Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

INDONESIA

Ẹkop Ukwọrọikọ ke West Java

Ẹkop Ukwọrọikọ ke West Java

Theodorus Ratu

Ke 1933, Frank Rice ama ọdọhọ eyen North Sulawesi emi ekekerede Theodorus (Theo) Ratu, ete edin̄wam imọ ese aban̄a itie emi ikesibonde n̄wed nnyịn ke Jakarta. Theo ọkọdọhọ ete: “Sia n̄kamade ukwọrọikọ etieti mma ntọn̄ọ ndisan̄a ye Brọda Rice n̄kwọrọ ikọ. Ekem mma ntiene Bill Hunter n̄kwọrọ ikọ ke ofụri Java nnyụn̄ ntiene nsan̄a ke nsụn̄ikan̄ Lightbearer n̄kọkwọrọ ikọ ke Sumatra.” Theo ekedi akpa eyen Indonesia emi ekedide Ntiense Jehovah. Enye ama anam utom usiakusụn̄ ke ata ediwak isua ke Java, North Sulawesi, ye Sumatra.

Ke 1934, Bill Hunter ama ọnọ Felix Tan n̄wed emi, Where Are the Dead? Felix akaka n̄wed ke Jakarta ini oro. Ke Felix ama ọkọnyọn̄ ebịne ubon mmọ ke Bandung, ke West Java, enye ama owụt ekpri eyeneka esie emi ekerede Dodo n̄wed oro. Ama akpa mmọ idem ndikut ke Adam emi Abasi ekebemde iso obot ekedi ukpọn̄, ke ikenyeneke-nyene ukpọn̄. (Gen. 2:7) Ama ọdọn̄ mmọ ndidiọn̄ọ se Bible etịn̄de, ntre mmọ ẹma ẹka nsio nsio itie unyam n̄kani n̄wed ke Bandung ẹkeyom mme n̄wed emi Watch Tower ẹsiode. Mmọ ẹma ẹtịn̄ se mmọ ẹkekpepde ẹnọ ubon mmọ. Ke mmọ ẹma ẹkekot kpukpru n̄wed emi mmọ ẹkekụtde, mmọ ẹma ẹwet leta ẹnọ ẹsọk itie emi ẹsibonde mme n̄wed nnyịn ke Jakarta. Idem ama akpa mmọ ke ini Frank Rice edide edise mmọ onyụn̄ emende mbufa n̄wed ọsọk mmọ, edi esịt ama enem mmọ.

Ubon Mme Tan

Clem ye Jean Deschamp emi ẹkedọde ndọ obufa ẹma ẹdidu ke Bandung ke usen 15 ke Brọda Rice ama akafiak ọnyọn̄ Jakarta. Felix ọkọdọhọ ete: “Brọda Deschamp ama obụp kpukpru nnyịn m̀mê ikpama ndina baptism. Owo inan̄ ke ubon nnyịn ẹma ẹna baptism—ami, Dodo, Josephine (Pin Nio) eyeneka mi an̄wan, ye eka mi (Kang Nio).” * Ke mmọ ẹma ẹkena baptism, mmọ ẹma ẹtiene Clem ye Jean ẹkwọrọ ikọ ke usen usụkkiet. Clem ama owụt mmọ nte ẹsidade kad ikọ ntiense emi ẹkewetde ekpri etop Bible ke usem ita, ẹkwọrọ ikọ. Ikebịghike, ekpri otu oro ke Bandung ama akabade esop. Enye ekedi ọyọhọ esop iba ke Indonesia.

Itam Pope

Ke ini ukwọrọikọ okomụmde isọn̄ ke obio oro, ikpọ owo ufọkabasi ẹma ẹtọn̄ọ mfịna. Mmọ ye nditọufọk mmọ ẹma ẹwet nsio nsio n̄kpọ ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe ẹbiat utom Mme Ntiense Jehovah ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mmọ ẹkpep nsu. Se ẹkewetde emi ama anam ikpọ owo ke Itieutom Emi Esede Aban̄a Ido Ukpono ẹkot Frank Rice ẹfak mbụme. Se enye ọkọbọrọde mmọ ama anam mmọ ẹyak ẹka iso ẹkwọrọ ikọ. *

Mbemiso 1935, ndusụk ikpọ owo ukara ikenyeneke mfịna ye ukwọrọikọ nnyịn, ndusụk mmọ ikakam idọn̄ke-dọn̄ enyịn do. Edi ke ini mbon Nazi ke Germany ẹketọn̄ọde ukara ke Europe, ndusụk ikpọ owo emi, akpan akpan mbon Catholic ẹma ẹtọn̄ọ ntịme ye Mme Ntiense Jehovah. Clem Deschamp ọkọdọhọ ete: “Owo Catholic emi akanamde utom ke itieutom emi ẹsimụmde n̄kpọmbet ama omụm n̄wed nnyịn enịm ete ke iwet idiọk n̄kpọ iban̄a ukara Nazi. Ke ini n̄kakade itieutom oro nditịn̄ nnọ ikpọ owo, ete oro ama aka isan̄. Owo en̄wen emi akanamde utom ke itie esie, emi mîkonyụn̄ idịghe owo Catholic, ama osion̄o mme n̄wed oro edi onyụn̄ ọdọhọ mi ete, ‘Men adan̄a nte ekekeme ini ete oro mînyọn̄ke idi do!’”

Jean Deschamp ọkọdọhọ ete: “Enyene ini emi ukara ẹkedọhọde isio ndise iba ifep ke n̄wed Enemies. Mmọ ikamaha nte ẹkemende itam pope (miter) ẹyari urukikọt (Satan) ye akpara emi akpade mmịn (nsunsu ido ukpono) ke ndise oro. * Edi sia ikebierede ndinọ mme owo n̄wed oro, nnyịn mbita ima itie ke ufiop eyo ke esụk, ikụbọde ediwak tọsịn n̄wed isọhi itam pope ifep ke ndise oro!”

Ndise iba emi ukara ẹkedọhọde isio ifep ke n̄wed Enemies

Ke ini ekọn̄ okoyomde nditọn̄ọ ke Europe, n̄wed nnyịn ama aka iso ayarade mbubịk ikpọ owo ufọkabasi onyụn̄ owụt ke mmọ ẹdia ubọk udia kiet ye ukara. Emi ama anam ikpọ owo ufọkabasi ẹsịn ibuot ẹsịn itọn̄ ẹdọhọ ukara ẹtre utom nnyịn. Owo ikayakke inọ mme owo ndusụk n̄wed nnyịn aba.

Nditọete ikayakke idem emem mmọ, mmọ ẹma ẹda masịn umịn̄n̄wed emi ẹkenọde ke Australia ẹsọk mmọ ẹka iso ẹmịn̄ n̄wed. (Utom 4:20) Jean Deschamp ama etịn̄ obufa ifiọk emi mmọ ẹkesiode edi ete: “Ini ekededi emi imịn̄de obufa n̄wed m̀mê magazine, akana imen kan̄a idem kiet ikowụt mbon ukara man mmọ ẹnyịme m̀mê inọ mme owo. Edi ima isibem iso imịn̄ n̄wed emi inọ ẹsọk mme esop ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ urua oro, ekem ke utịturua nnyịn imen idem kiet ika ọfis etubom ọbọpmbet. Edieke enye ọdọhọde ikûnọ, nnyịn imọn̄ ifụn̄ ibuot nte esịt inemke nnyịn inyụn̄ isọsọp ika itie umịn̄n̄wed ikọtọn̄ọ ndimịn̄ n̄wed en̄wen.”

Mme bodisi ẹma ẹyom usụn̄ ndimụm nditọete emi ẹkesinọde mme owo mme n̄wed emi ukara ẹdọhọde ikûnọ, edi mmọ ikekemeke. Ke uwụtn̄kpọ, Charles Harris ama edue aka ufọk akamba owo bodisi ke Kediri, ke East Java, ndikwọrọ ikọ.

Ete oro ama ọdọhọ enye ete: “Mmasan̄a nyom mbufo tọn̄ọ usenubọk. Bet yak n̄kemen n̄wed emi n̄kewetde enyịn̄ n̄wed mbufo emi ukara ẹdọhọde ẹkûnọ owo aba.”

Charles ọdọhọ ete: “Ke ini enye okodụkde ufọk okoyom n̄wed oro, mma nsat mbon oro ukara ẹkedọhọde ikûnọ owo aba ndịp ke kod mi. Ke enye ama ọkọwọrọ edi, mma nnọ enye n̄kpri n̄wed 15 emi ukara ẹkenyịmede isinọ mme owo. Enye ama ọbọ onyụn̄ etịp okụk mmen̄e mmen̄e. Mma nnọ mme owo mbon oro n̄kedịpde do ke mma n̄kọkpọn̄ ufọk esie nsan̄a nsụhọde.”

Ẹmịn̄ N̄wed ke Ini Afanikọn̄

Ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ọkọsọn̄de ubọk ke Europe, owo ikekemeke ndimen n̄wed nnyịn nto Netherlands ndi Indonesia aba. Nditọete ẹma ẹdiọn̄ọ ke se iditịbede edi oro, ntre mmọ ẹma ẹkpe kọmpeni umịn̄n̄wed ẹsimịn̄ magazine ẹnọ mmọ ke Jakarta. Ẹkesio akpa Consolation (emi ikotde Ẹdemede! idahaemi) ke usem Indonesian ke January 1939, ndien ibịghike ẹma ẹsio Enyọn̄-Ukpeme n̄ko. Ekem nditọete ẹma ẹdep ekpri masịn umin̄n̄wed ẹda ẹmịn̄ magazine nnyịn ke idemmọ. Edi ke 1940, Australia ẹma ẹnọ akamba masịn umịn̄n̄wed ẹsọk mmọ, ndien mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndimịn̄ n̄kpri n̄wed ye magazine ke Indonesian ye Dutch; okụk idemmọ ke mmọ ẹkesida ẹnam kpukpru emi.

Akpa masịn umịn̄n̄wed edisịm Jakarta

Ke July 28, 1941, ukara ẹma ẹdọhọ ikûnọ mme owo n̄wed nnyịn ndomokiet aba. Jean Deschamp ọkọdọhọ ete: “Ke ini n̄kosụk ntaipde n̄kpọ ke ọfis nnyịn usenubọk kiet, bodisi ita ẹma ẹsan̄a ye akamba owo mmọ—emi ekesịnede ọfọn̄ emi ẹdiande nsio nsio n̄kpọ, akamade akan̄kan̄, esịnede afia glove ke ubọk, onyụn̄ ayarade itam—ẹdiberede usụn̄ ọfis nnyịn inikiet inikiet ẹdụk. Idem ikakpaha nnyịn sia usen ita ke edem, ẹma ẹwụk nnyịn mbara ẹte ke ukara ẹmọn̄ ẹdọhọ ikûnọ mme owo n̄wed nnyịn aba. Akamba owo bodisi oro akanamde nte idi ekpri abasi do ama okot ata anyan n̄wed kiet emi ukara ẹkewetde ọnọ nnyịn, onyụn̄ ọdọhọ imen imọ ika yak ikọkọbi usụn̄ itie umịn̄n̄wed nnyịn. Edi ebe mi ama ọdọhọ enye ke ubaha ekpedide enye ama abak edi, ke ima inyanyam itie umịn̄n̄wed oro n̄kpọn̄ emi ekebede!”

Edi ukara ikakpanke nnyịn ndikama Bible. Ntem nditọete ẹma ẹsida Bible kpọt ẹkwọrọ ikọ ke ufọk ke ufọk ẹnyụn̄ ẹkpep mme owo n̄kpọ. Ẹma ẹdọhọ mme asiakusụn̄ emi ẹketode idụt en̄wen ẹte ẹnyọn̄ọ Australia ke ntak emi ekọn̄ okoyomde ndisiaha ke Asia.

^ ikp. 1 Nte ini akade, ete Felix ye nditọeka Felix irenowo ita ẹma ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Josephine eyeneka esie ọkọdọ André Elias, ndien mmọ ẹma ẹka Ufọkn̄wed Gilead. Mbụk eyouwem Josephine odu ke Ẹdemede! (Ikọmbakara) eke September 2009.

^ ikp. 1 Ke ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama okokụre, Frank ama ọnyọn̄ Australia ọkọdọ n̄wan obon nditọ. Enye ama okụre utom esie ke isọn̄ ke 1986.

^ ikp. 3 Ẹkeda ndise emi ẹto se idude ke n̄wed Ediyarade 12:9 ye 17:3-6.