Faint o Enwau Sydd Gan Dduw?

CHWARAE

Ateb y Beibl

Dim ond un enw personol sydd gan Dduw. Mae’n cael ei ysgrifennu יהוה yn Hebraeg, ac yn aml yn cael ei drosi yn “Jehofa” yn Gymraeg. a Drwy ei broffwyd Eseia, dywedodd Duw: “Myfi yw Jehofah: Dyna yw fy enw.” (Eseia 42:8, Jenkins-Herbert Morgan) Mae’r enw hwn yn ymddangos tua 7,000 o weithiau yn llawysgrifau hynafol y Beibl—yn amlach o lawer nag unrhyw derm arall ar gyfer Duw, neu unrhyw enw personol arall o ran hynny. b

Oes gan Jehofa enwau eraill?

Er bod y Beibl yn defnyddio un enw personol yn unig i gyfeirio at Dduw, mae’n defnyddio llawer o deitlau a disgrifiadau ar ei gyfer. Mae’r rhestr ganlynol o rai o’r teitlau a’r disgrifiadau hynny yn dangos sut mae pob un yn datgelu agwedd ar natur neu bersonoliaeth Jehofa.

Teitl	Cyfeiriad	Ystyr
Yr Alffa a’r Omega	Datguddiad 1:8; 21:6; 22:13	“Y Cyntaf a’r Olaf,” neu’r “Dechrau a’r Diwedd,” sy’n golygu nad oedd ’na Dduw Hollalluog cyn Jehofa, a fydd ’na’r un ar ei ôl chwaith. (Eseia 43:10) Alffa ac omega yw llythrennau cyntaf ac olaf y wyddor Roeg.
Allah	(Dim)	Yn tarddu o’r Arabeg, nid yw’r gair “Allah” yn enw personol, ond yn deitl sy’n golygu “Duw.” Mae cyfieithiadau o’r Beibl yn Arabeg ac ieithoedd eraill yn defnyddio “Allah” yn gyfystyr â “Duw.”
Arglwydd	Salm 135:5, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Perchennog neu feistr; Hebraeg ʼA·ddônʹ ac ʼAddo·nimʹ.
Arglwydd y Lluoedd, Arglwydd y Sabaoth	Eseia 1:9, Beibl Cymraeg Diwygiedig; Rhufeiniaid 9:29, Beibl Cysegr-lân	Pennaeth ar filoedd ar filoedd o angylion. Gall y teitl “Arglwydd y Sabaoth” hefyd gael ei drosi “Jehofa y lluoedd.”—Amos 9:5, J T Evans.
Brenin tragwyddoldeb	1 Timotheus 1:17, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Does dim dechrau na diwedd i’w deyrnasiad.
Bugail	Salm 23:1	Yn gofalu am ei addolwyr.
Craig	Salm 18:2, 46	Lloches ddiogel a ffynhonnell achubiaeth.
Creawdwr	Effesiaid 3:9, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Daeth â phopeth i fodolaeth.
Crochenydd	Eseia 64:8	Ag awdurdod dros unigolion a chenhedloedd, fel mae gan grochenydd awdurdod dros ei glai.—Rhufeiniaid 9:20, 21.
Dedwydd Dduw, Duw Hapus	1 Timotheus 1:11, Epistolau Bugeiliol, Richard Davies; New World Translation	Llawenydd a hapusrwydd yw rhai o’i brif nodweddion.—Salm 104:31.
Duw	Genesis 1:1	Un sy’n cael ei addoli; Un cryf. Mae’r gair Hebraeg ʼElo·himʹ yn lluosog, sy’n dynodi mawredd, urddas, neu ragoriaeth Jehofa.
Duw y duwiau	Deuteronomium 10:17	Y Duw goruchaf, yn wahanol i’r “eilunod diwerth” sy’n cael eu haddoli gan rai.—Eseia 2:8.
Eiddigeddus	Exodus 34:14	Yn mynnu mai ef yn unig sydd i gael ei addoli. Mae’r term hefyd wedi cael ei gyfieithu “nid yw’n goddef cystadleuwyr” ac “yn mynnu ymroddiad llwyr.”—New World Translation, gweler hefyd y troednodyn.
Goruchaf	Salm 47:2	Ef sydd â’r safle uchaf un.
Gwaredwr, Prynwr	Eseia 41:14, Beibl Cymraeg Newydd; Salm 19:14, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Yn adennill dynolryw, neu’n ei phrynu’n ôl oddi wrth bechod a marwolaeth drwy aberth pridwerthol Iesu Grist.—Ioan 3:16.
Gwneuthurwr	Eseia 27:11, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Daeth â phopeth i fodolaeth.—Datguddiad 4:11.
Gwrandawr gweddi	Salm 65:2, Lewis Valentine	Yn gwrando’n bersonol ar bob gweddi sy’n cael ei gofyn mewn ffydd.
Hen Ddihenydd, Un Hynafol	Daniel 7:9, 13, 22, Beibl Cymraeg Diwygiedig; beibl.net	Doedd ganddo ddim dechreuad; roedd yn bodoli am dragwyddoldeb cyn bod unrhyw un neu unrhyw beth arall yn bodoli.—Salm 90:2.
Hollalluog	Salm 68:14	Â grym anorchfygol. Mae’r ymadrodd Hebraeg ʼEl Shad·daiʹ, “Duw Hollalluog,” yn codi saith gwaith yn y Beibl.
Iachawdwr	Eseia 12:2, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Yn achub rhag peryg neu ddinistr.
Meistr, Meistr Sofran	Genesis 15:2, Actau 4:24	Â’r awdurdod uchaf; Hebraeg ʼAddo·naiʹ.
Tad	Mathew 6:9	Yr un sy’n rhoi bywyd.
Yr Un Sanctaidd	Diarhebion 9:10	Yn fwy sanctaidd (moesol lân a phur) nag unrhyw fod arall.
Ydwyf yr Hwn Ydwyf	Exodus 3:14, Beibl Cysegr-lân	Yn dod yn beth bynnag sydd ei angen er mwyn cyflawni ei ewyllys. Mae’r ymadrodd hwn hefyd wedi cael ei gyfieithu “Byddaf yr hyn a fyddaf” neu “Ydwyf Beth Bynnag yr Wyf am Fod.” (Y Beibl Cyssegr-lan, 1908, troednodyn; Exodus, Maurice Loader) Mae’r disgrifiad hwn yn helpu i esbonio’r enw personol, Jehofa, yn yr adnod nesaf.—Exodus 3:15, D. Francis Roberts.

Enwau llefydd yn yr Ysgrythurau Hebraeg

Mae enwau rhai llefydd yn y Beibl yn cynnwys enw personol Duw, ond nid enwau eraill ar gyfer Duw ydy’r rhain.

Enw’r lle	Cyfeiriad	Ystyr
Jehofa-jire	Genesis 22:13, 14, Beibl Cysegr-lân	Jehofa Sy’n Darparu.
Jehofa-nissi	Exodus 17:15, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Jehofa Yw “Fy Fflag” neu “Fy Maner.” (beibl.net; troednodyn, Beibl Cymraeg Diwygiedig) Mae Jehofa yn Dduw y gall ei bobl droi ato i’w hamddiffyn a’u helpu.—Exodus 17:13-16.
Jehofa-shalom	Barnwyr 6:23, 24, Beibl Cymraeg Diwygiedig	Heddwch yw Jehofa.
Jehofa-shammah	Eseciel 48:35, troednodyn, Beibl Cyssegr-lan, 1908	Mae Jehofa Yno.

Rhesymau dros wybod a defnyddio enw Duw

Mae’n rhaid fod Duw yn meddwl bod ei enw personol, Jehofa, yn bwysig, oherwydd fe wnaeth ei gynnwys filoedd o weithiau yn y Beibl.—Malachi 1:11.
Fe wnaeth Mab Duw, Iesu, bwysleisio pwysigrwydd enw Duw dro ar ôl tro. Er enghraifft, gweddïodd ar Jehofa: “Sancteiddier dy enw.”—Mathew 6:9, Beibl Cymraeg Diwygiedig; Ioan 17:6, Beibl Cymraeg Diwygiedig.
Mae’r rhai sy’n dod i wybod enw Duw a’i ddefnyddio yn cymryd y camau cyntaf tuag at ddod yn ffrind i Jehofa. (Salm 9:10, Beibl Cymraeg Diwygiedig; Malachi 3:16, Beibl Cymraeg Diwygiedig) Mae perthynas o’r fath yn eu galluogi i elwa ar addewid Duw: “Am iddo lynu wrthyf, fe’i gwaredaf; fe’i diogelaf am ei fod yn adnabod fy enw.”—Salm 91:14, Beibl Cymraeg Diwygiedig.
Mae’r Beibl yn cydnabod bod ’na rai “sy’n cael eu galw’n ‘dduwiau’ yn y nefoedd ac ar y ddaear (ac oes, mae gan bobl lawer o ‘dduwiau’ ac ‘arglwyddi’ eraill).” (1 Corinthiaid 8:5, 6) Eto, mae’n enwi Jehofa fel yr unig wir Dduw.—Salm 83:18, Beibl Cysegr-lân.

a Mae rhai ysgolheigion Hebraeg yn ffafrio’r trosiad “Iahwe” ar gyfer enw Duw.

b Mae ffurf fer yr enw dwyfol, “Jah,” yn ymddangos tua 50 gwaith yn y Beibl, gan gynnwys ei ddefnydd yn y gair “Haleliwia,” neu “Aleliwia,” sy’n golygu Molwch Jah.—Datguddiad 19:1; beibl.net; Beibl Cysegr-lân.