跳到內容

跳到目錄

敘利亞語《伯西托本聖經》讓人了解早期的聖經翻譯活動

敘利亞語《伯西托本聖經》讓人了解早期的聖經翻譯活動

1892nián阿格妮絲Āgénīsī·劉易斯Liúyìsī瑪格麗特Mǎgélìtè·吉布森Jíbùsēnzhèduì孿生luánshēng姐妹jiěmèizhe駱駝luòtuozài沙漠shāmòlizǒulejiǔtiānhòuláidào西奈山Xīnài Shān山腳shānjiǎode聖凱瑟琳Shèngkǎisèlín修道院xiūdàoyuànZài那個nàge時代shídài中東Zhōngdōngshì相當xiāngdāng危險wēixiǎndeshìZhèliǎngniánjìn50de女子nǚzǐ為什麼wèi shénmeyào長途chángtú跋涉báshè這個zhège修道院xiūdàoyuànne這個Zhège問題wèntíde答案dáʼàn說不定shuōbudìnghuì使shǐduì聖經Shèngjīngde準確性zhǔnquèxìngyǒugèngde信心xìnxīn

阿格妮絲Āgénīsī·劉易斯Liúyìsī聖凱瑟琳Shèngkǎisèlín修道院xiūdàoyuàn

耶穌Yēsū快要kuàiyào返回fǎnhuítiānshang之前zhīqián吩咐fēnfù門徒méntúzài耶路撒冷Yēlùsālěngquán猶地亞Yóudìyà撒馬利亞Sāmǎlìyà直到zhídào地極dìjízuòde見證人jiànzhèngrén」。(使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn1:8門徒Méntúzài耶路撒冷Yēlùsālěng勇敢yǒnggǎn熱心rèxīndezuò見證jiànzhènghěnkuàijiù引起yǐnqǐ猛烈měngliède反對fǎnduì司提反Sītífǎnhái因此yīncǐ殉道xùndào於是Yúshìhěnduō門徒méntúdōutáodào敘利亞Xùlìyàde安提阿Āntíʼā安提阿Āntíʼāshì羅馬Luómǎ帝國dìguójìngnèide城市chéngshì距離jùlí耶路撒冷Yēlùsālěng大約dàyuē550公里gōnglǐ(350英里yīnglǐ)。(使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn11:19

Zài安提阿Āntíʼā門徒méntú繼續jìxù傳講chuánjiǎng關於guānyú耶穌Yēsūde好消息hǎo xiāoxi結果jiéguǒhěnduō非猶太人Fēi-Yóutàiréndōu成為chéngwéile信徒xìntú。(使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn11:20,21雖然Suīrán安提阿城Āntíʼā Chéngde居民jūmín大都dàdōushuō希臘語Xīlàyǔdànzàichéngwài鄉間xiāngjiān人們rénmenshuōde主要zhǔyàoshì敘利亞語Xùlìyàyǔ

好消息Hǎo xiāoxibèichéng敘利亞語Xùlìyàyǔ

Zài2世紀shìjìshuō敘利亞語Xùlìyàyǔde基督徒Jīdūtú越來越yuèláiyuèduō他們tāmen需要xūyào翻譯fānyìchéng他們tāmen母語mǔyǔde聖經Shèngjīngcáinéng清楚qīngchu明白míngbai關於guānyú耶穌Yēsūde好消息hǎo xiāoxi看來Kànlái,《希臘語Xīlàyǔ經卷jīngjuàn有些yǒuxiē部分bùfen首先shǒuxiānchéngdeshì敘利亞語Xùlìyàyǔérshì拉丁語Lādīngyǔ

大約Dàyuēzài公元gōngyuán170nián敘利亞Xùlìyà作家zuòjiā塔提安Tǎtíʼānyuē公元gōngyuán120-173niánjiāngběn屬於shǔyú聖經Shèngjīng正典zhèngdiǎnde福音書Fúyīnshū理順lǐshùnwéi記載jìzǎizhè作品zuòpǐnyòng希臘語Xīlàyǔhuò敘利亞語Xùlìyàyǔ寫成xiěchéng一般yìbānchēngwéi四福音Sìfúyīn合參hécān》。後來Hòulái敘利亞人Xùlìyàrén厄弗冷Èfúlěngyuē公元gōngyuán310-373niánwèi四福音Sìfúyīn合參hécānxiěle評注píngzhùzhè顯示xiǎnshì當時dāngshíyǒuhěnduōshuō敘利亞語Xùlìyàyǔde基督徒Jīdūtúdōu使用shǐyòng四福音Sìfúyīn合參hécān》。

四福音Sìfúyīn合參hécānduì今天jīntiānde基督徒Jīdūtúyǒuhěnde價值jiàzhí為什麼Wèi shénmeneZài19世紀shìjì有些yǒuxiē學者xuézhě認為rènwéi四福音書Sìfúyīnshūshìzài公元gōngyuán130nián170niánzhījiān公元gōngyuán2世紀shìjì期間qījiāncái寫成xiěchéngde因此yīncǐ可能kěnéngshì耶穌Yēsū生平shēngpíngde準確zhǔnquè紀錄jìlù不過Búguò後來hòulái人們rénmen發現fāxiànle四福音Sìfúyīn合參hécānde一些yìxiē古抄本gǔchāoběn從而cóngʼér證實zhèngshí馬太福音Mǎtài Fúyīn馬可福音Mǎkě Fúyīn路加福音Lùjiā Fúyīn約翰福音Yuēhàn Fúyīnzài公元gōngyuán2世紀shìjì中期zhōngqī已經yǐjīng廣泛guǎngfàn流傳liúchuán既然Jìrán這樣zhèyàngzhèběn福音書Fúyīnshū肯定kěndìngshìzàigèngzǎo之前zhīqiánjiù已經yǐjīng成書chéngshū此外Cǐwài塔提安Tǎtíʼānzài編寫biānxiě四福音Sìfúyīn合參hécānde時候shíhou主要zhǔyào上述shàngshùběnguǎngshòu基督徒Jīdūtú接納jiēnàde福音書Fúyīnshūwéi根據gēnjù可見kějiànzài當時dāngshí次經cìjīng福音fúyīnbèishìwéi可靠kěkàode記載jìzǎi屬於shǔyú聖經Shèngjīng正典zhèngdiǎnde部分bùfen

摩西五經Móxī Wǔjīngde部分bùfen內容nèiróng來自láizì敘利亞語Xùlìyàyǔ伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngde其中qízhōng抄本chāoběn公元gōngyuán464nián);zàiyǒu確實quèshí日期rìqīde聖經Shèngjīng抄本chāoběnzhōngzhèshìèr古老gǔlǎode

Zài公元gōngyuán5世紀shìjìchū已經yǐjīngyǒu敘利亞語Xùlìyàyǔ聖經Shèngjīng譯本yìběnzài美索不達米亞Měisuǒbùdámǐyà北部běibù廣泛guǎngfànbèirén採用cǎiyòngZhè譯本yìběnhěn可能kěnéngzài公元gōngyuán2世紀shìjìhuò3世紀shìjìchéngdàn缺少quēshǎole彼得後書Bǐdé Hòushū約翰二書Yuēhàn Èrshū約翰三書Yuēhàn Sānshū猶大書Yóudàshū啟示錄QǐshìlùZhè譯本yìběnchēngwéi伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīng》,「伯西托Bóxītuōde意思yìsishì簡明jiǎnmíng」。《伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngshì古老gǔlǎoyòu重要zhòngyàode證據zhèngjù證明zhèngmíng聖經Shèngjīngzàihěnjiǔ以前yǐqián已經yǐjīngbèichuándào其他qítā地方dìfang

值得Zhídé注意zhùyìdeshì,《伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngde抄本chāoběn由於yóuyúyǒu抄寫chāoxiě年份niánfèn相當xiāngdāng公元gōngyuán459huò460nián),因此yīncǐ成為chéngwéiyǒu確定quèdìng日期rìqīdezuì古老gǔlǎo聖經Shèngjīng抄本chāoběn大約Dàyuēzài公元gōngyuán508nián,《伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngde修訂本xiūdìngběn面世miànshìchēngwéi菲洛克塞努斯Fēiluòkèsàinǔsīběn這個Zhège版本bǎnběn增補zēngbǔle伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngsuǒ缺少quēshǎodejuànshū

發現Fāxiàngèngduō敘利亞語Xùlìyàyǔ聖經Shèngjīng抄本chāoběn

Zài19世紀shìjì以前yǐqián幾乎jīhū所有suǒyǒuzhīde希臘語Xīlàyǔ經卷jīngjuànde希臘語Xīlàyǔ抄本chāoběndōushìzài公元gōngyuán5世紀shìjì甚至shènzhì之後zhīhòuhěnjiǔchāochéngde因此Yīncǐ聖經Shèngjīng學者xuézhědōuhěn重視zhòngshì通俗Tōngsú拉丁Lādīng文本wénběn聖經Shèngjīng敘利亞語Xùlìyàyǔ伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngděng早期zǎoqī聖經Shèngjīng譯本yìběn當時Dāngshí有些yǒuxiērén認為rènwéi伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngshìgèng古老gǔlǎode敘利亞語Xùlìyàyǔ聖經Shèngjīng譯本yìběnde修訂本xiūdìngběndàn這個zhège譯本yìběnháiméizhǎodào既然Jìrán聖經Shèngjīngzài公元gōngyuán2世紀shìjì已經yǐjīngbèi翻譯fānyìchéng敘利亞語Xùlìyàyǔ當時dāngshíde敘利亞語Xùlìyàyǔ譯本yìběn想必xiǎngbì可以kěyǐràngréngèng了解liǎojiě聖經Shèngjīngzài基督教Jīdūjiào早期zǎoqīde面貌miànmào這樣Zhèyàngde譯本yìběnduì聖經Shèngjīng學者xuézhěláishuō肯定kěndìngshì非常fēichángyǒuyòngde問題Wèntíshìzhēndeyǒugèng古老gǔlǎode敘利亞語Xùlìyàyǔ聖經Shèngjīng譯本yìběnma這個Zhège譯本yìběnhái可以kěyǐzhǎodàoma

chēngwéi西奈Xīnài敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběnde重疊chóngdié抄本chāoběnzàibiān可以kěyǐ看見kànjiànbèiguādiàode福音書Fúyīnshū內容nèiróng

這樣Zhèyàng珍貴zhēnguìde譯本yìběn確實quèshí存在cúnzài而且érqiě人們rénmenháizhǎodàoleliǎng抄本chāoběn首先shǒuxiānbèi發現fāxiàndezài公元gōngyuán5世紀shìjìchāochéngshì怎樣zěnyàngbèirénzhǎodàodene?1842nián大英Dà-Yīng博物館bówùguǎncóng埃及Āijí尼重安Nízhòngʼān沙漠shāmòde修道院xiūdàoyuàn收購shōugòule大批dàpī敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběn古抄本gǔchāoběn主任zhǔrèn威廉Wēilián·庫熱頓Kùrèdùn發現fāxiànlezhè抄本chāoběnbìng出版chūbǎn因此yīncǐ這個zhège抄本chāoběnchēngwéi庫熱頓Kùrèdùn敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběn》。Zàizhèfèn珍貴zhēnguìde文獻wénxiànzhōng四福音書Sìfúyīnshūde編排biānpái次序cìxùshì馬太福音Mǎtài Fúyīn馬可福音Mǎkě Fúyīn約翰福音Yuēhàn Fúyīn路加福音Lùjiā Fúyīn

èr抄本chāoběn就是jiùshì西奈Xīnài敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběn》。這個Zhège抄本chāoběn所以suǒyǐ能夠nénggòu重見天日chóngjiàn-tiānrì確實quèshíyào歸功guīgōng本文běnwén開頭kāitóutándàodeduì孿生luánshēng姐妹jiěmèi阿格妮絲Āgénīsī瑪格麗特Mǎgélìtè阿格妮絲Āgénīsī當時dāngshí雖然suīrán沒有méiyǒu大學dàxué學位xuéwèiquè懂得dǒngdezhǒng外語wàiyǔ其中qízhōngzhǒngshì敘利亞語Xùlìyàyǔ。1892nián阿格妮絲Āgénīsīzài埃及Āijíde聖凱瑟琳Shèngkǎisèlín修道院xiūdàoyuànyǒule重大zhòngdàde發現fāxiàn

zài陰暗yīnʼànde房間fángjiānlizhǎodào敘利亞語Xùlìyàyǔ古抄本gǔchāoběn憶述yìshù:「Kàndào抄本chāoběnde時候shíhouzhēndepèngxiǎngpèng非常fēicháng骯髒āngzāng書頁shūyè因為yīnwèiduōnián沒有méiyǒubèirénfānguo幾乎jīhū全都quándōuniánzài一起yìqǐ。」zhǎodàodeshì重疊chóngdié抄本chāoběn *原本yuánběnde內容nèiróng已經yǐjīngbèiguādiàoyǒurénzàizài上面shàngmiànyòng敘利亞語Xùlìyàyǔxiěle一些yìxiē聖人shèngrénde事跡shìjì阿格妮絲Āgénīsī發現fāxiànzàidǐng位置wèizhìyǒu馬太Mǎtàide」「馬可Mǎkěde」「路加Lùjiādeděng詞語cíyǔde痕跡hénjìZàishǒushangde原來yuánláishì四福音書Sìfúyīnshūde敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběn而且érqiě還是háishi相當xiāngdāng完整wánzhěngde文本wénběn今天Jīntiānde學者xuézhě相信xiāngxìnzhè抄本chāoběn寫成xiěchéng公元gōngyuán4世紀shìjì

Zài發現fāxiànde聖經Shèngjīng抄本chāoběnzhōng,《西奈Xīnài敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběnde重要性zhòngyàoxìngzhīgāogēn西奈Xīnài抄本chāoběn梵蒂岡Fàndìgāng抄本chāoběnděng希臘語Xīlàyǔ抄本chāoběn不相伯仲bùxiāngbózhòng現在Xiànzài學者xuézhě一般yìbān相信xiāngxìn,《庫熱頓Kùrèdùn敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběn西奈Xīnài敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběndōuchāo2世紀shìjì3世紀shìjìchūde敘利亞語Xùlìyàyǔ福音書Fúyīnshū譯本yìběn

我們Wǒmen上帝Shàngdìdehuàquè萬世wànshì長存chángcún

這些Zhèxiē古抄本gǔchāoběnduì今天jīntiān學習xuéxí聖經Shèngjīngderényǒu幫助bāngzhùma當然Dāngrányǒuzài一些yìxiē聖經Shèngjīng譯本yìběnzhōng馬可福音Mǎkě Fúyīn16:8之後zhīhòuyǒucháng結語jiéyǔ雖然Suīrán這個zhège結語jiéyǔ出現chūxiànzài通俗Tōngsú拉丁Lādīng文本wénběn聖經Shèngjīng5世紀shìjìde希臘語Xīlàyǔ亞歷山大Yàlìshāndà抄本chāoběnděng譯本yìběn抄本chāoběnlidànzài西奈Xīnài抄本chāoběn梵蒂岡Fàndìgāng抄本chāoběnzhèliǎng4世紀shìjìde希臘語Xīlàyǔ權威quánwēi抄本chāoběnzhōng馬可福音Mǎkě Fúyīn16:8就是jiùshìzhèběn福音書Fúyīnshūde最後zuìhòujié經文jīngwén此外Cǐwài,《西奈Xīnài敘利亞語Xùlìyàyǔ抄本chāoběn沒有méiyǒu這個zhègecháng結語jiéyǔZhè進一步jìnyíbù證明zhèngmíng這個zhègecháng結語jiéyǔshì馬可福音Mǎkě Fúyīnyuányǒude部分bùfenérshì後來hòuláibèirénjiā進去jìnqùde

Zài看看kànkan例子lìziZài19世紀shìjì許多xǔduō聖經Shèngjīng譯本yìběnzài約翰一書Yuēhàn Yīshū5:7dōuyǒu添加tiānjiāde部分bùfenzhè部分bùfenchángbèirényònglái支持zhīchí三位一體sānwèi-yìtǐ這個zhège教義jiàoyì可是Kěshìzàizuì古老gǔlǎode希臘語Xīlàyǔ抄本chāoběndetóngjié經文jīngwénzhōngbìng沒有méiyǒu這個zhège部分bùfen,《伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīngli沒有méiyǒu可見kějiàn這個zhège部分bùfenshì杜撰dùzhuànde歪曲wāiqūle經文jīngwénde原意yuányì

耶和華Yēhéhuá上帝Shàngdì的確díquède話語huàyǔ保存bǎocúnle下來xiàlái正如zhèngrú應許yīngxǔde那樣nàyàng:「Cǎo枯萎kūwěihuā凋謝diāoxiè我們wǒmen上帝Shàngdìdehuàquè萬世wànshì長存chángcún。」(以賽亞書Yǐsàiyàshū40:8;彼得前書Bǐdé Qiánshū1:25)《伯西托本Bóxītuōběn聖經Shèngjīng只是zhǐshì眾多zhòngduō聖經Shèngjīng古抄本gǔchāoběnzhōngde其中qízhōngdànzài聖經Shèngjīngde信息xìnxī準確zhǔnquède傳達chuándágěiquán人類rénlèi方面fāngmiàn發揮fāhuīlehěnde作用zuòyòng因此yīncǐ值得zhídé我們wǒmen重視zhòngshì

^ Zài希臘語Xīlàyǔ原文yuánwén,「重疊chóngdié抄本chāoběnde字面zìmiàn意思yìsishìzàiguā」。