Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

George Rollston ye Arthur Willis ẹtuak ẹda ẹsịn mmọn̄ ke moto mmọ.​—⁠Northern Territory, 1933

OTO ITIEUTOM UBON N̄KANI N̄KPỌ NNYỊN

“Idụhe Usụn̄ Emi Ọdiọkde M̀mê Ọniọn̄de Akaha”

“Idụhe Usụn̄ Emi Ọdiọkde M̀mê Ọniọn̄de Akaha”

KE MARCH 26, 1937, Arthur Willis ye Bill Newlands emi isan̄ ama akakak, ẹma ẹwat trọk mmọ emi ntọn̄ ama okofụk ẹdibehe ke Sydney, Australia. Tọn̄ọ mmọ ẹkekpọn̄ Sydney ke isua kiet emi ebede, mmọ ẹma ẹwat se ibede itiat 12,000 m̀mê kilomita 19,300 ẹka ndusụk obio-in̄wan̄ Australia emi etiede ntọn̄ ntọn̄ ẹnyụn̄ ẹyomde usụn̄ etieti. Mmọ ikakaha ndise nte ebiet oro etiede. Mmọ ẹkesịne ke otu mme asiakusụn̄ oro ẹkebierede ndikọkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke mme obio-in̄wan̄ Australia emi ẹkponde etieti.

Mbemiso 1929, ekpri ibat Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible * oro ẹkedude ke Australia ẹkesikwọrọ ikọ ke ikpọ ye n̄kpri obio emi ẹdude ẹkpere esụk. Edi mmọ ikesiwakke ndikwọrọ ikọ ke mme obio-in̄wan̄ Australia emi mme owo ẹdụn̄de ntomo ntomo, emi ẹkponde utịm ikotiokiet ẹkan Nigeria. Kpa ye oro, mmọ ẹma ẹfiọk ke ana mbet Christ ẹkwọrọ eti mbụk ẹsịm “ata utịt ikpehe isọn̄,” esịnede mme obio-in̄wan̄ Australia oro ẹyomde usụn̄ etieti mi. (Utom 1:⁠8) Edi, mmọ ẹdinam didie ẹkeme ndikwọrọ ikọ ke ofụri obio-in̄wan̄ emi? Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnịm ke Jehovah ọyọdiọn̄ mmimọ edieke inamde se ededi oro ikemede man ikọkwọrọ ikọ do.

MME ASIAKUSỤN̄ ẸDA ISO

Ke 1929, esop kiet ke Queensland ye esop kiet ke Western Australia ẹma ẹnam ediwak moto emi ẹketiede nte ufọkisan̄, emi ẹkenyụn̄ ẹsọn̄de idem ekem man ẹwat ẹkekwọrọ ikọ ke ndusụk obio-in̄wan̄ emi ẹsịnede ke efakutom mmọ. Mme asiakusụn̄ oro ẹnyenede odudu, ẹkemede ndidụn̄ ke ebiet ekededi, ẹnyụn̄ ẹkemede ndidiọn̄ mme moto emi ke ini mmọ ẹbiarade ẹkewat mme moto emi. Mmọ ẹma ẹka nsio nsio ebiet oro akanam owo mîkwọrọke eti mbụk.

Mme asiakusụn̄ emi mîkenyeneke moto ẹkewat ke enan̄ukwak. Ke uwụtn̄kpọ, ke 1932, Bennett Brickell emi ekedide isua 23, ama oto Rockhampton, ke Queensland ọkọkwọrọ ikọ ke obio-in̄wan̄ emi odude ke edere edere Queensland ke ọfiọn̄ ition. Enye ama emen abran̄kịn, ọfọn̄, udia, ye ediwak n̄wed ke enan̄ukwak esie. Idem ke ini taya enan̄ukwak esie ọkọdọnọde, enye okosụk awawat, sia enye ama enịm ke Jehovah ayan̄wam imọ. Ke akpatre, enye okononụk enan̄ukwak emi ke itiat 200 m̀mê kilomita 320 ebe mme ebiet emi nsatitọn̄ mmọn̄ esiwotde ediwak owo, man ekesịm ebiet emi enye akade. Brọda Brickell ama awat ke enan̄ukwak, motosaikle, ye moto, ọkwọrọ ikọ ke ofụri Australia ke se ibede isua 30. Enye ekedi akpa owo emi ọkọtọn̄ọde ndikwọrọ ikọ nnọ mme amanaisọn̄ Australia, onyụn̄ an̄wam ẹtọn̄ọ mbufa esop ke mme obio-in̄wan̄ mmọ. Mme owo ẹma ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ enye ẹnyụn̄ ẹkpono enye.

NDIKAN MME MFỊNA

Australia edi kiet ke otu mme idụt emi mme owo mînen̄ekede iwak; mme owo ẹdụn̄ ata ntomo ntomo ke mme obio-in̄wan̄ mmọ. Kpa ye oro, ikọt Jehovah ẹsịn ofụri ukeme ndikụt nte ke imọkwọrọ ikọ inọ mbon oro ẹdụn̄de ke mme obio-in̄wan̄ oro ẹyomde usụn̄ etieti mi.

Stuart Keltie ye William Torrington emi ẹdide mme asiakusụn̄, ẹma ẹbiere nditiene n̄kọkwọrọ ikọ ke Australia. Ke 1933, mmọ ẹma ẹwat ẹkpri moto mmọ ẹbe Simpson Desert, desat emi edide utatan utatan, man ẹkekwọrọ ikọ ke obio Alice Springs, emi odude ke ufọt ufọt Australia. Ke ini moto mmọ akabiarade, mîkonyụn̄ idụhe eke ẹkemede ndidiọn̄, Brọda Keltie emi ekesisịnde eto ke ukot kiet asan̄a, ama aka iso asan̄a ke camel ọkwọrọ ikọ. Jehovah ama ọdiọn̄ utom ukwọrọikọ mme asiakusụn̄ emi, ke ini mmọ ẹkekụtde Charles Bernhardt, emi ekenyenede ufọkisen ke itie mbehe tren ke William Creek. Nte ini akakade, enye ama edifiọk akpanikọ, anyam ufọkisen esie onyụn̄ asan̄a ikpọn̄ asiak usụn̄ ke isua 15, ke mme obio-in̄wan̄ emi ẹtiede ata ntọn̄ ntọn̄ ẹnyụn̄ ẹyomde usụn̄ etieti.

Arthur Willis ke eben̄e idem ndika n̄kọkwọrọ ikọ ke mme obio-in̄wan̄ Australia.​—⁠Perth, Western Australia, 1936

Akana mme asiakusụn̄ emi ẹnyene uko ye ime man ẹkeme ndika iso n̄kwọrọ ikọ. Isan̄ kiet, Arthur Willis ye Bill Newlands, emi ikasiakde ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuotikọ emi, ẹkeda urua iba ẹsan̄a itiat 20 m̀mê kilomita 32 kpọt, sia ata akamba edịm ama edep tutu kpukpru itie ke desat oro editie okpụk okpụk. Ndusụk ini, anainai eyo ama esifọp mmọ nte mmọ ẹnụkde trọk mmọ ẹbe utatan. Mmọ ẹma ẹsiwat trọk mmọ ẹbe itịghede emi etiede itiat itiat, ye idịm. Trọk mmọ ama esisọp ndibiara; ke ini emi etịbede, mmọ ẹsisan̄a ke ukot mîdịghe ẹwat ke enan̄ukwak ke ediwak usen ẹka obio emi ekperede, ẹkebet ke ediwak urua mbemiso ẹnyenede n̄kpọ emi akabiarade ke trọk mmọ. Edi mme utọ n̄kpọ emi ikanamke idem emem mmọ. Arthur Willis ama etịn̄ se ẹkewetde ke magazine The Golden Age ete: “Idụhe usụn̄ emi ọdiọkde m̀mê ọniọn̄de akaha ọnọ ntiense Esie.”

Charles Harris emi ama akasiak usụn̄ ke ediwak isua, ọkọdọhọ ke ndobo ye nsọn̄ọn̄kpọ ke obio-in̄wan̄ emi ama anam imọ itetịm ikpere Jehovah. Enye ama adian do ete: “Otịm ọfọn akan ndidu uwem ye esisịt n̄kpọ nte ẹkekeme. Edieke Jesus okonyịmede ndide idap ke an̄wa ke ini emi ekedide se ẹyomde, do nnyịn ikpenyene ndikop inemesịt ndinam kpa ntre edieke utom nnyịn oyomde oro.” Se ediwak mme asiakusụn̄ ẹkenamde edi oro. Ifịk oro mmọ ẹkesịnde do anam eti mbụk esịm kpukpru ebiet ke Australia, onyụn̄ an̄wam ata ediwak owo ẹda ẹnọ Obio Ubọn̄ Abasi.

^ ikp. 4 Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹketọn̄ọ ndikere Mme Ntiense Jehovah ke 1931.​—⁠Isa. 43:⁠10.