1, 2. (a) Met weween “ewe mwün Tafit” me ifa usun Kot a fférsefáli? (b) Ié kewe néún Jiowa chón angang ra akkangangfengen lón ei fansoun?

 ATUN chón ewe mwichen sou pwúngúpwúng ra mwich lón ewe ier 49 lón fansoun ekkewe aposel, James a erá: “Simon [Petrus] a awewe ngenikich usun än Kot popuetä le pwäräta an ekiek ren an angei me lein ekewe chon lükün Israel eu mwichen aramas fän itan. Än ekewe soufos kapas ra fokun tipeeufengen won ei, pun a mak, ‘Iei alon ewe Samol: Lon kan fansoun mwach üpwe liwinsefäl o aüsefälietä ewe mwün Tafit. Üpwe försefäli mine a tala o apöchökülasefäli. Pwe ekewe ekoch aramas meinisin repwe feito rei, ekewe chon lükün Israel meinisin, üa köri ngeniir nei. Iei alon ewe Samol mi asile ngeni aramas ekei mettoch me lomlom.’”​—Föf. 15:13-18.

² “Ewe mwün Tafit,” a wewe ngeni ekkewe king ra feito seni án Tafit we famili. A taló lupwen a péút seni Setekia, ewe sáingoon kingen Juta, wisan we. (Amos 9:11) Iwe nge, ena oesini a erá pwe Kot epwe “försefäli” ena mwú. Weween pwe epwe pwal wor emén king, ina i Jesus mwirimwirin Tafit we. (Is. 21:27; Föf. 2:29-36) James a áweweei pwe me ren án Amos na oesini ekkóch chón Jus me chón lúkún Israel repwe kepit me eti Jesus le nemenem lón láng usun king. Ekkena chón kepit, iir ekkewe “aramas” ra iteit me ren iten Jiowa we. Me ikenái fite million néún Jesus kewe pwal ‘ekoch sip’ ra ákkálisiir le afalafala ewe enlet.​—Joh. 10:16.

3, 4. Met a álisi ekkewe chón Jus lón Papilon ar repwe arap ngeni Jiowa?

³ Lupwen ekkewe chón Jus ra eoló lón Papilon, a ffat  pwe “ewe mwün Tafit” a taló. Pokiten a ur lamalam chofona lón Papilon, iwe, ifa usun néún Kot kewe aramas repwe tongeni amwéchú ar tuppwél lón ekkewe 70 ier ra nónnóm Papilon? Ewe mettóch mi álisi néún Jiowa kewe aramas le amwéchú ar tuppwél lón án Satan ei fénúfan ikenái, pwal ina met a álisiir. (1 Joh. 5:19) A nóm ren néún Jiowa chón angang álemwirier mi kkóló aúchean mi álisiir le amwéchúnnúkú ar tuppwél.

⁴ Ikenái, a nóm rech unusen ewe Paipel, ina kinikinin álemwiriach. Ese nóm ren ekkewe chón Jus lón Papilon unusen ewe Paipel, nge ra silei ewe Allúkún Moses, kapachelong ekkewe Allúk Engol. Ra silei “ekewe kölün Sion” me ekkewe mwitún. Ra pwal silei pwóróusen ekkewe ekkóch chón lóóm mi tuppwél ngeni Jiowa. Ekkewe chón Jus ra kechiw pún ra mochen liwiniti fénúer, me rese ménúkaaló Jiowa. (Álleani Kölfel 137:1-6.) Ekkeei mettóch ra álisiir ar repwe arap ngeni Jiowa, inaamwo ika ra nóm lein ekkewe chón Papilon mi eáni eéreni me afalafal mi chofona.

5. Ekkewe chón Papilon me chón Isip lóóm ra kan fel ngeni menni kot mi ákkáúlúmén?

⁵ Lón fansoun lóóm, aramas ra kan fel ngeni ar kewe kot mi ákkáúlúmén, ina ar lúkú usun och sókkun trinitas. Áwewe chék, eú me lein ekkewe kot mi ákkáúlúmén chón Papilon ra fel ngeni, ina ewe koten maram, koten akkar, me koten néúnéúkkis me maun. Ekkewe chón Isip ra pwal fel ngeni ar kewe kot mi ákkáúlúmén ren emén sam, emén in, me emén néúr. Inaamwo ika ar keei kot mi trinitas are iir mi ákkáúlúmén, nge fán chómmóng rese ekieki pwe ekkena úlúmén kot ra lélléfengen. Eú me lein án ekkewe chón Isip kot mi ákkáúlúmén, ina ewe kot Osiris, ewe finesamol Isis, me néúr we itan Horus.

6. Met weween ewe afalafal usun Trinitas? Pwata néún Jiowa kewe aramas rese lúkú ena afalafal?

⁶ Lón ei fansoun, ekkewe tipitipin lamalamen Chón Kraist ra pwal eáni ewe afalafal usun Trinitas are úlúmén Kot lón emén, ewe Sam, ewe Nau me ewe ngún mi fel. Nge ena afalafal, usun itá a áweweei pwe Jiowa ese unusen manaman pún i kinikinin chék ewe Kot, Trinitas. Néún Jiowa kewe aramas ra kúna túmún seni ei afalafal mi chofona. Sia fen káé pwe ‘Jiowa ach Kot i chök Jiowa.’ (Tut. 6:4) Jesus a aloni ekkeei kapas, me ekkewe Chón Kraist mi enlet ra lúkú minne Jesus a apasa.​—Mark. 12:29.

7. Met a lamot emén epwe lúkú usun Kot me mwen an epwe tongeni papatais usun emén Chón Kraist mi enlet?

⁷ Jesus a ereni néún kewe chón káé ar repwe ‘feila o asoulängala chon ekewe mwü meinisin, repwe papataisiir ngeni iten ewe Sam, ewe Nau me ewe Ngünmifel.’ (Mat. 28:19) Weween pwe ika emén a mochen wiliti emén Chón Kraist mi enlet, emén Chón Pwáraatá Jiowa mi papatais, mi lamot an epwe lúkú pwe Jiowa i ewe Sam a wor an nemenem wóón Jesus, me Jesus i néún Kot we, ewe a feito fénúfan pwe epwe eáni ewe asorun méén kepich. Mi lamot eménna epwe lúkú pwe ewe ngún mi fel, ina án Kot we manaman mi fel nge esap kinikinin ewe Trinitas. (Ken. 1:2, Ewe Kapasen God) Ach mirititi mwáállin ewe afalafal usun Trinitas mi eitengawa Kot, pwal ina álemwiriach mi kkóló aúchean.

8. Met ekkewe chón Papilon ra lúkú usun ekkewe kot me anú?

⁸ Ekkewe chón Papilon rese chék lúkú  ar kewe kot nge ra pwal lúkú ekkewe anú me angangen roong. Ewe The International Standard Bible Encyclopaedia a apasa pwe ekkewe chón Papilon ra lúkú pwe ekkewe anú ra tongeni esemweni aramas. Iwe ekkewe aramas repwe tingorei ar kewe kot pwe repwe túmúnúúr seni ekkena anú.

9. (a) Ifa usun chómmóng chón Jus ra tup ren ekkewe ekiek mi chofona usun anú? (b) Ifa usun sia kúna túmún seni efeiengawen angangen roong?

⁹ Lupwen ekkewe chón Jus ra nónnóm Papilon, chómmóng me leir ra káé ekkewe afalafal mi chofona. Ló, ló, ló, chómmóng chón Jus ra poputá le tup ren án ekkewe chón Krik ekiek pwe mi pwal wor ekkewe anú mi múrinné. Nge angangen roong are án aramas sótun fós ngeni anú, Kot a affata pwe a efeiengaw me a mwáál. Ei pwóróus mi enlet ina kinikinin álemwiriach mi kkóló aúchean. (Ais. 47:1, 12-15) Sia kúna túmún pokiten sia fiti án Jiowa emmwen me sú seni angangen roong.​—Álleani Tuteronomi 18:10-12; Pwärätä 21:8.

10. Ia a feito me ie lúkúen me eérenien Papilon mi Lapalap?

¹⁰ Chómmóng chón lamalam chofona ikenái, ra pwal féri angangen roong usun chék chón Papilon lóóm. Ina popun ewe Paipel a áweweei pwe meinisin lamalam chofona wóón fénúfan, iir ewe Papilon mi Lapalap. (Pwär. 18:21-24) Ekkena lamalam chofona ra usun chék ewe lamalamen Papilon lóóm, pún ina populapen eéreni mi ngaw me afalafal mi chofona. Ekiseló chék, Papilon mi Lapalap epwe kataló pokiten ar féri angangen roong, fel ngeni ululun me pwal ar féri ekkóch tipis.​—Álleani Pwärätä 18:1-5.

11. Ikkefa ekkewe kapasen éúréúr usun angangen roong a fen mak lón néúch kewe puk?

¹¹ Jiowa a erá: “Ousap föri angangen pwee ika pöüt.” (Lif. 19:26) Rúúepúkú som ier lóóm, chómmóng aramas ra féri angangen roong. Iwe, lón néúch we puk Zion’s Watch Tower minen May 1885 a pwóróus usun ena mettóch. Ena puk a erá pwe ekkewe lamalam lóóm ra asukula pwe ekkewe mi máló ra chúen manaw, me meinisin án aramas kewe tutulap usun ar kewe kot me anú ra lóngólóng wóón ewe ekiek pwe ekkewe mi máló ra chúen manaw lón pwal eú leeni. Ena puk a pwal erá pwe ekkewe chónláng mi ngaw ra pwomweni pwe iir ekkewe aramas mi máló nge ra mochen fós ngeni ekkewe mi manaw, iwe, ra fen etipetipa ekiekin me féfférún chómmóng aramas. A pwal katowu ekkena esin kapasen éúréúr lón néúch we kúkkún puk minen lóóm itelapan, What Say the Scriptures About Spiritism? (Met Paipel A Apasa Usun Angangen Roong?) me pwal lón néúch kewe ekkóch puk mi kerán katowu.

12. Fán án Jiowa emmwen, met Salomon a makkeei usun ekkewe mi máló?

¹² A ffat ngeni “chokewe meinisin mi silei ewe let” pwe ekkewe mi máló rese riáfféú. (2 Joh. 1) Iei alón Salomon usun ekkewe mi nónnóm lón ewe “lenien sotup” are peias: “Eman kolak mi manau a feiöch seni eman laion mi mä. Pun ekewe chon manau ra silei pwe repwe mäla. Nge ekewe sotup resap silei och mettoch . . . Kopwe achocho le angang lon mettoch meinisin ka föri, pun esap wor och angang, ekiek, silelap ika tipachem lon lenien sotup ewe ia kopwe feila ie.”​—SalAf. 9:4, 5, 10.

13. Ifa ewe lúkú ekkewe chón Jus ra eáni seni án chón Krik kewe lamalam me eéreni?

¹³ Jiowa a fen affata ngeni ekkewe chón Jus ewe enlet usun ekkewe mi máló. Nge lupwen ekkewe sou nemenemen Krik ra nemeni Juta me Siria, ra eriáni aramas le eáni án chón Krik lamalam me eéreni. Iwe mwirilóón, ekkewe chón Jus ra poputá le  lúkú pwe mi wor och mettóch mi monomon a chúen manaw mwirin málóón ewe inis. Ra lúkú pwe ena mettóch mi monomon a ló ngeni pwal eú leeni me kúna eriáfféú me ie. Ekkewe chón Krik, esap iir ekkewe ákkáeúin aramas ra eáni ena lúkú usun eú leeni ekkewe mi máló ra kan kúna riáfféú ie mi monomonoló. Me ren ewe puk itelapan The Religion of Babylonia and Assyria, pwal ekkewe chón Papilon ra lúkú pwe mi wor eú leeni ikewe ia ekkewe kot mi péchékkúl me ekkewe anú ra eriáfféwú aramas ie. A ffat pwe ekkewe chón Papilon ra lúkú pwe a wor och mettóch mi monomon lón inisin aramas a chúen manaw mwirin málóón ewe inis.

14. Met Hiop me Apraham ra silei usun máló me manawsefál?

¹⁴ Inaamwo ika ese nóm ren Hiop ewe Paipel, nge a silei ewe enlet usun napanapen ekkewe mi máló. A pwal silei pwe ika a máló, an we Kot mi tong, Jiowa, epwe fókkun pwapwa le amanawasefáli. (Hiop 14:13-15) Apraham a pwal lúkú ewe manawsefál. (Álleani Ipru 11:17-19.) A ffat pwe ekkeei mwán rese lúkú pwe ekkewe mi máló ra chúen manaw lón pwal eú leeni. Ese tufich án emén epwe manawsefál ika ese wesewesen máló. Án Kot we manaman mi fel a álisi Hiop me Apraham ar repwe eáni lúkúlúk wóón ewe manawsefál. Ekkeei pwóróus mi enlet, ra kapachelong lón álemwiriach.

15, 16. Ifa usun sia ngaseló seni tipis me máló?

¹⁵ Sia kilisou pwe Kot a pwal affata ngenikich ifa usun epwe amanawakich seni tipis me máló. (Rom 5:12) Sia silei pwe Jesus ese “feito pwe aramas repwe angang ngeni, nge a feito pwe epwe angang ngeniir o fangala manauan fänäsengesiir pwe möön manauer.” (Mark. 10:45) A ifa me échún  ach silei pwe sia tongeni “ngaseló ren ewe méén kepich Kraist Jesus a ménatiw”!​—Rom 3:22-24, NW.

¹⁶ Lón fansoun ekkewe aposel, ika ekkewe aramas ra mochen epwe musoló ar tipis a lamot repwe aier me lúkúlúk wóón án Jesus méén kepich. A pwal ina usun lón ach ei fansoun. (Joh. 3:16, 36) Ika emén a amwéchúnnúkú ekkewe afalafal mi chofona, áwewe chék ren ewe Trinitas me án ekkewe mi máló chúen manaw lón pwal eú leeni, iwe, esap tongeni kúna feiéch seni ewe méén kepich. Nge kich sia tongeni kúna feiéch seni, pún sia silei ewe enlet usun Néún Kot we, “ewe mi angasakichela [“ren ewe méén kepich,” NW], wewen pwe a amusala ach tipis.”​—Kol. 1:13, 14.

17, 18. Ia sipwe silei me ie uruwoon Chón Pwáraatá Jiowa? Pwata a échitikich ach sipwe silei?

¹⁷ A kapachelong lón álemwiriach mi kkóló aúchean pwal ekkóch áitien Kot kewe me ekkewe feiéch sia kúna lón ach angang ngeni. A mak lón néúch kewe Yearbook pwóróusen án néún Jiowa kewe aramas angang wóón unusen fénúfan. Sia tongeni káé usun uruwoon Chón Pwáraatá Jiowa lón ekkewe DVD itelaper Faith in Action, Part 1 me 2, me ewe puk itelapan Jehovah’s Witnesses​—Proclaimers of God’s Kingdom. Lón pwal ekkóch néúch kewe puk, fán chómmóng a mak pwóróusen manawen pwiich kewe.

¹⁸ A échitikich ach sipwe káé usun uruwoon Chón Pwáraatá Jiowa, usun chék a échiti ekkewe chón Israel ar repwe ekilonei ifa usun Kot a angasereló seni Isip. (Eks. 12:26, 27) Atun Moses a chinnap, a ereni ekkewe chón Israel: “Oupwe chechemeni ewe fansoun lom, oupwe ekieki usun ekewe täppin aramasen lom. Oupwe aisini sememi, ir repwe aiti ngenikemi mine a fis. Oupwe pwal aisini ekewe souakom, ir repwe apworausa ngenikemi usun ewe pworaus.” (Tut. 32:7) Kich meinisin sia mwareiti Jiowa fán pwapwa me apwóróusa ngeni aramas minne a féfféri. (Kölf. 79:13) Ekkewe lesen sia káé seni uruwoon néún Jiowa kewe aramas repwe álisikich le akkangang ngeni i.

19. Pokiten sia silei ewe enlet, met a lamot sipwe féri?

¹⁹ Lón ei fénúfan mi ngaw, sia kilisou pwe sia silei ewe enlet seni Kot. (SalF. 4:18, 19) Iwe, sipwe achocho le kákkáé án Kot we Kapas me afalafala ngeni aramas. Sia eáni meefien ewe sou makken kélfel lupwen a erá: “Üpwe mwareiti om pwüng echök. Ai Kot, ka aiöüei seni lesäräföi, nge ngang üa chüen asilefeili om föför mi amwarar. Ai Kot, kosap likitieila iei, lupwen üa chinlap o pwech mökürei. Kopwe etiei, lupwen üpwe asilefeili om manaman me om tufich ngeni ekewe täppin aramas repwe up me mürin.”​—Kölf. 71:16-18.

20. Ach tuppwél ngeni Jiowa a pwáraatá met? Met meefiom usun án Jiowa pwúúng le nemenem me ach fel ngeni?

²⁰ Ach tuppwél ngeni Jiowa a pwáraatá ach lúkú pwe i ewe Sou Nemenemen unuselapen láng me fénúfan me a fich ngeni ach sipwe fel ngeni. (Pwär. 4:11) Jiowa a fang ngenikich an we manaman mi fel pwe epwe álisikich le afalafala ngeni aramas ewe kapas allim me álisiir le kúna ouruur me ápilúkúlúkéch. (Ais. 61:1, 2) Jiowa esap fókkun mut ngeni Satan an epwe unusen nemenaló néún kewe aramas me unusen ei fénúfan. Álemwiriach seni Jiowa epwe akkapéchékkúlakich me álisikich le akkamwéchú ach riri ngeni i pwe sipwe angang ngeni lón ei fansoun tori feilfeiló chék.​—Álleani Kölfel 26:11; 86:12.