1. Met sókkun féffér chómmóng aramas ra meefi pwe ese wor ngawan?

 SIA nónnóm lón ei fénúfan mi fókkun limengaw. Áwewe chék, chómmóng aramas ra meefi pwe ese wor ngawen án fefin me fefin, me mwán me mwán pwúpwúlúfengen, are án emén koon ren emén esap pwúlúwan. Ekkewe kachito, puk, nikáttik, me metakkan ra apéchékkúla féfférún lisowumwáál. (Kölf. 12:8) Nge Jiowa a tongeni álisikich le manaweni ewe sókkun manaw mi apwapwaai i. Sia tongeni limeliméch inaamwo ika sia nóm lón ei fénúfan mi fókkun limengaw.​—Álleani 1 Tesalonika 4:3-5.

2, 3. (a) Pwata sipwe péénaaló mocheniaingaw? (b) Met sipwe káé lón ei lesen?

² Ren ach sipwe apwapwaai Jiowa, mi lamot sipwe oput mettóch meinisin i a oput. Nge pokiten kich sise unuséch, eli sipwe tongeni sani minne mi limengaw, usun chék án iik mwoneiti paa. Ika sia poputá le eáni ekkewe sókkun ekiek mi  limengaw, mi lamot sipwe mwittir péénireló. Ika sise féri ena, ewe mocheniaingaw epwe tongeni péchékkúleló pwe sipwe tongeni ttur ika a suuk ngenikich ach sipwe apwénúetá mochenich. Ina met ewe Paipel a apasa, a erá: “Are än eman mochenia a liapeni letipan, a fis an tipis.”​—Álleani James 1:14, 15.

³ Mocheniaingaw a tongeni mááritá me lón letipach. Ina popun mi lamot sipwe fókkun túmúnú met sia poputá le mocheniaiti. Ika sia péénaaló mocheniaingaw, sia túmúnú senikich ekkewe féfférún sikepwach me pwúnúngawan kewe. (Kal. 5:16) Lón ei lesen, sipwe káé usun úlúngát mettóch repwe álisikich le fiu ngeni mocheniaingaw, ikkeei: ach chiechiéch ngeni Jiowa, ewe kapasen fén seni an we Kapas, me ewe álillis seni ekkewe Chón Kraist mi ásimaw.

4. Pwata a lamot ach sipwe arap ngeni Jiowa?

⁴ Iei met Paipel a apasa ngeni chókkewe mi mochen “arap ngeni Kot”: “Oupwe limeti pöümi” me “oupwe limeti lelukemi.” (Jas. 4:8) Ika sia fókkun chiechiéch ngeni Kot, sia mochen pwe esap chék ach féffér epwe apwapwaai i nge pwal minne sia eáni ekiek. Ika mi limeliméch ach ekiek, iwe letipach epwe pwal limeliméch. (Kölf. 24:3, 4; 51:6; Fil. 4:8) Jiowa a weweiti pwe kich sise unuséch me sipwe tongeni poputá le ekieki ekkewe mettóch mi limengaw. Nge pokiten sise mochen eletipengawa Jiowa, sia achocho úkúkún ach tufich le péénaaló ekkewe ekiek mi ngaw. (Ken. 6:5, 6) Sia fókkun túmúnú pwe minne sia eáni ekiek epwe limeliméch.

5, 6. Ifa usun iótek a tongeni álisikich le fiu ngeni ach kewe mocheniaingaw?

⁵ Jiowa epwe álisikich le fiu ngeni ekkewe ekiek mi limengaw ika sipwe tittingor an álillis lón iótek. A ngenikich an we manaman mi fel pwe epwe apéchékkúlakich le akkamwéchú liméchúch. Lón ach iótek sia tongeni ereni Jiowa pwe sia mochen pwe minne sia eáni ekiek epwe apwapwaai. (Kölf. 19:14) Fán tipetekison sipwe tingorei an epwe etittina letipach ika mi wor och mochen mi limengaw mi tongeni emmwenikich ngeni tipis. (Kölf. 139:23, 24) Tittingor án Jiowa álillis pwe kopwe péénaaló minne mi limengaw me féri minne mi pwúng inaamwo ika mi weires.​—Mat. 6:13.

⁶ Lupwen sisaamwo silei Jiowa, eli sia fen pwapwaiti ekkewe mettóch Jiowa a oput, me eli tori iei sia chúen fiu ngeni ach kana mocheniaingaw. Nge Jiowa a tongeni álisikich le ekkesiwili manawach me féri ekkewe mettóch mi apwapwaai i. Áwewe chék, mwirin án King Tafit koon ren Patsipa, a aier me tingormaú ngeni Jiowa an epwe ngeni i “eu leluk mi limöch” me álisi i an epwe álleasochis. (Kölf. 51:10, 12) Ina minne, ika mi wor rech ewe sókkun mocheniaingaw mi péchékkúl nge sia chúen akkachocho le péénaaló, Jiowa a tongeni álisikich pwe sipwe fókkun mochen álleasochisi i me féri minne mi pwúng. A tongeni álisikich le nemeni ekiekich ese unuséch.​—Kölf. 119:133.

7. Ifa usun án Kot we Kapas a tongeni álisikich le péénaaló ekiek mi ngaw?

⁷ Jiowa a tongeni pélúweni ach tingoren álillis me ren an we Kapas, ewe Paipel. Lón Paipel sia kúna án Kot we tipachem mi  limeliméch. (Jas. 3:17) Lupwen sia álleani ewe Paipel iteiten rán, sia amasoua ekiekich ren ekiek mi limeliméch. (Kölf. 19:7, 11; 119:9, 11) A pwal wor lón Paipel ekkewe pwóróus, iir minen áppirú are éúréúr ngenikich ra tongeni álisikich le péénaaló ekkewe ekiek me mochen mi limengaw.

8, 9. (a) Pwata emén alúwél a koon ren emén fefin mi sikepwach? (b) Ewe pwóróus lón Än Salomon Fos sópwun 7 a tongeni álisikich le túmúnúkich seni met sókkun mettóch?

⁸ Lón Än Salomon Fos 5:8, án Kot we Kapas a éúréúrakich ach sipwe túmúnúkich seni féfférún sikepwach. Lón Än Salomon Fos sópwun 7, sia álleani pwóróusen emén alúwél a fetál lepwin únúkkún imwen emén fefin mi sikepwach. Ewe fefin a nóm lepwokukun ewe al, “a üföüf üfen eman fefin mi amömö inisin.” A fetál ngeni ewe alúwél, turufi, kisi, me eáni kapasen emichimich mi amocheniatáái átena. Ena alúwél ese péénaaló an kana mocheniaingaw, iwe a koon ren ewe fefin. Inaamwo ika átena ese ekiekin féri ena tipis, nge i a féri. Iwe, a kúna pwúnúngawen minne a féri. Ika a weweiti efeiengawen ena féffér, epwe fen itá atowauaaló seni ena fefin!​—SalF. 7:6-27.

⁹ Sia tongeni féri ekkewe kefil ese pwúng pokiten ach sise weweiti efeiengawan, usun chék ena alúwél. Áwewe chék, lepwin a wor  ekkewe prokram mi limengaw lón ekkóch channel lón TV, ina popun mi efeiengaw ach sipwe chék sissiwili ekkewe channel ren ach mochen kútta met a nóm wóón TV. Mi pwal efeiengaw ach sipwe ttiki ekkewe link wóón Internet sise silei masouer, pwal ach tolong lón chat room are Web site mi wor link mi emmwenikich ngeni sasingin me kachitoon kapasingaw are mettóch mi limengaw. Ren ekkeei mettóch, minne sia katol a tongeni amocheniakichetá me emmwen ngenikich ach sipwe álleasolapa Jiowa.

10. Pwata a efeiengaw féfférún núesik? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

¹⁰ Ewe Paipel a pwal áiti ngenikich ifa usun féfférún ekkewe mwán me fefin lefiler. (Álleani 1 Timoty 5:2.) Ekkewe Chón Kraist repwe itá pwári ar sani pwúlúwer kewe chék are ar sani ewe emén ra ekiekin pwúlúweni. Resap núesik. Ekkóch ra meefi pwe án emén pwári an sani pwal emén ren pwomwen inisin are nenen mesan, ese wor ngawan ika rese attapfengen. Nge lupwen rúúemén ra núesikfengen, ra tongeni poputá le eáni ekiek mi limengaw, me ei mettóch a tongeni emmwen ngeni ar repwe féri tipis. Ena mettóch a fen fis ngeni ekkóch, me a pwal tongeni fissefál.

11. Ifa ewe lesen sia káé seni pwóróusen Josef?

¹¹ Josef, i eú leenien áppirú mi múrinné fán itach. Pwúlúwen Potifar we a sótun etipetipa Josef an epwe koon ren. Josef ese fókkun etiwa, nge neminna ese fang le sótuni i. Iteiten rán a ereni Josef an epwe “nom ren.” (Ken. 39:7, 8, 10) Emén sou káé usun Paipel a áweweei pwe pwúlúwen Potifar we a áneán pwe ika repwe chék rúúeménúló, Josef epwe sani i. A pos letipen Josef an esap etiwa án neminna núesik ngeni, me i ese pwal sike ngeni. Ina minne, Josef ese mut ngeni mocheniaingaw an epwe mááritá lón letipan. Iwe lupwen neminna a turufi úfen Josef we me ereni epwe koon ren, Josef a mwittir “likitala üfan we lepöün o sü seni me lon ewe imw.”​—Ken. 39:12.

12. Ifa usun sia silei pwe minne sia nennengeni a tongeni kkúú letipach?

¹² Jesus a éúréúrakich pwe met sia nennengeni a tongeni kkúú letipach me amocheniakichetá. A erá: “Are eman mwän a nenengeni eman fefin o a mochenia ngeni, ätewe a fen tipisin lisowu ngeni ren an ekieki neminewe lon lelukan.” (Mat. 5:28) Ina met a fis ngeni King Tafit. “A küna seni won imwan eman fefin mi tütü,” nge ese okullu mesan seni me úkútiw le ekkekieki. (2 Sam. 11:2) Inaamwo ika mi fen pwúpwúlú ena fefin, nge Tafit a poputá le mocheniaiti me a koon ren.

13. Pwata a lamot ach sipwe féri “eu pwon” ngeni mesach, me ifa usun sipwe féri ena?

¹³ Ika sia mochen péénaaló ekkewe ekiek mi ngaw, mi lamot sipwe áppirú Hiop. A erá: “Üa föri eu pwon ngeni mesei.” (Hiop 31:1, 7, 9) Sia tongeni filatá ach sisap eáni ekiek mi ngaw ngeni emén sia nengeni, usun chék Hiop. Me ika sia kúna sasingin kapasingaw lón computer, lón puk, lón och chassi are ia chék, sipwe mwittir okullu mesach seni.

14. Ren ach sipwe akkamwéchú liméchúch, met sipwe féri?

¹⁴ Lupwen ka ekieki met sia fen pwóróusfengen wóón, neman kopwe mirititi lamoten óm kopwe apéchékkúlaló óm fiffiu ngeni minne mi limengaw. Ika a lamot óm kopwe féri siwil, mwittir fériir! Lupwen ka álleasochisi Jiowa, ka tongeni  túmúnuk seni féfférún lisowumwáál me akkamwéchú liméchum.​—Álleani James 1:21-25.

15. Ika sia meefi weires le fiu ngeni mocheniaingaw, pwata a lamot ach sipwe kútta álillis?

¹⁵ Ika a weires ngonuk óm kopwe fiu ngeni mocheniaingaw, fós ngeni emén lón ewe mwichefel mi fen angang ngeni Jiowa lón fansoun langattam me a tongeni awora ngonuk kapasen fén seni án Kot we Kapas. Neman ese mecheres óm kopwe fós ngeni ekkóch usun pwisin óm kewe osukosuk, nge mi lamot kopwe kútta álillis. (SalF. 18:1; Ipru 3:12, 13) Ekkewe Chón Kraist mi ásimaw ra tongeni álisuk le mirititi ekkewe siwil mi lamot kopwe féri. Mwirin, féri ekkena siwil pwe kopwe tongeni akkamwéchú óm chiechiéch ngeni Jiowa.

16, 17. (a) Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni álisi chókkewe ra kúna weires le fiu ngeni ar mocheniaingaw? Apwóróusa eú pwóróus. (b) Pwata a lamot pwe chókkewe mi katol sasingin me kachitoon kapasingaw repwe mwittir kútta álillis?

¹⁶ A fókkun fich ngeni ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe álisikich. (Álleani James 5:13-15.) Ren fite ier, a weires ngeni emén alúwél lón Brazil an epwe fiu ngeni an mocheniaingaw. A erá: “Ua silei pwe minne ua kan ekieki mi eletipechowu Jiowa, nge ua fókkun sáw le ereni ekkewe ekkóch meefiei.” Emén mwán mi ásimaw a kúna pwe ena alúwél a osupwangen álillis me a pesei i an epwe mut ngeni ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe álisi. Ewe alúwél a erá: “Ua máirú ren án ekkewe mwán mi ásimaw fókkun kirekiréch ngeniei, a kon watte ar kirekiréch me ar pwáraatá ar weweitiei lap seni met ua meefi pwe mi fich ngeniei. Ra fókkun aúseling atun ua pwár ngeniir ai osukosuk. Ra néúnéú Paipel pwe repwe alúkúlúkú ngeniei án Jiowa tong, me aua iótekfengen. Ena mettóch a ámecheresi ai upwe etiwa ekkewe kapasen fén ra awora seni Paipel.” Mwirin án átena apéchékkúla an ririéch ngeni Jiowa, a apasa: “Iei ua mirititi úkúkún lamoten ach sipwe kútta álillis lap seni ach sótun pwisin uwei minne mi chounikichetiw.”

¹⁷ Ika ka fen eérenaaló le kakkatol sasingin me kachitoon kapasingaw, mi lamot kopwe mwittir kútta álillis. Ika ka akkammang le kútta álillis, epwe chék pwal sussuuk ngonuk efeiengawen óm kopwe ttur lón tipisin lisowumwáál. Iwe, ika ka féri ena, kopwe eletipechou ekkewe ekkóch me a tongeni efisi án aramas repwe eitengawa Jiowa. Chómmóng ra fen kútta álillis seni ekkewe mwán mi ásimaw me ra etiwa ar álillis pwe repwe apwapwaai Jiowa me nónnóm lón ewe mwichefelin Chón Kraist.​—Kölf. 141:5; Ipru 12:5, 6; Jas. 1:15.

18. Met ka fen apposa letipom le féri?

¹⁸ Án Satan ei fénúfan a chék lillimengawoló. Nge néún Jiowa kewe chón angang ra fókkun achocho le túmúnú liméchún ar ekiek me akkamwéchú limeliméchúúr. Jiowa a fókkun pwapwa ren ekkeei Chón Kraist. Sipwe amwéchú ach ririéch ngeni Jiowa me álleasochisi ekkewe kapasen fén sia angei seni an we Kapas me ewe mwichefelin Chón Kraist. Lupwen sia féri ena, sipwe pwapwa me eáni eú mwelien letip mi liméch. (Kölf. 119:5, 6) Lón mwachkkan mwirin án Satan ninniiló, sipwe manaw tori feilfeiló chék lón án Kot we fénúfan mi limeliméch.