KE INI Nikolai Dubovinsky, eyeneka eka ete mi okoyomde ndikpa, enye ama ewet mme n̄kpọ emi ẹkesinamde esịt enem enye ye mme n̄kpọ emi ẹkesinamde idem enyek enye, ke ini enye akanamde n̄kpọ Jehovah. Ediwak se enye ekewetde ẹketịbe ke ini emi ukara akani Soviet Union akakpande utom nnyịn. Kpa ye oro ẹkekọbọde enye, uwem mîkonyụn̄ imemke, enye ama esima ndikop inem uwem. Uncle Nikolai ama esiwak ndidọhọ ke imoyom mme uyen ẹkop mbụk imọ, ntre nyama nditịn̄ ndusụk n̄kpọ mban̄a enye. Enye akamana ke 1926, ke obio-in̄wan̄ kiet emi ẹkotde Podvirivka ke Chernivtsi Oblast, emi odude ke Ukraine. Mmọ ẹkesitọ in̄wan̄.

Uncle Nikolai ọtọn̄ọ mbụk esie ntem: “Usen kiet ke 1941, akpaneka mi Ivan ama akama mme magazine, ediwak n̄kpri n̄wed, ye n̄wed oro ẹkotde The Harp of God ye The Divine Plan of the Ages ọnyọn̄ edi. Mma n̄kot kpukpru n̄wed emi. Ama akpa mi idem ndifiọk ke Devil edi mfịna ererimbot emi, idịghe Abasi. Ke ini n̄kokotde mme n̄wed emi, mma n̄kot n̄ko mme Gospel ke Bible, mma nnyụn̄ mfiọk ke mmokụt akpanikọ. Mma ntọn̄ọ ndisịn idem ntịn̄ se n̄kpepde ke Bible nnọ mme owo. Ke ini n̄kekpepde mme n̄wed emi, Bible ama etịm an̄wan̄a mi, ama onyụn̄ enen̄ede ọdọn̄ mi ndinam n̄kpọ Jehovah.

“Mma ndiọn̄ọ ke ẹyekọbọ mi ke ntak se nnịmde ke akpanikọ. Ini oro ekedi ini ekọn̄, n̄konyụn̄ nyomke ndiwot owo ndomokiet. Mma mmụm mme itie N̄wed Abasi nte Matthew 10:28 ye 26:52 ndọn̄ ke ibuot man mben̄e idem mbet ini emi ẹdikọbọde mi. Mma mbiere ke nyọsọn̄ọ nda nnam n̄kpọ Jehovah ọkpọkọm ẹdiwowot mi.

“Ke ini n̄kesịmde isua 18 ke 1944, ẹma ẹdọhọ ndidụk ekọn̄. Akpa ini emi n̄kokụtde Mme Ntiense Jehovah ekedi oro, sia ẹma ẹnyụn̄ ẹmụm mme uyen Ntiense eken ẹdi ndisịn ke ekọn̄. Nnyịn ima idọhọ ukara ke nnyịn iditieneke in̄wana ekọn̄. Mbonekọn̄ oro ẹma ẹyat esịt ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mmimọ imọn̄ inịm nnyịn biọn̄, inam itịbi ukpe, mîdịghe itop nnyịn iwot. Ima idọhọ mmọ uko uko ite: ‘Se nnyịn do, ẹnam nnyịn se mbufo ẹmade. Edi ọkpọkọm mbufo ẹnam nnyịn nso, nnyịn idibiatke Ibet Abasi emi ọdọhọde, “Kûwot owo.”’—Ex. 20:13.

“Ekem ẹma ẹnọ mi ye nditọete iren iba en̄wen ika Belarus ikanam utom ke in̄wan̄ inyụn̄ idiọn̄ mme ufọk oro ẹkebiarade. Mma n̄kụt ediwak n̄kpọ oro ekọn̄ akabiatde ke mbọhọ obio Minsk. Mme eto emi ikan̄ akatade ẹkeyọyọhọ usụn̄. Okpo owo ye mme okpo unam ẹkeyọyọhọ ukpe ye akai. Mma n̄kụt moto ekọn̄ ye ikpọ n̄kpọekọn̄ emi ẹkefen̄ede ẹkpọn̄, idem ye ubomofụm oro akanuahade.  Kpukpru emi ẹketịbe sia mme owo mîkenịmke ibet Abasi.

“Ekọn̄ oro ama okụre ke 1945, edi ẹma ẹsụk ẹbiere n̄kpọkọbi isua duop ẹnọ nnyịn ke ntak emi nnyịn mîkamaha nditiene n̄n̄wana ekọn̄. Ke akpa isua ita oro ikodude ke ufọk-n̄kpọkọbi, nnyịn ikesidụkke mbono esop, ikonyụn̄ inyeneke n̄wed esop Abasi ndomokiet. Nte ini akakade, ima ikeme ndiwet leta nnọ ndusụk nditọete iban, mmọ ẹsinyụn̄ ẹwet nnyịn. Edi ẹma ẹmụm mmọ n̄ko ẹnyụn̄ ẹbiere n̄kpọkọbi isua 25 ẹnọ mmọ.

“Ke 1950, ẹma ẹsio nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi, kpa ye oro mîkesịmke isua duop oro ẹkebierede ẹnọ nnyịn. Ke ini n̄kosụk ndude ke ufọk-n̄kpọkọbi, eka mi ye Maria eyeneka mi ẹma ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Ikpọ nditọeka mi iren ikedịghe kan̄a Mme Ntiense Jehovah, edi mmọ ke ẹkekpep Bible. Sia n̄kesisịnde idem n̄kwọrọ ikọ, mme bodisi ukara akani Soviet Union ẹma ẹyom ndifiak nsịn mi ke ufọk-n̄kpọkọbi. Nditọete oro ẹkesede ẹban̄a utom nnyịn ini oro ẹma ẹdọhọ n̄kedịbe ke ubet idakisọn̄ nsimịn̄ n̄wed. N̄kedi isua 24 ini oro.”

“Mme Ntiense ẹma ẹsiwak ndidọhọ, ‘Edieke owo mîyakke nnyịn ikwọrọ ikọ an̄wa-an̄wa, imọn̄ idedịbe ikwọrọ.’ (N̄ke 28:28) Ikesidedịbe imịn̄ ata ediwak n̄wed nnyịn ini oro. Akpa ebiet emi n̄kesidịbede mmịn̄ n̄wed ekedi ubet idakisọn̄ emi okodude ke ufọk Dmitry, udọeka mi. Ndusụk ini, mma nsisịne ke ubet idakisọn̄ oro urua iba. Ke ini utuenikan̄ oro n̄kesikamade nnam utom enịmede, ke ntak emi ofụm mîkodụkke ubet oro, mma nsisụhọde nnana mbet ofụm afiak odụk ubet oro.

“Usen kiet, eyenete oro ikesinamde utom kiet ama obụp mi ete, ‘Nikolai ndi ama ana baptism?’ Kpa ye oro mma n̄kanam n̄kpọ  Jehovah ke isua 11, n̄kanaha baptism. Ntre, enye ama etịn̄ ntak emi n̄kpanade baptism; mma nnyụn̄ nna baptism okoneyo oro ke n̄kpọdiọhọ mmọn̄ kiet. N̄kedi isua 26 ini oro. Ke isua ita ẹma ẹkebe, ẹma ẹmek mi ntiene nsịne ke Kọmiti Idụt oro. Ini oro, ẹma ẹsimek nditọete iren oro owo mîkomụmke kan̄a ẹte ẹnam utom oro nditọete oro ẹkemụmde ẹkesinamde, ndien emi ama anam utom Obio Ubọn̄ aka iso.”

“Ama ọsọn̄ ndidu ke ubet idakisọn̄ mmịn̄ n̄wed akan ndidu ke ufọk-n̄kpọkọbi. N̄kekemeke ndidụk mbono esop ke ofụri isua itiaba mbak mme ndidịbe bodisi oro ẹkekotde KGB ẹdikụt mi. Ami n̄kesikpep idem mi Ikọ Abasi. N̄kesinyụn̄ n̄wakke ndika n̄kese ubon nnyịn. Edi mmọ ikọtọhọke, ẹma ẹkam ẹsisọn̄ọ mi idem ndika iso nnam n̄kpọ Abasi. Idem ama esimem mi sia n̄kesidude uwem ke ndịk. Ima isiben̄e idem ndifehe ini ekededi. Ke uwụtn̄kpọ, mbubreyo usen kiet, bodisi iba ẹma ẹdi ufọk nnyịn. Mma nto window n̄wọrọ mfehe ndụk ikọt. Ke ini n̄kefehede n̄kofonode ke ebiet kiet, mma n̄kop ẹtopde ikan̄. Bodisi kiet ama ọdọk odoro ke enan̄-mbakara ebịne mi onyụn̄ otop ikan̄ tutu n̄kpasịp ikan̄ esie okụre. N̄kpasịp ikan̄ kiet ama ọtọ mi ke afara. Ke mma n̄kefehe n̄kpọ nte itiat ita m̀mê kilomita ition, mma n̄kokụt itie ndịbe ke akai. Ke ini ẹkekpede ikpe mi ke esop, ẹma ẹdọhọ mi ke ẹma ẹtop mi utịm ike-32 usen oro, edi n̄kpasịp ikan̄ ikesịmke mi.

“Sia n̄kodude ke ubet idakisọn̄ ediwak ini, n̄kebiet owo emi iyịp mîdụhe ke idem. Emi ama anam mme owo ẹsọsọp ẹdiọn̄ọ ke eyo isitụkke mi. Ntre, mma nsima ndiwebe eyo ini ekededi oro nnyenede ifet. Mma nsidọn̄ọ ndusụk ini. Ini kiet ntem, n̄kekemeke nditiene ndụk akpan mbono oro ikenyenede, ke ntak emi iyịp ọkọwọrọde mi ke ibuo ye inua.”

“Ẹma ẹmụm mi ke January 26, 1957. Ke ọfiọn̄ itiokiet ẹma ẹkebe, N̄kponn̄kan Esopikpe Ukraine ama ebiere ikpe mi. Ẹkedọhọ ẹtotop mi ẹwot, edi sia ibet idụt oro mîkenyịmeke aba ẹtotop mme abiatibet ẹwot, ẹma ẹkabade ẹdọhọ n̄ka n̄kpọkọbi isua 25. Ofụri isua oro ẹkebierede ẹnọ nnyịn owo itiaita ndidu ke ufọk-n̄kpọkọbi ekedi isua 130. Ẹma ẹnọ nnyịn  ika ufọk-n̄kpọkọbi ke Mordvinia. N̄kpọ nte Mme Ntiense 500 ẹkedu ke ufọk-n̄kpọkọbi oro. Nnyịn ima isisop idem ke n̄kpri otu, idededịbe inịm Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme. Ke ini owoekọn̄ kiet okokotde ndusụk magazine nnyịn oro ukara ẹkebọde, enye ama ọdọhọ ete: ‘Edieke mbufo ẹkade iso ndikot mme n̄wed emi, owo ndomokiet idikemeke ndinam mbufo ẹtre ndinam n̄kpọ Abasi!’ Ima isisịn idem inam utom; ima isikam inam ikan se ẹkedọhọde nnyịn inam. Kpa ye oro, akwa owoekọn̄ oro ekesede aban̄a nnyịn ikosụk inemke esịt. Enye ama ọdọhọ ete: ‘Idịghe mbufo ndisịn idem nnam utom ke nnyịn iyom. Nnyịn iyom mbufo ẹkpụhọde ekikere ẹtiene ẹn̄wana ekọn̄.’”

Ke ẹma ẹkesio Uncle Nikolai ke ufọk-n̄kpọkọbi ke 1967, enye ama etiene an̄wam ẹtọn̄ọ mme esop ke Estonia ye St. Petersburg ke Russia. Ke 1991, ẹma ẹbiat se esop ekebierede ọnọ Mme Ntiense ke 1957, sia ẹma ẹdikụt ke mmọ ikabiatke ibet ndomokiet. Emi ama anam ẹsana ediwak Mme Ntiense oro ukara ẹkesitụhọrede ẹyak. Ke 1996, Uncle Nikolai ama ọwọrọ okodụn̄ ke obio Velikiye Luki, ke Pskov Oblast, emi oyomde usụn̄ itiat 300 m̀mê kilomita 500 ọkpọn̄ St. Petersburg. Enye ama edep ekpri ufọk do, ndien ke 2003, ẹma ẹbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke isọn̄ esie. Mfịn, esop iba ẹsidụk mbono esop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro.

Ami ye ebe mi idu ke n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Russia. Ke March 2011, Uncle Nikolai ama edise nnyịn. Se enye eketịn̄de ama enen̄ede otụk nnyịn. Enye ọkọdọhọ ete: “Se itịbede idahaemi owụt ke utịt enen̄ede ekpere. Ini oro idude uwem mi etie nte ọyọhọ usen itiaba oro nditọ Israel ẹkesan̄ade ẹkanade obio Jericho.” (Josh. 6:15) Enye ama akpa ke ọfiọn̄ ifan̄ ẹbede; enye ekedi isua 85. Kpa ye oro enye okokụtde ediwak ukụt, enye ọkọdọhọ ete: “Esịt enen̄ede enem mi nte n̄kebierede ndinam n̄kpọ Jehovah toto ke uyen! Akananam ntuaha n̄kpọfiọk!”