Kinsa ang Nauna?

NIADTONG 1973, si Dr. Martin Cooper migamit sa unang higayon ug usa ka cellular nga telepono. Kini may baterya, radyo sa komunikasyon, ug microprocessor. Nahingangha ang mga taga-New York sa dihang ilang nakita si Dr. Cooper nga naggamit niana samtang naglakaw sa dalan. Apan naimbento niya kana tungod kay niadtong 1800 si Alessandro Volta nakaimbento nag usa ka durable nga baterya. Dugang pa, ang telepono naimbento na niadtong 1876, ang radyo sa komunikasyon niadtong 1895, ug ang kompiyuter niadtong 1946. Ug sa dihang naimbento ang microprocessor niadtong 1971, naposible nga maimbento ang cellphone. Bisan pa niana, tingali kita makapangutana, Ang sistema ba sa komunikasyon nga naggamit ug kuti nga mga instrumento bag-o lang naimbento?

Ang usa ka instrumento sa komunikasyon nga sagad wala ra kaayo mamatikdi mao ang tingog sa tawo. Kapig katunga sa binilyong neuron diha sa imong utok ug mga 100 ka kaunoran diha sa imong dila, ngabil, apapangig, tutonlan, ug dughan ang magtinabangay aron ka makasulti.

Ang imong dalunggan maoy bahin sa maong sistema sa komunikasyon. Ang tingog nga madungog sa dalunggan himoon niini ingong mga electrical impulse nga ipasa ngadto sa utok. Dayon analisahon sa utok ang tingog ug mailhan nimo kon kang kinsang tingog kana. Mahibalo usab ang imong utok kon hain sa imong duha ka dalunggan ang unang nakadungog sa tingog ug eksaktong makalkulo niana kon asa kana gikan. Duha lamang kini sa mga hinungdan kon nganong makapaminaw ka sa usa ka tawo bisan pag daghan ang nag-estorya.

Busa ang kuti nga sistema sa komunikasyon, sama sa cellphone nga dunay caller ID, dili mao ang nauna. Dugay na nga adunay ingon niana diha sa kinaiyahan.

[Diagram/Mga hulagway sa panid 3]

(Alang sa aktuwal nga porma, tan-awa ang publikasyon)

1800

Durable nga baterya

1876

Telepono

1971

Microprocessor

1973

Giimbento ni Dr. Martin Cooper ang cellular nga telepono

[Credit Line]

Dr. Cooper and mobile phone: © Mark Berry

 [Mga hulagway sa panid 2]

Ang mga hulagway sa tuong bahin sa panid 2 giawat sa tinuod nga panghitabo, gikan sa ubos pataas: Si Guglielmo Marconi ug ang iyang radyo sa komunikasyon; si Thomas Edison ug ang bombilya nga iyang giimbento; si Granville T. Woods, usa ka imbentor maylabot sa komunikasyon; ang Wright Brothers ug ang Wright Flyer sa 1903