1. Unsay angay natong himoon aron maseguro nga kanunayng lig-on ang atong pagtuo?

DAGHAN ang moingon nga motuo lang sila sa mga butang nga ilang makita. Unsaon nato pagtabang ang maong mga tawo nga motuo kang Jehova sanglit ang Bibliya nag-ingon nga “walay tawo nga nakakita sa Diyos sa bisan unsang panahon”? (Juan 1:18) Sa atong bahin, sa unsang paagi nato maseguro nga kanunayng lig-on ang atong pagtuo “sa dili-makita nga Diyos,” si Jehova? (Col. 1:15) Una, kinahanglang mailhan nato ang mga pagtulon-an nga nagtago sa kamatuoran bahin kang Jehova. Dayon angay kitang mahanas sa paggamit sa Bibliya aron atong mapamatud-an nga ang maong mga pagtulon-an maoy “batok sa kahibalo sa Diyos.”—2 Cor. 10:4, 5.

2, 3. Unsa ang duha ka pagtulon-an nga nagbuta sa katawhan sa kamatuoran bahin sa Diyos?

² Usa sa bakak nga mga pagtulon-an nga nagbuta sa katawhan sa kamatuoran bahin sa Diyos mao ang ebolusyon. Kini sukwahi sa gitudlo sa Bibliya ug naghikaw sa mga tawo ug malipayong kaugmaon. Gitudlo sa ebolusyon nga ang tanang kinabuhi mitungha lag iya, nga daw walay katuyoan ang kinabuhi sa tawo.

³ Sa laing bahin, ang mga pundamentalista sa Kakristiyanohan nagtudlo nga ang uniberso, lakip ang Yuta ug ang tanang kinabuhi dinhi, naglungtad pipila ka libo ka tuig pa lamang. Kini nga pagtulon-an gitawag ug creationism. Ang mga nagtudlo niini mahimong nagtahod sa Bibliya, apan nagtuo nga ang Diyos naglalang sa tanang butang sulod lang sa unom ka adlaw nga tig-24 oras. Gisalikway nila ang kasaligang mga ebidensiya sa siyensiya nga sukwahi sa ilang gituohan. Tungod sa creationism, ang Bibliya nahimo na hinuong dili makataronganon ug dili tukma. Ang mga nagtudlo niini susama sa pipila sa unang siglo nga may kasibot sa Diyos “apan dili sumala sa tukmang kahibalo.” (Roma 10:2) Unsaon  nato paggamit ang Pulong sa Diyos aron pamatud-ang bakak ang “lig-ong pagkatarok” nga mga pagtulon-an sa ebolusyon ug creationism? * Mahimo lang nato kana kon maningkamot kitang mokuhag tukmang kahibalo sa kon unsay gitudlo sa Bibliya.

4. Ang atong pagtuo angayng gibase sa unsa?

⁴ Ang Bibliya nagtudlo kanato nga pabilhan ang kahibalo. (Prov. 10:14) Gusto ni Jehova nga ang atong pagtuo kaniya maoy base sa ebidensiya ug lohikal nga pangatarongan, dili sa pilosopiya sa tawo o sa relihiyosong mga tradisyon. (Basaha ang Hebreohanon 11:1.) Aron maugmad ang lig-ong pagtuo sa Diyos, kinahanglang kombinsido kita nga naglungtad si Jehova. (Basaha ang Hebreohanon 11:6.) Kita nagtuo niana, dili tungod kay kanay atong gustong tuohan, kondili kay atong gisusi ang kamatuoran ug gigamit ang atong “gahom sa pagpangatarongan.”—Roma 12:1.

5. Unsa ang usa ka rason nga magkombinsir kanato nga naglungtad ang Diyos?

⁵ Si apostol Pablo naghatag ug rason kon nganong angay kitang makombinsir nga naglungtad ang Diyos bisag dili nato siya makita. Bahin kang Jehova, siya misulat: “Ang iyang dili-makita nga mga hiyas, nga mao ang iyang walay kataposang gahom ug pagka-Diyos, tin-awng makita sukad sa paglalang sa kalibotan padayon, tungod kay kini sila maila pinaagi sa mga butang nga gihimo.” (Roma 1:20) Kon ang usa nagduhaduha sa paglungtad sa Diyos, unsaon nimo pagtabang kaniya nga motuo sa giingon ni Pablo? Mahimo nimong hisgotan ang pipila sa mosunod nga mga ebidensiya diha sa kalalangan nga nagpakita sa gahom ug kaalam sa Maglalalang.

6, 7. Sa unsang paagi ang gahom ni Jehova makita diha sa duha ka panagang nga nanalipod kanato?

⁶ Ang gahom ni Jehova makita diha sa duha ka panagang nga nanalipod kanato—ang atmospera ug ang magnetic field sa Yuta. Pananglitan, ang atmospera wala lang maghatag ug hangin nga atong mahanggab. Kini nanalipod usab kanato gikan sa dagkong mga bato nga maghaguros gikan sa wanang. Kon moigo kini sa atong planeta, kini makapahinabog dakong kadaot. Apan sagad dili kini mahitabo kay ang maong mga bato masunog inigsulod sa atmospera. Inigkasunog, kini mahimong mga shooting star, o bulalakaw sa magabii.

⁷ Ang magnetic field sa Yuta nanalipod usab kanato. Ang unang bahin sa sentro (outer core) sa Yuta, nga halos nagbaga nga tunawng puthaw, nagpatunghag puwersadong magnetic field nga milukop sa Yuta ug moabot hangtod sa wanang. Ang magnetic field nanalipod kanato sa radyasyon gikan sa solar flares ug sa mga pagbuto sa gawas nga bahin sa Adlaw. Tungod sa magnetic field, ang tanang kinabuhi sa Yuta dili masunog kay sagngon niini ang radyasyon sa Adlaw ug ipasimang ngadto sa wanang. Bisag dili nato makita ang magnetic field, makita nato ang ebidensiya niini diha sa nindot ug lainlaig kolor nga kahayag nga nagsayawsayaw diha sa kalangitan duol sa North Pole ug South Pole. Sa walay duhaduha, si Jehova “mabaskog sa gahom.”—Basaha ang Isaias 40:26.

8, 9. Sa unsang paagi ang kaalam ni Jehova makita diha sa mga siklo nga nagsustenir sa kinabuhi?

⁸ Ang kaalam ni Jehova makita diha sa mga siklo nga nagsustenir sa kinabuhi sa Yuta. Sa pag-ilustrar: Handurawa nga nagpuyo ka sa usa ka pinarilang siyudad nga daghan kaayog namuyo ug walay paagi nga  makapasulod ug hinlong tubig o makapagawas ug mga basura. Sa dili madugay, ang maong siyudad mahimong hugaw kaayo ug dili na kapuy-an. Sa pipila ka paagi, ang Yuta susama nianang pinarilang siyudad. Limitado ang suplay niini sa hinlong tubig, ug dili nato mapagawas ang mga basura ngadto sa wanang. Apan kining “pinarilang siyudad” makasustenir sa binilyong linalang hangtod sa hangtod. Ngano? Tungod sa kahibulongang katakos niini sa pagresiklo sa mga butang nga hinungdanon sa kinabuhi.

⁹ Tagda ang siklo sa oksiheno. Binilyong linalang ang mohanggab ug oksiheno ug mopagawas ug carbon dioxide. Bisan pa niana, ang suplay sa oksiheno dili mahurot, ug ang atmospera dili mapuno sa “basura” nga gas, ang carbon dioxide. Ngano? Ang tubag makita sa kahibulongang proseso nga gitawag ug photosynthesis. Niini nga proseso, ang mga tanom mosuhop ug carbon dioxide, tubig, kahayag sa Adlaw, ug mga substansiya aron makapatunghag carbohydrates ug oksiheno. Dihang mohanggab kitag oksiheno, atong gikompleto ang siklo. Sa literal nga paagi, gigamit ni Jehova ang mga tanom sa paghatag “sa tanang tawo ug kinabuhi ug gininhawa.” (Buh. 17:25) Kahibulongan gayod ang iyang kaalam!

10, 11. Sa unsang paagi ang monarch butterfly ug alindanaw nagpakita sa kaalam ni Jehova?

¹⁰ Ang kaalam ni Jehova makita usab diha sa daghang linalang sa atong planeta. Gibanabana nga ang Yuta may 2 ka milyon ngadto sa 100 ka milyong espisye. (Basaha ang Salmo 104:24.) Tagda ang kaalam nga makita sa pagkadisenyo sa pipila ka linalang.

¹¹ Pananglitan, ang utok sa monarch butterfly maoy sama ka gamay sa tumoy sa bolpen. Apan kini nga alibangbang makalupad ug halos 3,000 kilometros gikan sa Canada ngadto sa usa ka lasang sa Mexico, nga nag-agad sa Adlaw sa iyang pagnabigar. Apan komosta dihang mausab ang posisyon sa Adlaw? Gidisenyo ni Jehova ang gamayng utok niini nga mahibalo gihapon sa hustong direksiyon bisag nagairog ang Adlaw. Tagda usab ang duha ka mata sa alindanaw, nga ang matag usa may mga 30,000 ka lente. Bisan pa niana, ang gamayng utok sa alindanaw makasabot sa mga signal gikan sa tanang lente ug makabantay bisan sa kinagamyang lihok sa palibot.

12, 13. Unsay nakapahingangha kanimo bahin sa pagkadisenyo ni Jehova sa mga selula sa imong lawas?

¹² Mas makapahingangha ang pagkadisenyo ni Jehova sa mga selula sa tanang buhing linalang. Pananglitan, ang imong lawas dunay mga 100 ka trilyong selula. Sa sulod sa matag selula dunay samag gagmayng pisi nga gitawag ug DNA (deoxyribonucleic acid). Anaa niini ang kadaghanang impormasyon nga gikinahanglan aron maporma ang imong tibuok lawas.

¹³ Unsa ka daghang impormasyon ang anaa sa DNA? Itandi ang usa ka gramo nga DNA sa compact disc (CD). Masulod sa usa ka  CD ang tanang impormasyon sa usa ka diksiyonaryo. Makapahingangha kini kay ang CD nipis kaayo. Apan ang usa lang ka gramo nga DNA makatipig ug impormasyon nga masulod sa usa ka trilyong CD! Sa laing pagkasulti, ang usa ka kutsaritang gipauga nga DNA makatipig ug impormasyon nga gikinahanglan sa paghimog mga 2.5 ka trilyong tawo, nga 350 ka pilo sa populasyon karon!

14. Base sa mga nadiskobrehan sa mga siyentista, unsay imong pagbati bahin kang Jehova?

¹⁴ Si Haring David miingon nga samag gisulat ni Jehova sa usa ka basahon ang tanang impormasyon nga gikinahanglan sa pagporma sa lawas sa tawo. Si David miingon: “Ang imong mga mata nakakita bisan sa binhi pa ako sa tagoangkan, ug ang tanan nga bahin niini nahisulat diha sa imong basahon, mahitungod sa mga adlaw sa dihang kini sila naumol ug wala pay usa kanila.” (Sal. 139:16) Busa natukmod si David sa pagdayeg kang Jehova dihang iyang gipamalandong ang pagkahimo sa iyang lawas. Ang bag-ong mga nadiskobrehan sa mga siyentista nakadugang sa atong kahingangha kon giunsa kita paglalang ni Jehova. Kini naghatag kanatog dugang rason nga mouyon sa gisulat sa salmista bahin kang Jehova: “Pagadayegon ko ikaw tungod kay sa makalilisang nga paagi ako katingalahan nga pagkabuhat. Ang imong mga buhat katingalahan, ingon sa nasayran pag-ayo sa akong kalag.” (Sal. 139:14) Busa nganong dili man makita sa mga tawo nga ang kalalangan nagpadayag nga naglungtad ang usa ka buhi nga Diyos?

15, 16. (a) Sa unsang paagi ang atong mga publikasyon nagtabang kanato nga maapresyar ang katakos ni Jehova sa paglalang? (b) Unsang artikulo sa “Gidisenyo ba Kini?” ang ilabinang nakapainteres kanimo?

¹⁵ Sa daghang dekada, ang magasing Pagmata! nakatabang sa minilyong tawo nga maapresyar kon unsay gipadayag sa kalalangan bahin sa buhi nga Diyos. Pananglitan, ang gula sa Septiyembre 2006 nag-ulohang “Aduna bay Usa ka Maglalalang?” Katuyoan niini nga buksan ang mga mata niadtong nabutaan sa ebolusyon ug creationism. Bahin niining espesyal nga gula, usa ka sister misulat sa sangang buhatan sa United States: “Maayo kaayo ang resulta sa kampanya niining espesyal nga gula. Usa ka babaye ang nangayog 20 ka kopya. Maestra siya sa biology ug gusto niyang hatagag kopya ang iyang mga estudyante.” Usa ka brader misulat: “Sukad sa ulahing bahin sa dekada sa 1940, aktibo na ko sa pagsangyaw. Karon nga mag-75 anyos na ko, ang pagtanyag sa espesyal nga gula sa Pagmata! niining bulana mao ang akong labing malipayong kasinatian sa ministeryo.”

¹⁶ Sukad sa 2008, ang kadaghanang gula sa Pagmata! dunay artikulong “Gidisenyo ba Kini?” Gipakita niining mugbong mga artikulo ang kahibulongang pagkadisenyo sa kalalangan ug kon sa unsang paagi naningkamot ang tawo sa pagsundog sa Batid nga Tigdisenyo. Sa 2010, atong nadawat ang brosyur nga Gilalang ba ang Kinabuhi? ingong dugang tabang sa paghimaya sa Diyos. Ang nindot nga mga hulagway ug mga dayagram niini magpasamot sa atong apresasyon sa katakos ni Jehova sa paglalang. Ang mga pangutana sa kataposan sa matag seksiyon magtabang sa magbabasa nga mangatarongan base sa impormasyon nga iyang nabasa. Nagamit na ba nimo kini nga brosyur sa pagsangyaw diha sa balaybalay, sa publiko, o sa di-pormal nga paagi?

17, 18. (a) Mga ginikanan, sa unsang paagi ninyo matabangan ang inyong mga anak nga makabatog kompiyansa sa pagdepensa sa ilang pagtuo? (b) Giunsa ninyo paggamit ang maong mga brosyur diha sa inyong pamilyahanong pagsimba?

¹⁷ Mga ginikanan, nagamit na ba ninyo kining nindot nga brosyur sa inyong pamilyahanong pagsimba? Kon mao, matabangan ninyo ang inyong mga anak nga maapresyar ang atong buhi nga Diyos. Basin duna kay hayskul nga anak. Sila ang ilabinang gipuntirya niadtong  nagtudlog ebolusyon. Ang mga siyentista, magtutudlo, mga dokumentaryo sa kinaiyahan, salida sa TV, ug pelikula nagtudlo nga tinuod kuno ang ebolusyon. Matabangan ninyo ang inyong mga tin-edyer sa pagdepensa sa kamatuoran pinaagi sa paggamit sa laing brosyur, ang The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, nga gipatik usab niadtong 2010. Sama sa brosyur nga Gilalang ba ang Kinabuhi?, kini nagdasig sa mga batan-on sa pagbansay sa ilang “katakos sa panghunahuna.” (Prov. 2:10, 11) Kini magtudlo kanila sa pagtino kon husto ang gitudlo diha sa eskuylahan.

¹⁸ Ang brosyur nga Origin of Life gidisenyo aron tabangan ang mga estudyante sa pagtimbangtimbang kon tinuod ang mga balita nga ang mga siyentista may nadiskobrehang mga fossil nga nagpamatuod sa ebolusyon. Kini magdasig kanila sa pagdesisyon kon ang maong mga balita tinuod nga nagpamatuod nga ang tawo gikan sa hayop. Kini usab magtudlo kanila kon unsaon pagtubag niadtong moingon nga napamatud-an na sa mga siyentista diha sa ilang mga laboratoryo nga ang kinabuhi posibleng motungha lag iya. Mga ginikanan, kon inyong gamiton kining duha ka brosyur, matabangan ninyo ang inyong mga anak nga makabatog kompiyansa sa pagpangatarongan kon nganong motuo silag Maglalalang.—Basaha ang 1 Pedro 3:15.

19. Unsay pribilehiyo natong tanan?

¹⁹ Ang atong organisasyon nagtaganag maayong pagka-research nga mga publikasyon bahin sa kalalangan, nga nagpadayag sa nindot nga mga hiyas ni Jehova. Tungod niining lig-ong mga ebidensiya, kita matukmod sa pagdayeg sa atong Diyos. (Sal. 19:1, 2) Pagkadakong pribilehiyo nga pasidunggan ug himayaon ang Maglalalang sa tanang butang, si Jehova!—1 Tim. 1:17.