Ndi Afo Emekeme Ndidu Ke Paradise?
Ndi Afo Emekeme Ndidu Ke Paradise?
“Mmọdiọn̄ọ owo kiet ke Christ emi . . . [ẹkekpobide] enye ẹdọk ẹdụk ke Paradise.”—2 CORINTH 12:2-4.
1. Mme un̄wọn̄ọ ewe ke Bible ẹsinem ediwak owo?
PARADISE. Nte afo emeti nte eketiede fi ke idem ke ini okokopde un̄wọn̄ọ Abasi aban̄ade Paradise isọn̄? Afo emekeme nditi nte ekekpepde nte ke ‘enyịn ẹyen̄wan̄a mme nnan, utọn̄ ẹyesịrede mbon inan, ye nte ke wilderness’ eyesehe ata ediye ediye. Mîdịghe, nso kaban̄a ntịn̄nnịm ikọ aban̄ade wolf ye eyenerọn̄ ọkọrọ ye anawụri ekpe ye eyen ebot? Ndi ikaduaike fi idem ndikot nte ke mbonima oro ẹkekpan̄ade ẹyeset ẹdi ye idotenyịn edidu ke Paradise oro ke nsinsi?—Isaiah 11:6; 35:5, 6; John 5:28, 29.
2, 3. (a) Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke idotenyịn fo oro ọkọn̄ọde ke Bible enyene nsọn̄ọ? (b) Nso idi mme ntak efen oro ẹnamde nnyịn inyene idotenyịn?
2 Idotenyịn fo enyene nsọn̄ọ. Afo emenyene ntak ndinịm mme un̄wọn̄ọ Bible ẹban̄ade Paradise. Ke uwụtn̄kpọ, afo emenịm ikọ oro Jesus eketịn̄de ọnọ abiatibet oro ẹkekọn̄de ke eto, ete: “Afo oyodu ye Ami ke Paradise.” (Luke 23:43) Afo emenịm un̄wọn̄ọ emi: “Nnyịn itie ibet obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄, nte un̄wọn̄ọ Esie edide; ndien edi do ke edinen ido edidụn̄.” N̄ko-n̄ko, afo emenịm un̄wọn̄ọ oro Abasi ọn̄wọn̄ọde ke imọ iyọkwọhọde mmọn̄eyet nnyịn ifep; n̄kpa ididụhe aba; mfụhọ, ntuan̄a, ye ubiak ẹyetre. Emi ọwọrọ ke Paradise isọn̄ ayafiak odu!—2 Peter 3:13; Ediyarade 21:4.
3 Ntak efen oro anamde ẹnịm idotenyịn Paradise emi edi n̄kpọ oro mme Christian ke ofụri ekondo ẹdide ubak esie idahaemi. Nso idi oro? Abasi amanam paradise eke spirit odu onyụn̄ atan̄ ikọt esie ọdọn̄ do. Ikọ oro “paradise eke spirit” ekeme nditie nte n̄kpọ oro ẹkerede-kere, edi ẹma ẹbem iso ẹtịn̄ ẹban̄a utọ paradise oro, ndien enye enen̄ede odu idahaemi.
N̄kukụt Paradise
4. Ewe n̄kukụt ke 2 Corinth 12:2-4 etịn̄ aban̄a, ndien anaedi anie okokụt enye?
4 Kop se apostle Paul ekewetde mi aban̄a paradise eke spirit: ‘Mmọdiọn̄ọ owo kiet ke Christ emi ẹkpobide enye ẹda ẹdọk ke ọyọhọ heaven ita . . . Mmonyụn̄ ndiọn̄ọ orụk owo emi (m̀mê enye okodu ke ikpọkidem, m̀mê ẹma ẹsio enye ke ikpọkidem, mfiọkke; Abasi ọmọfiọk), nte ẹkpobide enye ẹdọk ẹdụk ke Paradise, enye onyụn̄ okop ikọ eke ẹyan̄ade edeme nditịn̄, mînyụn̄ inenke owo nditịn̄.’ (2 Corinth 12:2-4) Paul ewet ikọ emi ke ndondo oro enye okụrede ndisọn̄ọ n̄wụt idaha esie nte apostle. N̄ko-n̄ko, Bible itịn̄ke iban̄a owo efen emi okokụtde orụk n̄kpọ oro, Paul onyụn̄ edi owo emi asiande nnyịn n̄kpọ emi. Mmọdo, etie nte Paul ke idemesie okokụt n̄kukụt emi. Ke n̄kukụt emi, ewe “paradise” ke enye okodụk?—2 Corinth 11:5, 23-31.
5. Nso ke Paul mîkekwe, ndien ke ntem “paradise” oro ekedi nso utọ paradise?
5 Udọn̄ikọ oro inọhọ ekikere nte ke “ọyọhọ heaven ita” edi ufụm enyọn̄ ekondo nnyịn, edem ikpaenyọn̄ m̀mê mme ekondo efen, nte ndusụk mbon emi ẹkpepde n̄kpọ ẹban̄a ikpaenyọn̄ ẹdọhọde. Bible esiwak ndida ita ndida mban̄a nsọn̄uyo, n̄kpọ nditịm nsọn̄, m̀mê odudu. (Ecclesiastes 4:12; Isaiah 6:3; Matthew 26:34, 75; Ediyarade 4:8) Ntem, n̄kpọ oro Paul okokụtde ke n̄kukụt ama enyene uku. Enye ekedi n̄kpọ eke spirit.
6. Nso n̄kpọ oro eketịbede ke eset ọnọ ikike aban̄a se Paul okokụtde?
6 Mme ntịn̄nnịm ikọ Bible oro ẹkebemde iso ẹnọ nnyịn ikike. Ke ini ikọt esie eke eset mîkanamke akpanikọ, Abasi ama ọdọhọ ke imọn̄ iyak mbon Babylon ẹdi ẹdikan Judah ye Jerusalem. Oro ama ada ekesịm nsobo ke 607 M.E.N., nte ekemde ye ubatini Bible. Ntịn̄nnịm ikọ ọkọdọhọ ke idụt oro ayana ndon ke isua 70; ndien ekem Abasi ayayak mme Jew oro ẹkabarede esịt ẹnyọn̄ọ ẹfiak ẹketọn̄ọ utuakibuot akpanikọ. Emi ọkọtọn̄ọ ke 537 M.E.N. (Deuteronomy 28:15, 62-68; 2 Ndidem 21:10-15; 24:12-16; 25:1-4; Jeremiah 29:10-14) Nte ededi, nso kaban̄a isọn̄ oro ke idemesie? Ke ofụri isua 70 oro, enye ama akabade edi akai, nsatisọn̄, ye ebiet idụn̄ jackal. (Jeremiah 4:26; 10:22) Kpa ye oro, ẹma ẹn̄wọn̄ọ un̄wọn̄ọ emi: ‘Koro Jehovah ọyọdọn̄ Zion esịt: ọyọdọn̄ kpukpru mme n̄wụre esie esịt; oyonyụn̄ anam wilderness esie ebiet Eden, anam desert esie ebiet in̄wan̄ [m̀mê “Paradise,” Septuagint] Jehovah.’—Isaiah 51:3.
7. Nso ikenyene nditịbe ke nsobo isua 70 ẹma ẹkebe?
7 Oro eketịbe ke isua 70 oro ẹma ẹkebe. Edidiọn̄ Abasi ama anam n̄kpọ ọfọn. Da enyịn ikike se n̄kpọ emi: “Wilderness ye nsat-isọn̄ ẹyedara; desert oyonyụn̄ ebre, onyụn̄ asiaha ikọn̄ nte rose. Ọyọdiọn̄ asiaha ikọn̄, onyụn̄ ebre mbre, onyụn̄ ọkwọ . . . Mbụn̄ọ eyenek nte edop, edeme imụm oyonyụn̄ ọkwọ: koro mmọn̄ asiahade ke wilderness, idịm n̄ko ke desert. Ndien mirage ayakabade edi n̄kpọdiọhọ-mmọn̄, nsat-isọn̄ ayakabade edi ebiet eke mmọn̄ otopde ọwọrọ: ke idụn̄ jackal, emi enye anade ke esịt, mbiet eyetịbe ye nnyanyan̄a isantịm, ye n̄kpọn̄-isọn̄.”—Isaiah 35:1-7.
Mme Owo Oro Ẹfiakde Ẹnyọn̄ọ Ẹdi Ẹnyụn̄ Ẹkpụhọrede
8. Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Isaiah ibuot 35 etịn̄ aban̄a mme owo?
8 Nso ukpụhọde ke emi ekedi ntem! Isọn̄ oro ekedide ndon akabade edi paradise. Edi ntịn̄nnịm ikọ emi ye mbon eken oro ẹkemede ndiberi edem ẹma ẹwụt ke mme owo n̄ko ẹyenam ukpụhọde, kpa nte isọn̄ oro akanade ndon akakabarede on̄wụm mfri. Ntak emi nnyịn ikemede ndidọhọ ntre? Nte ededi, Isaiah eketịn̄ aban̄a “mmọ eke Jehovah akafakde,” emi ẹkenyenede ndifiak nnyọn̄ ndi idụt mmọ, “ẹkwọ ikwọ,” ẹnyụn̄ ẹbre “mbre ye idatesịt.” (Isaiah 35:10) Oro ikebeheke isọn̄, edi ekebehe mme owo. N̄ko-n̄ko, Isaiah ama etịn̄ ke ebiet en̄wen aban̄a mbon oro ẹkefiakde ẹnyọn̄ọ Zion, ete: “Mmọ ẹyekere ẹte, Ofriyo eti ido emi Jehovah ọkọtọde . . . Koro kpa nte isọn̄ osion̄ode n̄kpọ emi ọkọride ke esịt, . . Jehovah [ayanam] edinen ido ye itoro ẹtịbe ke iso kpukpru mme idụt.” Isaiah ama etịn̄ aban̄a ikọt Abasi n̄ko, ete: “Jehovah ayada fi usụn̄ kpukpru ini . . . onyụn̄ anam mme ọkpọ fo ẹsọn̄ọ: ndien afo eyebiet in̄wan̄ eke ẹbịtde.” (Isaiah 58:11; 61:3, 11; Jeremiah 31:10-12) Mmọdo, kpa nte isọn̄ edikabarede esehe, kpa ntre ke mme Jew oro ẹfiakde ẹnyọn̄ọ obio mmọ ẹdinam ukpụhọde.
9. Ewe “paradise” ke Paul okokụt, ndien ini ewe ke enye okosu?
9 Uwụtn̄kpọ eke eset emi an̄wam nnyịn ifiọk se Paul okokụtde ke n̄kukụt. Oro abuana esop Christian, emi enye okokotde “in̄wan̄ eke Abasi ọkọtọde,” emi okonyụn̄ enyenede ndin̄wụm mfri. (1 Corinth 3:9) N̄kukụt oro ekenyene ndisu ini ewe? Paul okokot se enye okokụtde “ediyarade,” oro edi, n̄kpọ emi enyenede nditịbe ke ini iso. Enye ama ọfiọk ke imọ ima ikpa ke mfiakedem oyodu ntatara ntatara. (2 Corinth 12:1; Utom 20:29, 30; 2 Thessalonica 2:3, 7) Ke ini mbon mfiakedem ẹkenen̄erede ẹnyene odudu okonyụn̄ etiede nte ke mmọ ẹkan ata mme Christian ubọk, owo ikekemeke ndimen ata mme Christian ndomo ye in̄wan̄ oro esehede. Edi akana ini edi oro ẹdifiakde ẹmenede utuakibuot akpanikọ ke enyọn̄. Ẹkenyene ndifiak ntan̄ ikọt Abasi mbok man otodo ‘ndinen owo ẹkpeyama nte utịn ke Obio Ubọn̄ Ete mmọ.’ (Matthew 13:24-30, 36-43) Oro ama etịbe ke isua ifan̄ ẹbede ke ẹma ẹkewụk Obio Ubọn̄ Abasi ke heaven. Ndien ke ediwak isua emi ẹbede, amana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke ikọt Abasi ẹdu ke paradise eke spirit, emi Paul okokụtde ke n̄kukụt.
10, 11. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke nnyịn idu ke paradise eke spirit kpa ye oro idide mme anana-mfọnmma owo?
10 Edi akpanikọ, nnyịn imọfiọk ite ke nnyịn idi mme anana-mfọnmma owo, mmọdo ikpaha nnyịn idem nte ke mme mfịna ẹsidemede ke ini ke ini, kpa nte ẹkesidemerede ke ufọt mme Christian ke eyo Paul. (1 Corinth 1:10-13; Philippi 4:2, 3; 2 Thessalonica 3:6-14) Edi, kere ban̄a paradise eke spirit oro nnyịn idude idahaemi. Ke ẹmende ẹdomo ye idiọk idaha oro nnyịn ikodude ini kiet ko, ẹmenam nnyịn ikop nsọn̄idem ke n̄kan̄ eke spirit. Nyụn̄ se ukpụhọde oro odude ke ini oro ikesitiede biọn̄ ye idahaemi oro idiade iyụhọ ke n̄kan̄ eke spirit. Utu ke ndin̄wan̄wana nyom n̄kpọ ke nsatisọn̄ eke spirit, ikọt Abasi ẹnyene unyịme esie ye ekese edidiọn̄. (Isaiah 35:1, 7) Utu ke ndisan̄a nnan nnan ke ukpe ekịm eke spirit, nnyịn imenyene un̄wana ubọhọ-ufụn ye mfọn Abasi. Ediwak mbon oro mîkokopke mme ntịn̄nnịm ikọ Bible ẹmedi ẹdikop ẹnyụn̄ ẹfiọk se N̄wed Abasi etịn̄de. (Isaiah 35:5) Ke uwụtn̄kpọ, ata ediwak Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ekondo ẹmekpep mme ufan̄ikọ kiet kiet ke ntịn̄nnịm ikọ Daniel. Ekem, mmọ ẹma ẹdụn̄ọde ibuot kiet kiet ke n̄wed Isaiah eke Bible ketket. Ndi inem inem udia eke spirit emi idịghe uyarade ke nnyịn idu ke paradise eke spirit?
11 Kere n̄ko ban̄a mme ukpụhọde ke edu uwem mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ, emi ẹtode kpukpru idaha ke uwem, nte mmọ ẹdomode ndifiọk nnyụn̄ nda Ikọ Abasi nsịn ke edinam. Mmọ ẹmesịn ukeme akpan akpan ndikan mme edu ẹbietde eke unam oro mmọ ẹkenyenede. Eyedi afo ke idemfo amanam oro onyụn̄ enyene mme n̄wọrọnda utịp, kpa ntre n̄ko ke nditọete fo eke spirit ẹnam. (Colossae 3:8-14) Ntem, nte afo abuanade ye esop Mme Ntiense Jehovah, afo abuana ye mme owo oro ẹnen̄erede ẹtie emem emem ẹnyụn̄ ẹnen̄erede ẹnem itie. Edi akpanikọ, mmọ idịghe kan̄a mfọnmma, edi owo ikemeke ndidọhọ ke mmọ ẹbiet mme afai afai lion ye mme unam eken oro ẹsitade owo. (Isaiah 35:9) Nso ke emem emem itie ebuana eke spirit emi ọwọrọ? Ọwọrọ ke nnyịn inen̄ede idu ke idaha emi enende ndikot paradise eke spirit. Ndien paradise eke spirit nnyịn ada aban̄a Paradise isọn̄ oro nnyịn ididude edieke isọn̄ọde ida inam akpanikọ inọ Abasi.
12, 13. Nso ke ana nnyịn inam man isọn̄ọ idu ke paradise eke spirit nnyịn?
12 Edi, odu n̄kpọ oro mînaha nnyịn ifre. Abasi ọkọdọhọ nditọ Israel ete: “Mbufo ẹnịm ndien kpukpru mme ewụhọ emi ami n̄wụkde mbufo mfịn emi, man mbufo ẹsọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹdụk ẹkeda isọn̄ emi.” (Deuteronomy 11:8) Ẹfiak ẹtịn̄ ẹban̄a isọn̄ oro ke Leviticus 20:22, 24, ẹte: “Mbufo ẹnịm ndien kpukpru ewụhọ mi, ye kpukpru item mi, ẹnyụn̄ ẹnam mmọ; mbak isọn̄ emi ami ndade mbufo ndụk do nte ẹdụn̄ ke esịt; edikpọhi mbufo ọduọk. N̄konyụn̄ ndọhọ mbufo, nte mbufo ẹyeda isọn̄ mmọ ẹnyene, ami nyonyụn̄ nda enye nnọ mbufo ẹnyene, isọn̄ emi ọfiọrọde mmọn̄-eba ye aran-ọkwọk.” Ih, ndida Isọn̄ Un̄wọn̄ọ nnyene ọkọkọn̄ọ ke edinyene eti itie ebuana ye Jehovah Abasi. Edi koro nditọ Israel mîkokopke uyo Abasi akanam enye ayak mbon Babylon ẹkan mmọ ẹnyụn̄ ẹbịn mmọ ẹsion̄o ke ebietidụn̄ mmọ.
13 Ekeme ndidi odu ekese n̄kpọ oro nnyịn imade ke paradise eke spirit nnyịn. Enye ekeme ndiye nnyịn ke enyịn, onyụn̄ etie ifụre ifụre. Nnyịn imodu ke emem ye mme Christian oro ẹsịnde ifịk ndikpụhọde mme edu oro ẹbietde eke unam. Mmọ ẹdomo ndifọn ido nnyụn̄ n̄n̄wam owo. Edi, ndisọn̄ọ ndu ke paradise eke spirit nnyịn oyom se ikande edinyene eti itie ebuana ye mme owo emi. Oyom nnyịn inyene eti itie ebuana ye Jehovah inyụn̄ inam uduak esie. (Micah 6:8) Nnyịn ikedi ididụk paradise eke spirit emi ke unyịmesịt, edi nnyịn imekeme ndifiọrọ n̄wọrọ—mîdịghe ẹsosio nnyịn ẹfep—edieke nnyịn mînamke n̄kpọ ndikpeme itie ebuana nnyịn ye Abasi.
14. Nso idin̄wam nnyịn ndisọn̄ọ ndu ke paradise eke spirit?
14 Akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn edi ndiyak Ikọ Abasi ọsọn̄ọ nnyịn idem. Kop ndamban̄a ikọ emi ke Psalm 1:1-3: “Ọfọfọn ọnọ owo eke mîsan̄ake ke item mme idiọk owo, . . . edi mbet Jehovah adat enye esịt; enye onyụn̄ osụk ekere mbet esie ke uwemeyo ye ke okoneyo. Ndien enye ebiet eto eke ẹtọde ke mben akpa mmọn̄, eke osion̄ode mfri esie ke ekem ini; ikọn̄ esie inyụn̄ iken̄eke; ndien kpukpru se enye anamde ọwọrọ usụn̄.” Adianade do, mme n̄wed oro ẹkọn̄ọde ke Bible eke otu asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄ ẹnọ udia eke spirit ke paradise eke spirit emi.—Matthew 24:45-47.
Nen̄ede Da Enyịn Ikike Kụt Paradise
15. Ntak emi Moses mîkodotke ndida nditọ Israel mbe ndụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, edi nso ke enye okokụt?
15 Kere ban̄a mbiet Paradise efen. Ke Israel ama okoyo ke wilderness ke isua 40, Moses ama ada mmọ aka Unaisọn̄ Moab, ke edem usiahautịn Akpa Jordan. Ke ntak ndudue oro Moses akanamde ke ini edem, Jehovah ama ebiere ke enye ididaha Israel ibe Jordan. (Numbers 20:7-12; 27:12, 13) Moses ama ekpe Abasi ubọk ete: “Mbọk, yak mbe n̄kokụt eti isọn̄ emi odude ke edem Jordan oko.” Okposụkedi enye mîkodụkke, ke enye ama ọkọdọk Obot Pisgah ada okụt nsio nsio ikpehe isọn̄ oro, anaedi Moses ama ọfiọk ke enye ekedi “eti isọn̄.” Afo ekere ke isọn̄ oro eketie didie?—Deuteronomy 3:25-27.
16, 17. (a) Didie ke nte Isọn̄ Un̄wọn̄ọ eketiede ke eset okpụhọrede ye nte enye etiede ke ndondo emi? (b) Ntak emi nnyịn ikemede ndinịm ke ini kiet ko ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ eketie nte paradise?
16 Edieke ekikere fo ọkọn̄ọde ke nte isọn̄ oro etiede ke ndondo emi, afo edikere ke enye ekedi nsatisọn̄ emi ọyọhọde ye utatan, itiat itiat desat, emi eyo ofiopde etieti. Nte ededi, ntak odu ndinịm nte ke ofụri ikpehe emi ama enen̄ede okpụhọde ke eyo Bible. Ke n̄wed oro Scientific American, Dr. Walter C. Lowdermilk, ata ekpepn̄kpọ mban̄a isọn̄ ye mmọn̄, ọdọhọ ke isọn̄ ke ikpehe emi “amabiara ke ntak oro ẹnamde n̄kpọ ke enye ke idiọk usụn̄ ke tọsịn isua emi ẹbede.” Ata ekpepn̄kpọ mban̄a isọn̄ ye mmọn̄ emi ekewet ete: “‘Desat’ emi akadade itie isọn̄ emi ini kiet ko ekesehede ikotoho obot, edi okoto owo.” Ke nditịm ntịn̄, ndụn̄ọde esie ama owụt ke “ini kiet ko, isọn̄ emi ekedi ata ediye paradise.” Amana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke owo ndinam n̄kpọ ke isọn̄ ke idiọk usụn̄ amabiat se ikedide “ediye paradise.” *
17 Edieke afo etiede ekere se afo okotde ke Bible, afo emekeme ndikụt ke esịne ifiọk ndidọhọ ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ ekebiet paradise. Ti se Jehovah akadade Moses ọn̄wọn̄ọ ọnọ ikọt esie ete: “Isọn̄ emi mbufo ẹbede ẹka do ndida enye nnyene, edi isọn̄ obot ye itịghede, emi ọn̄wọn̄de mmọn̄ edịm emi otode ke enyọn̄: isọn̄ emi Jehovah Abasi fo akamade,” m̀mê esede aban̄a.—Deuteronomy 11:8-12.
18. Didie ke Isaiah 35:2 akanam nditọ Israel oro ẹkedude ke ntan̄mfep ẹdiọn̄ọ nte Isọn̄ Un̄wọn̄ọ editiede?
18 Isọn̄ Un̄wọn̄ọ ama eye onyụn̄ esehe tutu edikam nsasiak ndusụk ikpehe ama anam owo eti mme idaha ẹbietde paradise. Ẹkụt emi ke ntịn̄nnịm ikọ emi odude ke Isaiah ibuot 35, emi ekenyenede akpa edisu ke ini nditọ Israel ẹkenyọn̄ọde ke Babylon ẹdi. Isaiah ama ebem iso etịn̄ ete: “Ọyọdiọn̄ asiaha ikọn̄, onyụn̄ ebre mbre, onyụn̄ ọkwọ: ẹyenọ enye ubọn̄ Lebanon, ye uyai Carmel ye Sharon; mmọ ẹyekụt ubọn̄ Jehovah, uyai Abasi nnyịn.” (Isaiah 35:2) Anaedi ndisiak Lebanon, Carmel, ye Sharon ama anam nditọ Israel ẹda enyịn ikike ẹkụt ndiye ndise.
19, 20. (a) Tịn̄ nte ikpehe Sharon eset eketiede. (b) Didie ke nnyịn ikeme ndidọdiọn̄ nsọn̄ọ idotenyịn nnyịn kaban̄a Paradise?
19 Kere ban̄a Sharon, emi odude ke ufọt Obot Samaria ye Akwa Inyan̄, m̀mê Inyan̄ Mediterranean. (Se ndise oro odude ke page 10.) Ẹkediọn̄ọ enye ke ntak uyai ye nsehe esie. Sia enye ekenyenede ekese mmọn̄, enye ama ọfọn ndibọk ufene, edi enye ama enyene akai emi ikpọ eto ẹkeyọhọde ke edem edere. (1 Chronicles 27:29; Ikwọ Solomon 2:1; Isaiah 65:10) Ke ntem, Isaiah 35:2 ekebem iso etịn̄ aban̄a mme owo oro ẹdifiakde ẹnyọn̄ọ ẹdi ye isọn̄ emi esehede etieti, ebietde paradise. Ntịn̄nnịm ikọ oro eketịn̄ n̄ko aban̄a inem inem paradise eke spirit, ke n̄kemuyo ye se Paul okokụtde ke n̄kukụt ke ukperedem. Ke akpatre, ntịn̄nnịm ikọ emi ọkọrọ ye mbon eken ẹsọn̄ọ idotenyịn oro inyenede iban̄a Paradise isọn̄ oro ẹn̄wọn̄ọde ẹnọ ubonowo.
20 Nte nnyịn idụn̄de ke paradise eke spirit nnyịn, emi ekeme ndinam nnyịn idọdiọn̄ iwụt esịtekọm iban̄a enye ye idotenyịn oro inyenede iban̄a Paradise isọn̄. Didie? Ebe ke ndinen̄ede mfiọk se nnyịn ikotde ke Bible. Mme mbụk ye ntịn̄nnịm ikọ Bible ẹsiwak ndisiak mme akpan obio. Nte afo akpama nditịm mfiọk ebiet emi mme obio emi ẹkedude ye nte ẹkemede ndito obio kiet kiet nsịm eken? Ke ibuotikọ oro etienede, nnyịn iyeneme nte afo ekemede ndinam oro nnyụn̄ mbọ ufọn.
[Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 16 Denis Baly ọdọhọ ke The Geography of the Bible ete: “Uduot eto ye ikọn̄ ẹmenen̄ede ẹkpụhọde toto ke eyo Bible.” Nso idi ntak? “Mme owo ẹmeyom eto ndida nnam ifia nnyụn̄ nda mbọp ufọk, ndien ke ntre . . . mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndikek eto ke ntem ẹyakde idaha eyo abiat isọn̄ oro. Utịp mfịna emi edi nte ke idaha eyo . . . sụn̄sụn̄ ama akabade edi akpan n̄kpọ oro akabiatde isọn̄ emi.”
Nte Afo Emeti?
• Ewe “paradise” ke apostle Paul okokụt ke n̄kukụt?
• Kaban̄a Isaiah ibuot 35, nso ikedi akpa edisu esie, ndien didie ke oro enyene ebuana ye se Paul okokụtde ke n̄kukụt?
• Didie ke nnyịn ikeme ndidọdiọn̄ n̄wụt esịtekọm mban̄a paradise eke spirit nnyịn ye idotenyịn oro inyenede iban̄a Paradise isọn̄?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 10]
Unaisọn̄ Sharon, eduek eduek ikpehe Isọn̄ Un̄wọn̄ọ
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Ndise ke page 12]
Moses ama ọfiọk ke enye ekedi “eti isọn̄”