Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Ukeme Oro Ẹsịnde Man Ẹtre Ubuene

Ukeme Oro Ẹsịnde Man Ẹtre Ubuene

Ukeme Oro Ẹsịnde Man Ẹtre Ubuene

MME imọ owo ẹtre ubuene ke ufọk mmọ, edi ikemeke nditre ke ofụri ererimbot. Ntak-a? Koro mme imọ owo isiyomke owo m̀mê n̄kpọ ekededi abiat inyene ye idaha mmọ. Abasi ama ọnọ Edidem Solomon spirit ndiwet ete: “Sese! mmọn̄eyet mmọ emi ẹfịkde, inyụn̄ idụhe owo eke ọdọn̄de mmọ esịt; ndien mme andifịk mmọ ẹnyene odudu.”—Ecclesiastes 4:1.

Ndi mbon oro ẹnyenede odudu ẹkeme ndikpụhọde ererimbot emi nnyụn̄ ntre ubuene? Solomon ọkọdọhọ ete: “Sese! kpukpru n̄kpọ ẹdi ikpîkpu ye edifehe mbịne ofụm. Owo ikemeke ndinen̄ede se ikwan̄ade.” (Ecclesiastes 1:14, 15) Se mme owo ẹnamde mfịn man ẹtre ubuene owụt ke ikọ emi edi akpanikọ.

Ẹdọhọ ke Ẹmọn̄ Ẹnam Kpukpru Owo Ẹforo

Ke ini urua ye usiakifia ẹkenamde idụt ifan̄ ẹnen̄ede ẹforo ke n̄kpọ nte isua ikie iba emi ẹkebede, ndusụk ikpọ owo ẹma ẹtọn̄ọ ndinen̄ede n̄kere nte ẹkpetrede ubuene. Ndi ẹkeme ndideme mme n̄kpọ oro ẹdude ke isọn̄ nnọ kpukpru owo ukem ukem?

Ndusụk owo ẹdọhọ ke edieke ẹdemede se idude ke isọn̄ ẹnọ kpukpru owo ukem ukem ke ubuene ididụhe aba. Mme imọ owo ikamaha ekikere emi. Edi ata ediwak owo ẹma ẹma sia mme andikada ekikere emi ndi ẹkedọhọ ke edieke owo kiet kiet anamde se enye ekemede ọnọ ukara ke ukara n̄ko ọyọnọ enye se ededi oro enye oyomde. Ediwak owo ẹma ẹkere ke edieke kpukpru idụt ẹnamde emi, ke ererimbot emi ekpedi paradise. Idụt ifan̄ emi ẹforode ẹma ẹnam ndusụk se ẹtịn̄de emi ẹnyụn̄ ẹsiak mme n̄ka emi ẹn̄wọn̄ọde ndise mban̄a nditọisọn̄ “toto ke emana tutu esịm usen n̄kpa.” Mmọ ẹkedọhọ ke se inamde emi idiyakke nditọ mmimọ ẹbuene tutu amama.

Edi kpukpru emi ikosụk inamke mme owo ẹtre ibụk m̀mê ẹdi ukem ukem. Ukara ikekemeke ndinam se mmọ ẹkekerede—oro edi, ndinam kpukpru nditọisọn̄ ẹn̄wana un̄wana ke ufọn kpukpru owo utu ke ndidi akan idem anyan̄a. Ndusụk owo ikamaha ekikere edibabuana n̄kpọ ye mme ubuene, sia mmọ ẹkekere ke emi ekeme ndinam ndusụk owo ẹtie ifu. Emi owụt nte ikọ Bible emi edide akpanikọ: “Baba edinen owo kiet idụhe ke isọn̄ eke anamde eti mînyụn̄ inamke idiọkn̄kpọ. . . . Ata Abasi ama anam ubonowo nte enende, edi mmọ ẹyom ediwak usụn̄ en̄wen.”—Ecclesiastes 7:20, 29.

Ẹma ẹsio n̄kpọ en̄wen ẹdi ke America man ẹtre ubuene, oro edi, ndiyak owo ekededi emi amade ndinam utom ọkpọsọn̄ anam mbubehe idemesie onyụn̄ oforo oto oro. Sia eketiede nte n̄kpọ emi ama anam United States ẹforo, mme idụt en̄wen ẹma ẹtiene ẹnam emi. Edi idịghe kpukpru idụt ẹkekeme ndinam nte mbon America koro idịghe emi emi akanam Edem Edere America ẹforo. Akpan n̄kpọ en̄wen emi akanamde mmọ ẹforo ekedi akpakịp oto-obot inyene ye ukeme ndika mme idụt en̄wen n̄kanam mbubehe. N̄kpọ en̄wen emi mîyakke ẹkeme nditre ubuene ke ererimbot emi edi nte ke mbubehe ererimbot emi edide akan-idem-anyan̄a mi edi aman imọ aman ubuene. Ndi ẹkeme ndinam mme idụt emi ẹforode ẹn̄wam mme idụt oro ẹbuenede?

Ndi Ekikere Marshall Ekeme Nditre Ubuene?

Ke ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama okokụre, Europe ama ọduọ, ndien akan̄ ama ọnọmọ ata ediwak owo do. Ama enen̄ede afịna United States ndikụt nte ata ediwak idụt ẹmade ekikere Europe—oro edi, nditọisọn̄ ndibabuana se mmọ ẹnyenede. Ntre ke ofụri isua inan̄, ukara United States ẹma ẹnọ mme idụt oro ẹkenyịmede nditiene mmọ nnam akan-idem-anyan̄a mbubehe ediwak okụk ndida mfiak ntọn̄ọ mme mbubehe ye utom in̄wan̄. Un̄wam oro America ẹkenọde mbon Europe mi ama enen̄ede enyene ufọn. Ke uwụtn̄kpọ, akan̄ ikokponke aba ke Edem Usoputịn Europe sia ata ediwak idụt do ẹma ẹtọn̄ọ ndinam mbubehe nte mbon United States. Ndi emi ama anam ẹkeme nditre ubuene ke ofụri ererimbot?

Sia Ekikere Marshall emi ama ọkọfọn, ukara United States ẹma ẹnọ mme idụt emi ẹbuenede ke ofụri ererimbot un̄wam ndida nnam utom in̄wan̄, nsiak ufọkibọk ye ufọkn̄wed nnyụn̄ nnam mme owo ẹkeme ndika nsio nsio ebiet. Edi United States ẹma ẹnyịme ke ofụri se ikanamde emi ekedi ke ufọn idem mmimọ. Mme idụt en̄wen ẹma ẹtiene United States ẹnọ mme idụt oro ẹbuenede un̄wam man mmimọ n̄ko itiene iwọrọ etop. Nso iketịbe ke isua 60 ama ekebe? Kpa ye oro okụk emi mme idụt emi ẹkebiatde ẹnọ mme idụt en̄wen un̄wam ekenen̄erede awak akan eke United States, mme owo ẹkesụk ẹbebuene. Imọfiọk ke ndusụk idụt emi ẹkebuenede akpa—akpan akpan ke Edem Usiahautịn Asia—ẹnen̄ede ẹforo idahaemi. Edi kpa ye oro un̄wam emi mîyakke ediwak nditọwọn̄ ẹkpa nsek nte ẹkesikpan̄ade onyụn̄ anamde ediwak mmọ ẹkeme ndika n̄wed, ata ediwak idụt ẹsụk ẹnenen̄ede ẹbuene.

Ntak Ubuene Mîtreke kpa ye Un̄wam Emi Mme Idụt Uforo Ẹnọde

Emem utom ndin̄wam idụt emi ama okofoforo, edi emi ekọn̄ abiatde, afiak oforo, akan ndin̄wam idụt emi ẹbuenede oforo. Ke uwụtn̄kpọ, mbon Europe ẹma ẹnyenyene ikpọ usiakifia, ikpọ mbubehe, nti ndutịm ukaisan̄. Ntre n̄kukụre se ẹkeyomde ekedi ndifiak ntọn̄ọ mme mbubehe emi. Edi amaedi mme idụt oro ẹbuenede, kpa ye emi mme idụt uforo ẹsiakde usụn̄, ufọkn̄wed, ye ufọkibọk ẹnọ mmọ, mme owo ẹsisụk ẹbebuene sia mmọ mînyeneke eti mbubehe, ndusụk ikam inyeneke-nyene oto-obot inyene, owo itịn̄ke-tịn̄ iban̄a eti ndutịm ukaisan̄.

Awak se isinamde mme owo ẹbuene ndien owo isinyụn̄ ikemeke ndisọp ntre mme n̄kpọ emi. Ke uwụtn̄kpọ, udọn̄ọ esinam owo ebuene, ubuene esinyụn̄ anam owo ọdọn̄ọ. Ndusụk nditọ emi owo mînọhọ eti udia isikopke nsọn̄idem isinyụn̄ inen̄ekede idiọn̄ọ n̄kpọ, ndien ke mmọ ẹma ẹkekponi ẹnyụn̄ ẹnyene nditọ mmọ, mmọ isikemeke ndise nditọ emi enyịn. N̄ko-n̄ko, ke ini mme idụt uforo ẹdọhọde ke in̄wam mme idụt oro ẹbuenede ke ndinọ mmọ udia barasuene, emi esibiat n̄kpọ ọnọ mme ọtọin̄wan̄ ye mme anyamurua ke mme idụt emi, onyụn̄ anam ubuene etetịm okpon. Ndinọ mme idụt oro ẹbuenede okụk idiọkke, edi emi ekeme nditọn̄ọ mfịna en̄wen. Mme owo ẹsisọp ẹyịp okụk emi ẹnọde-nọ, ndien mmọ ẹma ẹtọtọn̄ọ inọ emi, ẹbiara, mme owo ẹma ẹbabiara ntem, ẹnanam mme owo ẹka iso ẹbuene. Kpa ye emi mîdiọkke ndin̄wam mme idụt en̄wen, se idude edi nte ke un̄wam emi isisioho akpan mfịna emi anamde mme owo ẹbuene.

Se Isinamde Owo Ebuene

Idụt, ukara, ye mme owo ndinam n̄kpọ nyom ufọn idemmọ kpọt ẹsinam mme owo ẹnen̄ede ẹbuene. Ke uwụtn̄kpọ, mbon ukara ke mme idụt uforo isinen̄ekede inam n̄kpọ nditre ubuene ke ererimbot sia mmọ ẹsiyom ndibem iso nse mban̄a mbon oro ẹkemekde mmimọ. Ntre, mmọ isiyakke mme ọtọin̄wan̄ ke mme idụt oro ẹbuenede ẹnyam n̄kpọ-in̄wan̄ mmọ ẹnọ mme idụt uforo mbak ẹdibiat n̄kpọ ẹnọ mme ọtọin̄wan̄ do. Ke adianade do, mbon ukara ke mme idụt uforo ẹsinen̄ede ẹn̄wam mme ọtọin̄wan̄ mmọ man ẹkeme ndinyam n̄kpọ n̄kan mme ọtọin̄wan̄ ke mme idụt oro ẹbuenede.

Se idude edi ke mme owo ye ukara ẹyom ufọn idemmọ, ndien se isinamde owo ebuene edi oro. Solomon emi eketienede ewet Bible ọkọdọhọ ete: “Owo [akara] owo tutu ọnọ enye unan.”—Ecclesiastes 8:9.

Mmọdo, ndi idotenyịn odu ke ẹyetre ubuene ke ererimbot emi tutu amama? Ndi odu ukara ndomokiet emi ekemede ndinam owo okpụhọde?

[Ekebe ke page 6]

Ibet Oro Akpakanamde Ubuene Okûdu

Jehovah Abasi ama ọnọ Israel eset Ibet emi edide ekpedi mmọ ẹma ẹnịm, eyen Israel ndomokiet ikpekebueneke. Ibet oro ọkọdọhọ ẹdeme isọn̄ ẹnọ kpukpru ubon ke Israel ke ẹsiode mbon esien Levi emi ẹkedide mme oku ẹfep. Sia owo mîkesinyamke isọn̄ taktak, kpukpru ufọk ẹkesụk ẹnyenyene isọn̄ mmọ. Ẹkenyene ndifiak nyak isọn̄ emi ẹkedepde nnọ mme andinyene ke isua Jubilee. (Leviticus 25:10, 23) Edieke owo akanyamde isọn̄ esie ke ntak udọn̄ọ, nnama, m̀mê ke ntak ifu, andidep ekenyene ndifiak nyak isọn̄ oro nnọ enye ke isua Jubilee, ibọhọ okụk ndomokiet. Ẹkenam ndutịm emi mbak ufọk ndomokiet edibuene ke nsinsi.

Ndutịm en̄wen emi okowụtde mbọm Abasi ekedi Ibet emi akayakde owo nnanenyịn anyam idemesie, akabade edi ofụn owo. Enye ekenyene ndibem iso mbọ okụk emi ẹdepde enye nda nsio kpukpru isọn esie mbemiso ọnyọn̄de ebịne eteufọk esie. Edieke enye mîkekemeke ndifak idem esie nsio ke ufụn, eteufọk esie ekenyene ndiyak enye ọnyọn̄ ke ifụre ke isua edidahado nnọ, onyụn̄ ọnọ enye mme ufene ye mfri emi enye edidade ọtọn̄ọ utom in̄wan̄. N̄ko-n̄ko, edieke ubuene ọkọbuọtde owo okụk, Ibet ikenyịmeke owo emi ọnọde enye ebuọt ọbọ udori. Ibet ama owụk nditọ Israel n̄ko ete ẹkûkpen̄e n̄kpọ ke adan̄a in̄wan̄ mmọ man mme ubuene ẹkpeda oro ẹn̄wam idem. Ntem, eyen Israel ndomokiet ikenyeneke ntak ndiben̄e eben̄e.—Deuteronomy 15:1-14; Leviticus 23:22.

Edi ndusụk nditọ Israel ẹkesụk ẹbebuene. Ntak-a? Sia mmọ ikenịmke Ibet Jehovah. Ntre, kpa nte esidide ke ediwak idụt, ndusụk nditọ Israel ẹma ẹnen̄ede ẹnyene n̄kpọ, ẹnyene isọn̄ ke ediwak itie, ke ini mmọ eken mîkenyeneke ndomokiet. Imokụt do ke se ikanamde ubuene osụk odu ke Israel edi ke ndusụk mmọ ikenịmke Ibet Abasi, edi ẹkeyom ufọn idemmọ kpọt.—Matthew 22:37-40.