Habagatang Aprika

KON molakaw ka sa usa ka trapik kaayo nga dalan sa siyudad sa Habagatang Aprika, makakita ka ug lainlaing pamanit sa mga tawo gikan sa kinaitoman ngadto sa kinaputian. Duyog sa kasaba sa trapiko, makadungog ka ug mga panag-estoryahay sa nagkalainlaing pinulongan. Malandongan ka sa nagbuntaog nga mga bilding sa opisina gikan sa naglagiting nga kainit sa adlaw samtang moagi taliwala sa mga namaligyag prutas, mga dekorasyon, ug mga sinina. Kon gusto ka, makapatupi ka pa diha sa aseras.

Tungod sa pagkadaghan sa populasyon nga kapin sa 44 ka milyon, lisod matumbok ang tipikal nga taga-Habagatang Aprika. Ang lumad nga mga itom, nga mga 75 porsiyento sa total nga populasyon, naglakip sa Zulu, Xhosa, Sotho, Pedi, ug Tswana, maingon man sa ubang daghang gogagmay nga mga grupo. Ang mga puti maoy naglangkob ilabina sa mga tawong nagsultig Iningles ug Afrikaans. Lakip niini ang mga kaliwat sa lalin nga mga Olandes sa tunga-tunga sa ika-17ng siglo nga gisundan sa Pranses nga mga Huguenot. Ang lalin nga mga Ingles miabot dinhi sa unang bahin sa ika-19ng siglo.

Dunay dakong komunidad usab sa mga Bombay, nga mga kaliwat sa mga trabahante sa mga katubhan sa Natal (karon anaa sa KwaZulu-Natal). Tungod niining nagkasagol-sagol nga mga rasa ug mga kultura, ang Habagatang Aprika tukmang gitawag ug Nasod sa Nagkalainlaing Rasa.

Kaniadto, ang relasyon sa mga rasa dili maayo. Ang polisa bahin sa apartheid, o pagpihig sa rasa, gikondenar sa tibuok kalibotan. Sa dili pa dugayng katuigan, nahatagan ug maayong publisidad ang pagwala niini nga sistema ug ang inagurasyon sa usa ka gobyerno nga napili sa demokratikanhong paagi.

 Karon ang tanang rasa libre na sa pagpakig-uban kang bisan kinsa—sila makaadto na sa bisan unsang publikong dapit, sama sa sinehan o restawran. Ang tawo sa bisan unsang rasa makapuyo na sa dapit nga iyang gusto, kon siya may ikasarang.

Apan, paglabay sa pasiunang panagsadya, dili kalikayang may mitunghang mga pangutana. Sa unsang sukod matul-id sa bag-ong gobyerno ang mga inhustisya sa pagpihig sa rasa? Unsa pa ka dugay masulbad kining maong mga problema? Sa paglabay sa kapin sa napulo ka tuig, ang bug-at nga mga problema wala gihapon masulbad. Lakip sa dagkong mga problema nga  giatubang sa gobyerno mao ang pag-usbaw sa krimen, pagdaghan sa mga tawong walay trabaho nga kapin sa 41 porsiyento, ug ang gibanabana nga lima ka milyong tawo nga may HIV. Daghang tawo nakaamgo nga walay tawhanong gobyerno ang makawagtang niining mga problemaha ug sila nangitag solusyon sa ubang dapit.

MATAHOM NGA TALAN-AWON

Bisan pa sa mga problema sa nasod, ang mga turista nabihag gihapon sa kinaiyanhong katahom sa yuta. Lakip sa daghang atraksiyon sa mga turista mao ang matahom nga mga baybayon  nga kanunayng madan-agan sa adlaw, habog nga kabukiran, ug ang daghang kapiliang dapit nga maayong baktas-baktasan. Sa mga siyudad, makakita ka ug modernong mga tindahan ug mga restawran. Ang kasarangang klima nakadugang sa katahom sa Habagatang Aprika.

Ang nagkadaiyang ihalas nga mga mananap mao ang pangunang atraksiyon. Ang nasod adunay mga 200 ka espisye sa mga mananap nga sus-an, 800 ka espisye sa mga langgam, ug 20,000 ka matang sa mga bulak. Magpanon ang mga tawo ngadto sa protektadong mga parke, sama sa iladong Kruger National Park. Didto sa lasang, imong makita ang lima ka dagkong mga hayop sa Aprika: elepante, rhino, leyon, leopardo, ug bupalo.

Ang dili malimtang kasinatian mao ang pag-adto sa usa sa daghang lumad nga mga lasang sa Habagatang Aprika. Sa ilalom sa hilom nga kakahoyan, nindotan ka gayod sa tagsaong mga matang sa mga pako, mga lumot-lumot nga nanapot sa punoan sa mga kahoy o mga bato, ug mga bulak, maingon man sa talagsaon ug lainlaig kolor nga mga langgam ug mga insekto. Kon mohangad ka sa habog kaayong kahoy nga yellowwood, mahibulong ka nga kining hilabihan ka dakong kahoy mitubo gikan sa gamayng liso lamang. Ang pipila niining mga kahoya mahimong motubo sa gitas-ong 50 metros ug mabuhi ug usa ka libo ka tuig.

Apan, sulod sa usa ka siglo, usa ka lahi nga matang sa binhi ang gitanom ug gitikad dinhi niining nasora. Kini mao ang maayong balita sa Gingharian sa Diyos, nga natisok sa kasingkasing sa mga tawo. Ang salmista nagtandi sa mga tawong misanong ngadto sa dagkong mga kahoy sa dihang siya misulat: “Ang matarong molambo sama sa kahoyng palma; siya modako, sama sa sedro sa Lebanon.” (Sal. 92:12) Ang maong matarong nga mga tawo makabaton ug mas taas nga kinabuhi kay sa kinagulangang yellowwood, kay si Jehova nagsaad kanila ug kinabuhing walay kataposan.—Juan 3:16.

PAGTUBO GIKAN SA PIPILA KA BINHI

Sa ika-19ng siglo, ang nasod gisamok sa gubat ug panagbangi sa politika. Ang pagkadiskobreg mga diamante ug bulawan sa ulahing bahin nianang sigloha dako kaayog epekto. Diha sa basahong The Mind of South Africa, si Allister Sparks miingon: “Sa  dihang nadiskobrehan ang diamante ug bulawan, ang agrikultural nga nasod wala lang damha nga nahimong industriyal nga nasod, nga nagpadugok sa mga tawo gikan sa kabaryohan ngadto sa siyudad ug nagbag-o sa ilang kinabuhi.”

Sa 1902 ang unang mga binhi sa kamatuoran sa Bibliya miabot sa Habagatang Aprika diha sa kargamento sa usa ka klerigo gikan sa Holland. Usa sa iyang mga kahon dunay pipila ka publikasyon sa mga Estudyante sa Bibliya, nga maoy pagtawag kaniadto sa mga Saksi ni Jehova. Kining mga publikasyona nakaabot sa mga kamot ni Frans  Ebersohn ug Stoffel Fourie, sa Klerksdorp. Ilang nasabtan nga ang ilang nabasa mao ang kamatuoran ug ilang gisangyaw kini ngadto sa uban. Kapin sa 80 ka paryente sa pamilyang Fourie nga moabot ug lima ka kaliwatan ug ubay-ubayng mga kaliwat sa pamilyang Ebersohn nangahimong dedikadong mga alagad ni Jehova. Usa sa mga kaliwat sa mga Fourie nag-alagad karon sa Bethel sa Habagatang Aprika.

Sa 1910, si William W. Johnston gikan sa Glasgow, Scotland, miadto sa Habagatang Aprika aron sa pagbukas ug sangang buhatan sa mga Estudyante sa Bibliya. Si Brader Johnston ugdang ug kasaligan, nga tingali bag-o pang nag-30 anyos niadtong panahona. Ang sangang buhatan nga iyang gibuksan maoy usa ka gamayng lawak lamang sa usa ka bilding sa Durban. Kini nga opisina gisaligan ug usa ka dako kaayo nga teritoryo, halos ang tibuok Aprika nga habagatan sa ekwetor.

Niadtong unang mga tuig, halos puti nga komunidad lamang ang misanong sa maayong balita. Nianang panahona, ang literatura sa mga Estudyante  sa Bibliya mabatonan lamang sa Olandes ug Iningles, ug sa ulahing mga tuig na lamang nga ang pipila ka publikasyon gihubad ngadto sa lumad nga mga pinulongan. Sa ngadto-ngadto, ang buluhaton miuswag sa upat ka grupo sa mga tawo—mga puti, itom, tabonon, a ug mga Bombay.

Gikan sa 1911 paunahan, sumala sa rekord, miuswag ug diyutay ang itom nga mga komunidad sa nasod. Si Johannes Tshange mipauli sa iyang yutang natawhan sa Ndwedwe, duol sa Durban. Siya dunay kahibalo sa kamatuoran sa Bibliya, nga iyang gipaambit sa uban. Nagdumala siyag regular nga mga pagtuon sa Bibliya sa gamayng grupo, nga naggamit ug Studies in the Scriptures sa Iningles. Kining grupoha lagmit mao ang unang kongregasyon sa mga itom sa Habagatang Aprika.

Ang grupo nakadani sa pagtagad sa klero niining dapita. Gisusi sila sa mga membro sa Wesleyan Methodist Church kon nagsunod ba sila sa mga pagtulon-an sa simbahan. Ang grupo mitubag nga sila nagtudlo kon unsay anaa sa Bibliya. Human sa daghang pagpatin-aw, ang mga membro niining grupoha giekskomunikar sa simbahan. Gikontak ni Brader Johnston ang grupo ug sila regular nga giduaw aron madumalahan ug mga tigom ug matabangan. Bisag diyutay lamang ang mga Estudyante sa Bibliya, dakong buluhaton sa pagsangyaw ang ginahimo. Usa ka taho sa 1912 nagpakita nga may total nga 61,808 ka tract ang napanagtag. Ug sa naghinapos ang 1913, ang mga sermon ni C. T. Russell, nga usa ka iladong Estudyante sa Bibliya, gipatik sa 11 ka mantalaan sa Habagatang Aprika diha sa upat ka pinulongan.

 TEOKRATIKANHONG PAG-USWAG PANAHON SA GUBAT

Ang tuig 1914 hinungdanon alang sa gamayng grupo sa mga alagad ni Jehova sa Habagatang Aprika, sama nga hinungdanon usab kini sa katawhan sa Diyos sa tibuok kalibotan. Daghan ang nagdahom nga madawat na nila ang ilang langitnong ganti nianang panahona. Diha sa tinuig nga taho nga gipadala ni Brader Johnston ngadto sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa Brooklyn, New York, siya misulat: “Sa miaging tinuig nga taho, akong gipahayag ang paglaom nga ang akong sunod nga pagtaho adto na sa hedkuwarter sa langit. Kanang paglaoma wala matuman.” Hinunoa, siya midugang: “Ang tuig nga miagi mao ang labing puliking tuig sa kasaysayan sa pagpangani sa Aprika.” Ang kadaghanan kanila nakaamgo nga daghan pa kaayo ang buluhaton nga pagahimoon, ug sila nalipay sa pagpakigbahin niana. Ang kusog nga pag-uswag makita diha sa taho sa 1915, nga nagpakita nga 3,141 ka kopya sa Studies in the Scriptures ang napanagtag, halos doble kay sa miaging tuig.

Ang usa nga nakakaplag sa kamatuoran niining panahona mao si Japie Theron, usa ka utokang abogado. Iyang nabasa sa usa ka mantalaan sa Durban ang artikulo nga nagtumong sa literatura nga gipatik sa mga Estudyante sa Bibliya daghang tuig nang milabay. Ang artikulo sa mantalaan nagpakita nga ang mga panghitabo sukad sa 1914 gitagna diha sa serye sa mga basahong Studies in the Scriptures, nga nagpatin-aw sa tagna sa Bibliya. Si Japie misulat: “Gusto gyod ko nga makabaton niining mga libroha, ug kay wala man akoy nakita diha sa mga tindahag libro, nagpadala ako ug sulat ngadto sa adres sa sangang buhatan sa Durban, ug nakabaton ra gayod ako sa ulahi ug usa ka set niini. Pagkatalagsaon niini nga kahayag! Pagkamakapalipay nga masabtan ang ‘natagong mga butang’ nga nasulat diha sa Bibliya!” Wala magdugay, si Japie nabawtismohan, ug siya masibotong nagpaambit sa kamatuoran sa Bibliya ngadto sa uban hangtod sa iyang ahat nga kamatayon tungod sa sakit sa 1921.

Sa Abril 1914 ang unang Kombensiyon sa International Bible Students sa Habagatang Aprika gihimo sa Johannesburg. Sa 34 nga mitambong, 16 ang nabawtismohan.

 Sa 1916 miabot ang “Photo-Drama of Creation” ug maayo ug reaksiyon niini ang tibuok nasod. Ang mantalaang Cape Argus miingon: “Ang kahago ug maayong panglantaw sa International Bible Students Association sa paggama niining maanindot nga mga serye sa mga Pelikula sa Bibliya nabaslan ra gayod tungod kay nagmalamposon ang pagpasalida niini dinhi niining nasora.” Ang epekto sa “Photo-Drama” diha sa kanataran dili dihadiha, apan nakadani ug daghan kaayong tawo ang pelikula ug nakahatag ug epektibong pamatuod diha sa daghang dapit sa mubo lamang nga panahon. Si Brader Johnston nakabiyahe ug mga 8,000 kilometros sa tibuok nasod sa pagpasalida niini.

Sa namatay si Brader Russel nianang tuiga, ang pagsangyaw sa Habagatang Aprika mihinay, sama sa nahitabo sa ubang mga dapit. Ang pipila wala makaangay sa mga kausaban nga kinahanglang himoon human nga namatay siya, ug kini nakapagubot sa mga kongregasyon nga ilang gitambongan. Pananglitan, sa Durban ang kadaghanang kongregasyon mibulag ug naghimog kaugalingong mga tigom. Ilang gitawag ang ilang kaugalingon nga “Associated Bible Students.” Napulog duha na lamang ang nahibilin sa orihinal nga kongregasyon, kadaghanan mga sister. Ang bag-ong nabawtismohang tin-edyer nga si Henry Myrdal nalisdan niini. Ang iyang amahan miduyog sa oposisyon, samtang ang iyang inahan nagpabilin sa nagkagamay nga kongregasyon. Human sa pagpamalandong ug pag-ampo bahin niini, si Henry nakahukom sa pagpabilin diha sa kongregasyon. Sama sa kasagarang mahitabo, ang mibulag nga grupo nawagtang ra sa ulahi.

Sa 1917 ang sangang buhatan sa Durban gibalhin ngadto sa Cape Town. Anam-anam nga midaghan ang mga magmamantala. Sa hinapos nianang tuiga, gibanabana nga dihay 200 ngadto sa 300 ka Estudyante sa Bibliya nga mga Uropanhon maingon man ubay-ubayng mauswagong mga kongregasyon sa mga itom.

Sa 1917 ang sangang buhatan sa Habagatang Aprika mitaho: “Bisag kami walay literatura sa lumad nga mga pinulongan, ang  pagsabot sa presenteng kamatuoran niining lumad nga mga igsoon talagsaon kaayo. Ang among ikaingon lamang mao nga ‘Pagbuot kini sa Ginoo ug katingalahan sa among panan-aw.’” Ang mga igsoon nga gikan sa Nyasaland (karon Malawi) miabot sa Habagatang Aprika ug daghag natabangan diha sa teritoryo sa mga itom sa pagkahimong mga tinun-an. Lakip kanila mao si James Napier ug McCoffie Nguluh.

MAISOGONG MGA MANLALABAN SA KAMATUORAN

Niadtong unang mga tuig, maisogong gipanalipdan sa gamayng grupo sa mga magwawali ang kamatuoran. Sa Nylstroom, sa Amihanang Transvaal (karon Probinsiya sa Limpopo), duha ka estudyanteng mga lalaki nakabasa sa pulyetong What Say the Scriptures About Hell? Nalipay sila sa pagkahibalo sa kamatuoran bahin sa mga patay. Usa kanila, si Paul Smit, b miingon: “Ang Nylstroom nagkagubot, nga morag naigog bagyo, sa dihang kaming duha ka batan-ong mga estudyante walay lipod-lipod nga nagbutyag nga sayop ang mga doktrina sa simbahan. Wala madugay, ang tanang matang sa mga tawo naghisgot bahin niining bag-ong relihiyon. Siyempre, ang klero milihok sumala sa ilang dungog ingong tigdaot ug tiglutos sa katawhan sa Diyos. Ang unod sa ilang senemanang mga sermon sulod sa daghang bulan, ug katuigan, maoy bahin sa ilang gitawag nga ‘bakak nga relihiyon.’” Apan, sa pagka-1924 diha nay gamayng grupo sa 13 ka aktibong mga magmamantala sa Nylstroom.

Sa 1917, si Piet de Jager nagtuon ug teolohiya sa unibersidad sa Stellenbosch. Usa ka kaubang estudyante nagbasa ug naghisgot bahin sa literatura nga gipatik sa mga Estudyante sa Bibliya. Ang kadagkoan sa simbahan nabalaka niini, ug ilang gisugo si Piet sa pagpakigsulti niini nga estudyante ug sa pagdapit kaniya sa pagtambong sa senemanang pagtuon sa Bibliya nga giorganisar sa Christian Students Association. Ang resulta sukwahi sa gidahom sa kadagkoan sa simbahan. Si Piet mismo midawat sa kamatuoran. Human sa walay kapuslanang pagpakigdebate sa iyang mga propesor bahin sa kalag, impiyerno, ug uban pang mga ulohan, siya miundang sa pagtungha sa unibersidad.

 Sa ulahi, usa ka publikong debate ang gihikay tali kang Piet ug sa usa ka doktor sa teolohiya sa Dutch Reformed, si Dwight Snyman, nga gitambongan ug 1,500 ka estudyante. Giasoy ni Brader Attie Smit ang nahitabo: “Gitumba ni Piet ang matag punto sa mga argumento niining intelihenteng doktor ug iyang gipamatud-an gikan sa Bibliya nga ang simbahan adunay mga doktrina nga dili-Biblikanhon. Ang usa sa mga estudyante nagpadayag sa iyang hunahuna niining mga pulonga, ‘Para nako sayop si Piet de Jager, bisan pag iyang gipamatud-an ang tanan pinaagig mga teksto sa Bibliya!’”

NAGPUGAS UG MGA BINHI SA UBANG MGA KOMUNIDAD

Sa pagduaw ni Brader Johnston sa gamayng lungsod sa Franschhoek, duol sa Stellenbosch, iyang gikontak ang pipila ka tawong tabonon nga nagpuyo didto. Sa milabayng mga tuig, usa ka lokal nga maestro, si Adam van Diemen, mibiya sa Dutch Reformed Church ug nagtukod ug gamayng relihiyosong grupo. Giduaw siya ni Brader Johnston, ug si Gn. van Diemen mikuha ug literatura para sa iyang kaugalingon ug para sa iyang mga higala.

Si van Diemen ug ang iyang pipila ka higala midawat sa kamatuoran ug aktibong nagpaambit sa ilang kahibalo ngadto sa uban. Nahimo kining maayong pundasyon sa pagkaylap sa maayong balita sa Gingharian sa mga tabonon. Si G. A. Daniels, nga 17 anyos niadtong tungora, nakakat-on sa kamatuoran niining panahona ug iyang gigugol ang nahibiling mga tuig sa iyang kinabuhi sa pag-alagad kang Jehova.

Paglabay sa mga tuig, si David Taylor, usa ka tabonon nga brader, masiboton usab nga nakigbahin sa pagpakaylap sa kamatuoran sa Bibliya sa mga tawong sama kaniya ug pamanit.  Siya nagsugod sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Estudyante sa Bibliya sa edad nga 17. Sa 1950 siya natudlo nga magtatan-aw sa sirkito ug naasayn sa pagduaw sa tanang kongregasyon sa mga tabonon ug sa hilit nga mga grupo sa nasod, nga niadtong higayona miabot na ug 24. Magpunay siya ug biyahe sakay sa tren ug bus sa pagduaw niining mga kongregasyona.

TEOKRATIKANHONG PAG-USWAG SA LISOD NGA MGA PANAHON

Sa 1918, si Brader Johnston giasayn sa pagdumala sa pagsangyaw sa Gingharian didto sa Australia, ug si Henry Ancketill giasayn sa pag-alagad ingong magtatan-aw sa sanga sa Habagatang Aprika. Membro siya kaniadto sa mga magbabalaod sa Natal. Siya retirado na, ug bisag edaran na, gihimo niyag maayo ang iyang asaynment sulod sa unom ka tuig.

Bisan pa sa magubot nga mga tuig sa gubat ug sa mga kausaban sa organisasyon, ang pag-uswag nagpadayon samtang daghan ang maikagong misanong sa kamatuoran sa Bibliya. Sa 1921, si Christiaan Venter, ang superbisor sa usa ka tem sa mga lalaki nga nagmentinar sa riles, nakakitag papel nga naipit ilalom sa riles. Usa kini ka tract nga gipatik sa mga Estudyante sa Bibliya. Iya kining gibasa ug dayon midagan paingon sa iyang umagad nga lalaki nga si Abraham Celliers. Si Christiaan miingon, “Abraham, nakaplagan ko ang kamatuoran karong adlawa!” Silang duha nakabaton ug dugang nga literatura nga gipasukad sa Bibliya ug gitun-an kinig maayo. Silang duha nahimong  dedikadong mga Saksi ug daghag natabangan sa pagkat-on sa kamatuoran. Kapin sa usa ka gatos sa ilang mga kaliwat maoy mga Saksi ni Jehova.

DUGANG PAGPADAKO

Pagka-1924 usa ka makina sa pag-imprenta ang gipadala ngadto sa Cape Town. Ug duha ka brader ang miabot gikan sa Britanya sa pagtabang—si Thomas Walder, nga nahimong magtatan-aw sa sanga, ug si George Phillips, c nga mipuli kaniya ingong magtatan-aw sa sanga paglabay sa pipila ka tuig. Si Brader Phillips nag-alagad niining pribilehiyoa duolag 40 ka tuig ug dakog nahimo sa pagpauswag ug sa pagpalig-on sa buluhaton sa Gingharian sa Habagatang Aprika.

Ang buluhatong pagsangyaw nahatagan ug dugang nga pagtagad sa 1931 pinaagi sa resolusyon nga nagsagop sa ngalang mga Saksi ni Jehova. Ang pulyetong The Kingdom, the Hope of the World giluwatan niadtong higayona, nga nagpadayag sa bug-os nga unod niining maong resolusyon. Kini giapod-apod sa tibuok nasod, ug gihatagan usab ug kopya ang matag klerigo, politiko, ug iladong negosyante sa teritoryo.

BAG-ONG SANGANG BUHATAN

Sa 1933 ang sangang buhatan gibalhin ngadto sa dako-dakong inabangang propiedad sa Cape Town ug nagpabilin didto hangtod sa 1952. Niadtong panahona ang pamilyang Bethel mitubo ngadto sa 21 ka membro. Kadtong unang mga membro sa Bethel nagpuyo sa mga balay sa mga igsoon ug mobiyahe ngadto sa buhatan ug sa imprentahanan adlaw-adlaw. Sa dili pa motrabaho matag buntag, sila magtagbo sa lawak nga ilisanan sa imprentahanan aron sa paghisgot sa inadlawng teksto. Human niana, sila magdungan sa pag-ampo sa Amahan Namo sa kusog nga tingog.

Ang uban lagyog mga balay ug dili makapauli sa paniudto. Sila gihatagan ug usa ka shilling ug sixpence (15 sentimos sa Habagatang Aprika) aron ipalit ug pagkaon. Niana makapalit sila ug usa ka platong dinugmok nga patatas ug usa ka  gamayng soriso sa kapehan sa estasyon sa tren o makapalit sila ug dako-dakong tinapay ug pipila ka prutas.

Niadtong 1935, si Andrew Jack, nga usa ka eksperto nga tig-imprenta, gipadala aron sa pagtabang sa buluhaton sa pag-imprenta sa sangang buhatan sa Cape Town. Siya maoy taga-Scotland, gamayon ug lawas, ug mapahiyomon. Siya kaniadto nag-alagad sa bug-os panahon sa Baltic nga mga estado sa Lithuania, Latvia, ug Estonia. Human nga miabot sa Habagatang Aprika, si Andrew nakadawat ug dugang nga makina sa pag-imprenta, ug wala magdugay ang imprentahanan nga gipadagan sa usa ra tawo nagsugod na sa pag-imprenta. Ang unang awtomatikong imprentahanan, ang  Frontex, giinstalar niadtong 1937. Sa kapin sa 40 ka tuig, nakaimprenta kinig milyon-milyong handbill ug mga porma maingon man mga magasin sa pinulongang Afrikaans.

Si Andrew nag-alagad sa Bethel sa Habagatang Aprika sa nahibiling bahin sa iyang kinabuhi. Bisag tigulang na, siya nagpakita ug maayong panig-ingnan sa pamilyang Bethel, nga bug-os nga nakigbahin sa pagsangyaw. Natapos ni Andrew, nga usa ka matinumanong dinihogan nga igsoon, ang iyang yutan-ong kinabuhi sa 1984 sa edad nga 89, human sa 58 ka tuig sa dedikadong pag-alagad.

DAKONG PAGTUBO PANAHON SA GUBAT

Ang ikaduhang gubat sa kalibotan wala kaayo makaapektar sa Habagatang Aprika sama sa Uropa, bisan tuod daghang taga-Habagatang Aprika ang nagpakiggubat sa Aprika ug Italya. Ang gubat gihatagan ug dakong publisidad aron daghan ang mapukaw sa pagsuportar niini ug daghan ang madani sa pagsundalo. Bisan pag hugot kaayo ang pagmahal sa mga tawo sa nasod niadtong panahona, sa kataposan sa tuig sa pag-alagad sa 1940, nakab-ot ang bag-ong kinatas-ang ihap nga 881 ka magmamantala—58.7 porsiyentong pag-uswag kay sa kinatas-ang ihap nga 555 sa miaging tuig!

Sa Enero 1939, ang Consolation (karon Pagmata!) gipatik sa pinulongang Afrikaans sa unang higayon. Kini usab ang unang magasin nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova sa Habagatang Aprika. Ang tipo niini nga magasin demano nga preparahon, mao nga hinay ang proseso. Wala madugay, nadesisyonan nga magpatik ug Ang Bantayanang Torre sa pinulongang Afrikaans. Bisag wala pa makaamgo ang mga igsoon niadtong panahona, tukma kaayo sa panahon ang maong desisyon tungod sa mga hitabo unya sa Uropa. Usa ka Linotype nga makina ug usa ka makina sa pagpilo ang giinstalar. Ang unang isyu migula sa Hunyo 1, 1940.

Una pa niini, ang mga igsoon nagdawat ug Bantayanang Torre sa Olandes nga pinulongan gikan sa Netherlands alang sa mga magbabasa sa pinulongang Afrikaans, kay magkaamgid man ang duha ka pinulongan. Apan sa Mayo 1940, tungod sa pagsulong ni Hitler sa Netherlands, ang buhatan kalit nga gipasira. Apan, ang pag-imprenta sa Ang Bantayanang Torre sa  pinulongang Afrikaans nasugdan na sa Habagatang Aprika, busa ang mga igsoon nakadawat sa tanang gula sa mga magasin. Ang napanagtag nga mga magasin kada bulan mitubo ngadto sa 17,000.

MAUSWAGON BISAG GIDILI

Tungod sa pagpiot sa mga lider sa relihiyon sa Kakristiyanohan ug sa pagkaalarma sa gobyerno sa among neyutral nga baroganan, ang mga kopya sa The Watchtower ug Consolation sa mga suskritor gikompiskar sa mga tigsensor sa gobyerno niadtong 1940. Gianunsiyo sa gobyerno nga kining mga basahona gidili. Ang gipadalang mga magasin ug literatura gikan sa gawas sa nasod embargohon dayon inig-abot niini.

Bisan pa niana, ang mga igsoon nakadawat gihapon sa ilang espirituwal nga pagkaon sa hustong panahon. Sa usa ka paagi, duna gayoy kopya sa The Watchtower sa Iningles nga makaabot sa sangang buhatan, diin kini i-typeset, ug dayon imprentahon. Si George Phillips misulat: “Samtang diha pay pagdili, among nadawat . . . ang labing dakong pamatuod sa mahigugmaong pag-atiman ug panalipod ni Jehova sa iyang katawhan. Wala kamiy nasipyatang gula sa The Watchtower. Daghang higayon nga usa lamang gayod ka kopya ang makalusot. Usahay kini maggikan sa usa ka suskritor sa Amihanan o sa Habagatang Rhodesia [karon Zambia ug Zimbabwe] o sa Portuges nga Sidlakang Aprika [karon Mozambique] o sa hilit nga uma sa Habagatang Aprika o sa usa ka bisita gikan sa barko nga moeskala sa Cape Town nga maghatod sa gikinahanglan.”

Sa Agosto 1941 ang tanang sulat nga gipadala gikan sa sangang buhatan gikompiskar nga walay popatin-aw sa mga tigsensor sa gobyerno. Sa ulahing bahin nianang tuiga, ang ministro sa interyor nagpakanaog ug sugo sa pag-embargo sa tanang publikasyon sa organisasyon diha sa nasod. Sa alas diyes sa usa ka buntag niana, ang Criminal Investigation Department (CID) miabot sa sangang buhatan uban sa mga trak aron sa pag-embargo sa tanang literatura. Gisusi ni Brader Phillips ang warrant ug iyang nakita nga kini dili gayod subay sa mga regulasyon. Ang titulo sa mga libro wala ilista, nga gikinahanglan sumala sa Government Gazette.

 Gipahulat ni Brader Phillips ang mga polis sa CID samtang mitawag siya ug abogado ug nagpasaka ug dinaliang petisyon sa korte suprema aron masanta ang ministro sa interyor sa pag-embargo sa literatura. Ang iyang gipasaka nga petisyon gitagad. Sa pagkaudto ang maong sugo sa korte nabatonan, ug ang mga polis nanglakaw nga walay dala. Paglabay sa lima ka adlaw, gibawi sa ministro ang warrant ug mibayad ug danyos.

Ang kaso may kalabotan sa pagdili sa atong literatura nagpadayon sa daghang tuig. Gitago sa mga igsoon ang literatura diha sa ilang mga balay. Bisag kulang sila ug literatura, kini maalamon nilang gigamit sa kanataran. Ilang ipahulam ang mga libro sa mga tawo nga gustong magtuon sa Bibliya. Daghan ang midawat sa kamatuoran niadtong panahona.

Sa hinapos sa 1943, usa ka bag-ong ministro sa interyor ang natudlo. Dihay gisumiter nga petisyon sa pagkuha sa pagdili, ug kini gitagad. Sa unang bahin sa 1944, ang pagdili gikuha ug ang dakong pondo sa literatura nga giembargo sa mga awtoridad gihatod ngadto sa sangang buhatan.

Unsa ka malamposon ang mga magsusupak sa matuod nga pagsimba sa ilang mga paningkamot sa pagpahunong sa pagsangyaw sa Gingharian? Ang mga taho sa 1945 nga tuig  sa pag-alagad nagpakita nga gipanalanginan ni Jehova ang bug-os-kasingkasing nga pag-alagad sa iyang matinumanong katawhan, ug ang buluhaton miuswag pa gayod. Ang aberids nga 2,991 ka magmamantala nakapahilunag 370,254 ka literatura ug nagdumalag 4,777 ka pagtuon sa Bibliya. Dako kini nga pag-uswag kon itandi sa kinatas-ang ihap nga 881 ka magmamantala niadtong 1940.

MGA KAAYOHAN SA TEOKRATIKANHONG PAGBANSAY

Ang pagsugod sa Kurso sa Teokratikanhong Ministeryo (karon gitawag ug Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo) sa 1943 nagbansay sa daghang igsoong lalaki aron mahimong kuwalipikadong mga mamumulong sa publiko. Nakatabang usab kini ug daghan pa nga mahimong epektibo sa pag-alagad sa kanataran. Sa 1945 ubay-ubay na ang nabansayng mga mamumulong, ug gisugdan ang kampanya sa mga Pakigpulong Publiko.  Ianunsiyo sa mga igsoon ang mga pakigpulong pinaagig mga handbill ug mga plakard.

Si Piet Wentzel d maoy usa ka batan-ong payunir niadtong panahona. Nahinumdom niadtong unang mga tuig, siya miingon: “Gibalhin ako ngadto sa Vereeniging, uban kang Frans Muller ingong akong kaubang payunir. Sa dili pa kami magsugod sa among kampanya sa Pakigpulong Publiko sa Hulyo 1945, mag-andam ako ug duha sa upat ka pakigpulong nga akong ipakigpulong. Molugsong ako ngadto sa suba matag tingpaniudto, ug sulod sa usa ka oras ako magpakigpulong sa suba ug sa kakahoyan, nga magpraktis sulod sa usa ka bulan hangtod nga may kompiyansa na ako sa pagpakigpulong atubangan sa mga tawo.” Sa dihang ang unang pakigpulong gihatag didto sa Vereeniging, 37 ka tawong interesado ang mitambong. Kini ang sinugdanan sa usa ka kongregasyon nga natukod sa ulahi.

Human sa pag-alagad sa daghang tuig ingong nagapanawng magtatan-aw, si Piet, uban sa iyang asawa nga si Lina, gidapit sa Bethel. Karon membro na sa Komite sa Sanga, siya nagpabiling madasigon sa pag-alagad ug masiboton gihapon nga estudyante sa Bibliya. Si Lina namatay sa Pebrero 12, 2004, human sa 59 ka tuig nga bug-os-panahong pag-alagad kang Jehova.

MAHIGUGMAONG TABANG GITAGANA

Ang laing kauswagan ilalom sa pagtultol sa hedkuwarter sa Brooklyn mao ang pagtudlo ug mga lalaki nga gitawag ug servants to the brethren. Sila ang katumbas sa mga magtatan-aw sa sirkito karon. Kadtong gitudlo maoy mga ulitawo nga himsog ug lagsik pa nga makasugakod sa puliki nga eskedyul.

Sa sinugdan, ang dagkong mga kongregasyon duawon sa duha o tulo ka adlaw; ang gagmay nga mga grupo duawon sa usa ka adlaw lamang. Busa, ang natudlo nga mga igsoon magsige lag biyahe. Sila kasagarang mosakay ug mga sakyanan sa publiko, nga kanunay mag-apas sa mga tren ug mga bus sa dili kombenyenteng mga oras. Sa ilang mga pagduaw ilang susihon pag-ayo ang mga rekord sa mga kongregasyon. Apan ang ilang  pangunang katuyoan mao ang paggugol ug panahon sa kanataran uban sa mga igsoon ug pagbansay kanila sa ministeryo.

Ang usa sa servant to the brethen nga natudlo sa 1943 mao si Gert Nel, nga nakakat-on sa kamatuoran sa 1934 samtang nagtudlo sa eskuylahan sa Amihanang Transvaal. Daghang magmamantala ang iyang natabangan, ug daghan ang makahinumdom pa sa iyang matinumanong pag-alagad. Taas ug sapsing ug medyo estriktohon ug dagway, siya maoy usa ka masibotong manlalaban sa kamatuoran. Siya giila nga maayog memorya, apan mahigugmaon usab siya kaayo sa mga tawo. Kasagaran magsugod siya sa pagsangyaw gikan sa alas siyete sa buntag hangtod sa alas siyete o alas otso sa gabii, nga walay popahulay. Sa iyang mga panaw ingong nagapanawng magtatan-aw, siya mosakay ug tren sa bisan unsang oras sa adlaw man o sa gabii; mogugol ug pipila ka adlaw sa usa ka kongregasyon, depende sa gidak-on niini; ug dayon moduaw na usab ug lain. Mao kanay iyang ginahimo matag semana. Siya gitawag sa Bethel sa 1946 ingong maghuhubad sa  pinulongang Afrikaans, ug siya matinumanong nagpadayon sa pag-alagad didto hangtod sa iyang kamatayon sa 1991. Siya ang kataposan sa dinihogang mga igsoon nga nag-alagad sa Bethel sa Habagatang Aprika. Tali sa 1982 ug 1985, natapos sa ubang matinumanong mga dinihogan—si George Phillips, Andrew Jack, ug Gerald Garrard—ang ilang yutan-ong kinabuhi.

MADAGAYAONG GITANYAG NILA ANG ILANG KAUGALINGON SA PAGTABANG SA UBAN

Ang mga alagad ni Jehova mapasalamaton sa mga pag-alagad sa nagapanawng mga magtatan-aw ug sa ilang mga asawa, nga madagayaong nagtanyag sa ilang kaugalingon samtang nagpalig-on sa mga kongregasyon sa espirituwal nga paagi. Pananglitan, si Luke Dladla natudlo nga magtatan-aw sa sirkito sa 1965 ug karon usa na ka regular payunir. Siya miingon: “Karon, sa 2006, ako 81 anyos na ug ang akong asawa 68 anyos, apan kami makatungas ug makalugsong pa gihapon sa mga bukid ug makatabok sa mga suba sa pagpakaylap sa maayong balita sa among teritoryo. Nakagugol na kami ug kapin sa 50 ka tuig sa kanataran.”

Si Andrew Masondo natudlo nga magtatan-aw sa sirkito sa 1954. Siya miingon: “Sa 1965, ako naasayn sa Botswana, ug kadto daw sama rag usa ka misyonaryong asaynment. Ang nasod nag-antos sa gutom, kay tulo na ka tuig nga wala mag-ulan. Ako ug ang akong asawa nga si Georgina nakasinati kon unsay bation nga matulog nga walay panihapon ug mosangyaw inigkabuntag nga walay pamahaw. Kasagaran kausa ra kami makakaon, sa paniudto lang.

“Sa mipauli ako sa Habagatang Aprika, ako natudlo nga magtatan-aw sa distrito ug  gibansay ni Ernest Pandachuk. Ang iyang panamilit kanako mao, ‘Ayaw gayod ipataas ang imong ulo ibabaw sa mga igsoon, apan sunda ang lindog sa humay nga magpaduko sa uhay niini inigkahinog na, nga nagpakita nga kini nanghiting sa bunga.’”

UNANG SIRKITONG ASEMBLIYA

Sa Abril 1947, ang unang sirkitong asembliya sa Habagatang Aprika gihimo sa Durban. Si Milton Bartlett, nga graduwado sa ikalimang klase sa Gilead ug unang misyonaryo nga miabot sa Habagatang Aprika, naghubit sa iyang impresyon sa mga igsoon nga mitambong niini nga asembliya: “Makapalipayng makita ang tinamdan sa itom nga mga Saksi. Sila hinlo kaayo, hilom, hapsay ug panagway, sinsero kaayo ug maikagong mokat-on ug dugang sa kamatuoran, ug maikagon gayod sa pag-alagad sa kanataran.”

Samtang nagkadako ang interes sa mga itom, dugang tabang ang gihatag. Ang unang gula sa Ang Bantayanang Torre sa pinulongang Zulu gipetsahan ug Enero 1, 1949. Kini gipatik sa demano nga mimyograp didto sa sangang buhatan sa Cape Town. Kining magasina dili dekolor ug dili makadani sama sa dagway niini karon, apan kini nakatagana sa hinungdanon kaayong espirituwal nga pagkaon. Sa 1950, ang mga klase sa pagtuon sa pagbasa ug pagsulat gihimo sa unom ka pinulongan. Kining mga klaseha nakatabang ug ginatos ka interesadong mga igsoong lalaki ug babaye nga makabasa sa Pulong sa Diyos.

Samtang nag-uswag ang buluhatong pagsangyaw, gikinahanglan nga magtukod ug maayong mga tigomanan. Sa 1948 usa ka payunir ang giasayn sa Strand, duol sa Cape Town, diin siya nakapribilehiyo sa pag-organisar sa pagtukod sa unang Kingdom Hall sa Habagatang Aprika. Usa ka sister sa maong lugar maoy migasto sa proyekto. Si George Phillips miingon, “Maayo untag kabutangan nako ug ligid ang bag-ong tigomanan ug dad-on kini libot sa nasod aron maengganyo ang mga igsoon sa pagtukod ug dugang pang mga Kingdom Hall.” Daghang tuig ang milabay ayha pa naestablisar ang organisadong pagpanukod ug Kingdom Hall sa tibuok nasod.

 MAKAPADASIG NGA PAGSANONG SA KOMUNIDAD SA MGA BOMBAY

Sa mga tuig 1860 ug 1911, ang kontraktuwal nga mga trabahante gidala gikan sa India aron sa pagtrabaho sa mga katubhan sa Natal. Daghan ang nagpabilin human matapos ang ilang mga kontrata sa trabaho, ug dako-dakong populasyon sa mga Bombay—karon may gidaghanon na nga kapin sa usa ka milyon—ang nanimuyo sa nasod. Sa unang mga tuig sa 1950, ang interes sa kamatuoran sa Bibliya nagsugod sa paggitib taliwala sa mga komunidad sa Bombay.

Si Velloo Naicker natawo sa 1915, nga ikaupat nga anak nga lalaki sa usa ka pamilya nga may siyam ka anak. Ang iyang mga ginikanan nagtrabaho sa katubhan ug debotadong mga Hindu. Ang mga klase sa pagtuon sa Bibliya sa eskuylahan nakapukaw sa iyang interes, ug sa nagtin-edyer na si Velloo, may mihatag kaniya ug Bibliya. Iyang gibasa kana kada adlaw, nga gihuman kana pagbasa sa upat ka tuig. Siya misulat: “Naikag ako sa Mateo 5:6. Sa nabasa nako kini, akong nasabtan nga makapalipay sa Diyos kon ang usa gigutom sa kamatuoran ug sa pagkamatarong.”

Si Velloo sa kataposan nakontak sa usa ka Saksi ug siya nagsugod sa pagtuon sa Bibliya. Usa siya sa unang Bombay sa Habagatang Aprika nga nabawtismohan, sa 1954. Ang Hindu nga komunidad diin siya nagpuyo sa maong panahon sa Actonville, Gauteng, supak kaayo sa mga Saksi ni Jehova, ug ang usa ka  prominenteng indibiduwal namahad pa gani sa pagpatay kang Velloo. Si Velloo nawad-an sa iyang trabaho ingong manedyer sa negosyong dry-cleaning tungod sa iyang lig-ong pagbarog sa kamatuoran sa Bibliya. Apan, siya matinumanong nagpadayon sa pag-alagad kang Jehova hangtod sa iyang kamatayon sa 1981. Ang iyang maayong panig-ingnan nagbunga, sanglit kapin sa 190 ka membro sa iyang pamilya (lakip na ang pamilya sa iyang asawa) sa upat ka kaliwatan ang nag-alagad kang Jehova karon.

Si Gopal Coopsammy 14 anyos sa dihang nakadungog siya sa unang higayon sa kamatuoran gikan sa iyang uyoan nga si Velloo. “Ubay-ubay kaming mga batan-on nga gipatin-awan ni Velloo bahin sa Bibliya, bisan tuod wala ako dumalahi ug pagtuon sa Bibliya,” siya miingon. “Ako walay hanaw sa Bibliya, kay Hindu man ako. Apan ang pipila sa akong nabasa daw makataronganon. Usa ka adlaw niana akong nakita si Velloo nga taliadto sa Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon. Mihangyo ako kaniya kon makakuyog ba ako. Misugot siya, ug sukad niadto, tigtambongan na ako sa mga tigom. Buot kong makabaton ug dugang nga kahibalo  sa Bibliya, busa miadto ako sa publikong librarya ug nakakita ug pipila ka publikasyon sa mga Saksi ni Jehova. Supak kaayo ang akong pamilya, apan kanunay nakong hinumdoman ang mga pulong sa Salmo 27:10: ‘Kon ugaling biyaan ako sa akong amahan ug sa akong inahan, si Jehova mismo magsagop kanako.’ Ako nabawtismohan sa 1955, sa edad nga 15.”

Si Gopal ang nagadumalang magtatan-aw sa kongregasyon nga iya karong gialagaran, uban sa iyang asawa nga si Susila. Sila nakatabang ug mga 150 ka tawo sa pagkahimong dedikadong mga alagad ni Jehova. Sa gipangutana kon giunsa nila kini paghimo, siya miingon: “Daghang membro sa pamilya ang nagpuyo sa among lugar, ug sila akong gisangyawan. Daghan kanila misanong. Kay ako ra may nagpalakaw sa akong negosyo, duna akoy libreng mga oras sa pagsangyaw. Nagpayunir ako sulod sa upat ka tuig. Puliki ako sa ministeryo ug makugihon sa pagbalik-duaw sa tanang interes nga makaplagan.”

GUGMA UG PASENSIYA NAMUNGA

Si Doreen Kilgour migraduwar sa Gilead sa 1956 ug si Isabella Elleray sa 1957. Sila nag-alagad sulod sa 24 ka tuig sa komunidad sa mga Bombay sa Chatsworth, nga kanait sa Durban.

Gihubit ni Doreen kon sama sa unsa ang pagsangyaw sa teritoryo: “Kinahanglang pasensiyoso kami. May mga tawo nga wala pa gayod makadungog bahin kang Adan ug Eva. Ang mga tawo maabiabihon. Daotang pamatasan para sa mga Hindu kon ang bisita dili padayonon. Sila moingon, ‘Inom una ug tsa ayha ka pa molakaw,’ sa ato pa moinom una kami ug tsa sa dili pa kami moadto sa sunod balay. Sa kadugayan, kami morag malumos sa tsa sa kadaghan sa among nainom. Para namo, milagro gayod kon ang usa ka Bombay mobiya sa iyang nakagamot pag-ayong relihiyosong mga pagtuo ug mahimong usa ka magsisimba ni Jehova.”

Si Isabella nag-asoy niini nga kasinatian: “Samtang nagsangyaw, nakigsulti ako sa usa ka lalaki nga midawat ug mga magasin. Ang iyang asawa, si Darishnie, nga mao pay pag-abot gikan sa simbahan, miduyog kaniya. Siya nagkugos sa ilang anak. Makaikag kaayo ang among panagsultihay, ug nakigsabot ako nga duawon nako sila pag-usab. Apan, si Darishnie dili gayod nako  maabtan sa balay. Sa ulahi, siya mitug-an nako nga siya gisultihan sa pastor nga kinahanglang molakaw siya gikan sa balay sa panahong moduaw ako. Ang pastor nangatarongan nga kini magpahunahuna kanako nga siya dili interesado. Ako miadto sa Inglaterra sa pagduaw sa akong pamilya. Samtang didto, nagsige ako ug hunahuna kang Darishnie. Sa dihang mibalik ako sa Habagatang Aprika, ako siyang giduaw. Nangutana siya kon diin ako gikan. Siya miingon: ‘Segurado ako nga nagtuo ka nga dili ako interesado. Nalipay kaayo ko nga nakita ka pag-usab.’ Kami nagsugod sa pagtuon, apan ang iyang bana wala moapil sa pagtuon. Maikagon kaayo nga estudyante sa Bibliya si Darishnie ug sa ngadto-ngadto siya nabawtismohan.

“Ang iyang relihiyon nagtudlo nga ang minyo nga babaye magkuwentas ug dalag nga kordon nga dunay bulawan nga dayandayan. Gitawag kinig tali. Matangtang lang niya kini kon mamatay na ang iyang bana. Sa dihang si Darishnie buot nang makigbahin sa pagsangyaw, siya nakasabot nga kinahanglang tangtangon niya ang tali. Iya akong gipangutana kon unsay angay niyang himoon. Gitambagan nako siya nga mananghid una siya sa iyang bana ug tan-awon kon unsay reaksiyon sa iyang bana. Siya nananghid, apan wala kini ipatangtang sa iyang bana. Ako siyang gisultihan nga magpailob, nga maghulat lang una ug, kon maayo na ang buot sa iyang bana, ayha pa siya mananghid pag-usab. Sa kataposan misugot ang iyang bana sa pagtangtang niini. Among gidasig ang among mga tinun-an sa Bibliya nga magmataktikanhon ug magmatinahoron sa mga pagtulon-an sa Hindu ug sa samang higayon mobarog alang sa kamatuoran sa Bibliya. Sa ingon ilang malikayan ang wala-kinahanglanang pagsakit sa buut sa mga higala ug sa mga paryente, ug niana gaan na ang ilang buut sa pagdawat sa pagbag-o ug relihiyon sa mga estudyante sa Bibliya.”

Sa dihang gipangutana kon unsay nakatabang kanila sa paglahutay sa daghang tuig ingong mga misyonaryo, si Doreen miingon: “Nakakat-on kami sa paghigugma sa mga tawo. Gideboto namo ang among kaugalingon sa among asaynment ug malipayon kaayo niini.”  Si Isabella midugang: “Nakabaton kamig daghang higala. Kami naguol dihang mibiya sa among asaynment, apan dili na maayo ang among panglawas. Kami mapasalamaton nga gidapit sa pag-alagad sa Bethel.” Si Isabella namatay sa Disyembre 22, 2003.

Tungod kay tigulang na man usab ang ubang mga misyonaryo nga nag-alagad sa Chatsworth, sila dili na makapabilin pa diha sa ilang mga asaynment ug makadumala sa balay sa mga misyonaryo, busa sila gipatawag usab sa pag-alagad sa Bethel. Sila mao si Eric ug Myrtle Cooke, Maureen Steynberg, ug Ron Stephens, nga karon patay na.

USA KA DAKONG PROYEKTO

Sa dihang si Nathan Knorr ug Milton Henschel, nga nag-alagad sa hedkuwarter sa Brooklyn, miduaw sa Habagatang Aprika sa 1948, nadesisyonan ang pagpalit ug propiedad alang sa usa ka puy-anang Bethel ug imprentahanan sa Elandsfontein, duol sa Johannesburg. Ang proyekto natapos sa 1952. Sa unang higayon, ang mga membro sa pamilyang Bethel magkauban na pagpuyo sa usa ka balay. Daghang dugang makina sa pag-imprenta ang giinstalar, lakip na ang flatbed press. Ang Bantayanang Torre gipatik sa walo ka pinulongan, ug ang Pagmata! sa tulo ka pinulongan.

Sa 1959 ang puy-anang Bethel ug ang imprentahanan gipadak-an. Ang gidugang mas dako kay sa orihinal nga bilding. Giinstalar ang usa ka bag-ong Timson press, ang unang rotary press sa sangang buhatan.

Aron madali ang pag-imprenta, si Brader Knorr nagdapit ug upat ka batang-ong mga igsoong lalaki gikan sa Canada sa pagbalhin ngadto sa Habagatang Aprika: si Bill McLellan, Dennis Leech, Ken Nordin, ug John Kikot. Miabot sila sa Nobyembre 1950. Si Bill McLellan ug ang iyang asawa, si Marilyn, nag-alagad gihapon sa Bethel sa Habagatang Aprika, samtang si John Kikot ug ang iyang asawa, si Laura, nag-alagad karon sa Brooklyn Bethel, sa New York. Si Ken Nordin ug Dennis Leech nagpabilin sa Habagatang Aprika, minyo na ug may pamilya. Sila padayong nakigbahin sa pagpauswag sa intereses sa  Gingharian. Ang duha ka anak ni Ken nag-alagad sa Bethel sa Habagatang Aprika.

Ang gipadak-ang Bethel ug ang bag-ong makina bug-os nga gigamit sa pag-atiman sa nagkadakong interes sa nasod. Sa 1952, ang gidaghanon sa mga magmamantala sa Habagatang Aprika maoy kapin sa 10,000. Pagka-1959, kini mitubo sa 16,776.

PAGPATUNHAY SA KRISTOHANONG PANAGHIUSA ILALOM SA APARTHEID

Aron masabtan ang mga problema nga giatubang sa mga igsoon ilalom sa sistema sa gobyerno nga mapihigon sa rasa, mapuslanon ang pagkahibalo kon sa unsang paagi ang apartheid gipatuman. Ang balaod nagtugot sa mga itom, puti (may dugong Uropanhon), tabonon (lainlain ug kaliwat), ug mga Bombay nga mag-uban sa pagtrabaho diha sa mga siyudad sa mao ra gihapong mga bilding, sama sa mga pabrika, opisina, ug mga restawran. Apan inigkagabii, ang matag rasa kinahanglang mopauli sa iyang kaugalingong dapit. Busa, ang mga rasa gibulag-bulag ug puy-anan. Ang tanang bilding kinahanglang adunay iya-iyang mga kan-anan ug mga kasilyas alang sa mga puti ug sa ubang mga rasa.

Sa dihang ang unang sangang buhatan gitukod sa Elandsfontein, ang mga awtoridad wala motugot nga ang mga igsoong itom, mga tabonon, ug mga Bombay mag-ipon ug puyo sa usa ra ka bilding uban sa puti nga mga igsoon. Niadtong higayona, ang kadaghanan sa mga membro sa Bethel maoy mga puti tungod kay lisod ang pagkuhag mga permit alang sa ubang mga rasa sa pagtrabaho sa siyudad. Apan, dihay 12 ka itom ug tabonon nga mga brader ug sister sa Bethel, ang kadaghanan mga maghuhubad sa lumad nga mga pinulongan. Ang gobyerno mihatag ug permit sa pagtukod ug bilding nga limay lawak diha sa likod ug bulag gikan sa kinadak-ang bilding aron kapuy-an niining mga igsoona. Ang permit sa ulahi gibawi sa dihang ang mga balaod sa apartheid estriktong gipatuman, ug ang atong mga igsoon kinahanglang mobiyahe pa sa kinadul-ang Aprikanhong komunidad, nga mga 20 kilometros, ug moestar diha sa puy-anan alang sa mga lalaki. Ang duha ka itom nga mga sister gipapuyo sa pribadong mga balay sa mga Saksi niining maong komunidad.

 Ang balaod nagdili pa gani niining maong mga Bethelite sa pagpangaon dungan sa ilang puti nga mga igsoon diha sa komedor, ug ang mga inspektor gikan sa lokal nga munisipalidad nagbantay nga dili malapas kini nga balaod. Apan, ang puti nga mga igsoon wala makaangay nga dili makadungan pagpangaon ang ubang mga igsoon. Busa ang sihag nga bildo nga mga bentana diha sa komedor ilang giilisan ug itomon nga bildo aron ang tibuok pamilya magkadungan sa pagpangaon nga walay kabilinggan.

 Sa 1966, si George Phillips napugos sa paggawas sa Bethel tungod sa dili maayong panglawas sa iyang asawa, si Stella. Si Harry Arnott, nga usa ka kuwalipikadong igsoon, gitudlo ingong magtatan-aw sa sanga, ug siya nag-alagad niini nga katungdanan sa duha ka tuig. Gikan 1968 padayon, si Frans Muller e nakaalagad ingong magtatan-aw sa sanga ug sa ulahi ingong koordinetor sa Komite sa Sanga.

NAKATABANG SA PAG-USWAG ANG ASUL NGA BOMBA

Ang librong Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon giluwatan sa distritong kombensiyon sa 1968. Mahandomon nga gitawag ug asul nga bomba, kini nakahatag ug dako kaayong epekto sa kanataran. Ang Shipping Department nagpadala kanunay ug mga 90,000 ka libro ngadto sa mga kongregasyon matag tuig apan, sa 1970 nga tuig sa pag-alagad, 447,000 ka libro ang napadala.

Sa 1971, si Brader Knorr miduaw na usab sa Habagatang Aprika. Niining panahona, kulang na usab ug lugar ang Bethel. Niadtong higayona 68 na ang membro sa pamilya. May mga plano nga magtukod ug dugang nga bilding, ug ang mga igsoon malipayong mitanyag sa ilang mga serbisyo o miamot ug salapi alang sa proyekto. Ang pagtukod natapos sa Enero 30, 1972. Ang lain pang bilding natapos pagtukod sa 1978. Kining tanang pagpanukod nakahatag ug makapalig-ong pamatuod sa pagpaluyo  ni Jehova, kay nianang panahona ang katawhan sa Diyos dugang nga gilisod-lisod sa kadagkoan sa kagamhanan.

PAGSULAY SA PAGPABILING NEYUTRAL

Ang Habagatang Aprika mibulag sa British Commonwealth ug nahimong republika sa Mayo 1961. Niining panahona gubot kaayo ang politika ug midaghan ang kapintasan sa nasod. Aron mokalma ang kahimtang, gipukaw sa kagamhanan ang espiritu sa nasyonalismo, ug nakahatag kinig problema sa mga Saksi ni Jehova sa mga tuig nga misunod.

Sa daghang tuig, ang mga Saksi ni Jehova wala pugsa sa pagsundalo. Kini nabag-o sa ulahing bahin sa katuigan sa 1960 sa dihang ang nasod nakiggubat sa Namibia ug Angola. Gipaobligar sa bag-ong balaod nga magsundalo ang tanang batan-on, puti, ug mahimsog nga mga lalaki. Ang mga brader nga midumili gibalhog sa mga baraks sa militar sulod sa 90 ka adlaw.

Si Mike Marx kauban sa usa ka grupo sa giprisong mga igsoon nga gimandoan sa pagsul-ob ug uniporme ug helmet sa sundalo. Siya miingon: “Kay dili man kami buot nga maalaan nga sundalo, kami mibalibad. Dayon kami gikuhaan sa nagdumalang opisyal, nga usa ka kapitan, ug pipila ka pribilehiyo, ug kami iyang gibartolina, ug gihatagan lamang ug gamayng pagkaon.” Sa ato pa, ang mga igsoon dili makapadalag sulat ug dili makadawat ug mga sulat o mga bisita, o makabaton ug bisan unsang basahon gawas sa Bibliya. Ang gamayng pagkaon nga para kono sa banggiitang mga piniriso maoy tubig ug tunga sa tinapay matag adlaw sulod sa duha ka adlaw nga sundan ug naandang rasyon nga pagkaon sa sundalo sulod sa pito ka adlaw una pa sa rasyon nga tinapay ug tubig sulod sa duha ka adlaw. Bisan ang naandan kono nga pagkaon, gawas nga walay lami, diyutay pa.

Ang tanang paagi gihimo sa pagbungkag sa integridad sa mga igsoon. Ang matag usa gibutang diha sa gamayng selda. Sa usa ka  higayon, sila wala tugoti sa pagkaligo. Apan, ang matag igsoon gihatagan ug usa ka balde nga gamitong arinola ug usa pa ka balde para panghugas. Sa ngadto-ngadto, sila gitugotan na sa pagkaligo.

“Usa ka adlaw niana,” matod pa ni Keith Wiggill, “human makaligo ug bugnawng tubig panahon sa tingtugnaw, gikuha sa mga guwardiya ang among kutson ug habol. Gidid-an nila kami sa pagsul-ob sa among mga sinina, busa nagpurol na lang kami ug nagkamisen. Kami nangatulog sa basa-basa nga tualya diha sa bugnaw kaayong semento. Sa buntag nahibulong ang sarhento mayor nga kami malipayon kaayo ug maayog lawas. Siya miadmitir nga gibantayan kami sa among Diyos panahon sa kamig nga mga gabii sa tingtugnaw.”

Wala pa gani nila matapos ang 90 ka adlaw nga sentensiya, ang mga igsoon gipasakaan na usab ug sumbong tungod sa ilang pagdumili sa pagsul-ob ug uniporme o sa pagbansay-bansay duyog sa ubang mga sundalo nga piniriso. Dayon gipriso na usab. Giklaro sa mga kadagkoan nga dili sila mohunong pagsentensiya sa mga igsoon hangtod nga mag-edad sila ug 65, kay nianang panahona dili na sila kuwalipikadong magsundalo.

Sa 1972, tungod sa kusog nga pagbatok sa publiko ug sa politika, ang balaod gibag-o. Ang mga igsoon kausa na lang sentensiyahan nga katumbas sa gidugayon sa pagbansay sa pagkasundalo. Ang sentensiya sa primero maoy 12 ngadto sa 18 ka bulan. Sa ulahi gipatas-an kini ug tulo ka tuig ug dayon unom ka tuig. Sa ngadto-ngadto, ang mga kadagkoan mihatag ug pipila ka pabor, ug ang mga igsoon gitugotan sa pagdumala ug usa ka senemanang tigom.

Samtang gibilanggo diha sa mga baraks, ang mga igsoon wala makalimot sa sugo ni Kristo nga maghimog mga tinun-an. (Mat. 28:19, 20) Ilang gisangyawan ang kaubang mga piniriso, ang mga kadagkoan, ug ang uban nga ilang makaila. Sa makadiyot, sila gitugotan sa paggamit sa Sabado sa hapon sa pagsangyaw sa maayong balita pinaagi sa pagpadalag mga sulat.

Sa usa ka higayon, gimandoan sa mga kadagkoan sa militar ang 350 ka Saksi nga magdungan sa pagpangaon uban sa 170 ka  sundalong piniriso. Ang baraks mao ang bugtong nga teritoryo nga pagasangyawan nga may proporsiyon nga sa matag 2 ka Saksi, 1 ang dili-Saksi, ug ang mga kadagkoan sa ulahi midesisyon nga ang mga igsoon ibulag sa pagpangaon gikan sa ubang mga piniriso.

KAKRISTIYANOHAN UG NEYUTRALIDAD

Unsay reaksiyon sa mga simbahan sa Kakristiyanohan sa isyu bahin sa pinugos nga pagsundalo? Ang South African Council of Churches (SACC) nagpasa ug resolusyon bahin sa pagtutol sa pagsundalo tungod sa konsensiya sa Hulyo 1974. Apan, nakita diha sa resolusyon nga ang relihiyosong isyu nahimo na hinuong politikal nga isyu. Kini dili supak niadtong dili magsundalo tungod sa konsensiya kon ang militar nagalaban ug “dili-makataronganon ug malupigong sistema” ug busa ang gubat nga ilang gipakig-awayan dili makataronganon. Ang mga simbahang Afrikaans, ug ang ubang mga pundok sa relihiyon, mitutol sa resolusyon sa SACC.

Ang Dutch Reformed Church dili supak nga makiggubat ang kagamhanan. Supak kini sa resolusyon sa SACC kay ilang gilantaw kini ingong paglapas sa Roma kapitulo 13. Laing grupo nga supak sa baroganan sa SACC mao ang mga tsaplin nga nagserbisyo sa South African Defense Force, nga naglakip sa mga klerigo sa mga simbahan nga membro sa SACC. Diha sa ilang katibuk-ang pahayag, ang mga tsaplin sa mga simbahan nga naggamit ug Iningles nga pinulongan tutol sa resolusyon ug miingon: “Among . . . giaghat ang tagsa-tagsa ka membro sa among simbahan ug ilabina ang mga batan-ong lalaki nga sila motabang sa pagdepensa sa ilang nasod.”

Dugang pa, ang tagsa-tagsang mga simbahan nga membro sa SACC walay klarong baroganan bahin sa neyutralidad. Ang librong War and Conscience in South Africa miangkon: “Wala ipatin-aw sa kadaghanang simbahan . . . ang ilang baroganan ngadto sa ilang mga sakop, ug labaw nang wala nila idasig sa ilang mga sakop ang pagdumili sa pagsundalo tungod sa konsensiya.” Gipakita sa libro nga tungod sa kusganong reaksiyon sa kagamhanan sa resolusyon sa SACC, nga gisuportahan ug estriktong  balaod, ang mga simbahan nagpanuko sa paglaban sa ilang pagtuo: “Ang mga paningkamot sa pagpugos sa mga simbahan sa paghimog positibong lihok napakyas.”

Sa kasukwahi, kini nga libro miadmitir: “Sa dakong bahin, ang kadaghanan niadtong gibilanggo nga tutol sa pagsundalo tungod sa konsensiya maoy mga Saksi ni Jehova.” Kini midugang: “Gihatagan ug dakong pagtagad sa mga Saksi ni Jehova ang katungod sa mga indibiduwal sa pagtutol sa gubat tungod sa konsensiya.”

Ang baroganan sa mga Saksi bug-os nga relihiyoso. Bisan tuod ilang giadmitir nga “ang naglungtad nga mga awtoridad napahimutang sa ilang relatibong mga posisyon pinaagi sa Diyos,” ang mga Saksi nagpabiling neyutral sa politika. (Roma 13:1) Sila kinahanglang magmaunongon kang Jehova, nga nagbutyag diha sa iyang Pulong, ang Bibliya, nga ang iyang matuod nga mga magsisimba dili makiggubat.—Isa. 2:2-4; Buh. 5:29.

Human nga gisunod na kini nga sistema sa pagbilanggo sa daghang tuig, nadayag nga ang mga Saksi ni Jehova dili gayod mobulag sa ilang neyutral nga baroganan aron lang makaikyas sa mga pagdagmal. Dugang pa, ang mga baraks naghuot ug nakapukaw ug negatibong publisidad. May mga opisyales sa kagamhanan nga nangusog sa pagbilanggo sa mga brader ngadto sa prisohan sa sibilyan.

Ang ubang buotang mga kadagkoan sa militar mitutol. Maayo ang ilang pagtamod sa atong batan-ong mga brader tungod sa ilang taas nga mga sukdanan sa moral. Kon ibalhog ang mga igsoon sa prisohan sa sibilyan, sila makabaton ug kriminal nga rekord. Ilang makauban usab ang mga kriminal sa katilingban ug peligrong malugos. Busa, sila gipaserbisyo na lang sa komunidad diha sa mga departamento sa kagamhanan nga dili konektado sa militar. Sa dihang nabag-o ang kahimtang sa nasod sa katuigan sa 1990, ang pinugos nga pagsundalo giwagtang.

Sa unsang paagi naapektohan ang atong batan-ong mga brader sa pagkapriso ug dugay sa hinungdanong panahon sa ilang pagkabatan-on? Daghan ang nakabaton ug maayong rekord sa maunongong pag-alagad kang Jehova ug maalamon  nga gigamit kini nga kahigayonan sa pagtuon sa Pulong sa Diyos ug sa pagtubo sa espirituwal. “Ang akong pagkapriso diha sa baraks nahimong dakong bahin sa akong kinabuhi,” miingon si Cliff Williams. “Ang tin-awng pamatuod sa panalipod ni Jehova ug panalangin sa panahong gibilanggo ako nakapalihok kanako sa paggugol ug dugang pang panahon alang sa intereses sa Gingharian. Wala magdugay human ako gibuhian sa 1973, nagregular payunir ako, ug sa pagkasunod tuig gipatawag ako sa Bethel, diin ako nag-alagad gihapon hangtod karon.”

Si Stephen Venter, nga 17 anyos pa dihang gipriso sa baraks, miingon: “Ako maoy dili-bawtismadong magmamantala nga kulang pa ug kahibalo sa kamatuoran. Ang espirituwal nga tabang nga akong nadawat gikan sa adlaw-adlawng paghisgot sa teksto sa Bibliya—nga among ginahimo mabuntag samtang manglampaso kami sa salog—ang regular nga mga miting, ug ang akong pagtuon sa Bibliya nga gidumala sa mas eksperyensiyadong brader nakatabang kanako sa pag-antos. Bisan tuod nakaagom ako ug mapait nga kasinatian, katingalahan nga wala na kaayo akoy mahinumdoman niana! Gani, ang tulo ka tuig nga pagkapriso tingali mao ang labing maayong mga tuig sa akong kinabuhi. Ang maong kasinatian nakatabang kanako sa pagpaangay sa kausaban gikan sa pagkabata ngadto sa pagkahamtong. Nakabaton ako ug kahibalo bahin kang Jehova, ug kana nakapadasig kanako sa pagsulod sa bug-os-panahong pag-alagad.”

Ang dili-makataronganong pagbilanggo sa atong mga igsoon nakahatag ug mapuslanong katuyoan. Si Gideon Benade, kinsa miduaw sa mga igsoon diha sa mga baraks misulat, “Kon hinumdoman ang nangagi, maamgohan mo nga pagkadako gayod nga pagpamatuod ang nahatag.” Ang pag-antos sa atong mga igsoon ug ang daghang mga balita bahin sa ilang mga pagsulay ug mga sentensiya nagbilin ug dili-malimtang rekord sa neyutral nga baroganan sa mga Saksi ni Jehova, nga nakahatag ug maayong impresyon sa militar ug sa tibuok nasod.

ANG INTEGRIDAD SA ITOM NGA MGA IGSOON

Sa unang mga tuig nga nagmando pa ang kagamhanan nga may pagpihig sa rasa, ang itom nga mga igsoon lahi ug giatubang  nga mga pagsulay sa neyutralidad kay sa puti nga mga igsoon. Pananglitan, ang mga itom wala ipatawag aron magsundalo. Apan, sa dihang ang itom nga partido sa politika mitutol sa pagmando sa kagamhanan nga mapihigon sa rasa, daghang pagsulay ang naagoman sa itom nga mga Saksi. Ang uban gipatay, ang uban gikulata, ang uban mikalagiw samtang ang ilang mga balay ug ang ilang mga kabtangan gisunog—kining tanan gihimo tungod kay sila nagpabiling neyutral. Oo, sila determinado sa pagtuman sa sugo ni Jesus nga mahimong ‘dili bahin sa kalibotan.’—Juan 15:19.

Ang ubang mga partido sa politika nagsugo nga ang tanan sa ilang dapit mopalit ug kard sa partido politika. Ang mga hawas niining mga grupoha moduaw sa mga balay sa mga tawo nga mangayog kuwarta nga gamiton sa pagpalit ug mga armas o sa pagpalubong sa ilang mga kauban nga namatay sa gubat batok sa puti nga mga militar. Sanglit ang itom nga mga igsoon matinahorong midumili sa paghatag ug kuwarta, sila giakusar nga mga espiya sa kagamhanan nga mapihigon sa rasa. Samtang nagsangyaw, ang ubang mga igsoong lalaki ug babaye giatake ug giakusar nga nagpakaylap ug propaganda sa puti nga mga Afrikaans.

Tagda pananglitan si Elijah Dlodlo, kinsa miundang sa iyang dakog-kita nga karera diha sa esport aron mahimong usa sa dedikadong mga alagad ni Jehova. Duha ka semana una pa sa unang demokratikanhong eleksiyon sa Habagatang Aprika, tensiyonado kaayo ang itom nga mga komunidad. Ang kongregasyon ni Elijah midesisyon sa pagsangyaw sa teritoryo nga panagsa ra nilang maduaw, nga mga pipila ka kilometros ang gilay-on. Si Elijah, nga nabawtismohan mga duha pa lang ka bulan, gitudlo sa pagsangyaw uban sa duha ka bayong nga dili pa bawtismadong mga magmamantala. Samtang nakigsulti sa usa ka babaye sa pultahan, sila giduol sa usa ka grupo sa mga batan-on, nga mga membro sa partido sa politika. Ang lider dunay sjambok, usa ka baga nga panit nga latigo. “Unsay inyong gihimo dinhi?” siya nangutana.

“Nag-estoryahay kami bahin sa Bibliya,” mitubag ang tagbalay.

 Wala magtagad sa tagbalay, ang nasuko nga tawo miingon kang Elijah ug sa iyang duha ka kauban: “Kamong tulo, uban namo. Dili karon panahon sa Bibliya; panahon karon sa pagpakig-away alang sa atong mga katungod.”

Si Elijah walay kokahadlok nga mitubag, “Dili puwede tungod kay kami nag-alagad kang Jehova.”

Dayon gitukmod sa tawo si Elijah ug gilatigo siya ginamit ang sjambok. Matag latigo, ang tawo mosinggit, “Uban namo!” Human sa unang latigo, wala na mobatig kasakit si Elijah. Siya napalig-on sa mga pulong ni apostol Pablo, kinsa miingon nga ang tanang matuod nga mga Kristohanon “pagalutoson.”—2 Tim. 3:12.

Ang tawo sa ulahi gikapoy ug mihunong. Dayon gibadlong sa usa sa mga miatake ang tawo nga may latigo, kinsa miingon nga si Elijah dili ilang katagilungsod. Ang grupo nagkabahin-bahin ug nag-awayay, ug ang lider gilatigo pag-ayo ginamit ang iyang kaugalingong sjambok. Si Elijah ug ang iyang duha ka kauban nakaikyas. Kini nga pagsulay nakapalig-on sa pagtuo ni Elijah, ug siya nagpadayon sa pag-uswag ingong maisogong magwawali sa maayong balita. Karon, siya minyo na, ug may mga anak, ug nag-alagad ingong ansiyano sa iyang kongregasyon.

Ang atong itom nga mga sister maisogon usab bisan gidid-an sa pagsangyaw. Tagda pananglitan ang panig-ingnan ni Florah Malinda. Ang iyang bawtismadong anak nga babaye, si Maki, gisunog sa grupo sa mga batan-on tungod kay iyang gidepensahan ang iyang magulang nga lalaki kinsa midumili sa pag-anib sa ilang partido sa politika. Bisan pa niining makapasubong kamatayon, si Florah wala masuko apan nagpadayon sa pagsangyaw sa Pulong sa Diyos diha sa iyang komunidad. Usa ka adlaw niana, ang mga hawas sa partido sa politika nga nagpatay sa iyang anak nga babaye namugos sa pagpaanib kaniya sa ilang partido kay kon dili may mahitabo gayod kaniya. Gitabangan siya sa mga silingan, nga miingon nga siya walay gidapigan sa politika apan puliki sa pagtabang sa mga tawo sa pagtuon sa Bibliya. Tungod niini  ang mga aktibista naglalis, ug sa ulahi ila na lang gipasagdan si Florah. Sulod niining malisod nga panahon ug hangtod karon, si Florah matinumanong nag-alagad gihapon ingong regular payunir.

Usa ka brader nga regular payunir nag-asoy sa nahitabo kaniya samtang nagbiyahe sakay sa bus paingon sa iyang teritoryo. Siya gitulod sa usa ka batan-ong aktibista sa politika ug nangutana kon nganong nagdala siya ug literatura nga giimprenta sa mga Afrikaans ug gibaligya ngadto sa itom nga mga tawo. Ang brader miasoy sa sunod nga nahitabo: “Gipugos niya ako sa paglabay sa literatura diha sa bentana sa bus. Kay wala man ako mosugot, iya akong gisagpa ug iyang gidus-an ang akong aping sa iyang nagbaga nga sigarilyo. Wala ako mobalos. Dayon iyang gilabnot ang akong bag sa literatura ug gilabay kini sa bentana. Iyang gibira usab ang akong korbata, nga nag-ingon nga estilo sa mga puti nga tawo ang akong pagpamesti. Nagsige siya ug pagpanginsulto ug pagbugal-bugal kanako, nga nag-ingon nga ang mga tawong sama nako angayng sunogon. Giluwas ako ni Jehova tungod kay nakakawas ako sa bus nga walay nahitabo. Kining hitaboa wala makapugong kanako sa pagpadayon sa pagsangyaw.”

Ang sanga sa Habagatang Aprika nakadawat ug daghang sulat gikan sa mga tawo ug sa mga kongregasyon nga nag-asoy bahin sa integridad sa itom nga mga igsoon. Ang usa sa maong sulat gipadala sa usa ka ansiyano sa kongregasyon sa KwaZulu-Natal. Kini nag-ingon: “Kami nagsulat niini sa pagpahibalo kaninyo nga namatay na ang atong buotang igsoon nga si Moses Nyamussua. Siya welder ug mekaniko. Sa usa ka higayon siya gihangyo sa usa ka politikal nga grupo sa pagwelding sa ilang paltik nga mga pusil, ug siya mibalibad. Dayon, sa ika-16 sa Pebrero, 1992, sila nagrali, diin ilang naengkuwentro ang kakontra nga grupo. Sa gabii  niana gihapong adlawa sa ilang pagpauli gikan sa ilang engkuwentro, ilang nasugatan ang brader nga nagpaingon sa shopping center. Didto ilang giduslak siya ug bangkaw. Unsa may ilang rason? ‘Mibalibad ka sa pagwelding sa among mga pusil, ug tungod niana ang among mga kauban namatay sa engkuwentro.’ Naguol kaayo niini ang mga igsoon, apan nagpadayon gihapon kami sa among pagsangyaw.”

PAGSUPAK DIHA SA MGA ESKUYLAHAN

May mitunghang mga problema sa mga eskuylahan tungod kay ang mga anak sa mga Saksi dili moduyog sa pagpangadye ug pag-awit ug relihiyosong mga awit sa panagtipon mabuntag. Dili kini problema sa mga eskuylahan sa puti nga mga estudyante. Magpadala lang ug sulat ang mga ginikanan nga magpatin-aw sa ilang baroganan, ug ang ilang mga anak dili na pugson sa pagpakigbahin. Apan sa mga eskuylahan sa mga itom, ang pagdumili sa pagpakigbahin sa relihiyosong mga seremonyas giisip nga pagsukol batok sa awtoridad sa eskuylahan. Ang mga magtutudlo nabag-ohan niini. Sa dihang ang mga ginikanan moabot aron magpatin-aw sa baroganan sa mga Saksi, ang mga magtutudlo dili maminaw.

Ang kadagkoan sa eskuylahan moinsistir nga ang mga anak sa mga Saksi ni Jehova kinahanglang motambong sa panagtipon mabuntag tungod kay dinhi ipahibalo ang mga kalihokan sa eskuylahan. Ang mga bata motambong apan hilom nga magtindog panahon sa pag-awit ug pagpangadye, nga dili makigbahin. Tan-awon sa ubang mga magtutudlo ang mga bata nga naglinya kon gipiyong ba nila ang ilang mga mata panahon sa pagpangadye ug kon nanganta ba sila sa relihiyosong mga alawiton. Makapalipay nga kining maong mga kabataan, ang uban kanila bata pa kaayo, maisogong naghupot sa ilang integridad.

Human nga gipaundang ang daghan kaayong kabataan sa mga eskuylahan, ang mga igsoon nakadesisyon sa pagpasaka ug  sumbong. Sa Agosto 10, 1976, ang Korte Suprema sa Johannesburg nagpakanaog ug hukom sa usa ka dako nga kaso nga nalangkit ang 15 ka estudyante sa usa ka eskuylahan. Ang mga nota nga nakuha diha sa husay nag-ingon: “Ang mga administrador sa eskuylahan . . . miadmitir nga may katungod ang mga anak sa nagpasakag sumbong sa pagdumili sa pagpakigbahin sa pagpangadye ug pag-awit sa relihiyosong mga alawiton, ug . . . miadmitir usab nga ang pagsuspenso ug pagpalagpot sa mga bata sa eskuylahan . . . supak sa balaod.” Dako kaayo kining legal nga kadaogan, ug kining problemaha nasulbad ra sa ulahi diha sa tanang eskuylahan nga natungdan.

UBANG MGA PROBLEMA DIHA SA MGA ESKUYLAHAN

Daghang batan-ong mga Saksi nga nagtungha sa mga eskuylahan sa mga puti nakaatubang ug lahi nga pagsulay sa integridad nga tungod niini sila gipalagpot sa mga eskuylahan. Ang kagamhanan nga mapihigon sa rasa nag-engganyo sa puti nga mga bata sa pagsuportar sa ideolohiya niini. Sa 1973 gisugdan sa kagamhanan ang usa ka programa nga gitawag ug Pagpaandam sa Kabataan. Lakip niini mao ang pagmartsa, pagdepensa sa kaugalingon, ug ubang mga kalihokan nga makinasodnon.

Ang ubang mga ginikanang Saksi nangayog tabang sa abogado, ug kining isyuha gipresentar ngadto sa ministro sa edukasyon apan walay resulta. Ang ministro miingon nga lunlon edukasyon ang katuyoan sa programang Pagpaandam sa Kabataan. Ang kagamhanan naghatag ug negatibong publisidad batok sa mga Saksi ni Jehova bahin niini nga isyu. Diha sa ubang mga eskuylahan ang mga prinsipal dili kaayo estrikto ug ang mga kabataan wala pugsa sa pagpakigbahin sa dili-kasulatanhong mga bahin sa programa, apan diha sa ubang mga eskuylahan ang mga kabataan gipalagpot.

Pipila lamang ka Kristohanong mga ginikanan ang makaabot sa pagpatungha sa ilang mga anak sa pribadong mga eskuylahan. Busa, gipatungha na lang sa ubang mga ginikanan ang ilang mga anak pinaagig koresponsal. Ang mga Saksi nga mga magtutudlo nagtanyag sa pagtudlo diha sa mga balay. Bisan pa  niana, ang kadaghanan sa kabataang gipalagpot sa mga eskuylahan wala makatapos sa ilang pagtungha sa hayskul. Hinunoa, sila gibansay pinaagi sa Kasulatan diha sa ilang mga balay ug sa ilang mga kongregasyon. (Isa. 54:13) Ubay-ubay kanila misulod sa bug-os-panahong pag-alagad. Kining maisogong mga batan-on nalipay nga sila nakalahutay sa pagsulay, nga bug-os nga nagsalig kang Jehova. (2 Ped. 2:9) Sa ngadto-ngadto, ang kahimtang sa politika sa nasod nabag-o, ug ang among kabataan wala na ipalagpot sa mga eskuylahan tungod sa pagdumili sa pagpakigbahin sa mga kalihokan maylabot sa pagmahal sa nasod.

ANG PAGPIHIG SA RASA UG ANG ATONG MGA KOMBENSIYON

Sa pagtuman sa balaod sa Habagatang Aprika, naghikay ang mga igsoon ug lahi nga mga kombensiyon sa matag grupo sa rasa. Ang unang higayon nga nagkatigom ang tanang rasa sa usa ka lugar maoy sa nasyonal nga asembliya nga gihimo didto sa Wembley Stadium, Johannesburg, sa 1952. Nianang higayona, sila si Brader Knorr ug Henschel miduaw sa Habagatang Aprika ug mihatag ug mga pakigpulong niining kombensiyona. Sa pagsunod sa mga balaod sa kagamhanan nga mapihigon sa rasa, ang lainlaing mga grupo sa rasa kinahanglang dili mag-uban paglingkod. Ang mga puti nanglingkod sa kasadpang bahin sa estadyum, ang mga itom sa sidlakang bahin, ang mga Tabonon ug mga Bombay sa amihanang bahin sa estadyum. Ang mga kahikayan sa kapeterya kinahanglang ilain usab. Bisan pa niini  nga mga restriksiyon, si Brader Knorr misulat bahin sa kombensiyon: “Ang makapalipay mao nga kitang tanan magkauban niini ra nga estadyum nagsimba kang Jehova ingong nahiusang balaan nga pundok.”

Sa Enero 1974 dihay tulo ka kombensiyon sa ubang mga dapit sa Johannesburg, usa alang sa mga itom, usa alang sa mga Tabonon ug sa mga Bombay, ug usa alang sa mga puti. Apan, dihay linain nga kahikayang gihimo sa kataposang adlaw sa kombensiyon: Ang tanang rasa mag-abot sa Rand Stadium sa Johannesburg sa sesyon sa hapon. Ang total nga 33,408 nagpanon ngadto sa estadyum. Pagkamalipayon nga okasyon kadto! Niining higayona ang tanang rasa nag-ubanay ug nagtaparay paglingkod. Daghang bisita nga taga-Uropa miadto usab, nga naghimo niining okasyona nga halandomon kaayo. Sa unsang paagi natigayon kini? Wala lang makaamgo nianang higayona, ang mga naghikay sa kombensiyon nakaabang ug estadyum nga gamiton para lamang sa internasyonal, lain-lain ug rasa nga mga okasyon, ug dili na magkinahanglan pag permit alang niining usa ka adlaw nga sesyon.

GIHIMO ANG KOMBENSIYON BISAN PA SA PAGPIHIG

Sa mga katuigang milabay, dihay gihimong kahikayan alang sa usa ka nasyonal nga kombensiyon sa Johannesburg. Apan, usa ka hawas sa gobyerno sa Pretoria miduaw sa mga opisina sa gobyerno sa Johannesburg nga nag-atiman sa mga kalihokan sa mga tawong Bantu (mga tawong itom) ug nakadiskobre diha sa mga rekord sa ilang miting nga ang Mofolo Park gireserba nga gamiton sa mga Saksi ni Jehova alang sa kombensiyon sa itom nga mga igsoon.

Iyang gireport kini ngadto sa iyang hedkuwarter sa Pretoria, ug gikanselar dayon sa Bantu Affairs Department ang maong naeskedyul na nga asembliya, nga nag-ingon nga ang mga Saksi wala ilha sa gobyerno ingong relihiyon. Ang kombensiyon sa puti nga mga igsoon gieskedyul nga himoon sa samang panahon diha sa Milner Park Show Grounds sa sentro sa Johannesburg, ug ang tabonon nga mga igsoon magtigom usab diha sa Union Stadium, sa kasadpang bahin sa gawas sa siyudad.

 Giadto sa duha ka brader sa Bethel ang giingon nga ministro, nga pastor kanhi sa Dutch Reformed Church. Ang duha ka brader miingon nga daghang higayon nang gihimo sa mga Saksi ang mga kombensiyon diha sa Mofolo Park ug nga ang puti ug tabonon nga mga igsoon dunay ilang kaugalingong mga kombensiyon usab, busa nganong did-an man ang itom nga mga igsoon sa katungod sa pagtigom? Ang ministro wala gayod maminaw.

Sanglit ang Mofolo Park nahimutang man sa kasadpang bahin sa Johannesburg, nakadesisyon kining duha ka brader nga sa sidlakang bahin na lang sa Johannesburg himoon ang kombensiyon, diin ubay-ubay usab ang mga lungsod sa mga itom. Nakigkita sila sa direktor nga nagdumala, apan wala nila isulti kaniya ang miting nila uban sa ministro sa Pretoria. Siya masinabtanon kaayo sa dihang mihangyo sila ug dapit nga pagahimoan sa kombensiyon. Iyang gipagamit kanila ang Wattville Stadium. Kining maong pasilidad dunay kalingkoran nga hinagdan-hagdan, samtang ang Mofolo Park wala.

Gipahibalo dayon ang tanang mga igsoon sa bag-ong lugar nga pagahimoan sa kombensiyon. Malamposon ang ilang kombensiyon nga gitambongan ug 15,000 ug walay kababagan gikan sa Pretoria. Human niadto, sa Wattville Stadium na ginahimo sa mga igsoon ang mga kombensiyon sa daghang tuig nga walay problema.

USA KA LEGAL NGA ASOSASYON NATUKOD

Sa Enero 24, 1981, sa pagdumala sa Nagamandong Lawas, usa ka legal nga asosasyon nga gilangkoban ug 50 ka membro ang natukod: Mga Saksi ni Jehova sa Habagatang Aprika. Kining legal nga asosasyon nakatabang sa pagpalambo sa espirituwal nga intereses sa daghang paagi.

Ang mga igsoon sa sanga daghang tuig nang nangayog awtorisasyon aron ang mga Saksi ni Jehova dunay ilang kaugalingong tigkasal, apan sila gibalibaran. Si Frans Muller nahinumdom: “Sa matag hangyo namo, kami balibaran sa mga opisyales sa kagamhanan, nga mopadayag sa ilang pagbati pinaagi sa pag-ingon nga ang among relihiyon wala ilha sa gobyerno ug walay kalig-on aron kami makabaton ug tigkasal.”

 Dugang pa, tungod kay kami walay legal nga asosasyon, nalisdan kami sa pagpangayog permit sa pagtukod ug mga Kingdom Hall sa mga lungsod sa mga itom. Balibaran kanunay ang mga igsoon tungod kay ang mga awtoridad moingon: “Ang inyong relihiyon wala ilha sa gobyerno.”

Apan, wala magdugay human matukod kini nga asosasyon, ang mga igsoon gitugotan sa pagtudlo ug mga tigkasal. Sila gitugotan usab sa pagtukod ug mga Kingdom Hall sa mga lungsod sa mga itom. Ang Habagatang Aprika karon adunay kapin sa 100 ka ansiyano nga tigkasal. Sila makahimo ug seremonya sa kasal diha sa mga Kingdom Hall, busa dili na kinahanglang moadto pa sa korte ang mga kaslonon aron himoon ang usa ka sibil nga seremonya sa kasal.

BAG-ONG KAUSABAN SA PAG-IMPRENTA

Ang mga paagi sa pag-imprenta kusog nga nagbag-o, ug ang makina nga letterpress nalabyan na sa panahon. Dugang pa, ang mga piyesa nihit ug mahal pa. Busa nadesisyonan nga panahon nang pulihan kinig kompiyuterisadong pag-imprenta pinaagig phototypeset ug offset nga makina. Ang stand-alone nga mga yunit para sa data-capturing ug phototypesetting gipalit, ug sa 1979 usa ka TKS rotary offset press ang giinstalar—nga donasyon sa sanga sa Japan.

Kay nagaimprenta man ug daghan kaayong literatura ang mga Saksi ni Jehova sa nagkalainlaing pinulongan, ilang nakita nga bentaha ang paghimog ilang kaugalingong sistema sa pag-phototypeset. Sa 1979, ang mga igsoon sa Brooklyn, New York, nagsugod sa pagdisenyo nianang gitawag sa ulahi ug MEPS (pinamubo alang sa multilanguage electronic phototypesetting system). Ang MEPS gitaod didto sa Habagatang Aprika sa 1984. Tungod sa paggamit ug mga kompiyuter diha sa paghubad ug pag-phototypeset, ang literatura madungan na pagpatik diha sa nagkalainlaing mga pinulongan.

NAGPLANO ALANG SA UMAABOT NGA PAG-USWAG

Sa unang bahin sa katuigan sa 1980, ang mga bilding sa Bethel sa Elandsfontein kulang nag lugar aron maatiman ang nagdako nga mga panginahanglan sa kanataran. Busa, dihay  gipalit nga yuta sa lungsod sa Krugersdorp, nga biyaheon ug mga 30 minutos gikan sa Johannesburg. Ang 87 ka ektaryang propiedad maoy usa ka maanindot, bukiron nga dapit, nga dunay sapa sa utlanan sa propiedad. Daghang igsoon miundang pagtrabaho aron makatabang sa pagtukod sa bilding, ug gigamit sa uban ang ilang bakasyon aron sila makatabang usab. Dihay pipila ka boluntaryo nga miabot gikan sa ubang mga nasod, sama sa New Zealand ug sa Tinipong Bansa, ug ang pagtukod natapos sulod sa unom ka tuig.

Lisod gihapon ang pagkuhag permit alang sa itom nga mga Saksi, nga kadaghanan mga maghuhubad, sa pagpuyo diha sa propiedad. Gihatagan sila ug permit, apan alang lamang sa 20 ka tawo, ug kinahanglang tukoran sila ug lahi nga puy-anan. Apan, sa ngadto-ngadto, gipaluagan sa kagamhanan ang polisa niini sa pagpihig sa rasa, ug ang mga igsoon sa tanang rasa makapuyo na sa bisan unsang lawak sa Bethel.

Ang pamilya nalipay sa pulido nga pagkatukod nga Bethel ug sa luag, maayong pagkaplanong mga lawak. Ang pula nga tisa nga bungbong sa tulo ka andanang bilding gilibotan ug maanindot nga mga tanaman. Sa nagsugod ang pagtukod didto sa Krugersdorp, dihay 28,000 ka aktibong mga Saksi sa Habagatang Aprika. Sa panahon sa dedikasyon sa bilding, sa Marso 21, 1987, ang gidaghanon mitubo sa 40,000. Bisan pa niana, ang uban naglibog kon gikinahanglan ba gayod ang pagtukod ug ingon niini ka dako nga pasilidad. Ang usa ka andana para sa opisina wala gamita, ug ang usa ka bahin sa puy-anan wala pay nagpuyo. Ang mga igsoon nagplano nang daan alang sa umaabot ug masaligon nga sila nakatagana nang daan sa umaabot nga pag-uswag.

PAGTAGANA SA PANGUNANG PANGINAHANGLAN

Dihay dinaliang panginahanglan ug dugang nga mga Kingdom Hall alang sa nagkadaghang kongregasyon. Ang mga igsoon sa mga lugar nga halos pulos itom ang molupyo nagtigom sa malisod nga mga kahimtang. Sila migamit ug mga garahe, mga kamalig, ug mga klasrom, diin sila manglingkod diha sa gagmayng mga lingkoranan alang sa gagmayng mga bata. Ilang giagwanta  usab ang ubang relihiyosong mga grupo nga naggamit ug mga klasrom diha sa mao ra nga eskuylahan, nga kusog kaayong manganta ug magtambol-tambol nga makabungol pamation.

Sa ulahing bahin sa 1980, ang mga Regional Building Committee nagsugod sa pag-eksperimento ug bag-ong mga pamaagi aron dali mahuman pagtukod ang mga Kingdom Hall. Sa 1992, 11 ka Saksi nga taga-Canada nga eksperyensiyado sa mga proyekto nga gidisenyo nga daling mahuman miboluntaryo sa pagtukod ug usa ka dos andanas nga bilding para sa duha ka Kingdom Hall diha sa Hillbrow, Johannesburg. Gipaambit niining mga igsoona ang ilang kahibalo ngadto sa lokal nga mga igsoon ug gitabangan sila sa pagpauswag sa ilang pamaagi sa pagtukod.

Ang unang dali mahuman nga paagi sa pagtukod nga Kingdom Hall mao ang sa Diepkloof, Soweto, sa 1992. Ang mga igsoon nangitag yuta nga katukoran ug Kingdom Hall niining dapita sukad pa sa 1962. Si Zechariah Sedibe, nga maoy nangitag yuta niining dapita, mitambong sa dedikasyon sa Kingdom Hall sa Hulyo 11, 1992. Siya dakog pahiyom nga miingon: “Wala gayod kami magtuo nga makatukod kami ug Kingdom Hall. Bata pa kami niadtong higayona. Karon ako retirado na, apan kami duna nay tigomanan, ang una nga natukod sa Soweto sa pipila lang ka adlaw.”

Aduna nay 600 ka Kingdom Hall karon diha sa mga nasod nga gidumala sa sanga sa Habagatang Aprika. Kini nga mga tigomanan nagsilbing sentro sa putling pagsimba kang Jehova. Apan, duna pay duolan sa 300 ka kongregasyon nga may 30 o kapin pang mga magmamantala nga ang matag usa niini nagkinahanglan ug ilang kaugalingong Kingdom Hall.

Nag-alagad ilalom sa pagdumala sa sangang buhatan, ang 25 ka Regional Building Committee naghatag ug praktikal nga tabang sa mga kongregasyon nga buot magtukod ug tigomanan. Ang mga kongregasyon makautang ug kuwarta nga walay interes aron sila matabangan sa pagtukod sa ilang mga proyekto. Si Peter Butt, nga nagtabang sa pagpanukod ug Kingdom Hall kapin na sa 18 ka tuig, mao ang tsirman sa Gauteng Regional Building Committee. Siya miingon nga ang mga igsoon  nga membro niini nga mga komite sagad pamilyado, apan sila malipayon sa paggugol ug dakong panahon sa pag-alagad sa ilang mga igsoon.

Laing membro sa rehiyonal nga komite, si Jakob Rautenbach, miingon nga ang mga membro sa komite sagad magtrabaho diha mismo sa lugar nga pagatukoran sa tibuok panahon sa pagtukod. Dugang pa, sila maoy magplano sa tanan sa dili pa magsugod ang pagtukod. Siya miingon nga malipayon ug matinabangon ang boluntaryong mga trabahante. Sila mobiyahe paingon sa lugar nga pagatukoran, nga usahay gikan pa gayod sa lagyo kaayong lugar, nga ilang kaugalingong plete.

Si Jakob miingon nga daghang igsoon malipayon sa paghatag sa ilang panahon ug kahinguhaan alang sa pagtukod ug Kingdom Hall ug mihatag niini nga pananglitan: “Duha ka babayeng managsoon sa unod nga dunay ilang kaugalingong kompaniya sa mga trak naghikay sa paghatod sa among 13-metros [40-piye] nga container sa mga gamit ngadto sa mga lugar nga pagatukoran diha sa tibuok nasod—ug hangtod pa gani sa silingang mga nasod—ug ila kining gihimo sukad pa sa 1993. Dako-dako gayod kana nga donasyon! Daghang kompaniya nga among gikasabot naengganyo sa paghatag ug mga donasyon o sa paghatag kanamo ug mga diskuwento sa dihang makita nila ang among ginahimo.”

Human sa pagplanog maayo ug pag-organisar sa mga tem sa mga trabahante, sagad mapatindog sa mga igsoon ang tigomanan sulod lamang sa tulo ka adlaw. Nakadayeg kaayo ang daghang tumatan-aw. Sa hapit nang matapos ang unang adlaw sa pagtukod, duha ka lalaki nga nakainom ug daghang serbesa diha sa duol nga bar miduol sa mga igsoon. Sila miingon nga kaniadto diha sila tig-agian sa bakanteng lote paingon sa ilang mga balay apan karon duna nay bilding nga nagbarog niana. Nangutana sila kon asa sila moagi, kay wala na man silay agianan.

ESPIRITU SA PAGSAKRIPISYO SA KAUGALINGON

Ang mga kausaban sa politika sa unang bahin sa katuigan sa 1990 wala makahatag ug kalinaw ug kasegurohan. Sa kasukwahi,  ang kapintasan misamot hinuon. Ang kahimtang malisod, ug ang mga tawo mihatag ug lainlaing katarongan sa pagdaghan sa kapintasan, ang kadaghanan niini nalangkit sa nagkontrahay nga partido sa politika ug kanihit sa panalapi.

Bisan pa niana, ang pagpanukod ug mga Kingdom Hall nagpadayon. Ang mga boluntaryo sa nagkalainlaing mga rasa mosulod sa mga kalungsoran, nga kuyogan sa lokal nga mga igsoon. Ang ubang mga boluntaryo giatake sa nangasukong mga tawo. Sa panahon nga gitukod ang usa ka tigomanan sa Soweto sa 1993, gibato sa nangasukong mga tawo ang tulo ka puti nga mga igsoon nga nagbiyahe paingon sa lugar nga tukoran ug Kingdom Hall nga nagdalag mga materyales sa pagtukod. Ang mga bentana sa sakyanan gibuak, ug ang mga igsoon nasamdan. Sila nagpadayon sa pagmaneho hangtod sila nakaabot. Gihatod dayon sila sa mga igsoon sa ospital nga miagi sa dili delikado nga dalan.

Ang trabaho sa proyekto wala malangan. Sila nagbantay, ug ginatos gikan sa tanang rasa nagtrabaho pagkasunod semana. Ang lokal nga mga payunir nakigbahin sa pagsangyaw sa kadalanan sa teritoryo palibot sa tigomanan. Kon makamatikod sila ug kagubot, ilang pasidan-an ang mga igsoon. Paglabay sa pipila ka adlaw, ang nasamdang mga igsoon nakabalik sa pagtrabaho sa pagtukod sa tigomanan.

Mapasalamaton ang mga kongregasyon sa debosyon ug pagsakripisyo sa mga igsoon nga miboluntaryo sa pagtukod sa Kingdom Hall. Sulod sa 15 ka tuig, si Fanie ug Elaine Smit, nga kanunayng mobiyahe ug lagyong mga distansiya sa ilang kaugalingong gasto, nakatabang ug 46 ka kongregasyon sa pagtukod ug ilang kaugalingong mga Kingdom Hall.

Ang usa ka kongregasyon sa KwaZulu-Natal misulat sa Regional Building Committee: “Inyong gisakripisyo ang inyong katulog, ang kalipay nga makauban ang inyong mga pamilya, ang inyong paglingaw-lingaw—ug daghan pa—aron lang moanhi dinhi sa pagtukod ug tigomanan alang kanamo. Gawas pa niana, kami nahibalo nga dako usab kamog gasto aron mahuman ang proyekto. Hinaot nga hinumdoman kamo ni Jehova sa inyong ‘kaayo.’—Nehemias 13:31.”

 Kon makatukod na ang mga kongregasyon ug ilang kaugalingong Kingdom Hall, kini dunay maayong epekto sa kasilinganan. Pananglitan, usa ka kongregasyon nagkomento: “Midaghan gayod ang tumatambong human matukod ang Kingdom Hall nga tungod niini ang kongregasyon gibahin sa duha ka grupo alang sa pakigpulong publiko ug sa Pagtuon sa Bantayanang Torre. Kinahanglang magtukod kami ug laing kongregasyon sa dili madugay.”

Ang gagmayng mga kongregasyon sa kabaryohan usahay dili makaarang sa pagtukod ug tigomanan. Apan, ang uban nakakitag mga paagi aron makakuwarta. Sa usa ka kongregasyon, ang mga igsoon namaligya ug mga baboy. Sa dihang nagkinahanglan pa sila ug kuwarta, nagbaligya silag baka ug kabayo. Dayon nagbaligya sila ug 15 ka karnero, dihay gibaligya nga laing baka, ug unya kabayo na usab. Usa ka sister mitanyag nga siyay mopalit ug pintal, dihay mipalit ug alpombra, ug dihay mipalit ug kortina. Sa kataposan, dihay gibaligyang usa pa ka baka ug lima pa ka karnero aron ipalit ug mga lingkoranan.

Sa nahuman ang ilang Kingdom Hall, ang kongregasyon sa Gauteng misulat: “Labing menos duha ka semana human matukod ang tigomanan, mangadto kami didto inigkahuman ug sangyaw nga malipayong motan-aw niana. Kami dili gayod mouli gikan sa pagsangyaw nga dili una mohapit sa pagtan-aw sa among Kingdom Hall.”

NAKAMATIKOD USAB ANG UBAN

Ang komunidad usahay makamatikod sa mga paningkamot sa mga Saksi ni Jehova sa pagbaton ug mga dapit sa pagsimba. Ang kongregasyon sa Umlazi, sa KwaZulu-Natal, nakadawat ug sulat nga may bahin nga nag-ingon: “Ang Keep Durban Beautiful Association nagpasalamat sa inyong paningkamot sa paghinlo sa inyong lugar ug nagdasig usab kaninyo sa paghupot niini nga mahinlo. Ang inyong kakugi nakadugang sa katahom niining dapita. Ang among asosasyon naggugol ug panahon aron huptan kining lugara nga walay basura ug sa paghimo sa atong palibot nga mahinlo. Kami nagtuo nga ang usa ka hinlong lugar makahatag ug maayong panglawas sa mga tawo sa  maong lugar. Tungod niini among gihatagan ug komendasyon ang among mga lungsoranon sa paghupot sa atong lugar nga mahinlo. Salamat sa inyong maayong sulondan. Among gidasig kamo bisag unsay inyong himoon sa paghupot sa Umlazi nga mahinlo.”

Usa ka kongregasyon misulat: “Sa dihang gilungkab sa usa ka iladong kawatan ang among bag-ong Kingdom Hall, ang kawatan giatake sa mga tawo nga nagpuyo libot sa tigomanan. Sila miingon nga iyang gidaot ang ‘ilang simbahan’ kay kini lamang ang bugtong relihiyosong bilding diha sa lugar. Ilang gikulata siya una pa nila siya gitugyan ngadto sa kapolisan.”

PAGTAGANA SA PANGINAHANGLAG MGA KINGDOM HALL SA APRIKA

Sa 1999, ang organisasyon ni Jehova naghimog kahikayan sa pagtukod ug mga Kingdom Hall sa kayutaan nga dili makaarang sa pagtukod. Usa ka Regional Kingdom Hall Office ang giporma sa sanga sa Habagatang Aprika aron sa pag-organisar niining buluhatona alang sa kayutaan sa Aprika. Usa ka hawas gikan sa opisina gipadala ngadto sa matag sanga aron tabangan ang mga igsoon sa pagporma ug Kingdom Hall Construction Desk. Kini nga opisina maoy nagdumala sa pagpalit ug yuta ug pag-organisar ug mga Kingdom Hall Construction Group. Ang internasyonal nga mga alagad gipadala usab sa pagtabang ug pagbansay sa lokal nga mga igsoon.

Ang Regional Office sa Habagatang Aprika nakaporma ug 25 ka Kingdom Hall Construction Desk sa Aprika, nga nagdumala sa pagtukod ug mga Kingdom Hall sa 37 ka nasod. Sukad sa Nobyembre 1999, 7,207 ka Kingdom Hall ang natukod na sa mga nasod nga gialagaran niini nga kahikayan. Sa tunga-tunga sa 2006, nakita nga nagkinahanglan pa ug laing 3,305 ka Kingdom Hall kining mga nasora.

MGA EPEKTO SA KAUSABAN SA POLITIKA

Ang nagkadakong pagkawalay katagbawan sa mga tawo sa mga balaod may kalabotan sa rasa sa miaging kagamhanan nakapahinabog kagubot ug kapintasan, ug direktang naapektohan ang ubang mga Saksi ni Jehova. Dihay nahitabong grabeng  mga panag-away sa kalungsoran sa mga itom, ug daghan ang nangamatay. Hinunoa, sa dakong bahin, ang mga igsoon nag-amping ug nagpadayon sa pag-alagad kang Jehova nga matinumanon niining malisod nga panahon. Sa usa ka halawom nga kagabhion, ang balay sa usa ka igsoon giitsahan ug bomba nga gasolina samtang siya ug ang iyang pamilya nangatulog. Sila nakaikyas, ug ang igsoon misulat sa sanga sa ulahi: “Mas milig-on ang akong pagtuo ug ang pagtuo sa akong pamilya. Napildihan kami sa among tanang materyal nga mga kabtangan, apan kami mas nasuod kang Jehova ug sa iyang katawhan. Gitabangan kami sa mga igsoon sa materyal nga paagi. Kami nagpaabot sa kataposan niining daotang sistema sa mga butang ug kami mapasalamaton kang Jehova sa among espirituwal nga paraiso.”

Sa Mayo 10, 1994, ang unang itom nga presidente, si Nelson Mandela, gipapanumpa sa katungdanan. Siya usab ang unang napili nga presidente sa nasod sa demokratikanhong paagi, ug kini ang unang higayon nga ang mga itom gipabotar. Ang mga tawo nahimong makinasodnon kaayo ug ang tanan malipayon. Lahi na usab kini nga matang sa problema alang sa pipila sa atong mga igsoon.

Ikasubo, ang ubang katawhan ni Jehova wala magpabiling neyutral ingong Kristohanon, apan ang kadaghanan nagpabiling neyutral. Daghan niadtong mikompromiso miadmitir nga sila nasayop, ug tim-os nga naghinulsol, ug midawat sa pagdasig pinaagi sa Kasulatan.

PAG-USWAG DIHA SA MGA KASINGKASING

Ang pagpanukod ug dugang pang mga Kingdom Hall maoy pamatuod sa panalangin ni Jehova, apan ang tinuod nga milagrosong pag-uswag mao kanang mougmad diha sa kasingkasing sa mga tawo. (2 Cor. 3:3) Ang mga indibiduwal gikan sa nagkalainlaing kagikan nadani sa kamatuoran. Tagda ang pipila ka pananglitan.

Si Ralson Mulaudzi napriso sa 1986 ug gihukman ug kamatayon tungod sa pagpatay. Iyang nakita ang adres sa sangang buhatan diha sa usa sa atong mga brosyur ug misulat nga nangayog  tabang aron makakat-on pa sa Bibliya. Si Les Lee, nga usa ka espesyal payunir, gitugotan sa pagduaw kaniya ug gitun-an siya ug Bibliya. Si Ralson nagsugod sa pagsulti sa iyang nakat-onan ngadto sa ubang piniriso ug sa mga guwardiya sa prisohan. Siya nabawtismohan sa prisohan sa Abril 1990. Si Ralson regular nga ginaduaw sa mga membro sa lokal nga kongregasyon ug gitugotan sa paggula sa iyang selda sa usa ka oras matag adlaw. Iyang gigamit kining panahona sa pagsangyaw sa ubang mga piniriso. Si Ralson nakatabang ug tulo ka tawo hangtod nga sila nabawtismohan ug karong bag-o nagdumala ug duha ka pagtuon sa Bibliya. Ang iyang sentensiya nga kamatayon gihimong tibuok-kinabuhi nga pagkapriso nga may posibilidad nga buhian.

Ang uban nga nakabig ngadto kang Jehova lahi kaayo ug kagikan. Si Queenie Rossouw, nga usa ka interesado, mitambong sa Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon ug mihangyo sa magtatan-aw sa pagtuon sa libro sa pagbisita sa iyang 18-anyos nga anak nga lalaki, kinsa nangandam alang sa katekismo. Dugay silang nagkaestoryahay sa batan-ong lalaki, kinsa nagsugod sa pagtambong sa mga tigom uban sa iyang inahan. Dayon gihangyo sa inahan ang brader sa pagduaw sa iyang bana, si Jannie, nga usa ka pastor sa Dutch Reformed Church ug tsirman sa hunta sa simbahan; siya dunay mga pangutana. Ang brader nakigsulti sa bana, kinsa misugot sa pagtuon ug Bibliya.

Semana kini sa distritong kombensiyon, ug gidapit sa brader si Queenie sa pagtambong. Sa katingala sa brader, si Jannie miabot usab ug mitambong sa tanang upat ka adlaw. Nakadayeg kaayo ang bana sa programa sa kombensiyon ug sa gugma sa mga Saksi. Ang ilang 18-anyos nga anak nga lalaki ug ang ilang kamagulangang anak nga lalaki, nga usa ka diakono sa simbahan, karon nagsugod na sa pagduyog sa pagtuon sa Bibliya.

Silang tanan miluwat sa simbahan ug nagsugod diha-diha sa pagtambong sa mga tigom. Sila mitambong usab sa tigom sa pag-alagad sa kanataran. Gipatin-aw sa brader kang Jannie nga dili pa siya puwedeng mokuyog sa pagsangyaw uban sa mga Saksi tungod kay dili pa siya kuwalipikado ingong dili-bawtismadong magmamantala. Nagluha-luha siya nga miingon  nga ang kamatuoran maoy iyang gipangita sa tibuok niyang kinabuhi, ug dili na siya makapugong sa pagpadayag sa kamatuoran.

Ang magtiayong Rossouw dunay laing anak nga lalaki, nga 22 ang edad, nga usa ka estudyante sa teolohiya nga anaa sa ikatulong ang-ang. Si Jannie misulat sa iyang anak ug gihangyo siya sa pagpauli, kay dili na siya mobayad sa matrikula sa anak. Sa ikatulong adlaw sukad nakapauli ang iyang anak, si Jannie ug ang iyang tulo ka anak nga lalaki miduyog sa kongregasyon sa usa ka adlaw nga pagtrabaho sa Bethel sa Krugersdorp. Ang estudyante sa teolohiya nakadayeg sa iyang nakita sa Bethel, busa siya misugot nga tun-an sa Bibliya uban sa iyang mga igsoong lalaki. Human  sa taudtaod nga pagtuon, siya miingon nga mas daghan pa siyag nakat-onan sa Bibliya sa usa ka bulan kay sa duha ka tuig ug tunga sa unibersidad.

Ang tibuok pamilya nabawtismohan sa kataposan. Ang amahan ansiyano na, ug ang ubang mga anak mga ansiyano o ministeryal nga mga alagad. Ang usa ka anak nga babaye regular payunir.

 “LUGWAYI ANG MGA PISI SA IMONG TOLDA”

Bisag diha nay nahimo aron katagan-an ang panginahanglan alang sa umaabot nga pagpadako sa Bethel, dihay panginahanglan na usab nga magpadako paglabay lamang ug 12 ka tuig human nga gipahinungod ang bilding sa Krugersdorp. (Isa. 54:2) Niadtong panahona, miuswag ug 62 porsiyento ang gidaghanon sa mga magmamantala sa Habagatang Aprika ug sa mga nasod nga ilalom sa pagdumala sa sanga. Usa ka bodega ug tulo ka bag-ong mga bilding nga puy-anan ang gitukod. Dihay gitukod usab nga bilding alang sa labhanan ug mga opisina, ug gidugangan ug ikaduhang komedor. Sa Oktubre 23, 1999, kining tanang gidugang nga mga bilding gipahinungod ngadto kang Jehova. Si Daniel Sydlik sa Nagamandong Lawas ang naghatag sa pakigpulong sa dedikasyon.

Dili pa dugay, ang 8,000 metro kuwadrado nga bilding gisumpay sa bilding sa imprentahan. Diha niini giinstalar ang bag-ong MAN Roland Lithoman nga rotary press. Ang sanga usab nakadawat ug makina nga magputol, mag-ihap, ug magtapok sa mga magasin sa awtomatikong paagi. Ang sanga sa Alemanya naghatag ug makina nga pangtagik nga tungod niini ang Habagatang Aprika makagama nag humok-ug-hapin nga mga libro ug mga Bibliya alang sa tibuok dapit sa habagatan sa Sahara sa Aprika.

MAAYONG MGA LUGAR NGA ASEMBLIYAHANAN

Ang kadaghanan sa trabaho sa pagtukod giplano aron katagan-an ang panginahanglan ug mga Assembly Hall. Ang una nga  natukod maoy sa Eikenhof, sa habagatan sa Johannesburg, ug gipahinungod sa 1982. Laing Assembly Hall ang natukod didto sa Bellville, sa Cape Town, ug ang pakigpulong sa dedikasyon gipahayag ni Milton Henschel sa 1996. Sa 2001 dihay laing asembliyahanan ang nahuman sa Midrand, sa tunga sa Pretoria ug sa Johannesburg.

Ang mga silingan nga supak primero sa proyekto sa pagtukod didto sa Midrand nagbag-o sa ilang tinamdan sa dihang ilang nakaila ang mga igsoon ug nakakita sa ilang gihimo. Usa ka silingan naghatod ug mga karton sa prutas ug utanon matag duha ka semana sulod sa kapin sa usa ka tuig. Ang ubang mga kompaniya naengganyo sa paghatag ug mga donasyon. Dihay usa ka kompaniya nga naghatod ug tabunok nga yuta alang sa tanaman, nga walay bayad. Dihay mitunol sa mga igsoon ug tseke nga mikantidad ug 10,000 rand (mga $1,575, U.S.) alang sa proyekto. Siyempre, dako-dako usab ang nahatag sa mga igsoon alang sa Assembly Hall.

Ang asembliyahanan matahom ug maayong pagkadisenyo nga bilding. Si Guy Pierce, nga membro sa Nagamandong Lawas ang mihatag sa pakigpulong sa dedikasyon, miingon nga ang tinuod nga katahom niini nga tigomanan mao ang paggamit niini sa paghimaya sa atong Halangdong Diyos, si Jehova.—1 Hari 8:27.

WALA MABULAG SA HINIMOG-TAWO NGA MGA BALAOD

Sulod sa daghang tuig lisod kaayong makakita ug maayong mga lugar nga asembliyahanan diha sa mga lugar nga pulos itom ang nagpuyo. Sa Lalawigan sa Limpopo, ang mga igsoon nagpuyo diha sa reserbang lugar, nga niadtong panahona, alang lamang sa mga itom. Ang magtatan-aw sa distrito, si Corrie Seegers, dili hatagan ug permit sa pagsulod nianang dapita, ug dili siya makakitag dapit nga kaasemblihan.

Giduol ni Brader Seegers ang usa ka lalaki kansang uma buyon sa reserbang lugar, apan wala siya mosugot nga himoon ang asembliya diha sa iyang yuta. Apan, iyang gitugotan si Brader Seegers sa pagparking sa iyang treyler didto. Sa ulahi, ang itom nga mga igsoon naghimo sa ilang asembliya diha sa gihawanang reserba. Kining dapita maoy tapad sa yuta sa mag-uuma, nga kinoralan ug alambre. Giparking ni Brader Seegers ang iyang  treyler diha sa yuta sa mag-uuma nga tapad sa gihawanang luna ug didto siya nagpakigpulong. Ang mga igsoon nabulag sa koral gikan sa entablado, apan nahimo nila ang ilang programa sa asembliya, ug si Brader Seegers nakahatag ug pakigpulong sa mga igsoon nga walay gilapas nga balaod.

USA KA KAUSABAN NGA NAKABENEPISYO SA KANATARAN

Ang Nagamandong Lawas naghatag ug direktiba nga sugod sa tuig 2000, ang tanang kongregasyon sa Habagatang Aprika mailalom sa kahikayan sa pagpanagtag ug literatura nga walay bayad ngadto sa tanan nga magpakita ug interes. Awhagon lang sa mga magmamantala ang mga tawo sa paghatag ug gamayng donasyon alang sa atong tibuok-kalibotan nga buluhatong pagsangyaw.

Kining kahikayan sa kinabubut-ong pag-amot nakabenepisyo dili lamang sa mga tawo diha sa kanataran kondili sa mga igsoon usab. Kaniadto, daghan ang dili makaarang sa pagbayad sa mga publikasyon nga gamiton sa Pagtuon sa Bantayanang Torre ug sa Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon. Diha sa ubang mga kongregasyon nga may 100 ka magmamantala, mga 10 lamang ang adunay ilang kaugalingong mga kopya sa Ang Bantayanang Torre. Karon ang tanan makabaton na ug kaugalingong kopya.

Ang trabaho nga ginahimo sa Export Department sa Bethel midaghan gayod niining mga tuig nga dili pa dugay. Sa Mayo 2002 dihay total nga 432 ka toneladang publikasyon ang napadala ngadto sa ubang mga nasod sa Aprika, nga ang kadaghanan niini maoy literatura sa Bibliya.

Ang sanga sa Habagatang Aprika karon duna nay bodega sa literatura alang sa mga sanga sa Malawi, Mozambique, Zambia, ug Zimbabwe. Lakip na niini ang tanang literatura sa nagkalainlaing mga pinulongan nga gigamit niining mga nasora. Ang mga pedido sa matag kongregasyon ikarga diha sa mga trak sa paagi nga inighatod niini ngadto sa mga sanga, ang mga karton makarga dayon diha sa mga sakyanan sa sanga aron ikahatod usab ngadto sa mga depot.

Sukad nga gisugdan kining kahikayan sa pag-amot, ang panginahanglan ug literatura midaghan. Ang pag-imprenta ug magasin  sa Habagatang Aprika misaka gikan sa usa ka milyon ngadto sa 4.4 ka milyon matag bulan. Ang mga pedido sa literatura misaka ngadto sa 3,800 ka tonelada matag tuig, kon itandi sa 200 ka tonelada sa 1999.

Ang mga materyales sa pagtukod gipadala usab ngadto sa ubang kayutaan sa Aprika. Dugang pa, ang Habagatang Aprika naghatod ug mga hinabang alang sa mga igsoon nga nanginahanglan. Daghang higayon nga gipadad-an ug tabang ang mga igsoon sa Malawi nga tungod sa grabeng paglutos, sila milayas sa ilang mga balay ug namuyo sa mga kampo sa mga kagiw. Gipadad-an usab ug hinabang ang Angola, nga grabeng gihulaw niadtong 1990. Tungod sa giyera sibil nianang nasora, daghang igsoon ang nagkalisod-lisod, ug gipadad-an sila ug mga pagkaon ug mga sapot nga gikarga diha sa mga trak. Sa 2000, dihay tabang nga gihatag ngadto sa mga igsoon sa Mozambique human nga sila gibahaan. Kapin sa 800 ka toneladang mais ang gipadala ngadto sa mga igsoon sa Zimbabwe nga naapektohan sa grabeng hulaw sa 2002 ug sa unang bahin sa 2003.

KAUSWAGAN SA PAAGI SA PAGHUBAD

Ang Departamento sa Paghubad diha sa sanga sa Habagatang Aprika dako kaayo. Sa milabayng pipila ka tuig kini gipadak-an aron katagan-an ang nagdakong panginahanglan sa paghubad sa Bibliya. Sa pagkakaron dunay 102 ka maghuhubad ang nag-alagad aron makaimprenta ug literatura sa 13 ka pinulongan.

Ang Bag-ong Kalibotang Hubad sa Balaang Kasulatan mabatonan na karon sa pito ka lokal nga mga pinulongan. Mahitungod sa Tswana nga Bibliya, usa ka igsoon miingon: “Ang Bibliya nga Tswana mas maayo. Kini daling masabtan ug nindot basahon ug pamation. Mapasalamaton ako kang Jehova ug sa iyang gitultolan-sa-espiritu nga organisasyon sa paagi sa paghatag kanamo ug espirituwal nga pagkaon.”

Ang modernong teknolohiya gigamit sa pagtabang sa mga maghuhubad. Samtang ang mga igsoon sa Habagatang Aprika naghimog programa  sa kompiyuter nga magamit sa mga maghuhubad, usa ka departamento nga sama ug katuyoan giorganisar didto sa Brooklyn. Ang programa nga nahimo sa ulahi giusa ug gitawag ug Watchtower Translation System. Ang mga tigprograma sa Habagatang Aprika dakog natabang sa programa nga gigamit niini nga sistema.

Ang mga igsoon wala maghimog programa sa kompiyuter aron kini makahubad, nga maoy gisulayan sa ubang sekular nga mga kompaniya nga wala mosaler. Hinunoa, kini nagtagana ug mga gamit nga makatabang sa mga maghuhubad. Pananglitan, ang mga Bibliya giprograma diha sa kompiyuter. Ang mga maghuhubad makapasulod usab diha sa kompiyuter ug ilang kaugalingong mga diksiyonaryo. Kini mapuslanon kaayo kay ang ubang lokal nga mga pinulongan wala may igong mga diksiyonaryo.

PAGPUGAS UG BINHI DIHA SA MGA BUNGOL

Ang mga magmamantala sa mensahe sa Gingharian naningkamot sa pagsangyaw sa tanan. Problema ang pagpakigsulti sa mga bungol apan makapalipay ang mga resulta. Sa katuigan sa 1960, si June Carikas nakasugod ug pagtuon sa Bibliya uban sa bungol nga babaye. Ang babaye ug ang iyang bana, nga bungol usab, miuswag ug nabawtismohan.

Sukad niadto nagkadaghang bungol ang midawat sa kamatuoran, ug ang mga grupo sa mga bungol natukod diha sa mga siyudad sa tibuok nasod. Ang mga igsoon naanad na nga adunay seksiyon nga sign-language diha sa mga kombensiyon. Makapatandog ang pagtan-aw niadtong nanambong nga nag-awit sa mga alawiton nga nagsenyas ug “namakpak” duyog sa mga tumatambong pinaagi sa pagwarawara sa ilang mga kamot.

Ang unang grupo sa mga bungol natukod sa Kongregasyon sa Brixton sa Johannesburg nga gidumala sa bana ni June, si George, nga usa ka ansiyano. Ang pagbansay sa pagsenyas gihatag ngadto sa mga igsoon sa kongregasyon nga andam motabang, lakip ang ubang mga Bethelite. Karon aduna nay usa ka sign-language nga kongregasyon ug lima ka grupo diha sa teritoryo nga gidumala sa sanga sa Habagatang Aprika.

 BUNGA SA GINGHARIAN DIHA SA UBANG KANASORAN

Ang sanga sa Habagatang Aprika nagdumala sa pagsangyaw nga buluhaton sa lima pa ka nasod. Ang mosunod maoy lakbit nga impormasyon sa kauswagan sa buluhaton sa Gingharian niining mga dapita.

Namibia

Kining nasora nanganawkanaw gikan sa Atlantic Ocean hangtod sa kasadpang utlanan sa Botswana. Liwas sa Gubat sa Kalibotan I, ang Namibia gipasakop sa kagamhanan sa Habagatang Aprika sa mando sa Liga sa Kanasoran. Sa kataposan, human sa daghang kagubot ug pagbanaw sa dugo, ang Namibia nakabaton ug kagawasan sa 1990. Samtang ang dakong bahin sa nasod uga ug menos ug tawo, kini dunay mga dapit nga hilabihan ka tahom nga daghan kaayog ihalas nga mga mananap ug talagsaong mga tanom. Ang Namib Desert nakadani ug daghang bisita, kinsa mahingangha inigkakita ug nagkalidadis nga ihalas nga mga mananap nga nabuhi sa malisod kaayo nga mga kahimtang. Ang Namibia daghan kaayog nindot nga mga talan-awon maingon man nagkalainlaing matang sa mga tawo nga nagsulti ug siyam ka pinulongan sa nasod.

Ang unang mga kalihokan sa pagpakaylap sa mensahe sa Gingharian sa Namibia nahimo sa 1928. Nianang tuiga ang sanga  sa Habagatang Aprika nagpadala ug daghan kaayong literatura sa Bibliya ngadto sa mga tawo nga dili nila masangyawan sa personal. Niining higayona, ang unang tawo nga nahimong dedikadong Kristohanon sa Namibia nakakat-on sa kamatuoran sa talagsaong paagi. Si Bernhard Baade mipalit ug mga itlog nga giputos sa papel sa usa sa atong mga publikasyon. Maikagon niyang gibasa kini, nga wala mahibalo kon diin kini gikan. Sa kataposan, ang usa sa mga itlog giputos sa kataposang panid sa  maong publikasyon, nga adunay adres sa sanga sa Alemanya. Siya nagsulat nga naghangyo ug dugang pang literatura. Usa ka magtatan-aw sa sirkito nga miduaw sa ulahi sa kongregasyon ni Bernhard miingon nga hangtod sa pagkamatay si Bernhard, wala gayoy bulan nga siya nasipyat sa pagsangyaw.

Sa 1929, si Lenie Theron gipadala ngadto sa Windhoek, nga kaulohan sa Namibia. Gisangyawan niining payunir nga sister ang tanang dagkong mga lungsod sa Namibia, nga mobiyahe sakay sa tren ug sakyanan nga tighatod ug mga sulat. Sa upat ka bulan, siya nakapahimutang ug 6,388 ka libro ug mga pulyeto sa pinulongang Afrikaans, Aleman, ug Iningles. Bisag may mga payunir nga mosangyaw panagsa sa Namibia, walay usa ang nagpabilin aron sa pagsubay sa interes. Kini nausab sa 1950 sa dihang may miabot nga mga misyonaryo. Lakip kanila mao si Gus Eriksson, Fred Hayhurst, ug si George Koett, nga dunay maayong rekord sa matinumanong pag-alagad hangtod sa ilang kamatayon.

Sa 1953, dihay walo ka misyonaryo sa nasod, lakip kang Dick Waldron ug sa iyang asawa, si Coralie. f Ilang gisagubang ang grabeng pagsupak sa klero sa Kakristiyanohan maingon man ang lokal nga mga awtoridad. Bisag dako ang tinguha sa magtiayong Waldron nga mapaambit ang mensahe sa Bibliya sa lumad nga mga molupyo, sila kinahanglang mangayog permit sa kagamhanan aron makasulod sa mga dapit nga gipuy-an sa mga itom. Si Dick nangayog permit apan wala hatagi.

Sa natawo ang ilang anak nga babaye sa 1955, ang magtiayong Waldron napugos sa pag-undang sa pag-alagad ingong mga misyonaryo, apan si Dick nagpadayon sa pagpayunir makadiyot. Sa 1960, si Dick nakadawat ug permit sa pagsulod sa usa sa mga lungsod sa mga itom, sa Katutura. Siya nahinumdom, “Dako kaayo ang interes nga gipakita.” Sa mubo lamang nga panahon, ubay-ubay gikan niining lungsora ang mitambong sa mga tigom. Kapin na sa 50 ka tuig ang milabay, si Dick ug Coralie nagpadayon gihapon sa pag-alagad nga matinumanon sa Namibia. Sila  dako kaayog nahimo sa pagpalambo sa intereses sa Gingharian niining dapita.

Dako kaayong problema ang paghatod sa kamatuoran sa Bibliya ngadto sa nagkalainlaing grupo sa Namibia. Walay literatura sa Bibliya ang mabatonan sa lokal nga mga pinulogan, sama sa Herero, Kwangali, ug Ndonga. Sa primero, ang mga tawong edukado nga nagtuon sa Bibliya naghubad sa pipila ka tract ug mga brosyur ilalom sa pagdumala sa lokal nga mga Saksi. Si Esther Bornman, nga espesyal payunir niadto, nagtuon ug Kwanyama, ug sa ulahi larino na usab siya sa pagsulti niini dugang pa sa laing lokal nga pinulongan. Siya ug si Aina Nekwaya, usa ka sister nga Ndonga ug pinulongan, naghubad sa Ang Bantayanang Torre, nga ang pipila ka bahin gipatik sa pinulongang Kwanyama ug ang ubang bahin sa Ndonga. Kining duha ka pinulongan maoy gigamit sa Ovamboland ug masabtan sa halos tanang tawo didto.

 Sa 1990 usa ka opisina sa paghubad nga kompletog gamit giorganisar sa Windhoek. Diha pay gidugang nga mga maghuhubad, ug karon dugang pa sa gihisgotan nang mga pinulongan, ang literatura gihubad sa pinulongang Herero, Kwangali, Khoekhoegowab, ug Mbukushu. Si André Bornman ug Stephen Jansen maoy nagdumala niini nga departamento.

Ang Namibia mao ang kinadak-ang nasod nga nagmina ug diamante. Gihisgotan kini sa Ang Bantayanang Torre sa Hulyo 15, 1999, diha sa artikulong “Adunay Buhing mga Mutya sa Namibia!” Gipaamgid niining artikuloha ang mga matinud-anon ug kasingkasing sa “buhing mga mutya” ug miingon nga bisag dako na ang nahimong pagsangyaw, ang ubang mga dapit sa nasod halos wala pa gayod kasangyawi. Kining maong artikulo nagtanyag niining imbitasyona: “Makahimo ka ba sa pag-alagad sa dapit diin dakog panginahanglan alang sa madasigong mga magwawali sa Gingharian? Nan, palihog, dali kamo diri sa Namibia ug tabangi kami sa pagpangita  ug paglunsay pag dugang ug espirituwal nga mga mutya.”

Ubay-ubay ang misanong sa imbitasyon. Dihay 130 ka igsoon sa nagkalainlaing nasod, lakip sa Alemanya, Amerika del Sur, Australia, ug Japan, ang nangutana bahin niini. Busa, 83 ka Saksi ang miduaw sa Namibia ug, taliwala kanila, 18 ang nagpabilin. Napulog unom kanila mga regular payunir sa dihang miabot sila, ug sa ngadto-ngadto, sila gitudlo ingong mga espesyal payunir. Ang espiritu nga gipakita niini nga mga boluntaryong mamumuo mananakod. Bisan karon, ang sangang buhatan makadawat ug mga sulat nga nagpangutana bahin sa imbitasyon nga migula sa Ang Bantayanang Torre. Si William ug Ellen Heindel nag-alagad ingong mga misyonaryo sa amihanang Namibia sukad pa sa 1989. Kinahanglang magtuon sila sa pinulongang Ndonga nga gigamit sa mga Ovambo, nga nagpuyo nianang dapita. Ang ilang pagkamalahutayon ug kugi nga pag-alagad niining tagsaong teritoryo tugob nga nabaslan. Si William miingon: “Among nakita ang mga kabataang lalaki, ug uban kanila maoy among mga estudyante sa Bibliya, nga nahimong hamtong sa espirituwal nga mga lalaki. Ang uban nag-alagad ingong mga ansiyano ug ministeryal nga mga alagad sa kongregasyon. Ang among mga kasingkasing magarbohon kaayo dihang makita namo sila nga naghatag ug mga pakigpulong diha sa mga asembliya ug sa mga kombensiyon.”

Paglabay sa pipila lang ka tuig ang mga graduwado sa Ministerial Training School gipadala ngadto sa Namibia, ug sila daghan kaayog nahimo sa pagpukaw sa interes ug sa pag-alagad sa mga kongregasyon. Sa 2006, dihay 1,264 ka magmamantala sa Namibia, 3 porsiyento nga pag-uswag kay sa miaging tuig.

Lesotho

Ang gamayng nasod sa Lesotho, nga may populasyon nga 2.4 milyones, bug-os nga gilibotan sa Habagatang Aprika. Kini nahimutang sa Drakensberg Mountains, nga nindot kaayog talan-awon alang sa tigkatkat ug bukid.

Bisan pag linaw ang kahimtang dinhi, ang nasod nakasinati usab ug kagubot sa politika. Sa 1998, ang panagbangi may kalabotan sa eleksiyon misangpot ug gubat tali sa kasundalohan ug kapolisan sa kaulohan, ang Maseru. Si Veijo Kuismin ug ang  iyang asawa, si Sirpa, mga misyonaryo didto niadtong panahona. Siya nahinumdom: “Maayo na lang kay pipila lamang ka igsoon ang nasamdan panahon sa panaggubat, ug naghikay kami sa paghatod ug hinabang ngadto sa mga nanginahanglag pagkaon ug sugnod. Kini nakapalig-on sa bugkos sa panaghiusa sa kongregasyon, ug ang gidaghanon sa tumatambong miuswag sa tibuok nasod.”

Ang Lesotho maoy kabos nga nasod nga nagdepende lang sa agrikultura. Tungod kay menos ang panalapi, daghang lalaki manggawas sa nasod aron sa pagtrabaho sa mga minahan sa Habagatang Aprika. Bisag kabos ang nasod, dunay hamiling espirituwal nga bahandi ang makaplagan niining gingharian sa bukid, ug daghang tawo ang midawat sa kamatuoran sa Bibliya. Sa 2006, dihay 3,101 ka magwawali sa Gingharian, 2 porsiyento nga pag-uswag kay sa miaging tuig. Kining tulo ka magtiayong misyonaryo—ang mga magtiayong Hüttinger, ang mga Nygren, ug ang mga Paris—karon nag-alagad sa Maseru.

Si Abel Modiba nag-alagad ingong magtatan-aw sa sirkito sa Lesotho sa mga 1974 ug 1978. Siya karon nag-alagad sa Bethel sa Habagatang Aprika uban sa iyang asawa, si Rebecca. Si Abel nga kalmado ug kinaiya miasoy sa iyang pipila ka impresyon sa Lesotho: “Walay mga dalan ang kadaghanang kabaryohan. Ako magbaktas, usahay sa pito ka oras, sa pagduaw sa grupo sa nahilit nga mga magmamantala. Kasagaran ang mga igsoon magdalag mga kabayo nga akong kasakyan ug usa ka kabayo nga kargahan sa akong bagahe. Usahay, magdala kami ug slide projector ug 12 ka boltahe nga baterya. Kon magbaha ang suba, maghulat kami ug pipila ka adlaw hangtod kini mohubas. Diha sa ubang mga baryo dapiton sa pangulo ang tanang taga-baryo aron mamati sa pakigpulong publiko.

“Ang uban magbaktas ug daghang oras aron makatambong sa mga tigom, ug tungod niini kadtong nagpuyo sa layo moestar sa mga igsoon duol sa Kingdom Hall panahon sa semana sa pagduaw sa magtatan-aw sa sirkito. Nahimo kining espesyal nga okasyon. Magabii, magtipon sila aron mag-asoy ug mga eksperyensiya ug magkanta-kanta ug mga alawiton sa Gingharian. Pagkasunod adlaw, sila manangyaw.”

 Si Per-Ola ug Birgitta Nygren nag-alagad ingong mga misyonaryo sa Maseru sukad sa 1993. Giasoy ni Birgitta kini nga eksperyensiya nga nagpakita sa pagkahinungdanon sa mga magasin sa pagtabang sa uban: “Sa 1997, gisugdan nako ug pagtuon ang usa ka babaye nga ginganlag Mapalesa. Siya nagsugod pagtambong sa mga tigom. Apan kanunayng wala siya sa balay alang sa pagtuon. Dili siya magpakita. Mihunong ako sa pagtuon kaniya apan hatdan gihapon nako siya ug magasin. Paglabay sa katuigan, siya mitambong sa usa sa among mga tigom. Siya miingon nga usa ka adlaw niana, iyang nabasa diha sa Ang Bantayanang Torre ang bahin sa pagpugong sa kasuko. Siya nagtuo nga tubag kadto ni Jehova sa iyang problema, sanglit siya ug ang iyang mga paryente magsige ug away. Gibalikan nako siya pagtuon, ug sukad niadto nagsige na siyag tambong sa tigom. Siya aktibo usab nga nagpakigbahin sa pagsangyaw.”

Sa daghang tuig ang mga igsoon sa Lesotho migamit ug minantinil nga mga pasilidad isip ilang mga Kingdom Hall. Apan, sulod niining mga tuiga, gitabangan sa sanga sa Habagatang Aprika ang mga kongregasyon sa Lesotho sa pinansiyal aron makatukod ug Kingdom Hall.

Sa gihabogon nga mga 3,000 metros, ang Kingdom Hall sa lungsod sa Mokhotlong mao ang kinatas-an sa Aprika. Aron matukod kini nga tigomanan, ang boluntaryong mga trabahante miabot gikan pa gayod sa Australia ug California, U.S.A. Ang mga igsoon sa Lalawigan sa KwaZulu-Natal sa Habagatang Aprika mihatag usab ug pinansiyal nga tabang ug nagtagana usab ug mga sakyanan sa paghakot sa mga gamit ug mga materyales diha sa dapit nga tukoran. Ang puy-anan sa boluntaryong mga trabahante simple lang intawon kaayo. Silay magtagana sa ilang kaugalingong mga habol ug unlan ug mga gamit sa pagluto. Ang tigomanan natapos sulod sa napulo ka adlaw. Usa ka tigulang nga lokal nga brader, nga natawo sa 1910, moanha adlaw-adlaw aron motan-aw sa pagtukod. Dugay na kaayo siyang naghulat niini nga tigomanan sukad nga nahimo siyang alagad ni Jehova sa katuigan sa 1920, ug siya malipayong nagtan-aw nga anam-anam nga naporma ang “iyang” Kingdom Hall.

Sa 2002 ang Lesotho nakaagom ug kagutom. Ang bugas mais ug ubang mga pagkaon gikarga sa trak ug gihatod ngadto sa mga  Saksi sa apektadong mga lugar. Usa ka sulat sa pagpasalamat nag-ingon: “Sa dihang nangabot ang mga igsoon sa akong balay nga naghatod sa bugas mais, ako nahibulong. Giunsa nila pagkahibalo kon unsay akong gikinahanglan? Nagpasalamat ako kang Jehova sa tabang nga wala nako damha nga madawat. Kini nakapalig-on sa akong pagtuo kang Jehova nga Diyos ug sa iyang organisasyon, ug ako determinado sa pag-alagad kaniya sa bug-os kalag.”

Botswana

Nasakop niining nasora ang dakong bahin sa Kalahari Desert ug may populasyon nga kapin sa 1.7 milyones. Ang klima kasagaran init ug uga. Daghag parke ug ihalas nga mga mananap dinhi nga nakadani ug mga bisita. Ang maanindot nga Okavango Delta popular tungod sa kamalinawon niini ug sa daghang ihalas nga mga mananap. Ang naandang transportasyon sa kasubaan mao ang mokoro, usa ka sakayan nga gisapsap gikan sa lokal nga mga kahoy. Mauswagon ug ekonomiya ang Botswana tungod sa minahan sa diamante. Sukad nga nadiskobrehan ang mga diamante diha sa Kalahari Desert sa 1967, ang Botswana nahimong usa sa pangunang tigbaligyag diamante sa kalibotan.

Ang mensahe sa Gingharian sa Diyos daw unang nakaabot sa Botswana sa 1929 sa dihang nagsangyaw ang usa ka brader didto sa pipila ka bulan. Si Joshua Thongoana ang gitudlo nga magtatan-aw sa sirkito sa Botswana sa 1956. g Siya nahinumdom nga niadtong panahona, ang literatura nga giimprenta sa mga Saksi ni Jehova gidili didto.

Ang madasigong mga misyonaryo daghan ug naani niining mabungahong teritoryo. Si Blake ug Gwen Frisbee uban ni Tim ug Virginia Crouch naningkamot pag-ayo nga makakat-on sa pinulongang Tswana. Sa amihanan, si Veijo ug Sirpa Kuismin madasigong nagtagana ug espirituwal nga tabang ngadto sa mga molupyo.

Sa habagatang bahin sa nasod, si Hugh ug Carol Cormican nagpasundayag ug masibotong espiritu sa pagkamisyonaryo. Si Hugh nag-asoy: “Dihay 12-anyos nga brader nga ginganlag Eddie  sa among kongregasyon. Sukad pa sa pagkabata, gusto kaayo siyang makakat-on sa pagbasa aron makapalista siya sa Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo ug makabahin sa pag-alagad sa kanataran. Sa dihang nakuwalipikar na siya nga mahimong di-bawtismadong magmamantala, daghan siyag panahon nga gigugol sa pagsangyaw ug nakasugod ug pagtuon sa Bibliya uban sa iyang klasmet. Sukad si Eddie nabawtismohan, siya kanunayng nag-alagad ingong oksilyare payunir.”

Ang kadaghanan sa mga kongregasyon sa Botswana nahimutang duol sa mauswagong kaulohan, ang Gaborone, nga duol  sa utlanan sa sidlakan. Kanang maong rehiyon sa nasod nagdasok sa mga tawo. Ang ubang molupyo nagpuyo sa mga baryo sa kasadpan ug sa Kalahari Desert, diin duna pa gihapoy pipila ka pamilyang San o mga nitibo nga naglibod-libod, nga nabuhi sa pagpangayam ug mga mananap. Ang mga magmamantala makugihon kaayo panahon sa linain nga mga kampanya sa pagsangyaw sa hilit nga mga teritoryo, nga mobiyaheg libo-libong kilometros aron sa paghatod sa mga kamatuoran sa Bibliya ngadto sa tiglalin nga mga tigbuhig baka sa hilit nga mga dapit. Kining mga tawhana puliki sa pagpananom, pagpanukod ug mga silonganan nga gamit ang lokal nga mga materyales, ug pagpangahoy. Wala na kaayo silay panahon alang sa uban pang mga kalihokan. Apan, kon moabot ang usa ka estranghero nga adunay makapalagsik nga mensahe sa Bibliya, sila mosugot dayon sa pagpakig-estorya diha sa hawan sa desyerto nga pino ug balas.

Si Stephen Robbins, usa sa unom ka temporaryong espesyal nga mga payunir, miingon: “Ang mga tawo dinhi magsige lang ug balhin. Sayon-sayonon lang nila pagtabok ang silingang mga nasod nga daw nagtabok lang ug karsada. Among nahibalag ang usa sa among mga estudyante sa Bibliya, si Marks, diha sa usa ka lansa sa nagtabok kami sa Okavango River. Kami nalipayng nakadungog nga siya mibakasyon sa trabaho aron lang makabiyahe ug makapaambit sa mga kamatuoran sa Bibliya uban sa iyang mga higala ug mga paryente. Gigugol ni Marks ang tanan niyang libreng panahon sa buluhatong pagsangyaw.”

Makapadasig nga ubay-ubay ang misanong sa maayong balita didto sa Botswana. Sa 2006, dihay 1,497 ang nakigbahin sa buluhatong pagsangyaw, 6 porsiyento nga pag-uswag kay sa miaging tuig.

Swaziland

Kining gamayng gingharian adunay populasyon nga duolan sa 1.1 ka milyon. Panguma ang panginabuhi sa mga tawo dinhi, bisan tuod daghan ang nangitag trabaho didto sa Habagatang Aprika. Maanindot kaayong nasod ang Swaziland nga dunay daghang reserbang lugar alang sa ihalas nga mga mananap. Ang mga Swazi mahigalaon ug nagsunod gihapon sa ilang daghang tradisyon.

 Si Sobhuza II, nga hari kanhi, maayo ug buot sa mga Saksi ni Jehova ug daghan siya ug nabatonang literatura. Matag tuig manapit siya diha sa iyang harianong balay dili lamang klero kondili usa usab sa mga Saksi ni Jehova sa paghisgot bahin sa Bibliya. Sa 1956 ang gidapit nga Saksi naghisgot bahin sa doktrina sa pagkadili-mamatay sa kalag ug ang paggamit ug mga titulo sa pagpasidungog sa mga lider sa relihiyon. Human niana, gipangutana  sa hari ang mga lider sa relihiyon bahin sa gihisgotang butang kon tinuod ba kini. Dili nila ikapanghimakak ang gisulti sa brader.

Kinahanglang mobarog nga malig-on ang among mga igsoon batok sa kostumbre sa pagbangotan agig pagsimba sa namatayng mga katigulangan. Diha sa mga lugar sa Swaziland, abogon sa mga pangulo sa tribo ang mga Saksi ni Jehova gikan sa ilang mga balay tungod kay dili sila mosunod sa kostumbre sa pagbangotan. Sila dili gayod pasagdan sa ilang espirituwal nga mga igsoon sa ubang mga lugar. Ang Hataas nga Korte sa Swaziland mihukom pabor sa mga Saksi ni Jehova niining bahina ug miingon nga sila tugotan sa pagbalik sa ilang mga balay ug kayutaan.

Si James ug Dawne Hockett maoy mga misyonaryo sa kaulohan sa Swaziland, ang Mbabane. Sila migraduwar sa Gilead sa 1971 ug 1970 matag usa. Gigamit ni James ang mosunod nga pananglitan sa pagpakita kon giunsa sa mga misyonaryo pagpaangay sa lahi nga mga kostumbre: “Nagsangyaw kami sa usa ka teritoryo nga wala ikatudlo sa usa ka kongregasyon, ug buot sa pangulo nga mohatag ako ug pakigpulong. Iyang gipatawag ang mga tawo. Kami nanglingkod sa usa ka dapit nga dihay bilding nga gitukod, ug ang mga bloke sa semento nagpasad sa palibot. Ang yuta basa-basa, busa nangita ako ug bloke sa semento nga kalingkoran, ug si Dawne milingkod tapad nako sa bloke sa semento. Usa sa mga sister nga Swazi miduol kang Dawne ug gihangyo siya sa paglingkod tapad niya. Si Dawne miingon nga komportable ra siya sa iyang gilingkoran, apan miinsister ang sister. Human niana, gipatin-aw kaniya nga kay nanglingkod man ang ubang mga lalaki sa yuta, ang babaye dili mahimong molingkod nga mas taas kay sa lalaki. Mao kanay kostumbre sa kabaryohan.”

Giduaw ni James ug Dawne ang usa ka eskuylahan aron makigsulti sa usa ka maestra nga nagpakitag interes kaniadto. Ang maestra nagsugo ug batan-ong lalaki sa pagbalibad kanila nga wala siyay panahon niadtong higayona. Sila midesisyon sa pagpakigsulti sa batan-on, si Patrick, ug gipangutana siya kon nganong sila mianha. Human sa pag-estoryahay, ilang gihatagan siya ug librong Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on—Mga  Tubag nga Mosaler ug siya gisugdan sa pagtuon sa Bibliya. Ilo si Patrick ug nagpuyo sa usa ka kuwarto nga gisibay sa balay sa iyang uyoan. Siyay nagbuhi sa iyang kaugalingon, magluto para sa iyang kaugalingon, ug nagtrabahog partaym aron may ikabayad sa matrikula. Miuswag siya, ug nabawtismohan, ug karon nag-alagad ingong ansiyano sa kongregasyon.

Ubay-ubay ang misanong sa buluhatong pagsangyaw sa Swaziland sukad nagsugod ang buluhaton sa mga tuig sa 1930. Sa 2006, dihay 2,292 ang aktibong nakigbahin sa pagpakaylap sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos niining teritoryoha, ug 2,911 ka pagtuon sa Bibliya ang ginadumala.

St. Helena

Kining gamayng isla, 17 kilometros ang gitas-on ug 10 kilometros ang gilapdon, nahimutang sa kasadpan sa habagatan-kasadpan sa baybay sa Aprika. Ang klima dinhi bugnaw ug hayahay. Ang populasyon sa St. Helena maoy mga 4,000, sa nagkasagol-sagol nga mga tawo gikan sa Uropa, Asia, ug Aprika. Iningles ang sinultihan dinhi nga lahi ug tono. Walay erport dinhi; dunay barko nga magtabok-tabok ngadto-nganhi sa Habagatang Aprika ug Inglaterra. Ang pagsibya sa telebisyon miabot lamang sa tunga-tunga sa mga tuig sa 1990, pinaagig satelayt.

Ang maayong balita sa Gingharian sa Diyos unang nakaabot sa St. Helena sa unang bahin sa mga tuig sa 1930, sa dihang duha ka payunir miduaw makadiyot. Si Tom Scipio, nga usa ka polis ug diakono sa relihiyong Baptist, nakabaton ug pipila ka literatura gikan kanila. Nagsugod siya sa pagpakigsulti ngadto sa uban sa iyang nakat-onan, ug diha sa pulpito iyang giklaro nga walay Trinidad, walay nagkalayo nga impiyerno, ug nga ang kalag mamatay. Siya ug ang uban pa nga mibarog alang sa kamatuoran sa Bibliya gipagawas sa simbahan. Wala magdugay si Tom ug usa ka gamayng grupo nagsangyaw sa kanataran, pinaagi sa tabang sa tulo ka ponograpo. Sila nagsangyaw sa isla nga magbaktas ug magsakay ug asno. Gihatagan usab ni Tom ang iyang unom ka anak ug malig-ong pundasyon sa kamatuoran.

Sa 1951, si Jacobus van Staden gipadala gikan sa Habagatang Aprika sa pagdasig ug pagtabang sa grupo sa maunongong mga Saksi sa isla. Iyang gitabangan sila nga mahimong mas epektibo diha sa ministeryo ug naghikay ug regular nga mga miting  sa kongregasyon. Si George Scipio, h usa sa mga anak nga lalaki ni Tom, nahinumdom sa mga problema aron makatambong ang tanan sa mga tigom: “Duha lamang ang sakyanan taliwala sa tanang interesado. Ang lugar batoon ug bukiron kaayo, ug pipila lang ang maayong dalan niadtong panahona. . . . Ang uban magsugod pagbaktas sayo sa buntag. Magpasakay ako ug tulo kanila sa akong gamayng sakyanan ug pakanaogon sila sa layo-layo nga distansiya sa dalan. Sila magpadayon sa paglakaw. Dayon mobalik ako, magpasakay ug lain na pod ug pipila ka distansiya, dayon pakanaogon sila, ug mobalik na usab. Sa ulahi, ang tanan makatambong sa tigom niining paagiha.” Sa ulahi, si George bisag minyo na ug dunay upat ka anak, nakaalagad ingong payunir sa 14 ka tuig. Tulo sa iyang mga anak nag-alagad ingong mga ansiyano.

Si Jannie Muller miduaw sa St. Helena ingong magtatan-aw sa sirkito pipila ka higayon sa katuigan sa 1990, uban sa iyang asawa, si Anelise. Siya miingon: “Dihang ubanan nimo ang usa ka magmamantala sa pagsangyaw, sultihan ka niya kon kinsay nagpuyo sa sunod nga balay ug kon unsay iyang reaksiyon. Sa dihang miduaw kami sa isla ug nanagtag ug Kingdom News nga nag-ulohang “Maghigugmaay Pa Kaha ang Tanang Tawo sa Usag Usa?” ang tibuok isla nakobrehan sa usa lang ka adlaw, gikan sa alas 8:30 s.b. hangtod sa alas 3:00 s.h.”

Si Jannie mahinumdom ilabina sa panahong moabot ug mogikan sila. Siya miingon: “Inig-abot sa barko, ang kadaghanan sa mga igsoon magpundok sa daplin sa pantalan sa pagsugat kanamo. Sila miingon nga sa adlaw nga migikan kami, sila nagluha-luha ug tinuod kana sa nakita namo sila nga nagtindog sa daplin sa pantalan nga nagkaway-kaway sa mga kamot nga nanamilit.”

Sa 2006, dihay 125 ang nakigbahin sa pagpakaylap sa kamatuoran sa Bibliya sa tibuok isla. Ang mitambong sa Memoryal maoy 239. Ang isla dunay proporsiyon nga 1 ka magmamantala  sa matag 30 ka tawo, nga kinagamyang proporsiyon sa tibuok kalibotan.

MGA PALAABOTON SA UNAHAN

Bisan pa sa panagbangi sa rasa sa Habagatang Aprika, ang mga Saksi ni Jehova sa tanang rasa nagtagamtam ug tagsaong “bugkos sa panaghiusa.” (Col. 3:14) Ang uban nakakomento bahin niini. Sa 1993 daghang bisita miabot gikan sa gawas sa nasod sa pagtambong sa internasyonal nga mga kombensiyon. Duolan sa 2,000 ka Saksi miadto sa erport sa Durban sa pagsugat sa mga delegado gikan sa Tinipong Bansa ug sa Japan. Sila nanganta ug mga alawiton sa Gingharian inig-abot sa mga bisita. Ang mga igsoon mainitong nangomosta sa usag usa ug naghinalogay. Usa niadtong naniid mao ang usa ka prominenteng lider sa politika. Sa nakigkabildo sa ubang mga igsoon, siya miingon, “Kon kami duna pa untay espiritu sa panaghiusa nga sama kaninyo, dugay na unta namong nasulbad ang among mga problema.”

Ang 2003 nga “Himayaa ang Diyos” nga Internasyonal nga mga Kombensiyon nakapadasig sa tanan nga mitambong. Ang Habagatang Aprika naghimog internasyonal nga mga kombensiyon sa dagkong mga lugar, maingon man daghang mas gagmayng distritong mga kombensiyon. Duha ka membro sa Nagamandong Lawas, si Samuel Herd ug si David Splane, nag-alagad sa internasyonal nga mga kombensiyon. Ang mga delegado gikan sa 18 ka nasod mitambong. Ang uban nagsul-ob sa ilang tradisyonal nga mga sinina, nga nakadugang sa pagkahimo niini nga usa ka internasyonal nga okasyon. Ang mitambong sa tanang kombensiyon maoy 166,873, ug 2,472 ang nabawtismohan.

Si Janine, kinsa mitambong sa internasyonal nga kombensiyon sa Cape Town, nagpahayag ug apresasyon sa giluwatan ang librong Pagkakat-on Gikan sa Dakong Magtutudlo: “Wala akoy makitang eksaktong pulong sa paghubit kon unsa ka dako sa akong apresasyon niini nga gasa. Kining libroha gidisenyo sa pag-abot sa mga kasingkasing sa among mga anak. Si Jehova nahibalo  kon unsay gikinahanglan sa iyang katawhan, ug si Jesus, nga Ulo sa kongregasyon, nakakita sa atong pagpakigbisog niining dili-diyosnong kalibotan. Kinasingkasing akong nagpasalamat kang Jehova ug sa iyang mga alagad dinhi sa yuta.”

Sa maghandom sa kasaysayan sa mga Saksi ni Jehova sa Habagatang Aprika panahon sa kataposang siglo, kita malipay sa pagkamalahutayon ug kalig-on sa mga matinumanon. Sa 2006, dihay 78,877 ka magmamantala nga nagdumalag 84,903 ka pagtuon sa Bibliya. Ang gidaghanon sa mitambong sa Memoryal sa 2006 maoy 189,108. May mga timailhan nga ang mga pulong ni Jesus aplikado gihapon niining bahin sa tibuok-kalibotan nga natad: “Tan-awa! Ako magaingon kaninyo: Iyahat ang inyong mga mata ug lantawa ang kaumahan, nga kini puti na aron anihon.” (Juan 4:35) Daghan pa kaayo ang buluhaton. Ang daghang pamatuod sa pagtultol ni Jehova mopukaw kanato sa pagsulti, duyog sa atong mga igsoon sa tanang suok sa yuta: “Singgit kamo sa kadaogan kang Jehova, kamong tibuok nga katawhan sa yuta. Alagara si Jehova uban ang pagmaya”!—Sal. 100:1, 2.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 174]

Ang St. Helena dunay proporsiyon nga 1 ka magmamantala sa matag 30 ka tawo, ang kinagamyang proporsiyon sa tibuok kalibotan

[Kahon sa panid 68, 69]

Unsa ang Apartheid?

Ang pulong apartheid sa literal nagkahulogan ug pagkanahimulag ug kini unang gigamit sa National Party sa eleksiyon niadtong 1948. Kana nga partido nakadaog nianang tuiga, ug ang estriktong pagbulag-bulag sa nagkalainlaing rasa sa Habagatang Aprika nahimong opisyal nga polisa sa kagamhanan nga lig-ong gipaluyohan sa Dutch Reformed Church. Kini nga polisa, nga gitukmod sa tinguha nga maseguro ang pagkalabaw sa mga puti, misangpot sa pagpakanaog ug mga balaod nga nagkontrolar sa pangunang mga bahin sa kinabuhi—puy-anan, panarbaho, edukasyon, publikong mga pasilidad, ug politika.

Ang dagkong mga rasa giklasipikar ingon sa mosunod: mga puti, Bantu (itom nga mga Aprikano), tabonon (lainlain ug rasa), ug taga-Asia (mga Bombay). Ang mga tawong nagduso sa apartheid nagbaod nga ang mga rasa kinahanglang dunay kaugalingong mga dapit, nga gitawag ug mga homeland, diin sila magpuyo ug magkinabuhi uyon sa ilang kultura ug mga kostumbre. Ang gihunahuna nga maayo sumala sa ilang teoriya wala mosaler sa tinuod nga kahimtang. Kay nahadlok sa mga pusil, tear gas, ug nagngulob nga mga iro, daghang itom napugos sa pagbiya sa ilang mga balay uban sa ilang diyutayng mga kabtangan ug gibalhin ngadto sa ubang mga dapit. Ang kadaghanang publikong pasilidad, sama sa mga bangko ug mga post office, adunay lahi nga mga seksiyon alang sa mga puti ug sa mga dili puti. Ang mga restawran ug mga sinehan gireserba alang sa mga puti.

Ang mga puti nagdepende gihapon sa baratong suweldo sa mga itom, sa mga negosyo man ug sa panimalay. Tungod niini ang mga pamilya nabahin. Pananglitan, ang itom nga mga lalaki gitugtan sa pag-adto sa mga siyudad aron manarbaho sa mga minahan o mga pabrika ug gipapuyo sa dagkong mga sak-anan samtang ang ilang mga asawa nagpabilin sa ilang yutang natawhan. Kining nadaot nga kinabuhi sa pamilya misangpot sa daghang imoralidad. Ang itom nga mga sulugoon nga nagtrabaho sa balay sa mga puti sagad nga nagpuyo sa usa ka lawak sulod sa propiedad sa ilang amo. Ang ilang mga pamilya dili makapuyo sa dapit alang sa mga puti, busa ang mga ginikanan dili makakita sa ilang pamilya sa taas-taas nga panahon. Ang mga itom kinahanglang magdala-dala kanunay ug libreta isip ID.

Ang apartheid nakadaot sa daghang bahin sa kinabuhi, lakip na sa edukasyon, kaminyoon, panarbaho, ug pagpanag-iyag propiedad. Bisan tuod ang mga Saksi ni Jehova nailhan nga sila walay pagpihig-pihig, ilang gisunod ang mga balaod sa gobyerno sa kondisyon nga kini dili makasanta kanila sa paghatag ug balaang pag-alagad sa Diyos. (Roma 13:1, 2) Sila nangitag mga kahigayonan sa pagpakig-uban sa ilang mga isigkamagsisimba sa nagkalainlaing rasa kon sila makahimo niana.

Sugod sa tunga-tunga sa katuigan sa 1970, ang gobyerno naghimog daghang reporma, mao nga ang ilang mga polisa bahin sa rasa dili na kaayo estrikto. Sa Pebrero 2, 1990, ang presidente niadtong higayona nga si F. W. de Klerk nagpahayag ug mga paagi sa pagtangtang sa apartheid, sama sa pag-ila sa politikal nga mga partido sa mga itom ug pagbuhi kang Nelson Mandela gikan sa bilanggoan. Sa gihimo ang eleksiyon sa 1994, diin kadaghanang nakadaog maoy mga itom, natapos ang apartheid.

 [Kahon/​Mga mapa sa panid 72]

KATIBUK-ANG LARAWAN​—Habagatang Aprika

Yuta

Ang yuta daplin sa baybay sa Habagatang Aprika hiktin nga naalihan ug mga bukid nga sa ibabaw maoy dako kaayong kapatagan nga nahimutangan sa dakong bahin sa nasod. Kini nga bukid mao ang kinahabogan sa sidlakang bahin sa Indian Ocean, diin ang tagaytay sa Drakensberg Mountain moabot ug kapin sa 3,400 metros. Ang yuta sa Habagatang Aprika maoy halos upat ka pilo nga mas dako kay sa British Isles.

Katawhan

Ang 46 ka milyong molupyo sa nasod lainlain ug rasa. Sa 2003 gipatik sa gobyerno ang mga resulta sa senso diin ang mga molupyo nabahin sa mosunod nga upat ka grupo: itom nga Aprikano, 79 porsiyento; puti, 9.6 porsiyento; tabonon, 8.9 porsiyento; ug mga Bombay o taga-Asia, 2.5 porsiyento.

Pinulongan

Adunay 11 ka opisyal nga mga pinulongan, apan daghan ang makasultig Iningles. Gilista sumala sa labing komon nga gigamit nga pinulongan mao ang Zulu, Xhosa, Afrikaans, Sepedi, Iningles, Tswana, Sesotho, Tsonga, Siswati, Venda, ug Ndebele.

Pangabuhi

Ang nasod adunay daghan kaayong natural nga mga kahinguhaan ug maoy kinadaghanag mamina nga bulawan ug platinum. Milyon-milyong taga-Habagatang Aprika nagtrabaho sa mga minahan, umahan, o mga pabrika nga nagproseso ug pagkaon, naggamag mga sakyanan, makina, panapton, ug uban pang mga produkto.

Klima

Ang tumoy nga bahin sa habagatan sa nasod, lakip na ang Cape Town, adunay klima nga sama sa Mediteranyo diin ulanon sa tingtugnaw ug menos nga ulan sa ting-init. Ang kapatagan ibabaw sa kabukiran lahi ug klima; ang pagbunok sa mga ulan nga inubanan ug mga pagkilat ug pagdalugdog nakahatag ug makapahayahay nga kabugnaw sa ting-init, samtang ang mga adlaw sa tingtugnaw dili tantong tugnaw ug walay panganod ang kalangitan.

 [Mga mapa]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

NAMIBIA

NAMIB DESERT

Katutura

WINDHOEK

BOTSWANA

KALAHARI DESERT

GABORONE

SWAZILAND

MBABANE

LESOTHO

MASERU

Teyateyaneng

HABAGATANG APRIKA

Kruger National Park

Nylstroom

Bushbuckridge

PRETORIA

Johannesburg

Klerksdorp

Dundee

Ndwedwe

Pietermaritzburg

Durban

DRAKENSBERG MTS.

Strand

Cape Town

PRETORIA

Midrand

Krugersdorp

Kagiso

Johannesburg

Elandsfontein

Soweto

Eikenhof

Heidelberg

[Mga hulagway]

Cape Town

Cape of Good Hope

 [Kahon/​Mga hulagway sa panid 80, 81]

Ang Akong Unang Kasinatian sa Pagsangyaw

ABEDNEGO RADEBE

NATAWO 1911

NABAWTISMOHAN 1939

KAAGI SA KINABUHI Nag-alagad sa unang kongregasyon sa mga itom sa Peitermaritzburg, KwaZulu-Natal, ug namatay nga matinumanon sa 1995.

AKO natawo ug nagdako duol sa Pietermaritzburg. Ang akong amahan maoy usa ka Metodista nga magwawali. Sa tunga-tunga sa katuigan sa 1930, nakabaton ako ug pipila ka literatura nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova. Bisan tuod miuyon ako sa akong nabasa, ako wala makahigayon sa pagpakig-uban sa mga Saksi.

Sa dakong balay nga akong gipuy-an, dihay tawo nga mihatag kanakog pulyeto nga Heaven and Purgatory. Wala pa akoy nabasa nga ingon niana. Nakatabang kadto kanako sa pagsabot sa gipamulong sa Bibliya bahin sa pagkabanhaw ug sa yutan-ong paglaom. Akong gisulatan ang sangang buhatan sa Cape Town ug nag-order ug pipila ka basahon.

Nagpanuko ako sa pagduol sa mga Saksi nga akong nakita sa lungsod. Ang kostumbre namo nga mga Zulu mao, “Ayaw pag-unag duol sa tawong puti. Paghulat nga siyay moduol nimo.”

Usa ka gabii niana sa akong pagpauli gikan sa trabaho, akong nakita ang sakyanan sa mga Saksi nga may trompa nga giparking sa gawas sa among gipuy-an. Sa pag-abot nako sa ganghaan, giduol ako sa usa ka edarang lalaki nga dakog lawas nga nagbesti ug sinina sa ting-init. Siya nagpaila nga siya si Daniel Jansen. Ako nakaingon nga higayon na nako kini sa  pagsinati bahin sa mga Saksi, busa ako mihangyo nga maminaw sa usa sa mga sermon ni Brader Rutherford. Nanapok ang daghang tawo. Pagkahuman sa sermon, gipagunitan ni Jansen kanako ang mikropono ug miingon, “Isulti niining mga tawhana sa pinulongang Zulu kon unsay gisulti niini nga rekording aron mahibalo usab sila.”

Ako mitubag, “Dili nako mahinumdoman ang tanang gisulti sa mamumulong.”

Si Jansen miingon, “Isulti lang ang imong mahinumdoman.”

Samtang nangurog ang akong kamot, nagkabungabunga kog sulti sa pipila ka pulong diha sa mikropono. Kadto mao ang akong unang kasinatian sa pagsangyaw. Dayon gidapit ako ni Jansen sa pagkuyog kaniya sa pagsangyaw. Una, iyang gisusi ang akong pagsabot sa paninugdang nga mga pagtulon-an sa pagsuta kon nakasabot ba gayod ako sa mga pagtulon-an sa Bibliya. Siya natagbaw. Nakig-uban ako sa kompaniya, o kongregasyon, sa mga puti sa upat ka tuig, diin ako ray itom. Gamay ra ang among grupo, ug nagtigom kami sa balay sa usa ka igsoon.

Kaniadto, ang matag magmamantala hatagan ug usa ka kard isip testimonya sa pagpresentar sa mensahe sa Bibliya ngadto sa tagbalay. Magdala usab kami ug ponograpo, pipila ka rekording sa upat ka minuto nga mga sermon, ug usa ka bag sa literatura.

Aron walay panahong mausik, yabihan sa magmamantala ang ponograpo ug mag-andam nang daan ug bag-ong dagom. Inig-abli sa tagbalay sa pultahan, komostahon siya sa magmamantala ug tunolan ug kard, nga magpresentar sa girekord nga sermon. Sa dihang manungatunga na ang rekording, buksan sa magmamantala ang iyang bag aron inigkahuman niini, iyang ikatanyag ang gihisgotang basahon ngadto sa tagbalay.

 [Kahon/​Mga hulagway sa panid 88, 89]

Usa ka Panig-ingnan sa Pagkamatinumanon

 GEORGE PHILLIPS

NATAWO 1898

NABAWTISMOHAN 1912

KAAGI SA KINABUHI Nahimong regular payunir sa 1914. Nag-alagad ingong magtatan-aw sa sangang buhatan sa Habagatang Aprika sa halos 40 ka tuig ug namatay nga matinumanon sa 1982.

SI George Phillips natawo ug nagdako sa Glasgow, Scotland. Siya nagsugod sa pagpayunir sa 1914, sa edad nga 16. Sa 1917 siya nabilanggo tungod sa pagpabiling neyutral ingong Kristohanon. Sa 1924, gidapit siya ni Brader Rutherford sa pag-alagad sa Habagatang Aprika. Siya miingon, “George, usa ka tuig lang tingali, o kaha kapin lag diyutay.”

Mao kanay pagtuo ni George sa iyang pag-abot sa Habagatang Aprika: “Kon ikomparar sa Britanya, ang mga kahimtang lahi kaayo ug ang tanang buluhaton nga nalangkit sa pagsangyaw mas menos. Niadtong panahona, 6 lamang ang nag-alagad sa bug-os panahon ug dili moabot ug 40 ang aktibo sa buluhatong pagsangyaw. Ang among teritoryo dako kaayo nga nagkobre sa tanang lugar gikan sa Cape ngadto sa Kenya. Sa unsang paagi makobrehan ang teritoryo ug mahatag ang epektibong pagsangyaw sa usa ka tuig? Aw, angay bang ikabalaka kana? Importante nga makasugod ug sangyaw, nga gamiton ang mga kahimanan nga nabatonan, ug bahala na si Jehova sa uban.

“Ang Habagatang Aprika maoy usa ka komplikadong nasod nga daghag nagkalainlaing rasa ug pinulongan. Makalipay gayod ang pagkaila niining nagkalainlaing mga tawo. Dili gayod sayon ang pag-organisar sa buluhaton niining dakong kanataran ug sa pagpahiluna sa gikinahanglang mga pundasyon sa pagtukod niana.

“Sulod sa katuigan, ang mahigugmaong pagtagana ni Jehova sa tanan nakong panginahanglan, ang iyang pagpanalipod, paggiya, ug pagpanalangin madagayaon gayod nga gitagana. Akong nakat-onan nga ‘ang pagkadiyosnon nga may pagkatagbaw maoy dako nga ganansiya’ ug nga kon ang usa magpabilin diha sa ‘natago nga dapit sa Labing Hataas,’ ang usa kinahanglang magpabiling suod sa iyang organisasyon ug magkugi sa pagbuhat sa iyang buluhaton sumala sa iyang paagi.”—1 Tim. 6:6; Sal. 91:1.

 [Kahon/​Hulagway sa panid 92-94]

Pagtabang sa Akong Pamilya sa Espirituwal

JOSEPHAT BUSANE

NATAWO 1908

NABAWTISMOHAN 1942

KAAGI SA KINABUHI Usa ka lalaking pamilyado nga nakakat-on sa kamatuoran samtang nagtrabaho sa Johannesburg, nga layo gikan sa iyang pinuy-anan sa Zululand, KwaZulu-Natal.

NATAWO ako sa Zululand, Habagatang Aprika, sa 1908. Bisan tuod ang akong pamilya kontento na sa yanong kinabuhi sa uma, sa edad nga 19, ako nagsugod sa pagpanarbaho ingong tindero sa lungsod sa Dundee. Wala madugay, akong nadunggan nga daghang batan-ong lalaki ang nakasapi ug maayo sa Johannesburg, ang sentro sa minahan ug bulawan sa Habagatang Aprika. Busa mibalhin ako didto ug nakatrabaho sa daghang tuig ingong tigpapilit ug mga panganunsiyo. Nahupngan ako sa daghang kalingawan ug mga kahigayonan, apan sa ngadto-ngadto nakaamgo ako nga ang kinabuhi sa siyudad anam-anam nga nagdaot sa dugay nang gisubay nga panggawi sa akong tribo. Bisan tuod daghang batan-ong mga lalaki nalimot na sa ilang pamilya nga nagpuyo sa mga baryo, ako wala gayod malimot ug ako kanunay gayod nga magpadala kanila ug kuwarta. Sa 1939, gipakaslan nako si Claudina, nga taga-Zululand. Bisag minyo na, nagpadayon gihapon ako sa pagtrabaho sa gilay-ong 400 kilometros didto sa Johannesburg. Ingon usab niana ang gihimo sa kadaghanan sa akong mga higala. Bisan tuod pait nga mahilayo sa pamilya sa dugay nga panahon, akong gibati nga obligasyon ang pagtabang kanila aron makatagamtam ug mas haruhay nga kinabuhi.

Samtang didto sa Johannesburg, ako ug ang akong higala nga ginganlag Elias nakadesisyon sa pagpangita sa matuod nga relihiyon. Mitambong kami sa mga simbahan sa among duol apan walay nakatagbaw kanamo. Dayon nahimamat ni Elias ang mga Saksi ni Jehova. Ako ug si Elias regular nga nakig-uban sa unang kongregasyon sa mga itom sa mga Saksi ni Jehova sa Johannesburg. Sa 1942, human nga nakapahinungod  sa akong kinabuhi kang Jehova, ako gibawtismohan didto sa Soweto. Sa mga panahon nga ako mopauli sa Zululand, naningkamot ako sa pagpaambit sa akong pagtuo kang Claudina, apan siya aktibo kaayo sa mga kalihokan sa simbahan.

Bisan pa niana, iyang gitandi ang among mga basahon sa iyang Bibliya, ug ang kamatuoran sa Pulong sa Diyos inanay nga nakaabot sa iyang kasingkasing. Sa 1945 siya nabawtismohan. Nahimo siyang masibotong Kristohanong ministro, nga nagpaambit sa kamatuoran sa Bibliya sa iyang mga silingan ug nagtisok niana sa kasingkasing sa among mga anak. Sa kasamtangan, nakapribilehiyo ako sa pagtabang ug pipila ka tawo sa pagkahibalo bahin sa kamatuoran sa Bibliya sa Johannesburg. Sa pagka-1945 diha nay upat ka kongregasyon sa mga itom sa kasilinganan sa Johannesburg, ug ako nag-alagad ingong company servant sa Small Market Congregation. Sa ngadto-ngadto, dihay gihatag nga Kasulatanhong pagtultol alang sa minyong mga lalaki nga nagtrabaho nga layo sa ilang panimalay sa pagpauli ngadto sa ilang mga pamilya ug hatagan ug dugang pagtagad ang ilang mga kaakohan ingong mga ulo sa pamilya.—Efe. 5:28-31; 6:4.

Busa sa 1949, miluwat ako sa trabaho sa Johannesburg aron maatiman ang akong pamilya sumala sa paagi ni Jehova. Sa among lugar ako nakatrabaho uban sa usa ka inspektor sa binuhing mga hayop ingon nga katabang sa paglusbog sa mga hayop diha sa tangke nga may pangpatay sa mga parasito. Lisod sustentohan ang usa ka pamilya nga may unom ka anak sa akong gamayng suweldo. Busa aron maabagan ang mga galastohan, namaligya usab ako ug mga utanon ug mais nga among gitanom duol sa balay. Bisan tuod ang among pamilya dili dato sa materyal, kami adunay espirituwal nga bahandi tungod sa pagsunod sa sugo ni Jesus nga nasulat sa Mateo 6:19, 20.

Ang pagbaton niining espirituwal nga mga bahandi nagkinahanglag paghago, sama sa pagpangubkob ug bulawan sa mga minahan sa Johannesburg. Matag gabii, magbasa ako ug usa ka teksto sa Bibliya uban sa akong mga anak ug pangutan-on nako ang matag usa kanila sa pagsulti sa iyang nakat-onan. Sa mga hinapos sa semana, puli-puli nga pakuyogon nako sila sa pagsangyaw. Samtang kami magbaktas diha sa kaumahan, akong isaysay kanila ang Kasulatanhong mga butang ug naningkamot sa pagtisok sa hataas nga mga sukdanan sa moralidad sa Bibliya sa ilang mga kasingkasing.—Deut. 6:6, 7.

Sa daghang tuig, ang amo lang pamilya ang makaarang sa pagtagana sa nagapanawng mga magtatan-aw. Kining mga igsoona uban sa ilang mga asawa nakaimpluwensiya ug dako sa among mga anak ug nakapasilsil sa mga bata ug tinguha aron mahimong bug-os-panahong mga magwawali. Tanantanan, nakabaton kamig lima ka anak nga lalaki ug usa ka babaye. Silang tanan mga dagko na ug lig-on sa espirituwal. Mapasalamaton kaayo ako sa pagtultol sa organisasyon ni Jehova nga nagdasig sa mga sama kanako sa paghatag ug dugang pagtagad sa espirituwal nga mga panginahanglan sa among mga pamilya! Ang mga panalangin nga miresulta mas dako kay sa bisan unsang butang nga mapalit sa salapi.—Prov. 10:22.

Si Brader Josephat Busane matinumanong nag-alagad kang Jehova hangtod sa iyang kamatayon niadtong 1998. Ang iyang nahibilin nga dagko nang mga anak nagpadayon usab sa pagpabili sa ilang espirituwal nga kabilin. Ang usa sa iyang mga anak, si Theophilus, nag-alagad ingon nga nagapanawng magtatan-aw. Ang dugang mga detalye bahin kang Brader Busane mabasa sa “Pagmata!” sa Oktubre 8, 1993, panid 19 ngadto sa 22.

 [Kahon/​Hulagway sa panid 96, 97]

‘Ang Pag-alagad sa Gingharian Nakatabang Kanako sa Pagpakigsuod Kang Jehova’

THOMAS SKOSANA

NATAWO 1894

NABAWTISMOHAN 1941

KAAGI SA KINABUHI Nagtuon ug lima ka pinulongan aron siya makatabang sa mga tawo sa espirituwal nga paagi diha sa lugar diin siya giasayn ingong payunir.

NIADTONG 1938 gihatagan ako sa usa ka maestro ug pipila ka pulyeto nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova. Niadtong panahona, usa ako ka pastor sa relihiyong Wesleyan sa Delmas, mga 60 kilometros sa sidlakan sa Johannesburg. Dugay na akong interesado kaayo sa Bibliya. Ang simbahan nagtudlo nga ang kalag dili mamatay ug ang mga daotan sakiton sa impiyerno. Apan ang maong mga pulyeto nagpakita gikan sa Bibliya nga kini dili tinuod. (Sal. 37:38; Ezeq. 18:4) Nasabtan ko usab nga inay moadto sa langit, ang kadaghanang alagad sa Diyos makabaton ug kinabuhing walay kataposan sa yuta.—Sal. 37:39; Mat. 6:9, 10.

Ako nalipay kaayo nga nakakat-on niining mga kamatuorana ug gusto kong iwali kini sa mga membro sa among simbahan, apan ang akong kaubang mga magwawali misupak ug nagplano sa pagpalagpot kanako. Busa mibiya ako sa simbahan ug nakig-uban sa gamayng grupo sa mga Saksi ni Jehova sa Delmas. Ako nabawtismohan sa 1941 ug nagpayunir niadtong 1943.

Mibalhin ako sa Rustenburg, diin may panginahanglan sa mga magwawali sa Gingharian. Kay usa man ka estranghero, kinahanglang mohangyo ako sa hepe niining dapita ug kasak-an ug mangayog permiso aron makapuyo dinhi. Siya miingon nga kinahanglang mobayad ako ug 12 pounds alang sa permit. Wala akoy ikabayad niini, apan dihay buotang puti nga igsoon didto nga mibayad  niini ug mitabang kanako sa pinansiyal aron ako makapadayon sa pagpayunir. Usa sa mga lalaki nga akong gitun-an maayo ug pag-uswag, ug human sa akong pagbiya sa maong asaynment, siya natudlo nga alagad sa kongregasyon.

Dayon mibalhin ako pakasadpan ngadto sa Lichtenburg. Niining higayona ako kinahanglang mohangyo sa usa ka puti nga superintendente aron makaestar sa lugar sa mga itom sa maong lungsod. Wala niya ako hatagig permit. Mihangyo ako sa usa ka puti nga igsoon nga payunir sa Mafikeng, dili layo gikan didto, sa pagtabang kanako. Among giduaw ang superintendente, apan siya miingon: “Dili ko gustong mopuyo kamo dinhi. Kamo nagtudlo sa mga tawo nga walay impiyerno. Busa unsaon man sa mga tawo pagbuhat ug maayo kon sila dili mahadlok sa impiyerno?”

Busa mibalhin ako sa Mafikeng, diin ako nag-alagad hangtod karon ingong regular payunir. Zulu ang akong sinultihan, apan wala madugay human makakat-on sa kamatuoran, ako nakadesisyon nga kinahanglang magtuon ako ug Iningles aron akong mabasa ang tanang publikasyon sa mga Saksi ni Jehova. Kini nakatabang kanako sa pagkahimong hamtong sa espirituwal.

Aron mahimong epektibo sa akong ministeryo, nagtuon usab ako sa pagsultig Sesotho, Xhosa, Tswana, ug diyutayng Afrikaans. Sulod sa katuigan, nakapribilehiyo ako sa pagtabang ug daghang tawo sa pagdedikar sa ilang kinabuhi kang Jehova, lakip sa upat nga mga ansiyano na karon. Ang bug-os-panahong pag-alagad mapuslanon usab sa akong panglawas.

Mapasalamaton ako kang Jehova nga nakapadayon ako sa pag-alagad kaniya bisag tigulang na. Dili tungod sa akong kusog nga nabatonan ko ang kahibalo ug nagmalamposon sa kanataran. Si Jehova mitabang kanako pinaagi sa iyang balaang espiritu. Labaw sa tanan, ang regular, bug-os-panahong pag-alagad sa Gingharian nakatabang kanako sa pagpakigsuod kang Jehova, ug ako nakakat-on sa pagsalig kaniya.

Ang interbiyo nga gihisgotan sa ibabaw gihimo niadtong 1982. Ingong usa sa mga dinihogan sa Diyos, si Brader Skosana nagpadayong matinumanon. Siya namatay niadtong 1992.

 [Kahon/​Mga hulagway sa panid 100, 101]

Unang Magtatan-aw sa Distrito sa Habagatang Aprika

MILTON BARTLETT

NATAWO 1923

NABAWTISMOHAN 1939

KAAGI SA KINABUHI Unang misyonaryo nga nabansay sa Gilead nga giasayn ngadto sa Habagatang Aprika. Siya nagkugi sa pagpauswag sa intereses sa Gingharian, ilabina sa mga komunidad sa mga itom.

SA Disyembre 1946, si Milton Bartlett miabot sa Cape Town ingong unang misyonaryo nga nabansay sa Gilead aron sa pag-alagad sa Habagatang Aprika. Ang iyang asaynment mao ang pag-organisar sa buluhaton sa sirkito ug distrito, ug tuod man iya kining naorganisar. Niadtong panahona, si Brader Bartlett lang ang bugtong magtatan-aw sa distrito. Sa misunod nga mga tuig, ang nagapanawng mga magtatan-aw dakog nahimo sa pagpalambo sa intereses sa Gingharian sa Habagatang Aprika, ilabina taliwala sa mga itom.

Si Milton gimahal pag-ayo sa mga igsoon sa Habagatang Aprika. Pasensiyoso siya nga tawo nga maminaw pag-ayo kon ang mga igsoon mopadayag sa ilang mga problema kaniya. Busa, nakahatag siyag detalyado ug tukmang mga taho sa sangang buhatan sa Habagatang Aprika bahin sa mga problema nga nakaapektar sa mga igsoon. Nakatabang kadto aron ang panggawi ug paagi sa pagsimba sa mga igsoon mapahiuyon pa gayod sa mga prinsipyo sa Bibliya.

Si Milton nakatabang sa iyang mga igsoon tungod kay daghan kaayo siya ug kahibalo sa Kasulatan ug hanas nga magtutudlo. Siya usab porsigido aron siya, isip puti nga tawo, makakuhag mga permit gikan sa mga opisyal sa gobyerno nga mapihigon sa rasa sa pagsulod sa mga lungsod sa mga itom. Ang mapihigong mga opisyal sagad dili mohatag kaniyag permit, ug si Milton napugos sa pagduol  sa mas taas ug ranggo nga mga awtoridad, sama sa mga konseho sa lungsod, sa pagpangayog tabang. Dayon siya maghulat hangtod sa sunod nga miting sa konseho ug mausab ang dili maayong mga desisyon. Sa usa ka paagi, siya nakasulod sa kadaghanang mga dapit sa mga itom.

Usahay, may sekreta nga ipadala aron sa pagpaminaw sa mga pakigpulong ni Milton. Usa ka rason niini mao nga ang mga ministro sa Kakristiyanohan bakak nga nag-akusar nga gigamit sa mga Komunista ang mga Saksi ni Jehova ingong mga manggugubot. Usa ka itom nga polis kas-a gipadala aron sa pagkuhag mga nota panahon sa asembliya. “Maayo hinuon ang resulta niadto,” si Milton misulat paglabay sa mga 20 ka tuig, “kay ang maong polis midawat sa matuod nga pagsimba tungod sa iyang nadungog niana nga hinapos sa semana, ug siya aktibo gihapon sa pag-alagad.”

Sa pag-abot ni Milton sa nasod nga nag-edad pa lang ug 23 anyos nga ulitawo, diha lamay 3,867 ka magmamantala. Human siya makaalagad sa Habagatang Aprika sa 26 ka tuig, ang gidaghanon sa mga magmamantala miabot ug 24,005. Sa 1973, si Milton ug ang iyang asawa, si Sheila, ug ang ilang anak nga lalaki nga si Jason nga nagpangedarog usa ka tuig, napugos sa pagpauli sa Tinipong Bansa aron sa pag-atiman sa tigulang nang mga ginikanan ni Milton. Ang hulagway niining panira nagpakita kang Milton ug Sheila balik sa Habagatang Aprika niadtong 1999, sa ilang pagtambong sa dedikasyon sa dugang nga gitukod nga bilding sa sangang buhatan sa Habagatang Aprika. Sila nalipay kaayo—human nga sila wala makita sa 26 ka tuig—sa pagpakig-uban pag-usab sa daghang karaang mga Saksi nga nahinumdom sa ilang mahigugmaong paghago!

[Hulagway]

Si Milton ug Sheila Bartlett, sa 1999

[Kahon/​Hulagway sa panid 107]

Usa ka Maanindot nga Talan-awon

Ang Table Mountain, nga usa ka maanindot nga ilhanan niining lugara, nagbantaaw sa siyudad sa Cape Town. Gilantaw sa uban ang Cape Town ingong labing matahom nga siyudad sa Aprika.

Sa ting-init ang taluktok sa bukid matabonan sa baga nga panganod nga tukmang gitawag ug “mantel.” Tungod sa kusog nga hangin ang panganod maduso diha sa mga kilid-kilid sa bukid, diin ang umog niini maipon nga mahimong baga nga panganod nga mopondo ibabaw sa Table Mountain.

 [Kahon/​Mga hulagway sa panid 114]

Nagpabiling Maunongon sa Dihang Gibilanggo

INTERBIYO UBAN KANG ROWEN BROOKES

NATAWO 1952

NABAWTISMOHAN 1969

KAAGI SA KINABUHI Nabilanggo gikan sa Disyembre 1970 hangtod sa Marso 1973 tungod sa pagpabiling neyutral ingong Kristohanon. Nagsugod sa pagregular payunir sa 1973 ug gipatawag sa Bethel sa 1974. Siya karon membro na sa Komite sa Sanga.

Sama sa unsa ang kinabuhi sa pagkabilanggo sa baraks?

Ang baraks maoy taas nga mga bloke, nga ang matag usa dunay duha ka laray sa 34 ka selda nga sa tunga sa pasilyo niini may agosanan sa tubig. Sa gibartolina, ang gidak-on sa among selda maoy siyete por sayis piye. Duha ka beses kami nga pagawason sa usa ka adlaw: sa mabuntag aron manghilam-os, mamalbas, ug manglimpiyo sa among balde nga gihimong arinola ug mahapon sa pagkaligo. Dili kami makapadala o makadawat ug mga sulat. Wala kami tugoti nga magbaton ug mga libro gawas sa Bibliya ug walay mga bolpen o lapis. Dili kami makadawat ug mga bisita.

Sa dili pa mosulod sa baraks, gipatagik sa kadaghanang igsoon ang ilang mga Bibliya uban sa ubang mga libro, sama sa Aid to Bible Understanding. Ang mga guwardiya walay kalibotan nga adunay laing libro nga natapo niini, kay sama ra kinig gidak-on sa ilang dako nga karaang Afrikaans o Olandes nga Bibliya sa pamilya.

Nakabaton ba kamo ug literatura sa Bibliya?

Oo, among ipayuhot ang literatura kutob sa among mahimo. Ang tanan namong mga butang gibutang sa mga maleta diha sa usa ka selda nga walay sulod. Kini dunay mga gamit para panghindik sa lawas. Kausa sa usa ka bulan tugotan kami sa mga guwardiya sa pagkuha sa among mga maleta aron magkuhag mga gamit sa panghindik. Kami usab dunay literatura diha niini nga mga maleta.

 Samtang lingawon sa usa kanamo ang guwardiya pinaagi sa pagpakig-estorya kaniya, magtago ang laing brader ug libro ilalom sa iyang purol o kamisen. Balik sa selda, bulag-bulagon namo ang mga seksiyon sa libro, nga mas sayon tagoon. Among ipasa kini aron mabasa sa tanan. Makakita kami ug daghang dapit nga katagoan. Ang ubang mga selda gubaon ug lungagon.

Ang among selda kanunayng rekisahon, usahay sa tungang gabii. Ang mga guwardiya may makit-an gayod nga pipila ka basahon apan dili ang tanan. Sagad pasidan-an kami sa usa sa buotang guwardiya kon may himoong pagrekisa. Amo dayong putson ug plastik ang basahon ug isuksok kini diha sa mga tubo. Usa ka adlaw niana mibunok ang ulan, ug sa among kaguol, ang usa niini nga mga pakete milutaw sa kanal sulod sa bloke sa prisohan. Gidula-dulaan kini sa mga binilanggong militar ingong bola sa saker. Takulahaw lang nga mibutho ang usa ka guwardiya ug gimandoan sila sa pagsulod sa ilang mga selda. Sa among kalipay walay nagtagad sa pakete, ug among gikuha kini sa dihang gipagawas kami sa among mga selda wala magdugay human niana.

Nasulayan ba ang inyong integridad samtang gibilanggo?

Sa daghang higayon. Ang mga opisyal sa bilanggoan maghimo kanunay ug paagi sa pagbungkag sa among integridad. Pananglitan, maayo kaayo sila kanamo—ila kaming hatagan ug dugang pagkaon, pagawason aron makaehersisyo, ug tugotan pa gani kami sa pagpabulad sa adlaw. Dayon, paglabay sa pipila ka adlaw, ila kaming mandoan sa pagsul-ob ug kaki nga overall sa militar. Kon kami modumili, ila kaming dagmalan ug maayo sama sa miagi.

Human niana, kami sugoon sa pagsul-ob ug plastik nga mga helmet sa sundalo, ug kami midumili. Ang kapitan nasuko pag-ayo nga sukad niadto, iya kaming gidid-an sa pagkaligo. Ang matag usa kanamo gihatagan ug balde aron makapanghilam-os diha sa among mga selda.

Kami walay mga sapatos. Ang tiil sa ubang mga igsoon nagdugo, busa naghimo kami ug mga sapatos. Nangolekta kami ug daang mga habol nga gigamit sa pagtrapo sa mga salog. Dayon nakakita kami ug bronse nga mga alambre, among giplat ang usa ka tumoy, ug gitalinisan ang pikas tumoy. Among gilungagan ang plat nga tumoy niini  ug gigamit kini nga alambre ingong dagom. Among gikuhaan ug mga hilo ang among mga habol ug nagtahi ug mga sapatos nga moccasin gikan sa mga habol.

Dihay higayon nga kalit lang nga gihimong tagtulo ang sulod sa usa ka selda. Bisag naghuot, dakong bentaha kini kanamo. Among gihimo nga ang huyang sa espirituwal nga mga igsoon iipon sa mas eksperyensiyadong mga igsoon. Kami naghimog mga praktis sesyon sa mga pagtuon sa Bibliya ug pag-alagad sa kanataran. Sa dakong kalagot sa kapitan, mas nagmadasigon hinuon kami.

Kay nakaamgo nga dili mosaler kini nga pamaagi, ang kapitan nagmando nga parisan ang matag Saksi ug duha ka dili-Saksi nga priso. Bisag sila estriktong gibaharan nga dili makigsulti kanamo, sila nagsugod sa pagpangutana, ug daghan kami ug higayon sa pagpamatuod. Tungod niini, usa o duha niini nga mga priso midumili sa pagpakigbahin sa mga buluhaton sa sundalo. Kami gibalik sa tag-usa na lang sa usa ka selda.

Nakatigom ba kamo?

Regular namong gihimo ang among mga tigom. Sa ibabaw sa matag pultahan sa selda adunay bentana nga dunay nag-ekis-ekis nga mga alambre ug pito ka rehas. Among ihikot ang duha ka tumoy sa habol diha sa duha ka rehas ug naghimog gamayng duyan nga among kalingkoran. Gikan sa ibabaw among makita ang mga igsoon sa selda sa among atbang, ug kami makasinggit ug madunggan sa uban diha sa bloke. Among hisgotan ang adlaw-adlawng teksto kada buntag, ug kon kami may magasin, among himoon ang Pagtuon sa Bantayanang Torre. Among taposon ang matag adlaw pinaagi sa puli-puli nga pagtanyag ug publikong pag-ampo. Nakahimo pa gani kami ug among kaugalingong programa sa sirkitong asembliya.

Dili kami segurado kon hatagan bag permiso ang usa ka ansiyano sa pagsulod ug pagsaulog sa Memoryal uban namo. Busa kami naghimo ug among kaugalingong mga kahikayan. Kami naghimog bino pinaagi sa paghulom sa mga pasas diha sa tubig, ug among giplat ug gibulad ang pipila sa among rasyon nga tinapay. Sa usa ka higayon, kami gitugotan sa pagdawat ug gamayng botelya sa bino ug pipila ka tinapay nga walay lebadura gikan sa mga igsoon sa gawas.

 Nabag-o ba ang mga kahimtang sa ulahi?

Sa ulahi, ang mga kahimtang miarang-arang. Ang balaod nabag-o, ug ang among grupo gibuhian. Sukad niadto ang usa nga modumili sa pagsundalo tungod sa relihiyon makadawat ug sentensiya sa gitakda nga gidugayon, nga dili na pahamtangan pa ug laing sentensiya. Dayon, human nga gibuhian ang among grupo sa 22 ka igsoon, ang nahibiling 88 ka igsoon nga nabilanggo gihapon gihatagan ug naandang mga pribilehiyo sa bilanggoan. Sila mahimong modawat ug bisita kas-a sa usa ka bulan ug makapadala ug makadawat ug mga sulat.

Sa dihang gibuhian na kamo, nalisdan ba kamo sa pagpaangay sa kahimtang?

Oo, dugay-dugay nga nakapaangay kami sa kinabuhi sa gawas. Pananglitan, nerbiyoson kami nga makig-uban sa daghang tawo. Ang among mga ginikanan ug mga igsoon malulotong mitabang kanamo sa pagdawat ug dugang mga kaakohan sa kongregasyon.

Samtang malisod nga mga panahon kadto, kami nakapahimulos gikan sa maong kasinatian. Ang mga pagsulay sa pagtuo nakapalig-on kanamo sa espirituwal ug nagtudlo kanamo nga magmalahutayon. Kami nakakat-on sa pagpabili gayod sa Bibliya, ug sa pagkahinungdanon sa pagbasa ug pagpalandong niana matag adlaw. Ug kami nakakat-on gayod sa pagsalig kang Jehova. Human nga nakasakripisyo pinaagi sa pagpabiling matinumanon kang Jehova, kami determinado sa pagpadayon, sa paghatag sa among labing maayo kaniya, nga himoon kini pinaagi sa bug-os-panahong pag-alagad kutob sa mahimo.

 [Kahon/​Hulagway sa panid 126-128]

Misalig Kami Kang Jehova sa Malisod nga Panahon

ZEBLON NXUMALO

NATAWO 1960

NABAWTISMOHAN 1985

KAAGI SA KINABUHI Usa ka Rastafarian sa wala pa makakat-on sa kamatuoran. Wala magdugay human sa pagbawtismo kaniya, siya misulod sa bug-os-panahong pag-alagad. Siya nag-alagad karon ingong magtatan-aw sa sirkito, uban sa iyang asawa nga si Nomusa.

HUMAN makatabang sa pagtukod sa Bethel sa Krugersdorp, ako ug ang akong kaubang payunir gitudlo sa pag-alagad sa dapit nga mas dako ang panginahanglan sa lungsod sa KwaNdengezi, duol sa siyudad nga may pantalan sa Durban. Paglabay sa pipila ka adlaw sa among pag-abot, usa ka grupo sa partido nagpadalag lima ka batan-on diha sa among balay nga ang tuyo mao ang pagsusi kanamo. Kami ilang gihangyo sa pagsuportar kanila sa pagdepensa sa lungsod batok sa kaatbang nga grupo sa politika. Ang panag-away niining duha ka grupo nga Zulu ug pinulongan nakapahinabog daghang pagbanaw ug dugo nianang dapita sa Habagatang Aprika. Among gipangutana sila kon unsa sa ilang hunahuna ang solusyon niini nga kapintasan. Sila mitubag nga ang pangunang hinungdan mao ang pagmando sa puti nga mga tawo. Among gihisgotan ang ubang nagusbat-sa-gubat nga mga nasod sa Aprika kansang mga lungsoranon kabos kaayo. Dayon among gipahinumdoman sila sa panultihon, Ang kasaysayan mobalik paghitabo. Sila miuyon nga ang krimen, kapintasan, ug sakit magpabilin bisag mga itom pa ang magmando sa nasod. Dayon among gibuksan ang Bibliya ug gipakita kanila nga ang Gingharian sa Diyos mao lamang ang kagamhanan nga makasulbad sa mga problema sa katawhan.

Paglabay sa pipila ka gabii, nakadungog kami ug pundok sa mga batan-on nga nanag-awit ug mga alawiton sa kagawasan ug nakakitag mga lalaki nga nagdalag mga pusil. Ang mga balay gipanunog,  ug ang mga tawo gipamatay. Kay nahadlok, nag-ampo kami kang Jehova nga nangayog kalig-on aron kami dili madala sa mga hulga o aron makapabilin kami nga maunongon. Among gihinumdoman usab ang mga gipamatay ingong martir kinsa ilalom sa susamang mga kahimtang nagmaunongon kang Jesus. (Mat. 10:32, 33) Sa kalit, usa ka grupo sa mga batan-on ug mga hamtong nanuktok sa among pultahan. Walay popanabi nga nangayo sila ug kuwarta aron ipalit ug intelezi, Zulu nga pinulongan alang sa tambal nga pangontra kono aron dili madutlan, nga mapalit gikan sa tambalan. Among gihangyo sila nga magmapailobon ug nangutana: “Nagtuo ba kamo nga husto ang gihimo sa mga tambalan sa pagpangaghat sa mga tawo sa pagpatay pinaagig barang?” Kami nangutana usab, “Ingnon ta nga ang inyong minahal nga paryente nabiktima sa barang. Unsa kahay inyong bation?” Silang tanan miuyon nga dili kini maayo. Dayon among gibuksan ang Bibliya ug gihangyo ang ilang lider sa pagbasa sa hunahuna sa Diyos bahin sa pamarang, ingon sa narekord diha sa Deuteronomio 18:10-12. Human mabasa ang mga bersikulo, among gipangutana ang grupo kon unsay ilang hunahuna bahin niana. Sila wala makatingog. Among gipahimuslan ang higayon sa pagpangutana kanila kon maalamon bang mamati kami kang Jehova o kanila. Silang tanan nanglakaw nga walay tingog-tingog.

Kami nakalingkawas sa mga situwasyon nga sama niini ug nakaamgo nga gitabangan kami ni Jehova. Pananglitan, usa ka gabii niana laing grupo mianha sa among balay nga nangayog kuwarta aron ipalit ug mga armas nga gamiton sa pagpanalipod kono sa mga molupyo. Sila nagreklamo nga sila nangaluya tungod sa kontra nga grupo sa politika ug miingon nga ang solusyon mao ang pagbalos ug atake nga gamit ang mas maayong mga armas. Sila namugos nga hatagan namo sila ug kuwarta kay kon dili may mahitabo gayod kanamo. Dayon among gipahinumdoman sila nga ang ilang organisasyon nagpirma ug balaod nga nagpasalig nga ilang tahoron ang tawhanong mga katungod ug ang konsensiya sa uban. Among gipangutana sila kon ang tawo andam ba nga mamatay inay supakon ang balaod nga ilang gituohan. Sila mitubag ug oo. Dayon among gipatin-aw nga kami sakop sa organisasyon ni Jehova, nga ang among “balaod” mao ang Bibliya, ug ang Bibliya nagdili sa pagpatay. Sa kataposan, ang lider sa grupo miingon sa iyang mga kauban: “Nakasabot ako sa baroganan niining mga tawhana. Ilang giklaro nga kon ang kuwarta gamiton para sa kauswagan sa atong lungsod—sama sa pagtukod ug balay alang sa mga tigulang—o kon ang ilang silingan nagkinahanglan ug kuwarta para ibayad sa ospital, sila malipay nga mohatag. Apan dili sila malipay sa paghatag kanato ug kuwarta nga gamiton sa pagpatay.” Niana, ang grupo nanindog sa ilang gilingkoran ug kami naglamanohay, nga nagpasalamat kanila sa ilang pagpailob.

 [Kahon/​Mga hulagway sa panid 131-134]

Dili Minyong mga Sister nga Nakagugol ug 100 ka Tuig sa Pag-alagad Ingong Maghuhubad

Gigamit sa ubay-ubayng mga brader ug sister sa pamilyang Bethel sa Habagatang Aprika ang ilang gasa sa pagkadili-minyo sa hamili nga pag-alagad sa Gingharian. (Mat. 19:11, 12) Ang tulo ka sister nga gihisgotan dinhi nakagugol ug total nga 100 ka tuig sa paghubad sa espirituwal nga pagkaon gikan sa “matinumanon ug maalamong ulipon.”—Mat. 24:45.

Maria Molepo

Natawo ako sa Lalawigan sa Limpopo sa Habagatang Aprika nga gimandoan sa usa ka hepe. Ang akong magulang nga babaye nga si Aletta maoy nagtudlo kanako sa kamatuoran sa nagtungha pa ako. Dihang natapos ako pagtungha, ang akong laing magulang nga babaye, nga dili Saksi ni Jehova, miingon kanako nga siyay moabaga sa tulo ka tuig nga kurso sa kolehiyo aron mahimo akong kuwalipikadong maestra. Akong gibalibaran ang iyang maayong tuyo sa pagtabang kanako tungod kay gusto kong moalagad kang Jehova uban sa akong duha ka magulang nga babaye, sila si Aletta ug Elizabeth, nga pulos mga payunir. Ako nabawtismohan sa 1953 ug usahay akong makab-ot ang gikinahanglang oras sa payunir sulod sa unom ka tuig una pa miaplay ug natudlo ingong regular payunir sa 1959.

Sa 1964 gidapit ako sa sanga sa Habagatang Aprika sa pag-alagad nga dili bug-os panahon sa paghubad sa espirituwal nga pagkaon sa Sepedi nga pinulongan. Akong gihimo kini samtang nagpadayon sa akong pagpayunir. Dayon sa 1966, gidapit ako aron mahimong membro sa pamilyang Bethel sa Habagatang Aprika. Ang pag-alagad sa Bethel lahi sa akong gidahom. Gimingaw ako sa pagsangyaw adlaw-adlaw. Apan, wala magdugay akong gibag-o ang akong kaisipan pinaagi sa paglantaw sa mga hinapos sa semana, gikan sa Sabado sa hapon hangtod sa Dominggo sa gabii, ingong panahon sa pagpayunir, bisan  tuod dili nako makuha ang kab-otonong oras sa payunir. Malipayon kaayo ako sa akong pag-alagad sa kanataran sa hinapos sa semana nga tungod niana dili ako makaabot sa panihapon sa Sabado ug Dominggo. Sa dihang may kahikayan nga ang gulang-gulang nga mga sister sa Bethel wala nay trabaho inigka-Sabado sa buntag, ako nalipay kaayo nga magamit na nako ang dugang panahon sa pag-alagad sa kanataran.

Sa akong unang walo ka tuig sa Bethel, ang akong kauban sa kuwarto mao ang laing maghuhubad diha sa usa ka bilding nga layo gikan sa puy-anang Bethel. Sa sinugdan, gitugotan kami sa mapihigong gobyerno sa pagpuyo duol sa among puti nga mga igsoon, apan sa 1974 ila na kining gidili. Ang itom nga mga maghuhubad sama nako napugos sa pagpuyo diha sa mga dapit nga gireserba alang sa mga tawong itom. Miipon ako ug puyo sa pamilyang Saksi sa Tembisa ug mobiyaheg layo ngadto-nganhi sa Bethel kada adlaw. Sa dihang gitukod ang bag-ong Bethel sa Krugersdorp, gipaluagan sa mapihigong gobyerno ang mga balaod niini, ug makapuyo na usab ako kauban sa pamilyang Bethel.

Ako mapasalamaton kaayo kang Jehova sa paghatag kanako ug higayon sa pagpadayon sa akong pag-alagad ingong maghuhubad diha sa Bethel hangtod karon. Sa pagkamatuod, iya akong gipanalanginan tungod kay akong gigamit ang akong gasa sa pagkatagsaanon sa pag-alagad kaniya mao nga ang akong manghod nga babaye, si Annah, nagpabilin usab nga dili minyo ug malipayong nag-alagad sa bug-os panahon sulod na sa 35 ka tuig.

Tseleng Mochekele

Natawo ako sa lungsod sa Teyateyaneng, sa nasod sa Lesotho. Ang akong inahan relihiyoso ug pugson niya kami sa akong mga igsoon sa pagsimba uban kaniya. Dili ko gustong mosimba. Dayon ang akong iyaan nahimong usa sa mga Saksi ni Jehova, ug iyang gipaambit ang iyang pagtuo sa akong inahan. Nalipay ako sa dihang mihunong na pagsimba ang akong inahan, apan wala akoy interes sa kamatuoran tungod kay mas gusto nako ang kalibotan ug ang kalingawan niini.

 Sa 1960, mibalhin ako sa Johannesburg aron sa pagtapos sa akong pagtungha. Sa migikan ako sa balay, gihangyo ako sa akong inahan, “Palihog, Tseleng, inig-abot unya nimo sa Johannesburg, pangitaa ang mga Saksi ug paningkamoti nga mahimo kang usa kanila.” Sa pag-abot nako sa Johannesburg, nadani ako sa tanang matang sa kalingawan. Apan, sa gipanid-an nako ug maayo ang kinabuhi sa mga tawo, nakurat ako nga ordinaryo lang kanila ang seksuwal nga imoralidad. Niana akong nahinumdoman ang gisulti sa akong inahan ug misugod sa pagtambong sa mga tigom sa mga Saksi ni Jehova sa Soweto. Sa akong unang pagtambong, nakahinumdom ako nga nag-ampo, “Tabangi ako, Jehova, tungod kay buot kong mahimong usa sa imong mga Saksi.” Sa ngadto-ngadto nagsugod ako sa pagpakigbahin sa ministeryo ug nagpabawtismo sa Hulyo nianang tuiga. Sa dihang nakatapos ako sa pagtungha, miuli ako ngadto sa akong inahan sa Lesotho. Nianang higayona siya bawtismado na usab.

Sa 1968 gidapit ako sa sanga sa Habagatang Aprika nga mahimong bug-os-panahong maghuhubad sa Sesotho nga pinulongan. Daghang tuig nga gihimo ko kini nga asaynment samtang nagpuyo uban sa akong inahan. Sa naglisod kami sa panalapi, akong giingnan ang akong pamilya nga tingali mas maayong mohunong na ako sa bug-os-panahong pag-alagad ug mangitag trabaho aron makasuportar kanila. Apan, mitutol ang akong inahan ug ang akong bawtismadong kamanghorang igsoong babaye nga si Liopelo. Dako kaayo sila ug apresasyon sa pribilehiyo sa pagsuportar kanako sa akong asaynment ingong bug-os-panahong maghuhubad.

Sa 1990, nahimo akong membro sa pamilyang Bethel sa Habagatang Aprika diha sa bag-ong mga pasilidad sa sanga sa Krugersdorp, diin nagpadayon ako sa akong pribilehiyo ingong maghuhubad. Wala ako magbasol sa akong desisyon nga dili magminyo. Hinunoa, mapasalamaton kaayo ako kang Jehova nga gipanalanginan akog malipayon ug mapuslanong kinabuhi.

Nurse Nkuna

Natawo ako sa amihanan-kasadpang bahin sa Habagatang Aprika sa lungsod sa Bushbuckridge. Kay usa sa mga Saksi ni Jehova, gimatuto ako sa akong inahan sa kamatuoran samtang bug-os-panahong nagtrabaho aron may ikadugang sa kita sa  akong amahan. Gitudloan ako ni Mama sa pagbasa bisag wala pa magtungha. Nakatabang kini kanako sa pagpakigbahin sa buluhatong pagsangyaw sa ordinaryong mga adlaw uban sa usa ka edarang regular payunir nga sister. Hanap ang iyang panan-aw, busa ang akong pagkamaong mobasa nakatabang kaniya sa iyang ministeryo. Bisan sa nagtungha na ako, nagpadayon ako sa pagpakigbahin sa pag-alagad sa kanataran uban kaniya mahapon. Ang akong pagpakig-uban sa bug-os-panahong mga alagad nakapaugmad kanako ug paghigugma sa ministeryo. Malipay akong makakitag mga tawo nga mobarog sa kamatuoran. Sa diyes anyos pa ako, miampo ako kang Jehova bahin sa akong tinguha sa paggamit sa akong kinabuhi diha sa bug-os-panahong buluhaton nga pagsangyaw. Nabawtismohan ako sa 1983 ug nakatrabaho ug pipila ka tuig aron makatabang sa materyal nga panginahanglan sa akong pamilya. Aron mapaneguro nga dili ako mahimong materyalistiko nga makababag kanako sa pagkab-ot sa akong tumong sa pagsulod sa bug-os-panahong pag-alagad, akong gihangyo ang akong inahan nga siyay magbadyet sa akong suweldo. Dayon sa 1987, miundang ako sa akong trabaho sa dihang gidawat ang akong aplikasyon nga mahimong maghuhubad sa pinulongang Zulu sa Bethel sa Habagatang Aprika.

Ang pag-alagad ingong dili minyo nga sister sa Bethel nakahatag kanako ug daghang kalipay. Ang mga komento nga ihatag diha sa pagsimba mabuntag nakatabang kanako sa pag-uswag sa akong pag-alagad sa kanataran. Ang pag-alagad uban sa mga isigkamagsisimba nga lainlain ug gigikanan nakatabang kanako sa pagpalambo sa akong Kristohanong personalidad. Tinuod, wala akoy anak, apan daghan akog espirituwal nga mga anak ug mga apo nga dili unta nako mabatonan kon midesisyon pa ako nga magminyo ug magpamilya.

Samtang makugihong nagtrabaho sa ilang mga buluhaton sa paghubad diha sa Bethel, sa samang higayon kining tulo ka dili minyong mga sister nakatabang ug 36 ka indibiduwal nga mahimong dedikado, bawtismadong mga magsisimba ni Jehova.

[Kahon/​Mga hulagway sa panid 146, 147]

Matahom nga Kabukiran

Ang nanganawkanaw nga Drakensberg Mountain moabot ug mga 1,050 kilometros nga nagtadlas sa tibuok Habagatang Aprika. Apan, ang seksiyon nga nahimong kinaiyanhong utlanan sa KwaZulu-Natal ug Lesotho mao ang labing maanindot kaayong bahin sa kabukiran. Kini kasagarang gitawag ug Switzerland sa Habagatang Aprika.

Ang lisod kaayong katkaton nga mga tayuktok niini—sama sa habog kaayong Sentinel; ang danglog, kuyaw kaayong Monk’s Cowl; ug ang peligrosong Devil’s Tooth nga titip kaayog mga pangpang—nagpangamay sa arisgadong mga tigkatkat ug bukid. Kining mga bukira peligroso kaayong katkaton. Bisag ang kadaghanang dalan-dalan paingon sa kimba titip, kini dili delikado ug wala magkinahanglan ug espesyal nga mga gamit sa pagkatkat. Siyempre, importante nga sundon gayod ang mga balaod sa pagkatkat ug bukid. Kinahanglang magdalag sinina para sa tugnaw, tolda, ug reserbang mga pagkaon. May mga panahon nga tugnaw kaayo dinhi tungod sa paghinaguros sa kusog nga hangin magabii.

Tuig-tuig libolibong mga tigbaktas, tigkampo, ug mga tigkatkat ug bukid magpalayo sa tensiyon ug polusyon sa mga siyudad ug manganhi dinhi aron makahanggab ug preskong hangin, makadimdim ug bugnaw, tam-is nga tubig, ug makakita sa matahom nga kabukiran.

[Hulagway]

Mga drowing diha sa bato nga gihimo sa mga Nitibo

 [Kahon/​Mga hulagway sa panid 158, 159]

Nakalingkawas sa Espiritismo ug Poligamiya

ISAAC TSHEHLA

NATAWO 1916

NABAWTISMOHAN 1985

KAAGI SA KINABUHI Nawad-ag pagsalig sa Kakristiyanohan, siya maoy usa ka sapian nga tambalan sa wala pa makakat-on sa kamatuoran.

SI Isaac ug ang iyang tulo ka higala—si Matlabane, Lukas, ug Phillip—nanagko diha sa Sekhukhune Mountains nga nahimutang sa amihanan-kasadpang bahin sa Habagatang Aprika. Kining upat ka batan-ong lalaki nakadesisyon sa pagbiya sa Apostolic Church tungod sa pagkasalingkapaw nga ilang nakita sa mga membro sa simbahan. Silang upat nagsugod sa pagpangita sa matuod nga relihiyon. Sa ngadto-ngadto, nagkalinay-anay sila.

Tulo sa upat ka managhigala nahimo ra gayod nga mga Saksi ni Jehova, hasta ang ilang mga asawa. Apan komosta si Isaac? Iyang gisunod ang trabaho sa iyang amahan, nga usa ka inila nga tambalan. Nagtinguha si Isaac nga mahimong sapian, ug tuod man siya nahimong sapian. Daghan siyag mga baka ug dakog pondo sa bangko. Sama sa naandan sa mga tawong kuwartahan, si Isaac duna poy duha ka asawa. Sa samang panahon, si Matlabane nakadesisyon sa pagpangita kang Isaac ug sa pagpakita kaniya kon sa unsang paagi ang iyang tulo ka higala nakakaplag sa matuod nga relihiyon.

Si Isaac nalipay nga nakakita pag-usab kang Matlabane ug interesadong mahibalo kon nganong ang iyang daang mga higala nahimong mga Saksi ni Jehova. Nasugdan ug pagtuon sa Bibliya si Isaac gamit ang brosyur nga Tagamtama ang Kinabuhi sa Yuta sa Walay Kataposan! Ang larawan numero 17 sa edisyon sa lokal nga pinulongan nagpakita sa usa ka tambalan nga Aprikano nga naglabay ug mga bukog diha sa yuta aron mahibaloan ang tubag sa pangutana sa usa ka kliyente. Si Isaac nakurat sa pagkahibalo gikan sa gikutlo nga teksto, ang Deuteronomio 18:10, 11, nga supak ang Diyos sa espiritistikanhong mga buhat. Siya natugaw sa larawan numero 25 sa usa ka lalaki uban sa iyang mga asawa. Ang larawan dunay teksto nga gikutlo gikan sa 1 Corinto 7:1-4 sa pagpakita nga ang matuod nga Kristohanon dili mahimong magbaton ug daghang asawa.

Malipayon si Isaac sa pagtuman sa Kasulatan. Sa edad nga 68, iyang gihatagag kagawasan ang iyang ikaduhang asawa ug gipakaslan niya ang iyang unang asawa, si Florina. Gihunong usab niya ang iyang pagkatambalan ug gilabay ang tanan niyang mga bukog alang sa pagpanag-an. Sa usa ka panahon sa pagtuon sa Bibliya ni Isaac, dihay miabot nga duha ka kliyente nga gikan pa sa layong lugar. Sila mianha aron sa pagbayad kaniya ug 550 rand ($140, U.S., niadtong panahona) nga ilang utang kaniya sa iyang mga serbisyo ingong tambalan. Mibalibad si Isaac sa pagdawat sa kuwarta ug gisangyawan ang mga lalaki ug nag-ingon nga siya mihunong na sa pagkahimong tambalan ug karon nagtuon na sa Bibliya aron mahimong usa sa mga Saksi ni Jehova. Sa ngadto-ngadto nakab-ot ni Isaac ang iyang tinguha. Sa 1985 siya ug si Florina gibawtismohan, ug sa paglabay sa pipila ka tuig, si Isaac, nga karon 90 na ang edad, nakaalagad ingong ansiyano sa Kristohanong kongregasyon.

 [Chart/​Graph sa panid 124, 125]

TALAAN SA DAGKONG PANGHITABO​—Habagatang Aprika

1900

1902 Literatura nga gipasukad sa Bibliya miabot sa Habagatang Aprika.

1910 Gibuksan ni William W. Johnston ang sangang buhatan sa Durban.

1916 “Photo-Drama of Creation” miabot.

1917 Sangang buhatan gibalhin ngadto sa Cape Town.

1920

1924 Makina sa pag-imprenta gipadala ngadto sa Cape Town.

1939 Unang Consolation gipatik sa pinulongang Afrikaans.

1940

1948 Usa ka Kingdom Hall gitukod duol sa Cape Town.

1949 Ang Bantayanang Torre sa Zulu nga pinulongan gipatik.

 1952 Ang puy-anang Bethel natapos pagtukod sa Elandsfontein.

1979 Giinstalar ang TKS rotary offset press.

1980

1987 Bag-ong puy-anang Bethel gitukod sa Krugersdorp; gipadak-an sa 1999.

1992 Unang dali mahuman nga paagi sa pagtukod nga Kingdom Hall natukod sa Soweto.

2000

2004 Ang imprentahan gipadak-an. Ang MAN Roland Lithoman nga makina nagsugod pagpatik.

2006 Kinatas-ang gidaghanon sa mga magmamantala maoy 78,877.

[Graph]

(Tan-awa ang publikasyon)

Total nga mga Magmamantala

Total nga mga Payunir

80,000

40,000

1900 1920 1940 1980 2000

 [Chart/​Mga hulagway sa panid 148, 149]

Lainlaing mga Pinulongan

Ang imprentahan sa Habagatang Aprika nagpatik ug “Ang Bantayanang Torre” sa 33 ka pinulongan

 Lainlaing Estilo sa Pamesti

Sa Aprika nagkalidadis ang mabulokon nga lumadnong besti, alahas, ug disenyo sa panapton

Zulu

PANGOMOSTA “Sanibona”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 10,677,000 i

MGA MAGMAMANTALA 29,000 j

Sesotho

PANGOMOSTA “Lumelang”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 3,555,000

MGA MAGMAMANTALA 10,530

Sepedi

PANGOMOSTA “Thobela”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 4,209,000

MGA MAGMAMANTALA 4,410

Tsonga

PANGOMOSTA “Xewani”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 1,992,000

MGA MAGMAMANTALA 2,540

Xhosa

PANGOMOSTA “Molweni”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 7,907,000

MGA MAGMAMANTALA 10,590

Afrikaans

PANGOMOSTA “Hallo”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 5,983,000

MGA MAGMAMANTALA 7,510

Tswana

PANGOMOSTA “Dumelang”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 3,677,000

MGA MAGMAMANTALA 4,070

Venda

PANGOMOSTA “Ri a vusa”

LUMAD NGA PINULONGAN SA 1,021,800

MGA MAGMAMANTALA 480

[Footnote]

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 66]

[Hulagway sa panid 71]

Kahoyng yellowwood

[Hulagway sa panid 74]

Si Stoffel Fourie

[Hulagway sa panid 74]

“Studies in the Scriptures”

[Hulagway sa panid 74]

Kongregasyon sa Durban, uban kang William W. Johnston, sa 1915

[Hulagway sa panid 74, 75]

Si Johannes Tshange ug iyang pamilya

[Hulagway sa panid 75]

Ang unang sangang buhatan maoy usa ka gamayng lawak niini nga bilding

[Hulagway sa panid 77]

Si Japie Theron

[Hulagway sa panid 79]

Si Henry Myrdal

[Hulagway sa panid 79]

Si Piet de Jager

[Hulagway sa panid 82]

Si Henry Ancketill, sa 1915

[Hulagway sa panid 82]

Si Grace ug David Taylor

[Hulagway sa panid 82]

Kini nga pulyeto sa 1931 naundan sa resolusyon nga nagsagop sa ngalang mga Saksi ni Jehova

[Mga hulagway sa panid 84]

Ang pamilyang Bethel sa Cape Town sa 1931, uban kang George ug Stella Phillips

[Hulagway sa panid 87]

Pagrekord diha sa Xhosa nga pinulongan

[Hulagway sa panid 87]

Si Andrew Jack ug ang Frontex press, sa 1937

[Hulagway sa panid 87]

Ang unang “Consolation” ug “Ang Bantayanang Torre” sa pinulongang Afrikaans

[Hulagway sa panid 90]

Mga delegado sa asembliya, sa Johannesburg, sa 1944

[Hulagway sa panid 90]

Nag-anunsiyo sa usa ka pakigpulong ginamit ang mga plakard, sa 1945

[Hulagway sa panid 90]

Si Frans Muller ug Piet Wentzel nga nagdalag mga ponograpo, sa 1945

[Hulagway sa panid 95]

Si Gert Nel, nga servant to the brethren, sa 1943

[Hulagway sa panid 95]

Nagsangyaw sa kabaryohan, sa 1948

[Hulagway sa panid 99]

Si Andrew Masondo ug iyang ikaduhang asawa, si Ivy

[Hulagway sa panid 99]

Si Luke ug Joyce Dladla

[Hulagway sa panid 99]

Unang “Bantayanang Torre” sa pinulongang Zulu

[Hulagway sa panid 102]

Ang panig-ingnan ni Velloo Naicker nakatabang ug 190 ka membro sa iyang pamilya sa pagdawat sa kamatuoran

[Mga hulagway sa panid 102]

Si Gopal Coopsammy sa edad nga 21 ug karon uban sa iyang asawa, si Susila. Sila nakatabang ug 150 ka tawo sa pagpahinungod

[Hulagway sa panid 104, 105]

Si Isabella Elleray

Si Doreen Kilgour

[Hulagway sa panid 108, 109]

orihinal, sa 1952

Bethel, sa Elandsfontein, sa 1972

 [Mga hulagway sa panid 110]

Mga Haylayt sa Kombensiyon

(Ibabaw) Pagluwat sa librong “Children,” sa 1942; (tunga) mga kandidato sa bawtismo, sa 1959; (ubos) koro sa Xhosa nga maabiabihong nagsugat sa mga delegado, sa 1998

3,428 ang nabawtismohan sa miaging tuig!

[Hulagway sa panid 120]

Si Elijah Dlodlo nakaagom ug paglatigo

[Hulagway sa panid 121]

Si Florah Malinda maoy usa ka regular payunir. Ang iyang anak nga babaye walay puangod nga gipatay

[Hulagway sa panid 122]

Si Moses Nyamussua gipatay sa mga tawo

 [Mga hulagway sa panid 140, 141]

Dali Mahuman nga Pagpanukod ug Kingdom Hall

Ang kongregasyon sa Kagiso gitabangan aron makatukod ug bag-ong dapit sa pagsimba

Sa wala pa matukod

Panahon sa pagtukod

 Human matukod

Ang Kongregasyon sa Rathanda sa Heidelberg nalipay kaayo sa ilang bag-ong Kingdom Hall

Sa 37 ka nasod sa Aprika, 7,207 ka tigomanan na ang natapos, 3,305 pa ang tukoronon!

[Hulagway sa panid 147]

Ang pamilyang Rossouw karon

[Mga hulagway sa panid 150]

Assembly Hall sa Midrand

[Hulagway sa panid 155]

Hinabang alang sa Zimbabwe, sa 2002

[Hulagway sa panid 155]

Dihay gitaganang programa sa kompiyuter aron matabangan ang mga maghuhubad

 [Mga hulagway sa panid 156, 157]

Sanga sa Habagatang Aprika, sa 2006

Puy-anan ug mga opisina, bag-ong imprentahan, ug Shipping Department

[Mga hulagway sa panid 156]

Komite sa Sanga

Si Piet Wentzel

Si Loyiso Piliso

Si Rowen Brookes

 Si Raymond Mthalane

Si Frans Muller

Si Pieter de Heer

Si Jannie Dieperink

[Mga hulagway sa panid 161, 162]

Namibia

Si William ug Ellen Heindel

Si Coralie ug Dick Waldron, sa 1951

Opisina sa paghubad sa Namibia

[Mga hulagway sa panid 167]

Lesotho

(Kinaibabwan) Si Abel Modiba sa sirkitong buluhaton; (ibabaw) mga tigpuyog langob naglibot sa misyonaryo; (wala) si Per-Ola ug Birgitta Nygren

 [Mga hulagway sa panid 168]

Botswana

Ang magtiayong Thongoana nagsangyaw sa namaligya diha sa dalan

Nagsangyaw sa payag ug payag

[Mga hulagway sa panid 170]

Swaziland

Si James ug Dawne Hockett

Nagpaambit sa kamatuoran sa usa ka tindahan, sa Mbabane

St. Helena

Ang kampanya sa pagpanagtag sa “Kingdom News” natapos sa usa ka adlaw; (ubos) siyudad nga may pantalan sa Jamestown

[Hulagway sa panid 175]

1993 nga internasyonal nga kombensiyon