Ekieki usun eú esin riri lefilen aramas mi kon pacheéchfengen seni meinisin, ina ewe riri lefilen ekkewe nippwe mi kon léllé mesemeser. A kon péchékkúl ewe riri lefiler me rúúemén. Ekkóch nippwe ra pwal mwo nge “silei memmeefin ar repwe apasa och mettóch ngeni nippwer kewe nge ese pwal lamot ar repwe áweweei pwe nippwer we a fen unusen weweiti,” ina alon emén meilapen ewe Twin Studies Center itan Nancy Segal, nge pwal i emén nippwe. Pwal iei met emén fefin a áweweei usun ewe riri lefiler me nippween we, a erá: “Aua silei mettóch meinisin lefilem.”

Pwata a tongeni fis án ekkewe nippwe repwe fókkun sissilefengeniir? Ekkewe sókkopaten pekin káé ra pwári pwe nónnómun ekkewe nippwe me ifa usun semer kewe me iner ra ámááriiretá a tongeni álisatá ena, nge ewe ákkáeúin popun ra ina usun pokiten a léllé ar kewe genes, weween kinikinin lón ewe cell mi aúchea mi wisen filatá napanapen aramas.

EKIEKI EI: Ewe Chón Fératá a enletin silekich lap seni meinisin. Ina popun Tafit ewe soumakken kélfel a erá: “Ka achufengeniei me lon letipen inei. Chün inisi resap mon senuk, lupwen üa för lemonomon. . . . En ka fen künaei, lupwen esamwo wor uluuli.” (Kölfel 139:13, 15, 16) Kot chék a silei me unusen weweiti meinisin minne a fis lón manawach mi anapanapakich, nge esap chék napanapen fférútáách. Alóllóólun án Kot silei usuch me nónnómuch a alúkúlúkúkich pwe a unusen weweitikich.

Tafit a iótek: “Ai Samol mi Lapalap, en ka atittinaei, ka pwal sileei. Ka silei fansoun ai mottiu me ai ütä, ka silei ai ekiek kana me toau. Nengeni, mwen ai üsamwo kapas, en, ai Samol mi Lapalap, ka fen unusen silei mine üpwe apasa.” (Kölfel 139:1, 2, 4) Me lúkún ena, Jiowa a silei lealóllóólun meefiach me a pwal “etittina letip meinisin o weweiti iteiten akot me ekiek.” (1 Kronika 28:9; 1 Samuel 16:6, 7) Met ekkena wokisin ra pwári usun Kot?

Inaamwo ika sise apasawu meinisin meefiach me ekiekich lón ach kewe iótek, nge ewe Chón Férikich a kúna met sia féri me a pwal weweiti pwata sia féri. Nge lap seni ena, a weweiti pwe mi wor ach mochen le féri minne mi múrinné inaamwo ika sia úkúngaw le féri met sia fókkun mochen apwénúetá. Pwúngún, pokiten Kot a waalong tong lón letipach seni chék me lepoputáán, iwe a tipemecheres me a mochen nennengeni me weweiti ach kewe ekiek me féffér mi fiti tong.​—1 Johannes 4:7-10.

 Ekkeei Wokisin ra alúkúlúkúkich

• “Mesen ewe Samol mi chok nennengeni ekkewe aramas mi pung, o selingan mi susuuk ngeni ar kewe iotek.”​—1 PETRUS 3:12, TF.

• Kot a pwonei: “Üpwe aiti ngonuk ewe al kopwe fetal won o emwenuk, üpwe öüröürok o mamasok.”​—KÖLFEL 32:8.

Itá ach silei pwe Kot a weweiti nónnómuch me meefiach a tongeni álisikich le likiitú fán weires? Ekieki usun minne a fis ngeni Anna, seni Nigeria. A erá: “Ua ekieki ika mi chúen lamot ai upwe sópweló le manaw pokiten weiresin nónnómun manawei. Pwúlúwei we a má seniei me ua pwisin túmúnú nei we nengngin mi núing pokiten a úri ewe semmwen itan hydrocephalus (watte lélé lón tupwuan), nge pwisin ngang a pwal úriei kanserin oupw me mi lamot upwe reirei me ua nóm wóón ruu sáfei mi péchékkúl iter chemotherapy me radiotherapy. A mmen fókkun weires ngeniei ám núingppék me nei we nengngin mi pwal semmwen.”

Met a álisi Anna le likiitú? A erá: “Ua ekilonei ekkóch wokisin, áwewe chék ren Filipi 4:6, 7, ewe mi apasa pwe ‘än Kot kinamwe mi tekia seni ach tongeni weweiti epwe tümwünü lelukemi me ekiekimi.’ Iteitan a ppiitá ena wokisin lón ekieki, ua pwisin meefi pwe ua ririéch ngeni Jiowa, me ua silei pwe a weweitiei lap seni pwisin ngang. Ua pwal kúkkúna apéchékkúl seni pwiich kewe mi áchengicheng lón ewe mwichefelin Chón Kraist.

“Inaamwo ika ua chúen likiitú fán ai semmwen, nge aua ekis chikaretá me nei we. Pokiten Jiowa a nónnóm rem, iwe aua káé pwe ausap eáni ekiek ese pwúng atun aua nóm fán ekkena esin weires. James 5:11 a alúkúlúkúkem: ‘Sia apasa pwe ir chon feiöch pokiten ar likitü. Oua rongorong usun än Hiop likitü, oua pwal silei met ach Samol a amolätä fän itan lesopolan. Pun ach Samol a uren kirikiröch me tong.’” Jiowa a unusen weweiti nónnómun Hiop, me sia pwal tongeni lúkú pwe a weweiti ese lifilifil ekkewe weires sia kúna.