Unsa may Daotan sa Pagpanugal?

“Duolan sa 290,000 ka Australiano ang mga hugador ug maoy hinungdan sa kapin sa $3 bilyones nga alkanse kada tuig. Kini makadaot dili lamang alang niining maong mga hugador, kondili usab sa gibanabanang 1.5 ka milyong tawo nga direktang naapektahan nila tungod sa pagkahapay sa negosyo, pagdiborsiyo, paghikog ug nausik nga panahon sa trabaho.”—J. Howard, primer ministro sa Australia, 1999.

SI John, nga gihisgotan sa nag-unang artikulo, nahimong hugador. * Mibalhin siya sa Australia, diin naminyo siya kang Linda nga usa usab ka sugarol. Misamot ang pagkagiyan ni John sa sugal. Matod niya: “Migrabe ang akong pagpanugal gikan sa pagpamalit ug mga tiket sa loteriya ngadto sa pagpusta diha sa mga kabayong pangkarera ug pagpanugal diha sa mga kasino. Sa ngadtongadto manugal ko halos adlaw-adlaw. Usahay akong ipanugal ang akong tibuok suweldo ug wala nay mabilin aron ibayad sa balay o ipakaon sa pamilya. Bisan pag dako ang akong madaog, magpadayon gihapon ko sa pagpanugal. Nabitik ako sa kahinam sa pagdaog.”

Daghan ang mga tawo nga sama kang John. Ang enterong mga katilingban daw nabuang sa sugal. Ang magasing USA Today nag-ingon nga tali sa 1976 ug 1997, dihay makapahinganghang 3,200-porsiyentong pag-usbaw sa kantidad nga gipusta diha sa legal nga sugal sa Tinipong Bansa.

“Ang pagpanugal giisip kanhi nga usa ka sayop sa moralidad ug sa katilingban. Karon kini maoy dinawat na nga lulinghayaw,” matod pa sa mantalaan sa Canada nga The Globe and Mail. Nagpunting sa usa ka hinungdan niining maong kausaban sa tinamdan sa publiko, ang pamantalaan nag-ingon: “Ang kausaban sa tinamdan sa mga tawo mao ang direktang resulta sa tingali kinamahalan ug kinadugayan nga gigastohan-sa-gobyerno nga panganunsiyo sa kasaysayan sa Canada.” Unsay epekto sa mga paningkamot sa pagpalambo sa pagpanugal diha sa pipila ka katilingban?

Pagdagsang sa mga Hugador

Sumala sa banabana sa Harvard Medical School Division on Addictions, sa 1996 dihay “7.5 ka milyong hamtong nga Amerikano nga hugador ug dili-makapugong sa pagpanugal” ug dugang nga “7.9 ka milyong batan-ong Amerikano nga hugador ug dili-makapugong sa pagpanugal.” Kining maong ihap nalakip diha sa usa ka taho nga gihipos sa National Gambling Impact Study Commission (NGISC), nga gipresentar ngadto sa Kongreso sa T.B. Ang taho nag-ingon nga ang gidaghanon sa mga tawo sa Amerika nga dunay mga problema sa pagpanugal sa aktuwal maoy mas daghan pa gayod kay sa narekord.

Tungod sa kawalay-trabaho, pagluya sa lawas, pagbayad sa mga benepisyo alang sa walay trabaho, ug sa galastohan sa mga programa sa pagtambal, ang mga hugador gibanabana nga mikostar sa katilingban sa T.B. ug bilyonbilyong dolyar kada tuig. Apan, kining maong ihap wala gayod maghulagway sa mga sakripisyo ug pag-antos nga gipahinabo sa mga hugador​—ang epekto diha sa mga pamilya, higala, ug mga kauban sa trabaho, tungod sa pagpangawat, pagdispalko sa kuwarta, paghikog, kapintasan sa panimalay, ug pag-among-among  sa bata. Nakaplagan sa usa ka pagtuon didto sa Australia nga hangtod sa napulo ka tawo ang direktang maapektahan sa kada hugador. Usa ka taho gikan sa National Research Council sa Tinipong Bansa nag-ingon nga hangtod sa “50 porsiyento sa mga kapikas ug 10 porsiyento sa mga anak ang nakaeksperyensiya ug pisikal nga pag-abuso gikan sa dili-makapugong sa pagpanugal.”

Usa ka Mananakod nga Pagkagiyan

Sama sa pipila ka sakit, ang hugador nga ginikanan daw makapasa sa maong bisyo ngadto sa iyang anak. “Ang mga anak sa lunod-patay nga mga sugarol mas lagmit nga malambigit sa delingkuwenteng mga panggawi sama sa pagtabako, pag-inom, ug paggamit ug mga droga, ug dunay mas dakong purohan nga mahimong hugador o dili-makapugong sa pagpanugal,” nag-ingon ang taho sa NGISC. Ang taho nagpasidaan usab nga “ang batan-ong mga sugarol mas lagmit nga mahimong hugador ug dili-makapugong sa pagpanugal kon itandi sa mga hamtong.”

Si Dr. Howard J. Shaffer, direktor sa Harvard Medical School’s Division on Addiction Studies, nag-ingon: “Ang nagkadaghang ebidensiya nagsugyot nga ang gidili nga pagpanugal taliwala sa mga batan-on nag-uswag sa gikusgon nga labing menos katumbas sa kahigayonan nga manugal sa legal nga  paagi.” Kon bahin sa kalaoman nga ang dili-makapugong sa pagpanugal mag-abuso sa teknolohiya sa Internet, siya nag-ingon: “Sama ra nga ang pagtabako ug crack cocaine nag-usab sa eksperyensiya sa paggamit ug cocaine, sa akong hunahuna ang electroniks mag-usab sa paagi nga maeksperyensiyahan ang pagpanugal.”

Ang negosyo sa pagpanugal kasagarang gihulagway ingong nagtagana ug dili-makadaot nga kalingawan. Apan alang sa mga batan-on, ang pagpanugal mahimong sama ka makagiyan sa bisan unsang gidili nga droga ug mahimong motultol sa kriminal nga panggawi. Usa ka surbi sa United Kingdom nakakaplag nga taliwala sa mga batan-on nga nanugal, “46 porsiyento ang nangawat gikan sa ilang pamilya” aron sa pagsuportar sa ilang bisyo.

Bisan pa sa nahisgotang mga kamatuoran, ang usa ka impluwensiyal nga asosasyon sa pagpanugal nagpakamatarong sa pagpasiugda nila sa pagpanugal pinaagi sa pag-ingon: “Ang kinabag-an sa mga Amerikano nga nalingaw sa pagpanugal walay naeksperyensiyahan nga bisan unsang problema.” Bisan pag gibati nimo nga ang pagpanugal dili makadaot sa imong pinansiyal o pisikal nga kahimtang, unsay epekto sa pagpanugal diha sa imong espirituwal nga kahimtang? Aduna bay maayong mga katarongan kon nganong angay nimong likayan ang pagpanugal? Ang sunod nga artikulo maghisgot niining mga pangutanaha.

[Footnote]

 [Kahon/Mga hulagway sa panid 4, 5]

Duna ba Akoy Suliran sa Pagpanugal?

Sumala sa American Psychiatric Association, ang mosunod nga sukdanan sa panid 5 makagiya sa pagdayagnos sa dili-mapugngan nga pagpanugal (usahay gitawag ug lunod-patay nga pagpanugal). Ang kadaghanang awtoridad mouyon nga kon magpadayag ka ug ubay-ubay sa mosunod nga mga panggawi, ikaw usa ka hugador, ug kon nakaeksperyensiya ka ug bisan usa niining maong mga panggawi, ikaw dakog purohan nga mahimong hugador.

 Pagkalinga Ikaw nalinga sa pagpanugal​—nga gustong maghanduraw sa nangaging mga eksperyensiya sa pagpanugal, nagplano sa sunod nga pagpanugal, o naghunahunag mga paagi nga makakuwarta aron ipanugal.

Pagkamatugoton Ikaw kinahanglang manugal uban ang nagkadakong kantidad sa kuwarta aron makab-ot ang gitinguhang kahinam.

Mga simtoma sa paghunong Ikaw dili mahimutang o sapoton kon sulayan nimo sa pagpamenos o paghunong ang pagpanugal.

Pag-eskapar Ikaw manugal ingong paagi sa pag-eskapar sa mga problema o paghupay sa mga pagbati sa pagkawalay-mahimo, pagkasad-an, kabalaka, o depresyon.

Paggukod Human mapildi sa sugal, kasagaran mobalik ka sa laing adlaw aron makabawi. Kining maong panggawi nailhan ingong paggukod sa napildi sa usa.

Pagpamakak Ikaw mamakak sa mga membro sa pamilya, terapista, o sa uban pa aron matago ang gilapdon sa imong pagkalangkit sa pagpanugal.

Pagkadili-makapugong Ikaw mihimog sublisubling mga paningkamot sa paghunong, pagkontrolar, o pagpamenos sa pagpanugal apan wala molampos.

Ilegal nga mga buhat Ikaw nakahimog ilegal nga mga buhat, sama sa pagpanglimbong, pagpangawat, o pagdispalko ug kuwarta, aron duna kay ikapanugal.

Gipameligro ang hinungdanong relasyon Imong gidaot o giputol ang hinungdanong relasyon, usa ka kahigayonan sa edukasyon o karera, o trabaho tungod sa pagpanugal.

Pinansiyal nga tabang Ikaw nagsalig sa uban nga mohatag ug kuwarta aron mahupayan ang kalisod sa panalapi nga gipahinabo sa pagpanugal.

[Credit Line]

Tinubdan: National Opinion Research Center at the University of Chicago, Gemini Research, and The Lewin Group.

[Kahon/Hulagway sa panid 7]

Ang Tinuod nga Mensahe Diha sa mga Panganunsiyo sa Loteriya

“Ang pagpasiugda sa mga loteriya . . . mahimong lantawon ingong pag-edukar bahin sa mga prinsipyo, nga nagtudlo nga ang pagpanugal dili makadaot o maligdong pa gani nga kalihokan,” matod sa mga tigdukiduki sa Duke University, sa Tinipong Bansa, diha sa usa ka taho nga gihatag ngadto sa National Gambling Impact Study Commission. Unsa gayoy epekto sa pag-anunsiyo sa loteriya diha sa komunidad? Ang taho nag-ingon: “Lagmit dili paghinobra ang pag-ingon nga ang mensahe nga gipasa sa pag-anunsiyo sa loteriya maoy malipoton​—nga ang kalamposan nagdepende sa pagpili sa hustong numero. Kining tinuis nga estratehiya sa ‘pag-edukar’ nga gimantala sa mga ahensiya sa loteriya lagmit makapakunhod sa buhis sa gobyerno sa ngadtongadto, pinaagi sa pagpakunhod sa pag-uswag sa ekonomiya. Sa espesipikong paagi, kon ang pagpasiugda sa loteriya makadaot sa kiling nga motrabaho, magdaginot, ug mogasto sa kuwarta alang sa kaugalingong edukasyon ug pagbansay, ang sangpotanan sa ngadtongadto makapamenos sa pag-uswag sa pagkamabungahon. Bisan unsa pa man, ang pagdahom ug usa ka milagro dili mao ang pormula sa kalamposan nga kasagaran natong itudlo sa atong mga anak.”

[Kahon/Hulagway sa panid 8]

Ang Matag Balay Usa ka Kasino

Nga tinipik lamang sa magasto sa pagtukod ug bag-ong mga sugalan, ang mga organisasyon sa pagpanugal karon naghimo ug mga Web site nga makahimo sa bisan unsang balay nga dunay kompiyuter nga konektado sa Internet nga morag kasino. Sa tungatunga sa katuigan sa 1990, dihay duolan sa 25 ka site nga sugalan diha sa Internet. Sa 2001 dihay kapin sa 1,200 ka site, ug ang kita gikan sa pagpanugal diha sa Internet modoble kada tuig. Sa 1997, ang mga site nga sugalan mikita ug $300 milyones. Sa 1998 kini mikita ug dugang $650 milyones. Sa 2000, ang mga site nga sugalan sa Internet mikita ug $2.2 bilyones, ug inigka-2003 ang maong kantidad “gidahom nga mouswag ngadto sa $6.4 bilyones,” matod sa usa ka balita sa Reuters.

[Hulagway sa panid 6]

Ang mga tawo nga naapektohan sa hugador naglakip sa mga pamilya nga walay kuwarta nga ikapalit ug pagkaon

[Hulagway sa panid 7]

Taliwala sa mga batan-on, ang pagpanugal nag-uswag sa makapakurat nga gikusgon

[Hulagway sa panid 8]

Ang mga anak sa lunod-patay nga mga sugarol mas dakog purohan nga mahimong mga hugador usab