Niadtong 2013, ang mga arkeologo nakakalot ug dakong lawak ilalom sa yuta nga pondohanag bino sa mga taga-Canaan nga mga 3,700 na ka tuig kanhi. Kini nga lawak may 40 ka tadyaw nga katumbas ug 3,000 ka botelyang bino karon. Ang arkeologo nga nagsusi sa naugang linugdang sa mga tadyaw miingon nga ang mga taga-Canaan maayo kaayong mohimog bino. Siya miingon: “Ang matag tadyaw managsama gayod ug gisunod nga resipe sa bino.”

NAHIBALO KA BA? Ang Bibliya naghisgot bahin sa paghimog ‘labing maayong bino’ sa karaang Israel ug sa pagpondog bino diha sa mga tadyaw.—Awit ni Solomon 7:9; Jeremias 13:12.

Sa Egypt, ang mga bata nga natawo niadtong 2012 maoy 560,000 nga mas daghan kay sa 2010, sumala sa mantalaang Guardian. “Kini ang kinatas-ang ihap sukad sa kasaysayan sa Egypt,” miingon si Magued Osman sa Egyptian research company nga Baseera. Matod sa ubang eksperto, kon magpadayon kini sa pagtaas, ang tubig, enerhiya, ug pagkaon sa nasod magnihit.

NAHIBALO KA BA? Sumala sa Bibliya, buot sa Diyos nga pun-on sa tawo ang yuta sa igo-igong gidaghanon, ug ang tanan makabaton na sa ilang mga panginahanglan.—Genesis 1:28; Salmo 72:16.

Kapin sa 100 ka sensilyong bronse nga nakulitan ug “Tuig Kuwatro” nadiskobrehan duol sa haywey sa Israel. Kini nga petsa nagtumong sa ikaupat nga tuig sa pag-alsa sa mga Hudiyo batok sa mga Romano (69-70 C.E.)—pag-alsa nga misangko sa pagkalaglag sa Jerusalem. “Posible nga ang nagtago niini nahadlok sa nagkaduol nga kataposan—tingali iyang nakita ang nangasdang nga mga sundalong Romano,” matod ni Pablo Betzer, direktor sa pagpangubkob. “Gilubong niya ang iyang salapi nga naghunahuna sa pagkuha niini pagbalik.”

NAHIBALO KA BA? Sa 33 C.E., gitagna ni Jesus nga ang Jerusalem sulngon sa mga Romano. Iyang giawhag ang mga Kristohanon sa pagkalagiw ngadto sa kabukiran aron sila maluwas.—Lucas 21:20-24.