Ka kali, o kɔrɔ ko “ka dajuru ta wala k’i daa di ko i bena koo dɔ kɛ. Tuma caaman na, i be Ala kɛ i seere ye o koo la.” I be se ka kali daa la, wala k’a sɛbɛ.

Yezu y’a fɔ ko: “Aw kana kali fewu . . . Aw ka jaabili ka kɛ ɔnhɔn walima ayi. Ni dɔ farala o kan, o bɔra Sutana fɛ.” (Mat. 5:33-37). O kama, dɔw be se k’a miiri ko koo jugu lo ka kali. Yezu tun b’a lɔn ko Musa ka sariya kɔnɔ, a tun ɲinina Israɛldenw fɛ u ka kali koo dɔw la ani ko Ala sagokɛla kantigi dɔw y’o kɛ (Zɛnɛzi 14:22, 23; Ɛkiz. 22:10, 11). A tun b’a lɔn fana ko Jehova yɛrɛ kalila tuma dɔw la (Eburuw 6:13-17). O la, Yezu tun t’a fɛ k’a fɔ le ko an man ɲi ka kali abada! Nka, a tun be mɔgɔw lasɔmina le ko u man ɲi ka kali koo denninw wala koo nafantanw na. An ye an daa di koo minw na, an ka ɲi k’o kɛ sabu Jehova b’o lo ɲini an fɛ.

Nka, n’a ɲinina i fɛ ko i ka kali do? U ko i ka kali koo min na, kɔn k’a filɛ n’i bena se k’o kɛ. N’i lanin t’o la, a ka fisa i kana kali. Ala ka Kuma b’an lasɔmi ko: “I kana dajuru ta, o ka fisa ka dajuru ta n’i m’o koo kɛ.” (Waaj. 5:4). O kɔ, a filɛ Bibulu ka sariyakolo min ɲɛsinna o dajuru ma ani koow kɛ ka kɛɲɛ n’i dusukun kolonin ye. An ka Bibulu ka sariyakolo dɔw lajɛ o koo la.

Kalili dɔw tɛ Ala ka sariyaw kɛlɛ. Misali la, Jehova Seerew b’u daa di ɲɔgɔn ma u furulon na. O dadili ye kalili sifa dɔ lo ye. Kɔɲɔcɛ ni kɔɲɔmuso b’u daa di ɲɔgɔn ma Ala ani mɔgɔw ɲɛɛ na ko u bena ɲɔgɔn kanu, k’u janto ɲɔgɔn na ani ka ɲɔgɔn bonya. U b’u daa di ko u bena o kɛ “k’u fila bɛɛ to niin na” (n’a sɔrɔ furuɲɔgɔn dɔw t’o kumaw lo fɔ tigitigi u furutuma na. Nka, u be u daa di Ala ɲɛɛ na). O kɔ, u be kɛ furuɲɔgɔnmaw ye ani u ka furu ka ɲi ka kɛ furututuko ye (Zɛnɛzi 2:24; 1 Kor. 7:39). Kalili min be kɛ furu tuma na, o tɛ koo jugu ye ani o bɛnnin lo ni Ala sago ye.

Kalili dɔw bɛnnin tɛ ni Ala sago ye. Kerecɛn sɔbɛ tɛ sɔn olu ma. Misali la, a tɛ kali ko a bena jamana dɔ lafasa ni kɛlɛkɛminanw ye wala ko a tɛna kantigiya kɛ Ala ye. O bɛnnin tɛ ni Ala ka sariyaw ye. Kerecɛnw man ɲi ka kɛ “diɲɛ ta ye.” O kama, an tɛ se k’an seen don duniɲa ka sɔsɔlikow n’a ka kɛlɛkow la.—Zan 15:19; Ezayi 2:4; Zaki 1:27.

Tuma dɔw la, kerecɛn ka ɲi k’a latigɛ ka kɛɲɛ n’a dusukun ye, n’a bena kali wala n’a tɛna kali. Yezu ye ladili di an ma ko: “Fɛɛn min ye masacɛ ta ye, aw k’o di  masacɛ ma, ka Ala ta di Ala ma.” (Luka 20:25). Tuma dɔw la, an ka ɲi ka miiri o ladili la koɲuman ka sɔrɔ k’a latigɛ n’an bena kali wala n’an tɛna kali.

Miiri k’a filɛ: Kerecɛn dɔ ye a tɔgɔ sɛbɛ walisa ka kɛ jamana dɔ ka jamanaden ye wala ka pasipɔri sɔrɔ. O kɔ, a y’a mɛn ko a ka ɲi ka kali ko a bena kantigiya kɛ o jamana ye. N’o kalili kɔrɔ ko o kerecɛn ka ɲi ka koo dɔ kɛ min be Ala ka sariya tiɲɛ, a dusukun tɛna a to a be kali. Mun na do? Sabu a dusukun kolola ka kɛɲɛ ni Ala ka Kuma ye. Nka, o jamana ka faamanw be se ka sɔn a ka o kalili kɔnɔkuma yɛlɛma ka kɛɲɛ n’a dusukun ye.

Kalili min kɔnɔkumaw yɛlɛmana, ni kerecɛn sɔnna o ma, n’a sɔrɔ o bɛnnin lo ni Bibulu ka sariyakolo nin ye min be sɔrɔ Ɔrɔmukaw 13:1 kɔnɔ: “Mɔgɔ kelen kelen bɛɛ k’a yɛrɛ majigi faamaw kɔrɔ olu minw b’an kunna.” O la, kerecɛn be se k’a latigɛ ko koo jugu tɛ a ka kali ko a bena koo dɔ kɛ ni Ala be o koo ɲini a fɛ ka ban.

N’a ɲinina an fɛ ko an ka kali fɛɛn dɔ kan wala ka koo dɔ kɛ an kalitɔ, a kɔrɔtanin lo an ka mɛnni kɛ an dusukun fɛ o min kolola ka kɛɲɛ ni Bibulu ye. Galen, Ɔrɔmukaw ani Sitikaw tun be kali u ka murujanw kan. U tun be kali n’u ka kɛlɛkɛ ala tɔgɔ ye walisa k’a yira ko u ye lannamɔgɔw ye. Grɛkiw tun be u bolo kɔrɔta sanfɛ n’u be kalila. O cogo la, u tun be sɔn a ma ko Ala setigi dɔ be yen min b’u ka kumaw n’u ka kɛwalew kɔrɔsi ani ko a bena adamadenw ɲininga u ka kɛtaw la.

Tiɲɛn lo ko Jehova sagokɛla tɛna kali jamana ka tagamasiɲɛ si kan min ɲɛsinna ngalon batoli ma. Nka, n’a ɲinina i fɛ kititigɛso la ko i ka i bolo la Bibulu kan ka kali ko i bena tiɲɛn fɔ do? N’o lo, i be se k’o kɛ sabu Bibulu be kuma Jehova sagokɛla kantigi dɔw koo la minw ye koo tigitigi dɔ kɛ u kalitɔ (Zɛnɛzi 24:2, 3, 9; 47:29-31). A kɔrɔtanin lo i k’a to i hakili la ko n’i kalila o cogo la, i be kalila Ala lo ɲɛɛ na ko i bena tiɲɛn fɔ. O kama, i ka ɲi k’i yɛrɛ labɛn walisa ka tiɲɛn fɔ n’u ye i ɲininga koo o koo la.

An be jɛnɲɔgɔnya min kɛra ni Jehova ye, an b’o jati fɛɛn nafamanba ye. O kama, n’u ko an ka kali koo dɔ la, an ka ɲi ka delili kɛ ani ka miiri koɲuman fɔlɔ. An ka ɲi k’o kɛ walisa an kana koo si kɛ min bɛnnin tɛ ni Bibulu ka sariyakolow ye wala min b’an dusukun kɛlɛ. N’i y’a latigɛ ka kali koo dɔ la, i ka ɲi ka la a la ko i bena se k’o koo kɛ.—1 Piyɛri 2:12.