Kpebe Mbuọtidem Mmọ

Enye Ama Ada Abasi Esie Ọdọn̄ Idem Esịct

ENYỌN̄ enen̄ede ekịm ndien Elijah ke efehe itọk ke edịm. Ebiet emi enye akade oyom usụn̄ etieti. Ayada enye ini mbemiso enye esịmde Jezreel, akpan akpan emi enye ama ọkọsọn̄ mi. Edi kpa ye emi, enye ke efehe ikpaha mba, koro “ubọk Jehovah odu” ye enye. Jehovah anam enye okop utọ odudu emi enye mîkopke akpa tutu enye ebem chariot Edidem Ahab iso ekesịm Jezreel.—1 Ndidem 18:46.

Enye enen̄ede aka anyan ọkpọn̄ Edidem Ahab, ndien ebiet emi enye akade osụk oyoyom usụn̄. Kere nte edide enye ke efehe ke edịm oro, ke ọkwọhọde iso, ke onyụn̄ ekere ata akpan n̄kpọ emi eketịbede usen oro, emi akanam enye mîkwe. Idịghe se ẹkpebụpde-bụp, usen emi ekedi usen edikan ọnọ Jehovah Abasi Elijah ye utuakibuot akpanikọ. Enyọn̄ enen̄ede ekịm, ndien Elijah enen̄ede aka anyan tutu idaha aba ikụt Obot Carmel emi enye okodorode ada odudu Abasi esuene Baal. Ke obot emi ke ẹkeyarade ediwak prọfet Baal nte ata ndiọi nsunsu prọfet ẹnyụn̄ ẹwot mmọ. Ekem Elijah ọbọn̄ akam ọnọ Jehovah ete anam edịm emi ama eketre ke isua ita ye ubak edep ndien. Edịm onyụn̄ edep. *—1 Ndidem 18:18-45.

Ekeme ndidi nte Elijah osụk efehede kilomita 30 aka Jezreel, enye ekere ke sia ẹma ẹkewot mme prọfet Baal, ke n̄kpọ ọmọn̄ okpụhọde ye nte ke Ahab oyokpụhọde, akpan akpan ke enye ama okokụt se iketịbede. Ke enye idituakke aba ibuot inọ Baal, idinyụn̄ iyakke Jezebel an̄wan esie aka iso atuak ibuot ọnọ Baal onyụn̄ ọkọbọ mme asan̄autom Jehovah.

Nnyịn imesitọn̄ọ ndinen̄ede nnyene idotenyịn ini ekededi oro etiede nte n̄kpọ ọtọn̄ọ nditie nte ikoyomde. Imekeme nditọn̄ọ ndikere nte ke n̄kpọ ọmọn̄ ọfọn ye nnyịn, ye nte ke se ikenen̄erede ifịna nnyịn ebe efep. Ntre, idem ikpaha nnyịn edieke edide se Elijah ekekerede edi oro, koro enye “ekedi owo emi n̄kpọ esitụkde nte nnyịn.” (James 5:17) Edi ke nditịn̄ akpanikọ, mfịna Elijah akakam ọtọtọn̄ọ. Ata idiọk ndịk ọmọn̄ anam Elijah ke mîbịghike; esịt ọmọn̄ onyụn̄ enen̄ede etịmede enye tutu enye ọdọhọ n̄kpa edida imọ. Nso iyom nditịbe? Didie ke Jehovah edin̄wam prọfet esie afiak enyene mbuọtidem ye uko? Ẹyak ise ise.

Se Elijah Mîkodorike Enyịn Etịbe

Ndi Ahab ama owụt ke imakabade esịt itọn̄ọ ndinam n̄kpọ Abasi ke enye ama ekesịm ufọk ubọn̄ esie ke Jezreel? Akpa Ndidem 19:1 ọdọhọ ete: “Ahab emen kpukpru se Elijah akanamde ye nte enye okowotde kpukpru mme prọfet ke akan̄kan̄ etịn̄ ọnọ Jezebel.” Ndi omokụt ke Ahab itịn̄ke n̄kpọ ndomokiet iban̄a Jehovah Abasi Elijah? Ahab ekese utịben̄kpọ oro ke enyịn owo, nte n̄kpọ emi “Elijah akanamde.” Enen̄ede ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke se iketịbede emi ikekpepke Ahab ndibak Jehovah Abasi. Ndien nso ke Jezebel ibak an̄wan esie akanam?

Esịt ama ofụt Jezebel tutu enye ọdọn̄ ẹkedọhọ Elijah ẹte: “Mme abasi ẹkpekam ẹnam  ntem, ẹnyụn̄ ẹdọdiọn̄ ẹnam, edieke n̄kpọn̄ adan̄aemi ami mmendinamke ukpọn̄ fo etie nte ukpọn̄ mmọ kiet kiet!” (1 Ndidem 19:2) Ndiọkn̄kan etop ndịghe ke enye ọkọdọn̄ oro ọnọ Elijah. Ikọ Jezebel ọkọwọrọ yak imọ ikpa edieke imọ mîwotke Elijah edem usen oro ke usiene mme prọfet Baal oro enye okowotde. Kere nte Elijah edemerede ke ekpri ufọk esie ke Jezreel, ye utọ ọkpọsọn̄ edịm oro, edikop utọ enyene-ndịk etop oro. Eketie enye didie ke idem?

Ndịk ye Mmemidem Ẹmen Enye Ẹmen

Edieke Elijah ekekerede ke en̄wan imọ ye Baal okụre, ọwọrọ enye itọn̄ọke-tọn̄ọ kan̄a. Se iketịbede ikokpụhọkede Jezebel. Idiọk ọbọn̄-an̄wan emi owowot ediwak prọfet Abasi, ndien eketie Elijah nte ke imọ ke ẹyom ndiwot isan̄ emi. Bible ọdọhọ ete: “Ndien idem enyek enye.” Ndi Elijah ama etie akpa ekikere ke Jezebel ọmọn̄ ediwot imọ? Edieke edide ntre, anaedi se ikanamde idem ọtọn̄ọ ndinyek enye edi oro. Se idiọn̄ọde edi nte ke enye ama “adaha efehe man anyan̄a ukpọn̄ esiemmọ.”—1 Ndidem 18:4; 19:3.

Idịghe Elijah ekedi n̄kukụre owo Abasi emi ndịk akanamde. Ndịk ama anam apostle Peter n̄ko. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Jesus akanamde enye etiene imọ asan̄a ke enyọn̄ mmọn̄, apostle emi ama ọtọn̄ọ ndise “oyobio, ndịk anam enye, ndien enye ọtọn̄ọ ndiden̄.” (Matthew 14:30) Se iketịbede inọ Peter ye Elijah ekpep nnyịn akpan n̄kpọ. Edieke nnyịn mîyomke idem enyek nnyịn, inaha itie ikere mme n̄kpọ emi ẹkemede ndinam idem enyek nnyịn. Akpana ikam itie ikere Enye emi ọnọde nnyịn idotenyịn ye odudu.

“Ekem Ndien!”

Ndịk ama anam Elijah efehe kilomita 150 aka Beer-sheba ko ke mbọhọ edere edere adan̄a Judah. Do ke enye ọkọkpọn̄ asan̄autom esie efehe ikpọn̄ aka wilderness. Bible ọdọhọ ke enye akada ofụri “usen kiet” anam emi. Ndien etie nte enye akababak ọtọn̄ọ itọk emi, ikamake udia m̀mê n̄kpọ ndomokiet. Ọkpọsọn̄ mfụhọ ye ndịk ikayakke enye ese edem, edi ekedi efehe ọduọ adaha ada ke idiọk usụn̄ wilderness oro ye nainai eyo. Idem emem enye nte eyo ọtọn̄ọde ndisọn̄. Ntre, enye osụhọde etie ke idak eto ndiyan̄—kpa n̄kukụre n̄kpọ emi ẹkemede ndidak ibuot ke wilderness oro.—1 Ndidem 19:4.

Elijah ọbọn̄ akam nnanenyịn ọnọ Abasi ete n̄kpa edida imọ. Enye ọdọhọ ete: “Bọ mi ukpọn̄ mi, koro ami mmemfọnke n̄kan mme  ete ete mi.” Enye ama ọfiọk ke mme ete ete imọ ẹma ẹkpan̄a ẹkabade ntan ke udi, ikemeke ndinam n̄kpọ ndomokiet nnọ owo ekededi. (Ecclesiastes 9:10) Eketie enye nte imọ inyụn̄ itie nte mmọ. Ntak edi oro enye okofioride ete: “Ekem ndien!” Oro edi, ufọn uwem imọ?

Ndi akpa fi idem ndikop ke owo Abasi ekeme ndifụhọ ntem? Mbọk kûyak idem akpa fi. Bible ọdọhọ ke ediwak mme asan̄autom Abasi, iren ye iban—utọ nte Rebekah, Jacob, Moses, ye Job—ẹma ẹsifụhọ tutu ẹkere ke n̄kpa akam ọfọn akan uwem mmimọ.—Genesis 25:22; 37:35; Numbers 11:13-15; Job 14:13.

Sia idude uwem ke “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ,” ikpakpaha nnyịn idem nte ediwak mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi ẹsifụhọ ndusụk ini. (2 Timothy 3:1) Edieke okopde mfụhọ, nam se Elijah akanamde: Tịn̄ nte etiede fi ke idem nọ Abasi. N̄kọ ọmọfiọk ke Jehovah edi “Abasi kpukpru ndọn̄esịt.” (2 Corinth 1:3) Ndi enye ama ọdọn̄ Elijah esịt?

Jehovah Ama Ese Aban̄a Prọfet Esie

Afo ekere ke eketie Jehovah didie ke idem ke ini enye eketiede ke heaven okụt nte prọfet esie anade ke idak eto ke wilderness oyom n̄kpa? Ufọn idụhe ndikekere. Idap ama ọbọhọ Elijah, ndien Jehovah ama ọdọn̄ angel ebịne enye. Angel emi ama otụk enye sụn̄sụn̄, edemede enye onyụn̄ ọdọhọ enye ete: “Daha da, dia udia.” Enye ama onyụn̄ anam ntre. Angel oro ọkọnọ enye ata edinem ufiop ufiop uyo ye mmọn̄. Ndi emekere ke Elijah ama akam eteti ọkọm angel oro? N̄kukụre se Bible ọdọhọde edi nte ke enye ama akata uyo onyụn̄ ọn̄wọn̄ mmọn̄ ama, ke ọbọn̄ mbon ama afiak odụk idap. Ndi nnanenyịn esie ama ọbọ enye uyo? M̀mê ntre-e, se idiọn̄ọde edi nte ke angel oro ama afiak edemede enye, ndien etie nte eyo ama esiere ndien. Ekem angel emi ama afiak ọdọhọ Elijah ete: “Daha da, dia udia,” onyụn̄ adian ikọ oro otụkde owo ke idem mi ete, “koro usụn̄ isan̄ emi oyomde akan fi.”—1 Ndidem 19:5-7.

Abasi ama anam angel esie ọdiọn̄ọ ebiet emi Elijah akade. Enye ama ọfiọk n̄ko ke Elijah idikemeke ndika utọ anyan ebiet oro ke odudu idemesie. Edi ata n̄kpọ ndọn̄esịt ndinyene Abasi emi ọfiọkde ukeme nnyịn ye se iduakde akam akan nte nnyịn ke idem nnyịn ifiọkde. (Psalm 103:13, 14) Ndi udia oro ama enyene ufọn ọnọ Elijah?

Akpa Ndidem 19:8 ọbọrọ ete: “Enye adaha ada, adia udia onyụn̄ ọn̄wọn̄ mmọn̄, enye onyụn̄ ada odudu udia oro asan̄a uwemeyo aba ye okoneyo aba, tutu ekesịm Horeb, kpa obot ata Abasi.” Elijah ama etre udia okoneyo 40 ye uwemeyo 40, ukem nte Moses emi okodude uwem n̄kpọ nte isua 600 mbemiso eyo esie ye Jesus emi okodude uwem n̄kpọ nte isua 1,000 ke enye ama akakpa. (Exodus 34:28; Luke 4:1, 2) Udia oro iketreke kpukpru mfịna Elijah, edi ama ọsọn̄ọ enye idem ke ata utịbe utịbe usụn̄. Kere nte akanieren emi asan̄ade kpukpru usen ke n̄kpọ nte ọfiọn̄ kiet ye ubak ke wilderness emi mînyeneke ukpọk afan̄usụn̄!

Jehovah ke ese aban̄a ikọt esie mfịn, idịghe ke ndinọ mmọ udia ke utịbe utịbe usụn̄, edi ke usụn̄ emi akam akande oro. Enye ọnọ ikọt esie udia eke spirit. (Matthew 4:4) Ndida  Bible ye mme n̄wed oro ẹn̄wamde owo ekpep Bible n̄kpep n̄kpọ mban̄a Abasi esisọn̄ọ nnyịn idem ke n̄kan̄ eke spirit. Idịghe nte ndikpep Bible ye mme n̄wed emi ẹyemen kpukpru mfịna nnyịn ẹfep, edi mmọ ẹkeme ndinam nnyịn ikeme ndiyọ mme mfịna emi nnyịn mîkpekemeke ndiyọ. Mmọ ẹkeme n̄ko ndinam inyene “nsinsi uwem.”—John 17:3.

Elijah ama asan̄a n̄kpọ nte kilomita 320 mbemiso esịmde Obot Horeb emi Jehovah Abasi okowụtde Moses idem ke “edemeikan̄ ke eto n̄kukịm,” kpa ebiet emi enye ọkọnọde nditọ Israel Ibet ediomi. Elijah ama odụk abaitiat do osụhọde anana.

Jehovah Ọdọn̄ Prọfet Esie Esịt Onyụn̄ Ọsọn̄ọ Enye Idem

Jehovah ama enyene nneme ye enye do, ndien etie nte Jehovah akada angel esie anam emi. Enye ama obụp Elijah ata ekpri mbụme ete: “Elijah, afo anam nso mi?” Etie nte ẹkebụp mbụme emi ata sụn̄sụn̄, sia Elijah akada emi nte ifet nditịn̄ se isịnede imọ ke esịt, ndien enye ama onyụn̄ etịn̄ esịt esie. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmenen̄ede mfịbe ufụp etieti nnọ Jehovah Abasi mme udịm; koro nditọ Israel ẹmekpọn̄ ediomi fo, mmọ ẹmewụri mme itieuwa fo, ẹmenyụn̄ ẹwot mme prọfet fo ke akan̄kan̄, ndien ami ikpọn̄ nsụhọ; ndien mmọ ke ẹyom ndida ukpọn̄ mi.” (1 Ndidem 19:9, 10) Se Elijah etịn̄de emi owụt n̄kpọ ita emi akanamde esịt ọduọ enye.

Akpa n̄kpọ edi ke Elijah ekekere ke ibọ ufen ikpîkpu. Elijah ama okụt ke n̄kpọ akam etetịm ọdiọk kpa ye emi ikenen̄erede isịn idem inam n̄kpọ Jehovah, imenerede edisana enyịn̄ ye utuakibuot Esie ke enyọn̄. Nditọ Israel ẹkesụk ẹnanana mbuọtidem ẹnyụn̄ ẹsọn̄ ibuot, ẹkpono ndem ẹkan n̄kpọ en̄wen. Ọyọhọ iba, Elijah ekekere ke imọ ‘ikpọn̄ isụhọ’ ke ofụri Israel nte andituak ibuot nnọ Jehovah. N̄kpọ efen edi nte ke ndịk akanam Elijah. Ẹma ẹwot ata ediwak prọfet, ndien enye ekekere ke imọ ke ẹyom ndiwot isan̄ enye emi. Ekeme ndidi ikememke utom inọ enye ndisio kpukpru emi ntịn̄, edi enye ikayakke ntan̄idem ye bụt akpan enye. Elijah enịm ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ mme asan̄autom Abasi ndisitịn̄ ofụri se isịnede mmọ ke esịt nnọ Abasi ke ini ẹbọn̄de akam.—Psalm 62:8.

Nso ke Jehovah akanam aban̄a mfịna Elijah? Angel ama ọdọhọ Elijah ọwọrọ edida ke inua abaitiat. Enye ama ọwọrọ edida, idiọn̄ọke se iyomde nditịbe. Ata ọkpọsọn̄ ofụm ama ofụme. Anaedi ofụm emi akasan̄a ye ata ọkpọsọn̄ uyom sia mme obot ẹma ẹsiaha, ikpọ itiat ẹnyụn̄ ẹbomo. Ndi emekeme ndikụt nte Elijah edide, fiọk okpofụk iso, fiọk okpomụm ndodobi akani ọfọn̄ emi enye ekesịnede ofụk  idem, ke ini ofụm oro okosụk ofụmede. Ndien enye ke an̄wana n̄ko ndimụm n̄kpọ man ididuọ ke ntak unyekisọn̄. Oro ikakam ikụreke ima ke ini akwa ikan̄ ekedide edibe anam enye efehe odụk esịt abaitiat ekedịbe mbak ufiop ikan̄.—1 Ndidem 19:11, 12.

Mme n̄kpọ-obot emi ẹkenen̄ede ẹwụt odudu Jehovah, edi Bible ọdọhọ ke Jehovah ikesịneke ke mme n̄kpọ emi. Elijah ama ọfiọk ke Jehovah itiehe nte Baal emi ẹkedade nte abasi edịm, emi ẹsisan̄ade ke obubịt enyọn̄. Jehovah okobot kpukpru mme enyene-odudu n̄kpọ-obot ke ererimbot, edi enye enyene odudu akan kpukpru se enye okobotde. Heaven emi edide okon̄ etieti ikam ikemke enye! (1 Ndidem 8:27) Didie ke mme n̄kpọ oro Elijah okokụtde do ẹketụk enye? N̄kọ emeti se ikanamde enye ndịk? Elijah ndikokụt adan̄a odudu emi Jehovah Abasi esie enyenede ama anam enye okụt ke ufọn idụhe ndifehe utọ owo nte Ahab ye Jezebel.—Psalm 118:6.

Kpukpru ebiet ama odobo ke ikan̄ oro ama ekebe, ndien Elijah ama okop “sụn̄sụn̄ ekpri uyo.” Uyo oro ọkọdọhọ Elijah afiak etịn̄ mfịna esie, ndien enye ama afiak etịn̄. * Ekeme ndidi emi ama anam esịt afiak ọsọn̄ enye. Ndien ekeme ndidi se “sụn̄sụn̄ ekpri uyo” emi eketịn̄de ama ọdọn̄ enye esịt n̄ko. Jehovah ama anam Elijah ọfiọk ke enye enyene ufọn. Didie? Abasi ama anam enye ọfiọk kpukpru se imọ iyomde ndinam ye Baal ke Israel ye kpukpru mme andituak ibuot nnọ enye. Imenen̄ede ikụt ke Elijah ikọbọhọ ufen ikpîkpu, koro uduak Abasi emi n̄kpọ ndomokiet mîkemeke ndikpan ke akaka iso. Ke adianade do, utom oro Jehovah ọkọdọn̄de Elijah ikokụreke, ntre Jehovah ama ọdọhọ enye afiak ọkọtọn̄ọ utom esie, onyụn̄ etịn̄ nnennen nnennen se enye edinamde isan̄ enye emi.—1 Ndidem 19:12-17.

Nso kaban̄a se Elijah ọkọdọhọde ke imọ ikpọn̄ isụhọ? Jehovah ama anam n̄kpọ iba aban̄a oro. Akpa, enye ama ọdọhọ Elijah eyet Elisha aran, emi edidade itie esie nte prọfet. Akparawa emi edisisan̄a onyụn̄ an̄wam enye ke ediwak isua. Ata eti un̄wam ekedi emi. Ọyọhọ iba, Jehovah ama ọnọ enye ata etop inemesịt ete: “Mmayak owo tọsịn itiaba ẹsụhọ ke Israel, kpa kpukpru ẹdọn̄ emi mîtọn̄ọke inọ Baal, ye kpukpru owo eke mîtịmke enye inua.” (1 Ndidem 19:18) Ntre, ọwọrọ ke idịghe Elijah ikpọn̄ okosụhọ. Anaedi esịt ama enem enye ndikop ke ediwak owo ke ẹnanam n̄kpọ Jehovah, ikponoke Baal. Ama enen̄ede oyom Elijah anam akpanikọ ọnọ Abasi man mmọ ẹkpebe nsọn̄ọnda esie ke utọ ini oro ediwak owo ẹkesọn̄de ibuot ye Abasi do. Anaedi ama enen̄ede enem Elijah ndikop se angel Abasi eketịn̄de emi ke “sụn̄sụn̄ ekpri uyo.”

Ekeme ndidi mme n̄kpọ-obot Abasi esidori nnyịn uten̄e ukem nte okodoride Elijah, ndien ntre ke akpana edi. Mme n̄kpọ-obot ẹnen̄ede ẹwụt odudu Andibot. (Rome 1:20) Jehovah osụk amama ndida odudu esie emi mînyeneke adan̄a n̄n̄wam mme anam-akpanikọ asan̄autom esie. (2 Chronicle 16:9) Edi ata akpan usụn̄ emi Abasi esidade eneme nneme ye nnyịn edi Ikọ esie, kpa Bible. (Isaiah 30:21) Bible etie nte “sụn̄sụn̄ ekpri uyo” emi Jehovah adade owụt nnyịn usụn̄ mfịn, enen̄ede nnyịn, esịn udọn̄ ọnọ nnyịn, onyụn̄ owụt ke imama nnyịn.

Ndi Elijah ama ama ndọn̄esịt emi Jehovah ọkọnọde enye ke Obot Horeb? Ih, ama ama. Ikebịghike enye ama afiak ọtọn̄ọ utom esie, onyụn̄ afiak ọtọn̄ọ en̄wan ye Baal uko uko. Edieke iyakde ikọ ‘ndọn̄esịt N̄wed Abasi’ odụk nnyịn esịt, nnyịn n̄ko iyenyene mbuọtidem nte Elijah.—Rome 15:4.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 19]

Jehovah ama enen̄ede ọdiọn̄ Elijah ke ini mfọnọn̄kpọ ye ke ini ndiọhọn̄kpọ

[Ndise ke page 20]

Elijah ama etịn̄ ofụri se ikesịnede enye ke esịt ọnọ Jehovah

[Ndise ke page 21]

Jehovah ama ada akwa odudu esie ọdọn̄ Elijah esịt onyụn̄ ọsọn̄ọ enye idem