NAHUGNO pag-ayo si Doreen dihang ang iyang bana nga si Wesley, nga 54 anyos pa lang, nadayagnos nga may grabeng tumor sa utok. * Miingon ang doktor nga pipila na lang ka bulan siyang mabuhi. “Dili ko makatuo sa akong nadunggan,” siya miingon. “Mga pipila ka semana nga daw wala ko sa kaugalingon. Mora bag sa uban to nahitabo, dili kanamo. Wala ko magdahom ato.”

Makapasubo, komon kaayo ang reaksiyon ni Doreen. Ang makamatayng sakit mahimong motakboy kang bisan kinsa sa bisan unsang oras. Maayo na lang kay daghan ang andam sa pag-atiman sa ilang mga minahal nga gitagalan na ang kinabuhi. Pero, ang pag-atiman kanila lisod kaayo. Unsay mahimo sa mga sakop sa pamilya sa paghupay ug pag-atiman kanila? Sa unsang paagi masagubang sa mga tig-atiman ang ilang kabalaka ug kaguol samtang mag-atiman sa ilang nasakit nga minahal? Dihang hapit nang mamatay ang masakiton, unsay imong madahom? Hisgotan usa nato kon nganong ang pag-atiman ug masakiton nga gitagalan na ang kinabuhi maoy usa ka dakong problema karon.

Ang siyensiya sa medisina nakatabang aron malugwayan ang kinabuhi sa masakiton. Sa miaging siglo, mas mubo ang gitas-on sa kinabuhi sa tawo, bisan diha sa datong mga nasod. Ang mga tawo mamatay dayon sa makatakod nga sakit o sa aksidente. Menos pa ang mga ospital kaniadto, ug ang kadaghanan sa masakiton giatiman sa ilang mga pamilya ug mamatay diha sa balay.

Karon, tungod sa kauswagan sa medisina, ang mga doktor nakakitag agresibong mga pamaagi sa pagtambal aron malugwayan pa ang kinabuhi. Ang mga  sakit nga kaniadto daling makabugto sa kinabuhi sa tawo, karon medyo makontrolar na. Pero kining pagpalugway sa kinabuhi dili gihapon makapaayo sa sakit. Sagad ang mga pasyente luya na kaayo ug dili na makaatiman sa ilang kaugalingon, mao nga mas lisod ug hago kaayo ang pag-atiman kanila.

Busa karon, mas daghan na ang mamatay sa ospital kay sa balay. Ang kadaghanan karon walay hanaw kon unsay mahitabo dihang hapit nang mamatay ang usa ka tawo, ug pipila lang ang aktuwal nga nakakitag tawo nga nagpinal. Tungod niini, mahadlok ang uban sa pag-atiman ug masakitong sakop sa pamilya. Unsay makatabang?

Sama sa kahimtang ni Doreen, daghan ang maguol pag-ayo dihang ang ilang minahal madayagnos nga dunay makamatayng sakit. Unsay makatabang nimo aron makapangandam ka sa posibleng mahitabo bisan pa sa grabeng kabalaka, kahadlok, ug kaguol nga imong bation? Usa ka matinumanong alagad sa Diyos miampo: “Ipakita kanamo kon unsaon pag-ihap ang among mga adlaw sa paagi nga makabaton kami ug kasingkasing nga manggialamon.” (Salmo 90:12) Oo, iampo nga kinasingkasing kang Jehova nga Diyos nga tabangan ka kon unsaon ‘pag-ihap sa imong mga adlaw’ aron imong magamit sa labing maayong paagi ang nahibiling mga adlaw uban sa imong minahal sa kinabuhi.

Nagkinahanglan nig maayong pagplano. Kon ang masakiton makasulti pa ug gustong makighisgot bahin niini, mas maayo nga pangutan-on siya kon kinsay modesisyon para niya kon dili na siya makahimo sa pagdesisyon. Hisgoti ninyo kon gusto ba niya nga i-resuscitate siya o ipabalik ang iyang gininhawa kon mohunong na siya pagginhawa, kon magpaospital ba siya, o kon unsang mga paagi sa pagtambal ang himoon. Makatabang ni aron malikayan ang mga dili pagsinabtanay ug dili sab mobating sad-an ang mga sakop sa pamilya nga napugos sa pagdesisyon para sa pasyente. Ang pagplano ug ang prangka nga panag-estoryahay makatabang aron mapokus ang atensiyon sa pamilya diha sa pag-atiman sa masakiton. Ang Bibliya nag-ingon: “Mapakyas ang mga plano kon walay kompidensiyal nga panagsultihanay.”​—Proverbio 15:22.

Ang pangunang trabaho sa tig-atiman sagad mao ang paghupay sa masakiton. Ang tawong himalatyon kinahanglang pasaligan nga siya gimahal ug nga siya wala mag-inusara. Sa unsang paagi? Basahi o kantahi ang pasyente, ug pagpilig mga basahon o awit nga makapadasig ug makalingaw niya. Daghang masakiton ang mahupayan kon kaptan sa usa ka sakop sa pamilya ang ilang kamot ug pakigsultihan sila sa hinayng tingog.

Mas maayo sab nga isulti kaniya ang ngalan sa mga bisita. Usa ka report nag-ingon: “Sa lima ka sentido,  ang pangdungog mao ang kinaulahiang mawala. Tingali makadungog pa ang [masakiton] bisan pag daw natulog siya, busa ayaw pagsultig bisan unsa nga dili nimo gustong isulti kaniya kon nagmata siya.”

Kon mahimo, pag-ampo uban kaniya. Ang Bibliya naghisgot nga dihay panahon nga si apostol Pablo ug ang iyang mga kauban nakaatubang ug grabeng kalisod ug wala sila mahibalo kon unsay mahitabo sa ilang kinabuhi. Unsang tabang ang ilang gipangayo? Gihangyo ni Pablo ang iyang mga higala: “Kamo usab makatabang pinaagi sa inyong pangamuyo alang kanamo.” (2 Corinto 1:8-11) Dako gayong tabang ang sinserong pag-ampo dihang mobatig grabeng kabalaka ug stress.

Makapaguol gyod ang paghunahuna nga ang usa ka minahal sa kinabuhi himalatyon na. Dili kini ikatingala kay ang kamatayon dili normal. Wala kita gidisenyo sa pagdawat sa kamatayon ingong normal nga bahin sa kinabuhi. (Roma 5:12) Ang Pulong sa Diyos nagtawag sa kamatayon ingong “kaaway.” (1 Corinto 15:26) Busa masabtan ug normal lang nga dili ka gustong maghunahuna nga hapit nang mamatay ang usa ka minahal.

Bisan pa niana, kon andam ang pamilya sa kon unsa unyay posibleng mahitabo, makatabang ni aron mamenosan ang ilang kaguol ug makapokus sila sa mga butang nga puwede nilang mahimo aron mahimong komportable ang kahimtang. Sa kahon nga “ Ang Kataposang mga Semana sa Kinabuhi,” imong mabasa ang pipila ka butang nga posibleng mahitabo. Siyempre, dili tanan niini nga mga situwasyon mahitabo sa matag pasyente, ug dili sab pareho ang pagkasunodsunod. Pero ang kadaghanan sa mga pasyente makasinati ug pipila niini nga mga kausaban.

Inigkamatay sa usa ka minahal, maayong imong tawgan ang usa ka suod nga higala nga mitanyag sa pagtabang. Maayong pasaligan ang mga tig-atiman ug ang pamilya nga ang kalisod nga giantos sa ilang minahal natapos na ug nga siya wala na mag-antos. Ang Maglalalang sa tawo mahigugmaong nagpasalig nato nga ang ‘mga patay walay nahibaloan nga bisan unsa.’​—Ecclesiastes 9:5.

Ang pagsalig sa Diyos hinungdanon​—dili lang sa panahon nga nag-antos sa makamatayng sakit ang usa ka minahal kondili sa panahon sab sa pagbangotan. Mahimong gamiton sa Diyos ang uban sa paghupay ug pagtabang nimo. “Nakakat-on ko sa pagdawat ug tabang,” miingon si Doreen. “Gani, daghan kaayo ang mitabang namo. Ako ug ang akong bana nahibalo nga paagi kini ni Jehova sa pag-ingon, ‘Nia ra ko. Tabangan ta mo nga makalahutay.’ Dili gyod nako to malimtan.”

Oo, si Jehova nga Diyos ang atong labing maayong Tig-atiman. Siya ang naghimo nato, maong nakasabot siya sa atong mga kasakit ug kaguol. Malipay siyang mohatag sa tabang ug pagdasig nga atong gikinahanglan. Labaw pa niana, siya nagsaad nga sa dili madugay, iyang wad-on ang kamatayon ug banhawon ang bilyonbilyong tawo nga anaa sa iyang panumdoman. (Juan 5:28, 29; Pinadayag 21:3, 4) Nianang panahona, ang tanan makapahayag sa giingon ni apostol Pablo: “Kamatayon, hain na ang imong kadaogan? Kamatayon, hain na ang imong ikot?”​—1 Corinto 15:55.