Pagpaniid sa Kalibotan

Gisiperan nga mga Samad

Ang pagpilot sa mga samad pinaagig medikal nga siper mas maayog mga resulta kay sa naandang pagtahi niini, nagtaho ang Frankfurter Allgemeine Zeitung. Ang bendaheng may siper lig-ong motapot, sama ra sa naandang plaster. Ang maong bendahe, nga dunay lumbay sa mga ngipon-ngipon, itaod sa masigkakilid sa samad ug dayon isira samag siper sa sinina.” Ang usa ka pagtuon nga gihimo didto sa University Clinic of Göttingen, Alemanya, nagtandi sa duha ka grupo sa mga pasyente nga gioperahan ug tumor sa panit. Ang tisyu ilalom sa panit niining duha ka grupo gitahi sa naandang paagi. Apan ang kinaibabwang panit sa usa ka grupo gipilot pinaagig medikal nga siper, samtang ang mga samad sa laing grupo gitahi sa naandang paagi. Ang ulat sa mga samad nga gisiperan mas nipis ug walay ngil-ad tan-awon nga agi sa tahi.

 Mga Hulmigas nga Magpatungha ug Pangpatay sa Sagbot

“Ang ubang mga hulmigas nga magpatunghag fungus aron ilang makaon magpatungha usab ug pangpatay sa sagbot sa pagsumpo sa usa ka parasito,” nagtaho ang Bloomberg nga ahensiya sa balita. Ang mga hulmigas nga attine dili mokaon sa mga dahon ug mga sagbotsagbot nga ilang dad-on sa ilang salag. Ang nagakadugta nga mga dahondahon nga ilang nakolekta ipondo diha sa mga lawak-lawak ug gamiton aron magpatubo ug daghang fungus. Ugaling lang, ang fungus nga maani sa mga hulmigas atakehon sa gigming kaayong mga parasito, nga makakunhod o makadaot sa ilang suplay nga pagkaon. Aron mapanalipdan ang fungus, ang mga hulmigas magpatungha ug bakterya diha sa ilang mga lawas. “Sa dihang manungha kining makadaot nga mga fungus [parasito], ibag-id sa mga hulmigas nga attine ang mga bahin sa ilang lawas ngadto niini, nga magbilin diha niini ug pangpatay sa sagbot,” nag-ingon ang taho.

Nagkadiyutay ang Manimba sa Canada

“Sa Canada, nagmadaogon ang pagkadili-relihiyoso,” matod pa sa Pranses-Canadianong magsusulat nga si Yann Martel diha sa usa ka interbiyo sa Publishers Weekly. Dugang pa, ang usa ka taho diha sa The New York Times nag-ingon nga sa Montreal “kusog kaayo ang pag-us-os sa gidaghanon sa manimba nga labing menos 18 ka simbahan sa milabayng tulo ka tuig ang gisirad-an ug giabandonar o gihimong mga kondominyum ug ang usa gihimong tindahan sa pizza.” Sumala pa kang Marguerite Van Die, propesora sa teolohiya sa Queen’s University sa Kingston, Ontario, “kini maoy usa ka katilingban diin ang relihiyon wala nay impluwensiya sa kultura.”

Mga Kilat sa Venezuela Makatabang sa Ozone Layer

Bisan tuod 90 porsiyento sa ozone nga naglimin sa yuta maporma pinaagi sa ultraviolet nga radyasyon gikan sa adlaw, ang laing 10 porsiyento mapatungha sa mga kilat. Ug kanunay gayod nga magkilat diha sa mga kalamakan sa Catatumbo National Park, Estado sa Zulia, Venezuela. Ang The Daily Journal sa Caracas nagtaho nga may “140 ngadto sa 160 ka adlaw nga mga pagkilat” kada tuig ibabaw sa rehiyon sa sabang sa Catatumbo River. Gituohan nga ang methane, ang biya nga gas gikan sa nagakadugta nga mga tanom ug ubang mga butang sa mga linaw ug kalamakan sa palibot, duyog sa ubos nga mga panganod ug dili-maayong panahon mopahinabo ug mga pagkilat. Ang lain pang butang nga makaiikag bahin sa kilat sa Catatumbo mao nga layo kaayo kini ug busa walay madungog nga dalugdog. Kini maoy “usa ka kinaiyanhong panghitabo nga dili gayod makita sa ubang bahin sa kalibotan,” nag-ingon ang Web site nga Lost World Adventures.

Mga Siyudad Diin Kinamahalan ang Palaliton

Ang Tokyo, Moscow, ug Osaka mao ang mga siyudad sa kalibotan diin kinamahalan ang palaliton. Mao kana ang konklusyon sa usa ka pagtuon nga gihimo sa Mercer Human Resource Consulting. Ang surbi, nga naglakip ug 144 ka siyudad, nagtandi sa mga presyo sa kapin sa 200 ka produkto ug mga serbisyo, apil ang pamalay, besti, transportasyon, kalingawan, muwebles, ug mga galamiton sa balay. Napulo sa 20 ka siyudad diin kinamahalan ang palaliton anaa sa Asia. Ang Geneva, London, ug Zurich maoy apil sa mga siyudad sa Uropa diin kinamahalan ang palaliton nga sunod sa Moscow. Ang New York maoy ikanapulo nga siyudad diin kinamahalan ang palaliton, ug walay siyudad sa Canada nga naapil sa unang 100 ka siyudad. Ang nanguna sa mga siyudad diin kinabaratohan ang palaliton mao ang Asunción sa Paraguay.

Nagakawala nga mga Pinulongan

“Ang gidaghanon sa ‘buhi’ nga mga pinulongan nga ginasulti sa kalibotan mas kusog nga nagakahanaw kay sa pag-us-os sa gidaghanon sa ihalas nga mga hayop sa planeta,” nagtaho ang usa ka pagtuon nga gikutlo diha sa The Independent sa London. Ang mga eksperto sa mga pinulongan nagbanabana nga sa tibuok kalibotan, 6,809 ka pinulongan ang ginasulti, nga 90 porsiyento niini dili moabot ug 100,000 ka tawo ang nagasulti. Dunay 357 ka pinulongan nga wala ray 50 ka tawo ang nagasulti, samtang 46 ka pinulongan ang nahibaloan nga usa ra ka nitibo ang nagasulti. Ang kolonisasyon maoy hinungdan sa pagkawala sa 52 sa 176 ka pinulongan sa mga tribo sa Amerika del Norte, ug 31 sa 235 ka Aborihinal nga mga pinulongan sa Australia. Si propesor Bill Sutherland sa University of East Anglia, sa Inglaterra, miingon nga kon ang kapeligrohan nga mawala ang mga pinulongan itandi sa samang paagi sa mga kapeligrohan nga mapuo ang mga hayop, taastaas ang proporsiyon sa mga pinulongan nga ikaingong “nameligro pag-ayo,” “nameligro,” o “hapit nang mameligro.” Siya midugang: “Ang kapeligrohan nga mapuo ang mga langgam ug sus-ang mga mananap nabantog apan sa pagkatinuod mas nameligro gayod nga mapuo ang mga pinulongan.”

Hinungdan sa Sip-on

Daghang tawo nagtuo nga kon ikaw matun-ogan, ikaw sip-onon. Apan, “sulod sa kapig usa ka siglo, ang mga siyentipiko naggugol ug hilabihan ka daghang panahon ug kusog aron pamatud-ang sayop ang maong pagtuo,” nagtaho ang The New York Times. “Apan bisan pa sa ilang mga paningkamot, duna gihapoy koneksiyon ang sip-on ug ang panahon ug kini padayong nakadasig ug dugang pang panukiduki.” Sukad sa panahon ni Louis Pasteur, sa 1878, daghang eksperimento ang nahimo sa pagtino kon unsay epekto sa pagkanatun-ogan, kon duna man ugaling, sa pagtakboy sa sip-on. Dili ikatingala, ang mga tigpanukiduki dili gihapon makaseguro sa tubag. Si Dr. Jack Gwaltney, Jr., usa sa nangunang mga eksperto sa kalibotan maylabot sa sip-on, nag-ingon nga ang kaumog ug dili ang bugnawng panahon maoy makapatakboy sa sip-on. Ang punto mao nga “ang sip-on dili kay usa lang ka sakit kondili usa ka komplikadong kombinasyon sa daghang susamang mga sakit, ug nga kining mga sakita dunay siklo nga nagdepende sa panahon sa paagi nga wala gihapon masabti,” nag-ingon ang Times.

Sikolohikal nga mga Problema sa Trabahoan

“Ang mga hinungdan sa mga sakit diha sa trabahoan nausab pag-ayo gikan sa pisikal ngadto sa sikolohikal nga mga hinungdan,” nag-ingon ang mantalaang Globe and Mail sa Canada. Kapin sa 180 ka kompaniya sa Canada nakigbahin sa usa ka surbi bahin sa mga pamaagi sa pag-atubang sa mga sakit diha sa trabahoan. Ang mga resulta nagpakita nga “79 porsiyento sa mga gisurbi nag-isip sa sikolohikal nga mga kahimtang ingong pangunang hinungdan sa temporaryo nga mga sakit ug 73 porsiyento ang nag-ingon nga kining sikolohikal nga mga kahimtang mao ang numero unong hinungdan sa dumalayon nga mga sakit.” Ang gihisgotan nga pipila ka hinungdan sa pagdaghan sa tensiyon, kabalaka, ug depresyon diha sa trabahoan naglakip sa edaran nang mga mamumuo nga nalisdan sa pagnunot sa paspas nga pagtrabaho, bug-at nga mga trabaho, ug modernong teknolohiya nga hinungdan sa pag-obertaym sa mga empleyado bisan diha sa balay, nga miresulta sa “way-hunong nga pagtrabaho.” Sumala pa kang Dr. Richard Earle, sa Canadian Institute of Stress sa Toronto, ang mga amo makatabang “pinaagi sa pag-edukar sa mga manedyer kon unsaon pag-ila ug pagsagubang sa sikolohikal nga mga sakit ug pinaagi sa pagtaganag mga programa ug ubang mga serbisyo nga ang mga amo makatabang sa mga empleyado.”