1-2. Unsay giingon sa Bibliya bahin sa pipila ka hari sa Israel?

 SA Bibliya, ginganlan ang kapig 40 ka mga hari sa Israel. a Kini walay lipodlipod nga naghisgot ug mga detalye bahin sa mga gihimo sa ubang hari. Pananglitan, bisan ang maayong mga hari nakahimog dili maayo. Konsideraha ang maayong hari nga si David. Si Jehova miingon: “Ang akong alagad nga si David . . . misunod kanako sa tibuok niyang kasingkasing, nga nagbuhat lamang kon unsay husto sa akong mga mata.” (1 Hari 14:8) Pero, nakahimo siyag seksuwal nga imoralidad sa minyo nga babaye ug mihimog mga plano aron mapatay ang iyang bana panahon sa gubat.—2 Sam. 11:​4, 14, 15.

² Sa laing bahin, daghan sa dili matinumanong mga hari ang naghimo pod ug maayo. Konsideraha si Rehoboam. Sa panglantaw ni Jehova, siya “nagbuhat ug daotan.” (2 Cron. 12:14) Pero, gisunod ni Rehoboam ang sugo sa Diyos nga dili makig-away sa 10 ka tribo sa Israel ug tugotan sila nga mobulag sa iyang gingharian. Gipalig-on pod niya pag-ayo ang mga siyudad nga sakop sa iyang pagmando maong naproteksiyonan ang katawhan sa Diyos gikan sa mga kaaway.—1 Hari 12:​21-24; 2 Cron. 11:​5-12.

3. Unsang pangutana ang motungha, ug unsay atong hisgotan niini nga artikulo?

³ Busa naay motungha nga pangutana: Kon ang mga hari sa Israel mihimog maayo ug dili maayo, unsay basehanan ni Jehova nga isipon ang usa ka hari nga matinumanon? Ang tubag niana nga pangutana makatabang nato nga masabtan kon unsay gidahom ni Jehova kanato. Hisgotan nato ang tulo ka butang nga ginasusi  ni Jehova sa mga hari sa Israel: una, ang kahimtang sa ilang kasingkasing, ikaduha, kon sila ba andam maghinulsol, ug ikatulo, kon sila ba padayong nagsimba kang Jehova sa hustong paagi.

BUG-OS ANG ILANG KASINGKASING KANG JEHOVA

4. Unsay kalainan sa matinumanong mga hari ug sa dili matinumanong mga hari?

⁴ Ang mga hari nga nakapalipay kang Jehova nagsimba kaniya uban ang bug-os nga kasingkasing. b Ang maayong hari nga si Jehosapat “nangita kang Jehova sa bug-os niyang kasingkasing.” (2 Cron. 22:9) Kon bahin pod kang Josias, ang Bibliya nag-ingon: “Walay hari nga nauna niya nga sama kaniya, nga mibalik kang Jehova uban sa bug-os niyang kasingkasing.” (2 Hari 23:25) Komosta si Solomon, kinsa nagbuhat ug daotan sa ulahing bahin sa iyang kinabuhi? “Ang iyang kasingkasing dili bug-os.” (1 Hari 11:4) Kon bahin kang Abiam, nga usa pod ka dili matinumanong hari, ang Bibliya nag-ingon: “Ang iyang kasingkasing dili bug-os kang Jehova.”—1 Hari 15:3.

5. Unsay gipasabot sa pag-alagad kang Jehova uban ang bug-os nga kasingkasing?

⁵ Busa, unsay gipasabot sa pag-alagad kang Jehova uban ang bug-os nga kasingkasing? Ang usa ka tawo nga naay bug-os nga kasingkasing nagsimba sa Diyos dili tungod kay napugos siya, kondili tungod sa iyang dakong gugma ug pagtahod kang Jehova. Padayon pod na niyang himoon sa tibuok niyang kinabuhi.

6. Unsay atong himoon aron magpabiling bug-os ang atong kasingkasing? (Proverbio 4:23; Mateo 5:​29, 30)

⁶ Unsaon nato pagsundog ang matinumanong mga hari nga nahigugma kang Jehova uban ang bug-os nga kasingkasing? Pinaagi sa paglikay sa dili maayong mga impluwensiya. Pananglitan, ang dili maayong mga kalingawan puwedeng makabahin sa atong kasingkasing. Kana pod ang mahimong epekto sa dili maayong mga kauban ug sa pagsigeg hunahuna sa materyal nga mga butang. Kon namatikdan nato nga naay nakapahuyang sa atong gugma kang Jehova, kinahanglang molihok dayon ta aron suklan kana.—Basaha ang Proverbio 4:23; Mateo 5:​29, 30.

7. Nganong importante nga likayan nato ang dili maayong mga impluwensiya?

⁷ Kinahanglan nga dili nato tugotan nga mabahin ang atong kasingkasing. Kon dili ta magbantay, basin magtuo ta nga dili ta maapektohan sa daotang mga impluwensiya kay busy ta sa espirituwal nga mga kalihokan. Sa pag-ilustrar, imadyina nga naa ka sa gawas ug init kaayo. Pagsulod nimo sa balay, imong gipaandar ang aircon. Pero unsay mahitabo kon dili nimo sirad-an ang pultahan? Segurado nga ang kainit mosulod sa balay. Ingon ana pod kon bahin sa atong relasyon kang Jehova. Dili igo ang paghimo lang ug maayo aron mas masuod kang Jehova. Sama nga dili nato gusto nga mosulod sa atong balay ang kainit, seguroon pod nato nga dili mosulod sa atong kasingkasing ang bisan unsa nga makapahuyang sa atong gugma kang Jehova.—Efe. 2:2.

NAGHINULSOL SILA SA ILANG MGA SALA

8-9. Unsay reaksiyon ni Haring David ug Haring Ezequias dihang gibadlong sila? (Tan-awa ang hulagway.)

⁸ Sa nahisgotan na, si Haring David nakahimog seryosong sala. Pero sa dihang gisultihan siya ni propetang Natan bahin sa iyang sala, si David mapainubsanong naghinulsol. (2 Sam. 12:13) Ang giingon ni David sa Salmo 51 nagpakita kon unsa ka sinsero ang iyang paghinulsol. Wala siya magpakaaron-ingnon nga naghinulsol aron lang patuohon si Natan o malikayan ang silot.—Sal. 51:​3, 4, 17, superskripsiyon.

 ⁹ Si Haring Ezequias nakasala pod kang Jehova. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang iyang kasingkasing nahimong mapahitas-on, mao nga ang Diyos nasuko kaniya ug sa Juda ug Jerusalem.” (2 Cron. 32:25) Nganong nahimong mapahitas-on si Ezequias? Tingali tungod sa iyang mga bahandi, iyang kadaogan batok sa mga Asiryanhon, o sa milagrosong pagkaayo sa iyang sakit. Posibleng garbo ang hinungdan kon nganong gipakita niya ang iyang mga bahandi sa mga Babilonyanhon, ug tungod niana, gibadlong siya ni propetang Isaias. (2 Hari 20:​12-18) Pero sama kang David, si Ezequias mapainubsanong naghinulsol. (2 Cron. 32:26) Tungod niana, giisip siya ni Jehova ingong matinumanong hari nga “nagpadayon sa pagbuhat kon unsay husto.”—2 Hari 18:3.

10. Unsay reaksiyon ni Haring Amazias dihang siya gibadlong?

¹⁰ Sa laing bahin, si Haring Amazias sa Juda nagbuhat kon unsay husto pero “dili sa bug-os nga kasingkasing.” (2 Cron. 25:2) Unsay iyang gihimo? Human siya tabangi ni Jehova nga mapildi ang mga Edomhanon, si Amazias misimba sa ilang mga diyos. c Dayon, sa dihang gibadlong siya sa propeta ni Jehova, wala siya maminaw ug iyang gipapahawa ang propeta.—2 Cron. 25:​14-16.

11. Base sa 2 Corinto 7:​9, 11, unsay angay natong himoon aron mapasaylo ta ni Jehova? (Tan-awa sab ang mga hulagway.)

¹¹ Unsay atong makat-onan niini nga mga pananglitan? Kinahanglan tang maghinulsol sa atong mga sala ug maningkamot nga dili na ni himoon pag-usab. Komosta kon tambagan ta sa mga ansiyano bahin sa atong nahimo nga para nato gamay ra kaayo nga butang? Dili gyod nato angayng isipon nga wala na ta mahala ni Jehova o kaha gikontra ta sa mga ansiyano. Bisan ang maayong mga hari sa Israel nagkinahanglan pod ug tambag ug pagbadlong. (Heb. 12:6) Busa sa dihang tambagan ta, angay nga (1) mapainubsanon nato ning dawaton, (2) mohimo tag mga kausaban, ug (3) padayon tang mag-alagad kang Jehova uban ang bug-os nga kasingkasing. Kon maghinulsol ta sa atong mga sala, pasayloon ta ni Jehova.—Basaha ang 2 Corinto 7:​9, 11.

NAGSIMBA SILA KANG JEHOVA SA HUSTONG PAAGI

12. Nganong ang matinumanong mga hari lahi kaayo sa dili matinumanong mga hari?

¹² Ang mga hari nga giisip ni Jehova nga matinumanon nagsimba kaniya sa hustong paagi. Gidasig pod nila ang katawhan ni Jehova nga himoon kini. Tinuod, nakahimo pod silag mga sayop. Pero si Jehova lang ang ilang gisimba, ug naningkamot pa gani sila pag-ayo nga wad-on ang idolatriya. d

13. Nganong gihukman ni Jehova si Haring Ahab ingong dili matinumanon?

¹³ Komosta ang mga hari nga gihukman ni Jehova ingong dili matinumanon? Dili ta makaingon nga ang tanan nilang gihimo daotan. Bisan ang daotang hari nga si Ahab nagpaubos ug naguol dihang nahibaloan niya nga gipatay si Nabot tungod niya. (1 Hari 21:​27-29) Nagtukod pod siyag mga siyudad ug nakiggubat para sa Israel. (1 Hari 20:​21, 29; 22:39) Pero si Ahab nailhan nga nanguna sa bakak nga pagsimba ubos sa impluwensiya sa iyang asawa, ug wala gyod siya maghinulsol niini.—1 Hari 21:​25, 26.

14. (a) Nganong giisip ni Jehova si Haring Rehoboam ingong dili matinumanon? (b) Unsay sagad nga gihimo sa dili matinumanong mga hari?

¹⁴ Konsideraha ang usa pa ka dili matinumanong  hari—si Rehoboam. Sa nahisgotan na, daghan pod siyag maayong nahimo panahon sa iyang pagmando. Pero sa dihang milig-on na ang iyang pagmando, gisalikway niya ang Balaod ni Jehova ug misimba sa bakak nga mga diyos. (2 Cron. 12:1) Usahay mosimba siya kang Jehova ug usahay mosimba sa bakak nga mga diyos. (1 Hari 14:​21-24) Dili lang si Rehoboam ug Ahab ang mga hari nga mihunong sa pagsimba kang Jehova sa hustong paagi. Gani, ang kadaghanan sa dili matinumanong mga hari misuporta sa bakak nga pagsimba. Klaro nga para kang Jehova, ang pagsimba kaniya sa hustong paagi maoy pangunang basehanan nga isipon niya kon maayo ba o daotan ang usa ka hari.

15. Nganong importante kang Jehova ang pagsimba kaniya sa hustong paagi?

¹⁵ Nganong importante kaayo kang Jehova nga simbahon siya sa hustong paagi? Una, tungod kay responsibilidad sa mga hari nga giyahan ang katawhan sa Diyos sa matuod nga pagsimba. Kon mosimba sila sa bakak nga mga diyos, moresulta ni sa ubang bug-at nga mga sala ug inhustisya. (Os. 4:​1, 2) Dugang pa, ang mga hari ug ang katawhan napahinungod kang Jehova. Busa sa Bibliya, ang ilang pagsimba sa bakak nga mga diyos gipakasamag pagpanapaw. (Jer. 3:​8, 9) Kon ang usa ka tawo manapaw, iyang gipasakitan pag-ayo ang iyang kapikas. Sa samang paagi, kon ang alagad ni Jehova makigbahin sa bakak nga pagsimba, iyang gipasakitan pag-ayo si Jehova. e—Deut. 4:​23, 24.

16. Para kang Jehova, unsay dakong kalainan sa matarong ug sa daotan?

¹⁶ Unsay atong makat-onan? Kinahanglan nga  determinado ta nga likayan ang bakak nga pagsimba. Pero angay pod natong simbahon kanunay si Jehova sa hustong paagi ug magpabiling aktibo sa pag-alagad kaniya. Para kang Jehova, naay usa ka butang nga nakapalahi gyod sa matarong ug sa daotan. Unsa kana? Klaro nang giingon ni propetang Malaquias: “Makita ninyo pag-usab ang kalainan tali sa tawong matarong ug sa tawong daotan, tali sa nag-alagad sa Diyos ug sa wala mag-alagad kaniya.” (Mal. 3:18) Busa, dili gyod nato angayng tugotan ang bisan unsa—bisan ang atong pagkadili-hingpit ug mga sayop—nga magpaluya nato hangtod sa punto nga moundang na ta sa pag-alagad sa Diyos. Seryoso gyod nga sala kon mohunong ta sa pag-alagad kang Jehova.

17. Sa unsang paagi ang atong pagpili ug kapikas makaapektar sa atong relasyon kang Jehova?

¹⁷ Kon single ka ug nagplanong magminyo, ang giingon ni Malaquias makatabang nimo sa pagpilig maayong kapikas. Hunahunaa ni: Ang usa ka tawo naa tingali maayong mga hiyas, pero kon wala siya mag-alagad sa matuod nga Diyos, isipon kaha siya ni Jehova ingong matarong? (2 Cor. 6:14) Kon mahimo na nimo siyang kapikas, makatabang kaha siya nimo nga mas masuod kang Jehova? Hinumdomi nga ang paganong mga asawa ni Haring Solomon naa tingali maayong mga hiyas. Pero wala sila magsimba kang Jehova, ug anam-anam nilang giimpluwensiyahan ang kasingkasing ni Solomon aron mosimba sa ubang mga diyos.—1 Hari 11:​1, 4.

18. Unsay angayng itudlo sa mga ginikanan ngadto sa ilang mga anak?

¹⁸ Mga ginikanan, puwede ninyong gamiton ang mga estorya sa Bibliya bahin sa mga hari aron tabangan ang inyong mga anak nga maugmad ang tinguha nga simbahon si Jehova. Tabangi sila nga masabtan nga ang giuyonan lang ni Jehova mao kadtong mga hari nga nagsimba  kaniya sa hustong paagi ug nagdasig sa katawhan nga himoon sab ni. Ipakita sa inyong mga anak pinaagi sa pulong ug buhat nga ang espirituwal nga mga kalihokan sama sa pagtuon sa Bibliya, pagtambong sa mga tigom, ug pagsangyaw maoy pinakaimportante sa inyong kinabuhi. (Mat. 6:33) Kon dili ni himoon sa mga ginikanan, basin maghunahuna ang mga anak nga ang pagkahimong Saksi ni Jehova maoy relihiyon lang nga gipasakopan sa ilang pamilya. Ingong resulta, isipon tingali nila nga dili ra kaayo importante ang pag-alagad kang Jehova, o kaha mobiya gyod sila sa pag-alagad.

19. Naa pa bay paglaom nga makabalik pag-usab kadtong miundang sa pag-alagad kang Jehova? (Tan-awa sab ang kahong “ Makaalagad Kag Balik Kang Jehova!”)

¹⁹ Makaingon ba ta nga wala nay paglaom nga makabalik pag-usab kadtong miundang sa pag-alagad kang Jehova? Dili, kay puwede siyang maghinulsol ug moalagad pag-usab kang Jehova. Aron mahimo na, kinahanglan tingali niyang tunlon ang iyang garbo ug dawaton ang tabang sa mga ansiyano. (Sant. 5:14) Dili gyod masayang ang iyang mga paningkamot nga mabalik pag-usab ang iyang relasyon kang Jehova!

20. Unsay panglantaw ni Jehova kanato kon atong sundogon ang matinumanong mga hari?

²⁰ Busa, unsay atong nakat-onan sa mga hari sa Israel? Masundog nato ang matinumanong mga hari kon padayon natong simbahon si Jehova uban ang bug-os nga kasingkasing. Kinahanglang mokat-on ta sa atong mga sayop, maghinulsol, ug mohimog mga kausaban. Hinumdoman pod nato nga importante nga simbahon nato ang bugtong matuod nga Diyos sa hustong paagi. Kon magpabilin kang matinumanon, isipon gyod ka ni Jehova ingong matarong.