De dzesi nya siwo gbɔna ku ɖe akpa si wɔm subɔsubɔhakplɔla xɔŋkɔ aɖewo le le aʋa si le edzi yim le Ukraine me la ŋu:

•   “Russia Ortodɔks Sɔlemeha ƒe tatɔ, Patriarch Kirill, megblɔ nya aɖeke tso Russia ƒe amedzidzedzea ŋu o. . . . Eƒe Sɔlemehaa yi edzi le alakpanyawo kakam tso Ukraine ŋu, eye Putin yɔa woƒe nyawo tsɔ ɖea eɖokui nu be nu si wɔm yele la sɔ.”—EUobserver, March 7, 2022.

•   “Patriarch Kirill . . . ɖee fia kɔtɛ be yeda asi ɖe nu si tum Russia le kple Ukraine la dzi esime wògblɔ be amedzidzedze ma nye aʋahoho ɖe nu vɔ̃ ŋu.”—AP News, March 8, 2022.

•   “Dzoɖagbea, Ukraine Ortodɔks Sɔlemehaa ƒe ŋgɔnɔla, Metropolitan Epiphanius Gbãtɔ, si tso Kyiv la, yra ɖe eƒe amewo dzi be ‘woawɔ aʋa kple Russiatɔ siwo va dze wo dzi’ . . . Egblɔ hã be Russia srafoawo wuwu menye nu vɔ̃ o.”—Jerusalem Post, March 16, 2022.

•   “Mí [Ukraine Sɔlemehawo Kple Subɔsubɔhawo Ƒe Adaŋudetakpekpe (si wogayɔna be UCCRO)] míede megbe na Ukraine Srafohawo kple ame siwo katã le asi kpem ɖe mía ŋu, míeyra ɖe agbagba siwo dzem wole be yewoaxɔ na mí la dzi, eye míedo gbe ɖa ɖe wo ta.”—UCCRO a Statement, February 24, 2022.

 Nu kae nèsusu? Ðe wòle be subɔsubɔha siwo be yewonye Yesu Kristo yomedzelawo nade dzi ƒo na amewo be woawɔ aʋaa? Nu kae Biblia gblɔ tso nya sia ŋu?

Akpa si subɔsubɔhawo wɔ le aʋawɔwɔ me le ŋutinya me

 Nu siwo dzɔ le ŋutinya me ɖee fia be zi geɖea, subɔsubɔhawo wɔa nu abe ɖe wodi ŋutifafa ene, evɔ wònye wodaa asi ɖe aʋawɔwɔ dzi, wogblɔna be esɔ, eye wodonɛ ɖe ŋgɔ gɔ̃ hã. Ƒe gbogbo aɖewoe nye esia Yehowa Ðasefowo klo nu le subɔsubɔhawo ƒe alakpanuwɔwɔ sia dzi. Bu esia ƒe kpɔɖeŋu siwo dze le míaƒe agbalẽwo me la dometɔ aɖewo ŋu kpɔ.

•   Nyati si nye “Atitsogaʋawo—‘Amefuflu Wɔnublanui’ Aɖe” ɖe eme be Roma Katoliko Sɔlemehaa gbɔe wòtso be wowu ame gbogbowo le Mawu kple Kristo ƒe ŋkɔ me.

•   Nyati si nye “Katolikoha la le Afrika” ƒo nu tso ale si subɔsubɔhawo mete ŋu tɔ te dukɔmeviʋawo kple ameƒomevi aɖewo tsɔtsrɔ̃ ɖa kura o la ƒe kpɔɖeŋu aɖe ŋu.

•   Nyati siwo nye “Akpa si Mawusubɔsubɔha Wɔ le Ameƒomea ƒe Aʋawɔwɔwo Me,” kple “Mawusubɔsubɔ De Akpa aɖe Dzi” ɖe eme be Katoliko, Ortodɔks, kple Protestant sɔlemehawo ƒe osɔfowo de akpa evea siaa dzi le aʋawo me.

Ðe wòle be Kristo-hawo nawɔ aʋa alo akpe asi ɖe eŋua?

 Nu si Yesu fia: “Lɔ̃ hawòvi abe wò ŋutɔ ɖokuiwò ene.” (Mateo 22:39) “Miyi edzi mialɔ̃ miaƒe futɔwo.”—Mateo 5:44-47.

 Nya si Yesu gblɔ: “Nye Fiaɖuƒe menye xexe sia ƒe akpa aɖeke o. Ne ɖe nye Fiaɖuƒe nye xexe sia ƒe akpa aɖe la, anye ne nye dɔlawo wɔ avu be woagatsɔm ade asi . . . o.” (Yohanes 18:36) “Ame siwo katã tsɔa yi ɖe ame ŋu la, yi nue woatsi.”—Mateo 26:47-52.

 Bu eŋu kpɔ: Ne mele be Kristotɔwo nawɔ avu akpɔ Yesu ta gɔ̃ hã oa, ke ɖe susu aɖe li si ta woawɔ aʋa ɖoa? Xlẽ nyati si nye “Ðe Wòsɔ Be Kristotɔwo Nayi Aʋa?” be nàkpɔ ale si Kristotɔ gbãtɔwo srɔ̃ Yesu ƒe kpɔɖeŋu eye wowɔ ɖe eƒe nufiafiawo dzi pɛpɛpɛ.

Nu kae adzɔ ɖe subɔsubɔha siwo doa aʋawɔwɔ ɖe ŋgɔ la dzi?

 Biblia ɖee fia be subɔsubɔha siwo gblɔna be yewole Yesu teƒe evɔ womewɔna ɖe eƒe nufiafiawo dzi o la ƒe nu medzea Mawu ŋu o.—Mateo 7:21-23; Tito 1:16.

•   Nyaɖeɖefia ƒe agbalẽa ɖee fia be Mawu abia akɔnta subɔsubɔha mawo le “ame siwo katã wowu le anyigba dzi” la ta. (Nyaɖeɖefia 18:21, 24) Be nàkpɔ susu si tae la, xlẽ nyati si nye “Nu Kae Nye Babilon Gã La?”

•   Yesu gblɔ be subɔsubɔha siwo katã medzea Mawu ŋu o la atsrɔ̃ le woƒe dɔwɔwɔ gbegblẽwo ta, abe ale si ko ‘woalã’ ati manyomanyo si tsea ku manyomanyo ‘ade dzo me’ ene. (Mateo 7:15-20) Be nàkpɔ ale si esia adzɔe la, xlẽ nyati si nye “Ɣeyiɣi si me Woaɖe Alakpasubɔsubɔhawo Ða la Ðo Vɔ!”

Fotoawo Tsoƒe, tso miame yi ɖusime: Photo by Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images