nila ang mga sirkumstansiya nga nalangkit ug kon tinuyo ba ang sala o dili. (Exodo 21:28-30; Numeros 35:22-25) Busa ang balaod nga “mata alang sa mata” nakatabang nga malikayan ang pagpahamtang ug bug-at kaayo nga silot.
Sayop nga ideya: Ang balaod nga “mata alang sa mata” magtugot sa walay kataposang pagpanimalos.
Ang tinuod: Ang Moisesnong Balaod mismo nag-ingon: “Dili ka manimalos ni maghambin ug kasuko batok sa mga anak sa imong katawhan.” (Levitico 19:18) Imbes magdasig sa pagpanimalos, ang Balaod nagdasig sa katawhan nga mosalig sa Diyos ug sa mga balaod nga iyang gihatag sa pagtul-id sa bisan unsang kasaypanan.—Deuteronomio 32:35.
a Kining legal nga prinsipyo, nga usahay gitawag sa Latin nga lex talionis, makita sab sa mga balaod sa ubang karaang lugar.