Eski Josephus ki ti vreman ekrir sa?

Dan son ventyenm liv lo Jewish Antiquities, Flavius Josephus, en istoryen dan premye syek ti refer avek lanmor “Zak, frer Zezi ki ti osi apel Kris.” En kantite spesyalis Labib i dir ki sa parol i otantik. Me, serten i annan doutans lo en lot parol konsernan Zezi dan sa menm liv. Sa porsyon, ki ganny apele Testimonium Flavianum i dir:

“Aprezan, sa letan i ti annan Zezi, en zonm saz, si i byen pour apel li en zonm, akoz i ti fer bann travay merveye, en ansenyan ki bokou dimoun ti kontan ekout li ansennyen. Bokou Zwif ek dimoun lezot nasyon ti ganny atire anver li. Li menm Kris; e kan Pilat, apre ki bokou bann zonm enportan parmi nou ti’n fer en sizesyon, ti kondann li lo lakrwa, sa bann ki ti kontan li o konmansman pa ti abandonn li akoz i ti aparet avek zot vivan trwazyenm zour, parey bann profet enspire par Bondye ti’n predir e osi dis mil lezot keksoz merveye konsernan li; ensi ki en tribi Kretyen, ki’n ganny zot non atraver li, pa’n ganny eksterminen ziska la konmela.”​—Josephus​—The Complete Works, tradwir par William Whiston.

Depi lafen sezyenm syek, i’n annan en gran deba ki’n leve ant bann ki krwar ki sa parol i otantik ek sa bann ki annan dout si vreman Josephus ki’n ekrir li. Serge Bardet, en istoryen Franse e spesyalis dan literatir Grek in esey depay difil dan sa deba ki ti’n sitan ganny anpaye pour plis ki kat syek. I ti pibliy son resers dan en liv avek tit Le Testimonium Flavianum​—Examen historique considérations historiographiques.

Josephus pa ti en Kretyen. I ti en istoryen e ekriven Zwif. Me, i annan en kantite deba lo lefet ki i ti servi tit “sa Kris” konsernan Zezi. Dapre analiz, Serge Bardet i dir ki sa tit i koresponn “dan tou laspe avek fason ki sa mo [“sa”] ti ganny servi an Grek, o bor non dimoun.” Serge Bardet i azoute ki dapre pwennvi en Kretyen Zwif, “i toutafe posib ki Josephus ti servi sa term Christos” e ki i ti mal pour bann kritik an zeneral pa port latansyon lo lafason ki i’n servi sa non.”

Eski i kapab ki sa dokiman in ganny aranze e en lot ekriven in azout son bout an swivan stil lekritir Josephus? Apre ki i’n get tou bann levidans istorik e dapre son teks, Serge Bardet i tonm lo sa konklizyon ki i ti pou en mirak si en dimoun ti pou kapab ekrir sitan parey Josephus. Sa dimoun ti pou bezwen “annan en talan eksepsyonnel pour kapab kopi tou bann dokiman antik parey,” andotmo i ti pou bezwen en dezyenm Josephus.

Alor, akoz bann spesyalis i annan doutans? Pour konpran vre sours sa problenm, Serge Bardet ti spesifye ki “i annan bann dout konsernan sa Testimonium, an konparezon avek lamazorite dokiman antik, senpleman akoz dimoun in anvi soulev kestyon konsernan sa Testimonium.” I osi dir ki bann pwennvi ki’n ganny adopte diran bann syek ki’n pase i senpleman akoz zot annan “lezot rezon par deryer sa,” plito ki analiz o profon sa dokiman, ki en pli bon fason pour konn otansite en keksoz.

Fodre espere pour konnen si analiz Serge Bardet pou sanz lopinyon bann spesyalis Labib lo Testimonium Flavianum. Selman, i’n konvenk Pierre Geoltrain, en spesyalis listwar bann Zwif Grek ek bann premye Kretyen. Depi lontan, i’n konsider sa Testimonium konman en dokiman ki pa otantik, menm boufonn sa bann ki ti krwar i otantik. Me, i ti sanz son lopinyon. I dir ki sa sanzman i akoz travay Serge Bardet. Alor, Pierre Geoltrain in dir ki “aprezan, napa personn ki devret dir ki ‘sa parol’ Josephus pa vre.”

Byensir, Temwen Zeova i annan plis rezon konvenkan ankor pour aksepte Zezi konman Kris, sa bann rezon ki ganny trouve dan Labib.​—2 Tim. 3:16.